ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 9-4-1989]
[Β213]
Σήμερα η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, προβάλλει τον άγιον Ιωάννην της Κλίμακος, ηγούμενον της Ιεράς Μονής του Σινά και μέγαν ασκητήν. Ο σκοπός αυτής της προβολής, αν και γιορτάζει στις 30 Μαρτίου, είναι πιθανώς ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ανάγνωσμα εις την τράπεζαν των μοναστηριών, εχρησιμοποιείτο αυτό του το σύγγραμμα, «Κλίμαξ». Έτσι ελέγετο. Σκάλα. Κλίμαξ. Αλλά προβαλλόμενος, όμως, ο άγιος Ιωάννης, ουσιαστικά προβάλλεται το κλασικό αυτό σύγγραμμά του «Κλίμαξ» που είναι προβολή ανόθευτος και ορθόδοξος της πνευματικότητος της Ορθοδόξου Ανατολικής μας Εκκλησίας.
Όπως σας είπα, υπήρξε ηγούμενος ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, έτσι λέγεται, «άγιος Ιωάννης της Κλίμακος», έτσι λέγεται, δηλαδή συγγραφέως του βιβλίου «Κλίμαξ», της Κλίμακος, υπήρξε ηγούμενος της Ιεράς Μονής του Σινά, κατά τον 6ον αιώνα. Αυτό το θαυμαστό του σύγγραμμα που αναφέραμε, περιέχει τριάντα ομιλίες επί πνευματικών θεμάτων, που δημιουργούν μια κλιμακωτή πρόοδο, εκ των χαμηλοτέρων προς τα υψηλότερα γι'αυτό ακριβώς και ονομάσθη «Κλίμαξ». Πιο πολλά δεν θα σας πω για το βιβλίο αυτό, ούτε για τον ιερό του συγγραφέα, αλλά για μια πνευματική μας ωφέλεια θα πάρομε ένα σύντομο σταχυολόγημα, θα κάνομε ένα σύντομο σταχυολόγημα από τον 5ον του λόγον που αναφέρεται εις την μετάνοια, κάτι που, τις ημέρες αυτές τουλάχιστον, ιδιαιτέρως τις ημέρες αυτές, μας χρειάζεται.
Πρέπει να πούμε, αγαπητοί μου, ότι όλοι οι άγιοι Πατέρες, ό,τι γράφουν και διδάσκουν, είναι διδασκαλία ευαγγελική. Έτσι και η μετάνοια αποτελεί κεντρικό σημείο του κηρύγματος, τόσο του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, όσο και του Κυρίου μας. Κηρυττόμενον το Ευαγγέλιον, κηρύσσει μετάνοια και επιστροφή στον Θεό. Αυτός είναι ο αντικειμενικός σκοπός του Ευαγγελίου. Την επιστροφή των ανθρώπων στον Θεό. Κάποτε οι άνθρωποι ήσαν κοντά στον Θεό. Δηλαδή οι πρωτόπλαστοι. Πριν αμαρτήσουν. Τώρα όμως πρέπει να ξαναγυρίσουν, επειδή ακριβώς, μετά από την πτώση του ο Αδάμ, μετενόησε. Όχι μες στον Παράδεισο, γιατί τότε έδειξε μίαν σκληροκαρδίαν, και αυτός και η Εύα, αλλά όταν εδοκίμασε την πικρίαν της ζωής μακριά του Θεού πια, τότε μετενόησε. Όταν είδε επί παραδείγματι το ένα του παιδί – ο Κάιν- να σκοτώνει το άλλο του παιδί και αδελφό του Κάιν, τον Άβελ, τότε, αυτοί οι ταλαίπωροι πρωτόπλαστοι και γονείς των παιδιών, μετενόησαν και αντελήφθησαν ότι όλα αυτά τα κακά ήταν αποτέλεσμα της δικής των παρακοής μέσα εις τον Παράδεισον, γι΄αυτό και τη ζωή τους την επέρασαν εν μετανοία. Γι΄αυτό και η Εκκλησία μας δέχεται ότι ανάμεσα σε εκείνους που εσώθησαν και πήρε μαζί Του ο Χριστός, όταν κατέβηκε εις τον Άδην κατά την τριήμερον ταφήν Του, ήταν και ο Αδάμ και η Εύα.
Συνεπώς, αν τα πράγματα είναι έτσι και το Ευαγγέλιον κηρύττει τη μετάνοια και την επιστροφή του ανθρώπου, τότε η μετάνοια είναι η αρχή και το τέλος του Ευαγγελίου. Ο Κύριος, αρχίζοντας το Ευαγγέλιόν Του είπε: «Μετανοεῖτε» -έλεγε, όχι είπε, έλεγε: «Μετανοεῖτε, ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Ο Κύριος δεν έλεγε: «Μετανοήσατε», έλεγε: «Μετανοεῖτε»· που δείχνει μια κατάσταση διαρκείας. Το βλέπομε αυτό σε όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, σε όλους τους ασκητάς, σε όλους τους αγίους. Να ζουν διαρκώς αυτήν την μετάνοιαν, σε όλη τους τη ζωή. Ένα θαυμαστό παράδειγμα είναι ο άγιος Σισώης, ασκητής σπουδαίος. Αυτός, πεθαίνοντας, είχε γύρω του όλους τους μαθητάς του. Και τους λέει: «Σας παρακαλώ, αφήσατέ με τώρα για να μετανοήσω λίγο, να βάλω αρχή μετανοίας!». Αρχή μετανοίας! Λέγοντας τα λόγια αυτά ξεψύχησε. Έλαμψε ολόκληρος και όλος ο χώρος εγέμισε από μία άρρητη ευωδία. Βλέπετε ότι μόνον κανείς όταν είναι στον δρόμον της διαρκούς μετανοίας, τότε ακριβώς και σώζεται.
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, που σας είπα, θα χρησιμοποιήσομε τον 5ο του λόγο, για να ιδούμε τα περί της μετανοίας, ονομάζει τη μετάνοιαν «μεμεριμνημένην». Ότι πρέπει να έχομε μεμεριμνημένην μετάνοιαν. Από το «μεριμνώ». Μετοχή του μεριμνώ· που θα πει «μετάνοια που να είναι γεμάτη από φροντίδα». Να φροντίζω να είμαι εν μετανοία. Και αληθώς ενεργή, την αποκαλεί. Δηλαδή να είναι με δυναμικότητα μετάνοια. Δεν είναι λοιπόν η μετάνοια μία υπόθεσις κάποιας, θα λέγαμε, συγκινησιακής στιγμής, ή αν θέλετε ακόμη, και κρίσεως συνειδησιακής, αλλά μια μόνιμη κατάσταση, φροντισμένη και αποφέρει καρπούς. Αποφέρει καρπούς. Πού είναι εκείνοι που λένε θα μετανοήσουν εις το τέλος της ζωής των; Ω, οι ανόητοι! Εγκληματικά μάλιστα ανόητοι. Έλεγε ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής: «Ποιήσατε οὖν καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας». «Να κάνετε λοιπόν καρπούς αξίους της μετανοίας»· που δείχνει ότι πρέπει κανείς να αποφέρει καρπούς. Κι αν, αδελφέ μου, υποτεθεί ότι μετανοήσεις στο τέλος της ζωής σου, πότε θα κάνεις καρπούς; Και το θέμα της καρποφορίας είναι υπόθεσις μίας ολοκλήρου ζωής.
Έτσι, με τρόπον αποφθεγματικόν, συντομότατον δηλαδή, ο άγιος Πατήρ, ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, μας λέγει τι είναι αυτή η μεμεριμνημένη μετάνοια. Ακούσατε: «Mετάνοια ἐστίν ἀνάκλησις βαπτίσματος». Τι είναι η μετάνοια; Είναι η ανανέωσις του βαπτίσματος. «Μετάνοια ἐστί συνθήκη πρός Θεόν δευτέρου βίου». Πότε ήταν η πρώτη συνθήκη; Με το βάπτισμα. Ότι θα φυλάξομε τον χιτώνα καθαρόν, λευκόν, άσπιλον. Τώρα, επειδή δεν φυλάξαμε τον χιτώνα καθαρόν και άσπιλον, κάνομε δευτέρα συνθήκη με τον Θεό. Τρίτη δεν υπάρχει. Και αυτό δείχνει και τη φιλανθρωπία του Θεού. Τι είναι λοιπόν μετάνοια; Συνθήκη προς τον Θεόν δευτέρου βίου. «Μετάνοια ἐστι, σωματικῆς παρακλήσεως διηνεκής ἀνελπιστία». Τι θα πει αυτό; Μετάνοια είναι ένας μόνιμος αποκλεισμός κάθε σωματικής παρηγορίας. Δηλαδή μόνιμος αποκλεισμός. «Παρηγορία» θα πει ανάπαυσις. Όπως είναι οι διασκεδάσεις. Ένας που μετενόησε, δεν διασκεδάζει πια. Εννοείται, τις κοσμικές διασκεδάσεις. Διότι… μιλάμε για διασκέδαση, ε; Δεν μιλάμε για ψυχαγωγία. Ψυχαγωγία είναι άλλο πράγμα. Είναι να υποστεί αγωγή η ψυχή σου και να ξεκουραστεί με το πιο ελάχιστο πράγμα. Και μόνο γιατί θα δεις μία ωραία ημέρα ή μια γαλήνια ή φουρτουνιασμένη θάλασσα ή ακόμη έναν συννεφιασμένο και βαρύ καιρό. Θα δεις αυτά, θα απολαύσεις, θα χαρείς τη φύση. Ακόμη κάτι που διάβασες, κάτι που είδες όμορφο, σε ένα λουλούδι, σε ένα πτηνό, χάρηκες. Αυτό είναι ψυχαγωγία. Ψυχαγωγία δεν αποκλείεται. Η διασκέδασις αποκλείεται. Αυτό το «διασκεδάννυμι» ή «διασκεδάννυμαι»· που θα πει σκορπίζω και σκορπίζομαι. Σκορπίζω τις δυνάμεις της ψυχής μου. Ένας που μετενόησε, έκανε συναγωγή των δυνάμεων της ψυχής του. Η νόησις, η βούλησις και το συναίσθημα. Με τη μετάνοια έχομε συναγωγή, συγκέντρωση των δυνάμεων. Όταν φύγει η μετάνοια, έχομε πάλι σκόρπισμα. Όταν λέμε «διασκεδάζω» σημαίνει αυτά τα τρία τα σκορπίζω. Και μην ξεχνάτε ότι από τον σκορπισμόν αυτόν των τριών δυνάμεων του ανθρώπου, έχομε τις ποικίλες-ποικίλες ψυχώσεις, που στην εποχή μας έχουν γίνει πάμπολλες και δεν βρίσκει κανείς άκρη με αυτές.
Όπως ακόμη είναι οι καλλωπισμοί, τα ψιμύθια. Δεν μπορώ να φανταστώ μία κυρία η οποία εξομολογείται, να είναι στολισμένη «ως ειδωλολατρικός ναός», που λέει ένας ψαλμικός στίχος. Και να είναι μακιγιαρισμένη με ποικίλα ψιμύθια, κι αυτή η γυναίκα να είναι εν μετανοία. Κάποτε, στη Σπάρτη, την αρχαία Σπάρτη, έβαφε κάποιος τα μαλλιά του. Κι αυτός ήρθε να πει μερικά πράγματα. Διδάσκαλος ήταν. Και τότε κάποιος σοφός είπε: «Αυτόν θα ακούσετε; Θα σας πει την αλήθεια; Αφού στο κεφάλι του περιφέρει το ψεύδος». Γιατί έβαφε τα μαλλιά του. Στο κεφάλι του περιφέρει το ψεύδος. Διότι θέλει κανείς να φανεί πιο νεότερος. Περιφέρεις το ψεύδος. Δεν μπορείς να λέγεσαι ότι είσαι εν μετανοία και να θέλεις να είσαι και να παρουσιάζεσαι κάτι διαφορετικό, για να αρέσεις εις τον κόσμον. Δεν ξέρω αυτά πώς τα ακούτε, αλλά είναι μία πραγματικότητα και μια αλήθεια. Αν το έλεγαν αυτό οι ειδωλολάτραι πρόγονοί μας, πόσο περισσότερο αυτό θα το έλεγε ένας Χριστιανός συγγραφεύς; Όπως εδώ, θα ξαναδιαβάσω, «Μετάνοια ἐστί σωματικῆς παρακλήσεως-παρηγορίας- διηνεκής ἀνελπιστία». Δηλαδή να μην υπάρχει πια ελπίδα ότι το σώμα σου θα υποστεί εκείνα τα οποία υφίστατο, όταν ήσουν μακριά από τον Θεό.
Συνεχίζει ο άγιος πατήρ: «Μετάνοια ἐστιν αὐτοκατάκριτος λογισμός». Να κάνεις αυτοκριτική και μόνος σου να κατηγορείς τον εαυτόν σου. «Μετάνοια ἐστίν, θυγάτηρ ἐλπίδος καί ἄρνησις ἀνελπιστίας». Δηλαδή, τι είναι μετάνοια; Είναι η θυγατέρα της ελπίδος και αποκήρυξη της απελπισίας. Εκείνος που πραγματικά μετανοεί, ποτέ δεν ζει την απελπισία. Την απόγνωση και την απελπισία ζει μόνον εκείνος που δεν έχει μετανοήσει. Και μόνον αυτό το σημείο, αγαπητοί μου, αν το σκεφθούμε, θα δούμε πόσο πολύτιμον είναι και ότι δεν αφήνει περιθώρια να δημιουργηθούν ψυχολογικά προβλήματα σε έναν άνθρωπο, όταν ελπίζει ότι συνεχωρήθη και συνεπώς όλες οι ενοχές έχουν διαλυθεί. Γιατί τι νομίζετε; Βέβαια η αιτία των ψυχώσεων είναι… οι αιτίες είναι πολλές. Βασικά είναι μία. Είσαι μακριά από τον Θεό. Αλλά μία όμως κατηγορία είναι όταν έχεις ένοχη συνείδηση. Συνέβη κάτι και μέσα σου δεν ζεις την ελπίδα της αφέσεως των αμαρτιών σου και αυτό σου γίνεται ψύχωση. Δηλαδή αρρωσταίνεις.
«Μετάνοια ἐστίν, διαλλαγή Κυρίου δια της τῶν ἐναντίων τοῖς πταίσμασιν ἀγαθοεργίας». Τι είναι μετάνοια; «Είναι η συμφιλίωσις με τον Κύριον με έργα αρετής· που είναι αντίθετα προς τα παραπτώματά μας». «Μετάνοια ἐστί συνειδότος καθαρισμός». Τι είναι μετάνοια; «Το καθάρισμα της συνειδήσεως». Το καθάρισμα της συνειδήσεως σιγά σιγά συνεπάγεται και το καθάρισμα του υποσυνειδήτου. Το υποσυνείδητο είναι μία παρασυνείδησις. Είναι μία παρασυναγωγή του συνειδητού, της συνειδήσεως. Είναι αυτό που δημιουργήθηκε με την άπωση, το σπρώξιμο της ενοχής κάπου πιο πέρα από την συνείδηση, γιατί μας ενοχλεί. Όταν είναι στη συνείδηση ένα αίσθημα ενοχής. Αυτό είναι το υποσυνείδητο. Όταν καθαρισθεί η συνείδησις, τότε και το υποσυνείδητο αρχίζει να καθαρίζεται. Για να μην πω, αρχίζει να εξαφανίζεται. Γιατί ο Αδάμ δεν είχε υποσυνείδητο. Δημιουργήθηκε την στιγμή που είπε εις τον Θεόν: «Η γυναίκα που μου έδωσες, αυτή με έβαλε και παρέβην την εντολήν Σου». Τι έκανε ο Αδάμ; Ο Αδάμ δεν μετενόησε. Αλλά την ενοχή του πρώτον την απέδωσε εις τον Θεόν και δεύτερον την απώθησε σε έναν άλλον χώρον παρα-συνειδησιακόν, δηλαδή στο υποσυνείδητο. Εκείνη τη στιγμή ο Αδάμ απέκτησε υποσυνείδητο. Για να μας ταλαιπωρεί όλους τους ανθρώπους μέχρι σήμερα, με τα καμώματα αυτού του υποσυνειδήτου. Δεν λέγω πιο πολλά, αν κανείς έχει ασχοληθεί, θα με κατανοήσει.
«Μετάνοια ἐστίν –συνεχίζει ο άγιος πατήρ- ἑκούσιος πάντων τῶν θλιβερῶν ὑπομονή». Τι είναι μετάνοια; «Είναι», λέγει, «η υπομονή όλων των θλιβερών πραγμάτων». Δηλαδή η θεληματική υπομονή που θα κάνεις και θα πεις «Φταίω, φταίω, ναι, φταίω, γιατί είμαι ένοχος, γιατί στάθηκα εναντιωμένος στο θέλημα του Θεού». Και θα κάνεις υπομονή.
«Μετανοῶν ἐστί, ταπεινώσεως ἀγοραστής». Ποιος είναι εκείνος που μετανοεί; Αυτός που αγοράζει την ταπείνωση. Μόνον εάν έχομε ταπείνωση, αγαπητοί μου, μπορούμε να μετανοήσουμε. Ο εγωιστής ποτέ δεν μετανοεί. «Μετανοῶν ἐστί, κατάδικος ἀκαταίσχυντος». Τι είναι αυτός που μετανοεί; Είναι εκείνος ο οποίος είναι κατάδικος, αλλά απηλλαγμένος από κάθε αισχύνη. «Μετανοῶν ἐστί, δημιουργός οἰκείων κολάσεων». «Είναι εκείνος ο οποίος είναι επινοητής τιμωριών του εαυτού του». Όταν τιμωρεί κανείς τον εαυτόν του, αυτός είναι εκείνος ο οποίος μετανοεί.
Είπαμε προηγουμένως ότι ο Κύριος είπε ότι πρέπει πάντοτε να μετανοούμε. «Μετανοείτε». Γιατί ο δρόμος, αγαπητοί μου, της μετανοίας είναι με ήττες και με νίκες. Γι' αυτό γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Μην τρομάξεις όταν πέφτεις κάθε μέρα. Και μη εγκαταλείψεις τον αγώνα». Όχι βεβαίως από μία αμετανοησία. Αλλά από μία αδυναμία. Γιατί μερικοί λένε ότι μετανοούν αλλά δεν μετανοούν. Και επαναλαμβάνουν τα ίδια ακριβώς γιατί δεν μετενόησαν. Όχι απ’ αυτό. Όχι από αμετανοησία. Αλλά από αδυναμία. «Αντίθετα να στέκεσαι με ανδρεία και οπωσδήποτε θα ευλαβηθεί την υπομονή σου ο φύλακάς σου άγγελος». Δεν υπάρχει, αγαπητοί μου, αμάρτημα ασυγχώρητο, παρά μόνον το αμετανόητο. Αυτό αποτελεί και την κατά τους Πατέρας και την βλασφημίαν κατά του Αγίου Πνεύματος. Όταν δεν μετανοείς. Ο Θεός τα πάντα συγχωρεί. Όταν λέγει ο Κύριος: «Αυτός δεν θα τύχει συγχωρήσεως όταν…». Πότε; Όταν εσύ δεν μετανοήσεις. Γιατί αν υπάρχει κάποιο αμάρτημα που ο Θεός δεν μπορεί να το συγχωρήσει, τότε, θα λέγαμε, υποτιμούμε τη δύναμη την εξιλαστήριον του αίματος του Χριστού.
Δεν πρέπει ακόμη να υπάρχει απόγνωσις για τη μετάνοια, απελπισία. Γιατί αυτό αποτελεί ένα ισχυρό όπλο του διαβόλου. Λέγει πάλι ο άγιος πατήρ: «Οὐδέν των τοῦ Θεοῦ οἰκτιρμῶν ἴσον ἤ μεῖζον ὑπάρχει· διόπερ ὁ ἀπογινώσκων, ἑαυτόν ἔσφαξε». «Δεν υπάρχει», λέγει, «κάτι που να είναι ίσο ή μεγαλύτερο από τους οικτιρμούς του Θεού». Συνεπώς θα σε συγχωρέσει ο Θεός. Άρα, εάν νομίζεις ότι ο Θεός δεν θα σε συγχωρήσει, όπως πολλοί προσερχόμενοι στην εξομολόγηση λέγουν ότι θα μείνουν και μένουν ασυγχώρητοι και φεύγουν… και πάνε σε δεύτερο πνευματικό και λέγουν το ίδιο· σε τρίτον, σε δέκατον… Τα χρόνια περνούν και ξαναλένε και ξαναλένε το αμάρτημά τους, γιατί πιστεύουν ότι μένουν ασυγχώρητοι. Αυτό το πράγμα είναι κακό. Είναι απιστία. Είναι και ύβρις κατά του Θεού. Ότι ο Θεός δεν τους συγχωρεί. Αφού τους συγχωρεί ο Θεός. Ο Ίδιος δεν είπε ότι θα συγχωρήσει εκείνον που θα προσέλθει; Κι «εκείνον που θα έρθει σε μένα, έξω δεν θα τον βγάλω»; «Γι΄αυτό», λέγει, «εκείνος ο οποίος υφίσταται αυτήν την απόγνωσιν, εαυτόν έσφαξε». «Έσφαξε τον εαυτό του», λέγει, «σκότωσε τον εαυτόν του», λέγει ο άγιος πατήρ.
Οι δαίμονες είναι εκείνοι οι οποίοι ρίπτουν, όπως είπαμε, στην απόγνωση, ως εξής: Λέγει πάλι ο άγιο πατήρ: «Πρό μέν τοῦ πτώματος φιλάνθρωπον· μετά δέ τό πτῶμα ἀπότομον τόν Θεόν εἶναι λέγουσιν οἱ δαίμονες». Δηλαδή πριν πέσεις, έρχονται και σου λέγουν ότι… «Κάνε την αμαρτία, ο Θεός είναι συγχωρητικός, ο Θεός είναι φιλάνθρωπος». Μόνο και μόνο για να εξαπατήσουν οι δαίμονες, να πραγματοποιηθεί η αμαρτία. Εκείνο το «Ε, θα πάω να εξομολογηθώ, θα με συγχωρέσει ο Θεός, ας το κάνω λοιπόν το αμάρτημα». Προσέξτε, είναι φοβερό, όταν υπάρχει αυτή η κατάστασις. «Μετά δέ τό πτῶμα», δηλαδή μετά την πτώση, τότε οι δαίμονες παρουσιάζουν τον Θεόν απότομον και σκληρόν. Και σου λέγουν: «Δεν θα σε συγχωρήσει ο Θεός· μένεις ασυγχώρητος».
Ακόμη λέγει ο άγιος πατήρ: «Όσοι επέσαμε, ας πολεμήσομε προπάντων τον δαίμονα της λύπης». Φοβερός ο δαίμων της λύπης, αγαπητοί μου. Δεν είναι η λύπη προς μετάνοιαν. Η λύπη προς απόγνωσιν. Και αυτή η λύπη προς απόγνωσιν, ουσιαστικά είναι κοσμική λύπη, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος. Ενώ η λύπη προς μετάνοιαν, δίνει χαρά. Γιατί αυτός έρχεται δίπλα μας την ώρα της προσευχής, ο διάβολος, μας ενθυμίζει την προηγουμένη μας παρρησία, που πρώτα προσευχόμεθα και είχαμε μίαν άνεσιν στην προσευχή μας, δηλαδή τότε που δεν είχαμε αμαρτήσει και προσπαθεί να αχρηστεύσει την προσευχή μας. Με το να μας βάλει, δηλαδή, σκέψεις απελπισίας.
Ακόμη γράφει ο άγιος πατήρ: «Πολλά ψυχικά τραύματα που εχρόνισαν είναι ανίατα, αθεράπευτα. Στον Θεό, όμως, όλα είναι δυνατά». Είναι εκείνο που είπε ο Κύριος: «Πάντα τῷ Θεῷ δυνατά ἐστίν». Πώς, λέει, κανείς μπορεί να σωθεί αν…, τότε, ενθυμείσθε, με τον πλούσιο νεανίσκο. Κι ο Κύριος είπε ότι όλα είναι δυνατά στον Θεό. Στους ανθρώπους μοιάζουν αδύνατα. Γι΄αυτό θα έλεγα: Αν κανείς νομίζει ότι είναι αθεράπευτο ένα πάθος του, μην απελπίζεται. Να βάλει μπροστά. Αλλά δεν πρέπει να απελπιζόμαστε κι εμείς για κάποιον άλλον, ότι αυτός ο άνθρωπος δεν θα σωθεί. Μην το πούμε ποτέ αυτό. Έχω δει μπροστά μου ανθρώπους να μετανοούν, που… θα έλεγε κανένας, ανθρωπίνως θα ήτο αδύνατον από την σκληρότητα που τους χαρακτήριζε, οι άνθρωποι αυτοί να σωθούν. Δεν έχω παρά να σας θυμίσω, βέβαια αυτά… την άβυσσον των κριμάτων του Θεού, δεν ξέρομε για τον καθένα, πώς ο Θεός ενεργεί, δεν έχω παρά να σας θυμίσω τους δύο ληστάς· που συσταυρώθηκαν με τον Χριστόν. Και οι δύο βλασφημούν, μας λέει ένας ευαγγελιστής. Ο Λουκάς μάς λέγει ότι κάποια στιγμή συνήλθε ο ένας εκ των δύο. Ο άλλος δεν συνήλθε. Γιατί δεν συνήλθε ο άλλος και γιατί συνήλθε ο πρώτος; Αυτό είναι η άβυσσος των κριμάτων του Θεού. Γι΄αυτό λέει ένα τροπάριο της ενάτης ώρας το εξής: «Ἐν μέσῳ δύο λῃστῶν ζυγός δικαιοσύνης εὑρέθη ὁ Σταυρός Σου (:σαν μια ζυγαριά, ανάμεσα, με στέλεχος τον Χριστόν, τον Σταυρό του Χριστού, αριστερά-δεξιά η ζυγαριά, κινείται πάνω ή κάτω)». Και λέγει στη συνέχεια: «Τοῦ μέν (:του ενός δηλαδή) καταγομένου εἰς ἅδην (:η ζυγαριά έκλινε, ο ένας κατέβηκε εις τον άδην) τῷ βάρει τῆς βλασφημίας(:με το βάρος της βλασφημίας και της απιστίας) τοῦ δέ, κουφιζομένου πταισμάτων (:του άλλου δε ληστού ο οποίος ἐκουφίσθη, ελάφρυνε από τα πταίσματα) πρός γνῶσιν θεολογίας». Και είπε: «Μνήσθητί μου, Κύριε». Αποκαλεί τον συγκατάδικό του, τον αποκαλεί «Κύριον». Και Του λέγει να τον θυμηθεί στη βασιλεία Του. Ποια βασιλεία; Βλέπετε εδώ σ’ αυτά τα λόγια υπάρχει πολλή θεολογία. Τι έκανε τον έναν, τι έκανε τον άλλον; Άβυσσος τα κρίματα του Θεού. Γι΄αυτό ποτέ δεν πρέπει, αγαπητοί μου, να πούμε: «Αυτός δεν θα σωθεί» ή: «Αυτός θα σωθεί». Δεν γνωρίζομε μέχρι τελευταία στιγμή.
Ακόμη… τι ακόμη, πολλά θα είχα να σταχυολογήσω, αλλά τα παραλείπω. Και θα σας έλεγα, αγαπητοί, ότι αυτή η παρουσία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι μία ευκαιρία ανανεώσεως του κηρύγματος της μετανοίας. Τούτο, βέβαια, το κήρυγμα της μετανοίας, δεν εξαντλείται, αλλά μόνον απλώς μερικές σκέψεις μπορούμε να λέμε ή αν θέλετε, θέσεις, που αναφέρονται για γνώση, για υπόμνηση και για παρακίνηση προς μετάνοιαν.
Έτσι, αν δεν κατενύγη η καρδιά μας από τη μετάνοια, να κατανυγεί τώρα. Αν είμαστε στον δρόμο της μετανοίας, να την αυξήσομε την μετάνοια. Όπως λιγοστεύει, έτσι και αυξάνει. Η μετάνοιά μας πρέπει να έχει πάντοτε καρπό. Και ο καρπός της δεν είναι η μη επανάληψη της αμαρτίας, αλλά είναι η απόκτηση αρετών, είναι η απόκτηση ταπεινώσεως, είναι η απόκτηση, όπως λέγει ο 50ός ψαλμός, «πνεύματος συντετριμμένου καί τεταπεινωμένου». Γι΄αυτό τονίζει και το Πνεύμα το Άγιον: «Ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι καί ὁ μετανοῶν μετανοείτω ἔτι». Ποτέ μην πλανήσομε τον εαυτό μας ότι εφτάσαμε ή γινήκαμε τέλειοι. Η τελειότητα προσεγγίζεται, αλλά ποτέ δεν φθάνεται. Δεν είναι εδώ οι γάμοι, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, οι γάμοι της βασιλείας του Θεού. Αλλά είναι εκεί, εις τον ουρανό.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
· http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_432.mp3
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου