Π. Αναστάσιος Κ. Γκοτσόπουλος,Ἐπιστολή πατριάρχου Ἀθηναγόρα (Α΄)

π. Αναστάσιος Κ. Γκοτσόπουλος

Πρωτοπρεσβύτερος

Εφημέριος Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πατρών

τηλ. 6945-377621 - agotsopo@gmail.com

Πάτρα, 25 Σεπτεμβρίου 2015

Α΄

Πατριάρχης Αθηναγόρας :

«μελετούμεν αυτό εν μυστική μεθ υμών ψυχική επικοινωνια και αγαλλιάσει, ότι πλουτιζομεθα εκ των υψηλών σκέψεων της ημετέρας Εντιμότητας. Ταύτα δε πάντα... έχουσι τοποθετήσει την υμετέραν Εντιμότητα εις την γενναία και τετιμημενην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπάθεια αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών». (Α΄)

Ως γνωστόν, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο αποστέλλονται πολλές νέες εκδόσεις θεολογικού και ευρύτερου ενδιαφέροντος. Λόγοι ευγενείας και εκκλησιαστικής εθιμοτυπίας απαιτούν απαντητική επιστολή με τυπικό ευχαριστήριο περιεχόμενο εκ μέρους του Πατριαρχείου, η οποία συνήθως υπογράφεται από την Αρχιγραμματεία. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν ο συγγραφέας είναι γνωστός στα Πατριαρχεία και η έκδοση είναι πολύ σημαντική για την Εκκλησία ή συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανάπτυξη και προώθηση της ανθρώπινης γνώσης η απαντητική επιστολή δεν περιορίζεται στα τυπικά και υπογράφεται από τον ίδιο τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα εστάλη νέα έκδοση που περιλάμβανε μία απλή συλλογή-καταγραφή πολύ σύντομων βιογραφικών των φιλοσόφων από την αρχαιότητα μέχρι την Αναγέννηση. Δεν επρόκειτο περί κάποιας σοβαρής και αξιόλογης μελέτης-εισαγωγής στη φιλοσοφία, διότι δεν περιείχε περαιτέρω ανάλυση και εμβάθυνση στις φιλοσοφικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί ^. άλλωστε με τις 140 σελίδες το πόνημα δεν ήταν δυνατόν να πρόκειται περί σοβαρής εισαγωγής στη φιλοσοφία.

Το Πατριαρχείο όμως δεν απάντησε με την καθιερωμένη τυπική ευχαριστήρια επιστολή υπογεγραμμένη από τον αρμόδιο γραμματέα, αλλά ο ίδιος ο Πατριάρχης Αθηναγόρας απέστειλε στον συγγραφέα μία ιδιαίτερα θερμή προσωπική επιστολή, της οποίας το περιεχόμενο και ο ιδιαίτερα θερμός τόνος δεν δικαιολογείται από το επίπεδο, τη σοβαρότητα και σπουδαιότητα του πονήματος. Διαβάζοντας την επιστολή (την οποία παραθέτουμε ολόκληρη στο τέλος, χωρίς τα στοιχεία που φανερώνουν τον παραλήπτη) ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί:

α) Ο θερμός προσωπικός τρόπος γραφής του πατριάρχου Αθηναγόρα που προϋποθέτει στενή προσωπική σχέση και γνωριμία με τον συγγραφέα «πολλήν εδοκιμάσαμεν ψυχικήν χαράν κομισάμενοι το ... σύγγραμμα της ημετέρας λίαν ημίν αγαπητής Εντιμότητας. Ο Πατριάρχης τον γνωρίζει προσωπικά και είναι καλά ενημερωμένος για όλο το συγγραφικό του έργο. Από την επιστολή προκύπτει ότι τα θερμά αισθήματα είναι αμοιβαία, διότι και ο συγγραφέας από την πλευρά του στο αποσταλλέν αντίτυπο ανέγραψε «ιδιόχειρον ευλαβή αφιέρωσιν» προς τον πατριάρχη Αθηναγόρα.

β) Από την επιστολή του Αθηναγόρα προκύπτει πλήρης ταύτιση απόψεων πατριάρχου και συγγραφέως στα σοβαρά πνευματικά ζητήματα. Επί πλέον δε, προκύπτει και ταύτιση στόχων πατριάρχου και συγγραφέως ως προς τον πόθον «της εξυπηρετήσεως της κοινωνίας και μερικώτερον του ανθρώπου». Τα πιο κάτω λόγια του πατριάρχου Αθηναγόρα είναι ενδεικτικά και δεν αφήνουν περιθώριο παρερμηνείας: «ηρχισαμεν να μελετωμεν αυτό [το αποσταλέν σύγγραμμα] εν μυστική μεθ’ υμών ψυχική επικοινωνια και αγαλλιάσει, ότι πλουτιζόμεθα εκ των υψηλών σκέψεων της ημετέρας Εντιμότητας, των ευγενικών αισθημάτων και του πόθου της εξυπηρετήσεως της κοινωνίας και μερικώτερον του ανθρώπου» και στη συνέχεια «Ταύτα δε πάντα συγκροτούσι και την προσωπικήν Βιβλιοθήκην την οποίαν καταρτίζομεν εν τη ψυχή ημών και διατηρούμεν ανεξάντλητον», γράφει ο Αθηναγόρας!

γ) Το εξαιρετικά ενδιαφέρον που προκύπτει από την επιστολή του πατριάρχου Αθηναγόρα είναι ο μεγάλος του ενθουσιασμός για την προσωπικότητα, τις απόψεις, τις πνευματικές ανησυχίες και το ευρύτερο κοινωνικό έργο και την προσφορά του συγγραφέως στην κοινωνία και τον άνθρωπο! Του γράφει με εξαιρετικό ενθουσιασμό ότι οι θεολογικές απόψεις και αναζητήσεις τού συγγραφέως «έχουσι τοποθετήσει την υμετέραν Εντιμότητα εις την γενναία και τετιμημένην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπαθεία αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών». Μάλιστα, από την επιστολή προκύπτει ότι ο Αθηναγόρας έστειλε στον συγγραφέα και συνημμένο «εσώκλειστον φύλλον» με τον οποίο τον ενημερώνει για τις ενέργειες του Πατριαρχείου «εις πορείαν σταθεράν και ακλινή» για την «προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών»!

δ) Διαβάζοντας τις τόσο θερμές και ουσιώδεις προσρήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρα προς τον συγγραφέα και ιδιαιτέρως την αναφορά του ότι ο συγγραφέας ανήκει «εις την γενναία και τετιμημένην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπαθεία αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών» εν συνδοιασμώ με τα όσα γράφει για την «εν μυστική μεθ’ υμών ψυχική επικοινωνια και αγαλλιάσει, ότι πλουτιζομεθα εκ των υψηλών σκέψεων της ημετέρας Εντιμότητας, των ευγενικών αισθημάτων και του πόθου της εξυπηρετήσεως της κοινωνίας και μερικώτερον του ανθρώπου» και «Ταύτα δε πάντα συγκροτούσι και την προσωπικήν Βιβλιοθήκην την οποιαν καταρτίζομεν εν τη ψυχή ημών και διατηρούμεν ανεξάντλητον» συνάγουμε αναμφίβολα το συμπέρασμα ότι ο συγγραφέας εκτός από πολύ γνωστός του πατριάρχου Αθηναγόρα, ήταν, προφανώς, ιδιαίτερα σημαντική πνευματική προσωπικότητα που με την πνευματική της ακτινοβολία και παρουσία έδινε μαρτυρία Ιησού Χριστού και Ορθοδόξου Θεολογίας. Επίσης, από τα λόγια του πατριάρχου Αθηναγόρα προκύπτει ότι οι μελέτες του συγγραφέα ήταν σπουδαίες και προσέφεραν πολλά στα θεολογικά γράμματα και στη θεολογική επιστήμη.

ε) Μάλιστα, η επίσημη αναφορά του πατριάρχου Αθηναγόρα ότι ο συγγραφέας ανήκει «εις την γενναία και τετιμημένην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπαθεία αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών» καθιστά σαφές ότι ο συγγραφέας είναι εκκλησιαστική προσωπικότητα που εκτός της πολύ καλής θεολογικής της καταρτήσεως στα θέματα της Ορθοδόξου Πίστεως και Θεολογίας εμφορείται από τα ίδια με τον πατριάρχη Αθηναγόρα ιδεώδη και την αγωνία για την ενότητα των Χριστιανών. Η σπουδαιότητα της προσωπικότητας του συγγραφέα είναι προφανής, αν αναλογιστούμε ότι τέτοια τιμητική πρόσρηση και κατάταξη στην «γενναία και τετιμημένην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπαθεία αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών» δε γνωρίζουμε να έχει απευθύνει ο πατριάρχης σε άλλη εκκλησιαστική προσωπικότητα.

Ποιος ήταν λοιπόν ο σπουδαίος και μοναδικός αυτός συγγραφέας για τον οποίο έχει απευθύνει επιστολή με τόσο θερμά λόγια ο πατριάρχης Αθηναγόρας;

(συνεχίζεται)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ¹

«Του βίου την θάλασσαν διαπλέοντες μετά της περί ημάς Ιεραρχίας και του Ι. Κλήρου και του Χριστεπωνυμου Πληρώματος του εγγύς και του εγγύς υπό συνθήκες κατά το θέλημα του Υψίστου, πολλήν εδοκιμάσαμεν ψυχικήν χαράν κομισάμενοι το υπό τον τίτλο [...] σύγγραμμα της ημετέρας λίαν ημίν αγαπητής Εντιμότητας.

Και ηρχισαμεν να μελετωμεν αυτό εν μυστική μεθ’ υμών ψυχική επικοινωνια και αγαλλιάσει, ότι πλουτιζομεθα εκ των υψηλών σκέψεων της ημετέρας Εντιμότητας, των ευγενικών αισθημάτων και του πόθου της εξυπηρετήσεως της κοινωνίας και μερικώτερον του ανθρώπου.

Ταύτα δε πάντα συγκροτούσι και την προσωπικήν Βιβλιοθήκην την οποιαν καταρτίζομεν εν τη ψυχή ημών και διατηρούμεν ανεξάντλητον.

Και επί πλέον έχουσι τοποθετήσει την υμετέραν Εντιμότητα εις την γενναία και τετιμημένην παρεμβολήν των συμμετόχων και συνεργατών της Μητρός Εκκλησίας εν τη προσπαθεία αυτής εις προώθησιν της ενότητος των Χριστιανών.

Προς την κατεύθυνσιν ταύτην η αγάπη του Χριστου, επιπεσούσα επί των οπαδών Αυτού, φωτίζει τας διανοίας και θερμαίνει τας καρδίας των Χριστιανών, εις πορείαν σταθεράν και ακλινή κατά το εσώκλειστον φύλλον.

Ευχαριστούμεν όθεν θερμώς την υμετέραν αγαπητήν Εντιμότητα δια την αποστολήν της συγγραφής υμών ταύτης ως και της ιδιοχείρου ευλαβούς αφιερώσεως.

Και επί τούτοις απονέμοντας τη υμετέρα αγαπητή Εντιμότητα τας Πατρικάς ευχάς επικαλούμεθα επ’ αυτήν και τους αγαπητούς οικείους αυτής την χάριν και το άπειρον έλεος του Ανασταντος Κυρίου.

Μετά πολλής αγάπης

διάπυρος προς Κύριον ευχετης

+ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ»

Αναδημοσίευση από τον ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΤΥΠΟ, φ. 2086/2.10.2015, σ. 1, 7.

1 Από το μοναδικό αρχείο ντοκουμέντων του Μοναχού Αβερκίου, τον οποίο και ευχαριστώ θερμώς για την άδεια δημοσιεύσεως.