Τά δίχτυα τοῦ κοσμοκράτορα

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίγνωφ

Κάνοντας τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, θά σᾶς ὁδηγήσω, ἀδελφοί, σ᾿ ἕνα πνευματικό θέαμα.

Κάποτε ὁ μεγάλος ὅσιος τοῦ Θεοῦ Ἀντώνιος, ὁ ἐρημίτης τῆς Αἰγύπτου, μέ θεία ἀποκάλυψη εἶδε τίς παγίδες τοῦ διαβόλου ἁπλωμένες σάν δίχτυα πάνω σ᾿ ὅλη τῆ γῆ, γιά τήν παγίδευση καί τήν ψυχική καταστροφή τῶν ἀνθρώπων. Στέναξε τότε μέ πόνο ὁ Ὅσιος καί ρώτησε τόν Κύριο: «Ποιός τάχα, Κύριε, θά μπορέσει νά ξεφύγει ἀπ᾿ αὐτά τά δίχτυα καί νά σωθεῖ;»¹.

Βυθίζομαι μέ τή σκέψη στήν παρατήρηση τῶν διχτυῶν τοῦ διαβόλου. Εἶναι ἁπλωμένα ὄχι μόνο ἔξω ἀπό τόν ἄνθρωπο, ἀλλά καί μέσα του. Τό ἕνα δίχτυ εἶναι σφιχτοδεμένο μέ τό ἄλλο. Κάποια δίχτυα εἶναι στημένα σέ σειρές. Ἄλλα ἀφήνουν μεγάλα ἀνοίγματα, αὐτά ὅμως ὁδηγοῦν σέ ἀναρίθμητες πτυχώσεις ἀπό τίς ὁποῖες εἶναι ἀδύνατο νά ξεφύγει κανείς. Θρηνῶ πικρά, βλέποντας τά πολύπλοκα σατανικά δίχτυα! Αὐθόρμητα ρωτάω κι ἐγώ, ὅπως ὁ ἐρημίτης Ὅσιος: “Κύριε, ποιός μπορεῖ νά γλιτώσει ἀπ᾿ αὐτά;”.

Ἁπλωμένα δίχτυα εἶναι γιά τόν νοῦ μου τά διάφορα βιβλία πού μεταδίδουν δῆθεν τό φῶς τῆς γνώσεως, ἀλλά στήν πραγματικότητα βυθίζουν στό σκοτάδι τῆς ἀγνωσίας.

Ἁπλωμένα δίχτυα εἶναι γιά τόν νοῦ μου τά βιβλία πού ἔχουν γραφεῖ μέ τήν ἀπροκάλυπτη ἤ συγκαλυμμένη ἐπηρεία τοῦ σκοτεινοῦ καί μοχθηροῦ κοσμοκράτορα.

Ἁπλωμένα δίχτυα εἶναι γιά τόν νοῦ μου τά βιβλία πού προέρχονται ἀπό λογική ἀρρωστημένη καί φθαρμένη λόγω τῆς προπατορικῆς πτώσεως.

Ἁπλωμένα δίχτυα εἶναι γιά τόν νοῦ μου τά βιβλία πού περιέχουν «τήν ἀνθρώπινη δολιότητα καί τά τεχνάσματα πού μηχανεύεται ἡ ἀπάτη», κατά τήν ἔκφραση τοῦ Ἀποστόλου², καθώς προέρχονται ἀπό συγγραφεῖς οἱ ὁποῖοι «χωρίς λόγο ὑπερηφανεύονται μέ τό ὑποδουλωμένο στήν ἁμαρτία μυαλό τους»^3.

Ὁ πλησίον, στήν ἀγάπη τοῦ ὁποίου ὀφείλω νά ἀναζητῶ τή σωτηρία, κι αὐτός γίνεται γιά μένα δίχτυ, πού μέ παγιδεύει καί μέ ὁδηγεῖ στόν θάνατο, ὅταν ὁ νοῦς του εἶναι πιασμένος στά δίχτυα ψεύτικων διδασκαλιῶν καί πλανερῶν σοφιστειῶν.

Ὁ δικός μου νοῦς εἶναι σημαδεμένος ἀπό τήν πτώση, εἶναι καλυμμένος μέ τό πέπλο τοῦ ζόφου, εἶναι δηλητηριασμένος ἀπό τό ψέμα. Ὁ ἴδιος ὁ νοῦ μου, λοιπόν, πλανεμένος καθώς εἶναι ἀπό τόν κοσμοκράτορα, ἁπλώνει ἀνεπίγνωστα τά δικά του δίχτυα, γιά νά αὐτοπαγιδευθεῖ. Ἀκόμα κι ὅταν ἦταν στόν παράδεισο ὁ ἄνθρωπος, ἀδιάκριτα καί ἀπερίσκεπτα θέλησε ν᾿ ἀποκτήσει μιά γνώση ὀλέθρια, θανάσιμη!⁴. Καί μετά τήν πτώση του, ἔγινε ἀκόμα πιό ἀδιάκριτος, ἀκόμα πιό ἀπερίσκεπτος. Μέ θρασύτητα μεθᾶ ἀπό τό ποτήρι τῆς φαρμακερῆς γνώσεως, διώχνοντας ἀποφασιστικά ἀπό τήν ψυχή του τήν ἐπιθυμία νά γευθεῖ τό θεϊκό ποτήρι τῆς σωτήριας γνώσεως.

Καί γιά τήν καρδιά μου πόσα δίχτυα! Δίχτυα χοντρά καί δίχτυα λεπτά! Ποιά ἀπ᾿ αὐτά νά θεωρήσω πιό ἐπικίνδυνα, πιό φοβερά; Δέν ξέρω. Ὁ κυνηγός εἶναι ἔμπειρος καί ἐπιδέξιος· αὐτόν πού θά ξεφύγει ἀπό τά χοντρά δίχτυα του, θά τόν πιάσει μέ τά λεπτά. Ὁ σκοπός τοῦ κυνηγοῦ εἶναι ἕνας: ἡ ψυχική καταστροφή.

Τά δίχτυα εἶναι στημένα καί καμουφλαρισμένα μέ ποικίλους τρόπους καί μέ ἐξαιρετική τέχνη. Ἡ πτώση εἶναι μεταμφιεσμένη, εἶναι ντυμένη μέ ροῦχα θριάμβου –μέ τήν ὑποκρισία, μέ τήν κενοδοξία, μέ τήν ἀνθρωπαρέσκεια– καί κρύβει ἀπατηλά τό σκοτεινό πρόσωπό της πίσω ἀπό ἕνα πνευματικό, ἕνα οὐράνιο προσωπεῖο ἀρετῆς. Ἡ ἀκόλαστη ἀγάπη εἶναι συχνά κρυμμένη πίσω ἀπό μιά φαινομενικά ἁγία ἀγάπη. Ἡ σαρκική γλυκύτητα παρουσιάζεται συχνά σάν γλυκύτητα πνευματική. Ὁ κοσμοκράτορας μέ ὅλα τά μέσα προσπαθεῖ νά κρατήσει τόν ἄνθρωπο δεμένο μέ τή φθαρμένη φύση του. Κι αὐτό φτάνει γιά τήν ἀποξένωση τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό, ἔστω καί χωρίς μεγάλες πτώσεις στήν ἁμαρτία. Τά βαριά ἁμαρτήματα τά ὑποκαθιστᾶ ὁλοκληρωτικά, σύμφωνα μέ τούς ἀκριβεῖς ὑπολογισμούς τοῦ νοητοῦ κυνηγοῦ, τό ὑπερήφανο φρόνημα ἑνός χριστιανοῦ ἱκανοποιημένου ἀπό τίς ἀρετές του, τίς ἀρετές τῆς φθαρμένης φύσεως, ἑνός χριστιανοῦ πεσμένου στήν αὐταπάτη· αὐτή ἀκριβῶς εἶναι πού τόν ἀποξενώνει ἀπό τόν Κύριο.

Καί γιά τό σῶμα μου πόσα δίχτυα! Τό ἴδιο τό σῶμα τί δίχτυ πού εἶναι! Καί πόσο ἐπωφελεῖται ἀπ᾿ αὐτό ὁ κοσμοκράτορας! Συγκαταβαίνοντας στίς κατώτερες ροπές καί ἐπιθυμίες τοῦ σώματος, φτάνουμε νά μοιάζουμε στά ἄλογα ζῶα. Τί γκρεμός! Τί ξεπεσμός ἀπό τή θεία ὁμοίωση! Φεύγουμε μακριά ἀπό τόν Θεό καί πέφτουμε σ᾿ αὐτόν τόν βαθύ καί φοβερό γκρεμό, ὅταν παραδινόμαστε στίς βαριές σαρκικές ἁμαρτίες οἱ ὁποῖες, ἀκριβῶς γιά τή βαρύτητά τους, ὀνομάζονται πτώσεις⁵. Ἀλλά καί οἱ ἐλαφριές σαρκικές ἀπολαύσεις δέν εἶναι λιγότερο ὀλέθριες. Γιά χάρη τους παραμελοῦμε τήν ψυχή μας καί λησμονοῦμε τόν Θεό, τόν οὐρανό, τήν αἰωνιότητα, τόν προορισμό μας. Ὁ κοσμοκράτορας μέ τίς σαρκικές ἀπολαύσεις κατορθώνει νά μᾶς κρατᾶ σέ διαρκή περισπασμό καί νά μᾶς προξενεῖ νοητικό σκοτισμό. Οἱ θύρες, διαμέσου τῶν ὁποίων ἡ ψυχή ἐπικοινωνεῖ μέ τόν ὁρατό κόσμο, εἶναι οἱ σωματικές αἰσθήσεις. Μέσ᾿ ἀπ᾿ αὐτές, λοιπόν, τίς θύρες ὁ κοσμοκράτορας εἰσάγει ἀκατάπαυστα στήν ψυχή αἰσθητικές ἱκανοποιήσεις, πού τήν ὁδηγοῦν στήν αἰχμαλωσία τῆς ἁμαρτίας. Ἐντυπωσιακά ἠχεῖ ἡ μουσική πού ἐκφράζει καί ξεσηκώνει διάφορα πάθη. Τέτοια πάθη προβάλλονται καί στίς ἐπίγειες θεατρικές παραστάσεις, τέτοια πάθη ἀναμοχλεύονται μ᾿ ὅλες τίς ἐπίγειες τέρψεις. Ὁ ἄνθρωπος μέ κάθε δυνατό μέσο κυνηγᾶ τήν ἀπόλαυση τοῦ κακοῦ πού τόν σκοτώνει.

Μεθυσμένος ἀπ᾿ αὐτό, λησμονεῖ τό σωτήριο θεῖο ἀγαθό καί τό ἀπολυτρωτικό Αἷμα τοῦ Θεανθρώπου.

Νά μιά ἁπλή ἀπεικόνιση τῶν διχτυῶν πού ἔχει ἁπλώσει ὁ κοσμοκράτορας γιά τή σύλληψη τῶν χριστιανῶν. Ναί, μόνο ἕνα ἄτεχνο ζωγράφισμά τους ἐπιχείρησα, ἀδελφοί, ἀλλά αὐτό ἀσφαλῶς θά σᾶς προκάλεσε τρόμο, ἀσφαλῶς θά γέννησε μέσα σας τό ἐρώτημα: “Καί ποιός μπορεῖ νά ξεφύγει ἀπ᾿ αὐτά τά δίχτυα;”.

Ἀκόμα δέν τέλειωσε, ὅμως, ὁ φοβερός πίνακας! Ἀκόμα κινεῖται ὁ χρωστήρας μου ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ!

Τί λέει, λοιπόν, ὁ Θεός; Κάνει μιά προφητεία, πού ἤδη ἐπαληθεύεται. Στούς ἔσχατους καιρούς, προαναγγέλει, «ἐπειδή θά πληθύνει ἡ κακία, ἡ ἀγάπη τῶν πιό πολλῶν θά ψυχρανθεῖ»⁶. Ὁ ἀδιάψευστος λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ πιό στέρεος ἀπό τόν οὐρανό καί τή γῆ, μᾶς προειδοποιεῖ ὅτι στούς ἔσχατους καιρούς θά αὐξηθοῦν τόσο τά διαβολικά δίχτυα ὅσο καί οἱ ἄνθρωποι πού θά πιάνονται σ᾿ αὐτά.

Πράγματι! Κοιτάζω τόν κόσμο. Καί τί βλέπω; Τά δίχτυα τοῦ διαβόλου, ἄν τά συγκρίνουμε μ᾿ ἐκεῖνα τῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐποχῆς, αὐξήθηκαν πολύ, πολλαπλασιάστηκαν ἀνυπολόγιστα. Πολλαπλασιάστηκαν τά βιβλία μέ τίς ψεύτικες διδασκαλίες. Πολλαπλασιάστηκαν οἱ ἄνθρωποι πού ἐνσαρκώνουν διάφορες πλάνες καί τίς μεταδίδουν στούς ἄλλους. Πολλοί λίγοι, ἐλάχιστοι εἶναι πιά ἐκεῖνοι πού ἀκολουθοῦν τήν ἁγία ἀλήθεια. Ἐνισχύθηκε ὁ σεβασμός πρός τίς φυσικές ἀρετές τῶν Ἰουδαίων καί τῶν εἰδωλολατρῶν. Ἡ γνώση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν μειώθηκε καί ἡ ἔμπρακτη ἐργασία τους σχεδόν ἐξαφανίστηκε. Ἡ ὑλιστική ζωή κυριαρχεῖ καί ἡ πνευματική ζωή τρεμοσβήνει. Οἱ σωματικές ἀπολαύσεις καί οἱ βιοτικές μέριμνες καταβροχθίζουν τόν χρόνο μας. Δέν ἔχουμε καιρό οὔτε νά σκεφτοῦμε τόν Θεό. «Ἐπειδή θά πληθύνει ἡ κακία, θά ψυχρανθεῖ ἡ ἀγάπη τῶν πιό πολλῶν», κι ἐκείνων ἀκόμα πού θά ἀγαποῦσαν θερμά τόν Θεό, ἄν τό κακό δέν ἦταν τόσο διάχυτο, ἄν τά δίχτυα τοῦ κοσμοκράτορα διαβόλου δέν εἶχαν τόσο πολλαπλασιαστεῖ.

Δικαιολογημένη ἦταν ἡ λύπη τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου. Πιό δικαιολογημένη εἵναι ἡ λύπη τοῦ χριστιανοῦ τοῦ καιροῦ μας, πού βλέπει τά σατανικά δίχτυα. Εὔλογο εἶναι τό θρηνητικό ἐρώτημά του: “Κύριε, ποιός μπορεῖ νά ξεφύγει ἀπ᾿ αὐτά τά δίχτυα καί νά σωθεῖ;”.

Τήν απάντηση τήν ἔδωσε ὁ Κύριος στόν μεγάλο Ὅσιο τῆς ἐρήμου: «Ἡ ταπείνωση ξεφεύγει ἀπ᾿ αὐτά τά δίχτυα, πού δέν μποροῦν οὔτε νά τήν ἀγγίξουν!»⁷.

Θεϊκή ἀπάντηση! Ἀπάντηση πού διώχνει ἀπό τήν καρδιά κάθε ἀμφιβολία. Ἡ ἀπάντηση αὐτή μέ δυό λόγια ἀποκαλύπτει τόν σίγουρο τρόπο κατατροπώσεως τοῦ ἐχθροῦ μας, τόν σίγουρο τρόπο διαλύσεως τῶν πολύπλοκων παγίδων του, πού στήνει μέ μαεστρία χάρη στήν πολυχρόνια καί καταχθόνια ἐμπειρία του.

Ἄς περιτειχίσουμε μέ τήν ταπείνωση τόν νοῦ, μήν ἀφήνοντάς τον νά κυνηγᾶ τίς γνώσεις ἀνεξέλεγκτα καί ἀπερίσκεπτα. Ἄς τόν φυλάξουμε ἀπό τήν ἐπιρροή τῶν αἱρετικῶν διδασκαλιῶν, πού κρύβονται συχνά πίσω ἀπό τό ὄνομα καί τό προσωπεῖο τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. Ἄς τόν κάνουμε νά ὑπακούει ταπεινά στήν Ἐκκλησία, «ἀνατρέποντας ψεύτικους ἰσχυρισμούς καί καθετί πού ὀρθώνεται μέ ἀλαζονεία ἐναντίον τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ»⁸. Ὅλος θλίψη, ὅλος δυσκολία εἶναι στήν ἀρχή γιά τόν νοῦ ὁ στενός δρόμος⁹ τῆς ὑπακοῆς στήν Ἐκκλησία. Τελικά, ὅμως αὐτός ὁ δρόμος τόν φέρνει στήν εὐρυχωρία καί τήν ἐλευθερία τῆς πνευματικῆς γνώσεως. Μπροστά στήν πνευματική γνώση ἐξαφανίζονται ὅλες οἱ ἐντάσεις τῆς σαρκικῆς καί τῆς ψυχικῆς λογικῆς ἐναντίον τῆς ἀκριβοῦς ὑποταγῆς στήν Ἐκκλησία.

Ἄς μήν ἐπιτρέπουμε στόν νοῦ μας τή μελέτη πνευματικῶν βιβλίων πέρα ἀπό ἐκεῖνα πού ἔχουν συντάξει οἱ συγγραφεῖς τῆς Έκκλησίας μας, οἱ συγγραφεῖς γιά τούς ὁποίους ὑπάρχει σαφής ἐκκλησιαστική μαρτυρία ὅτι ἀποτελοῦν ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅποιος μελετᾶ τά ἔργα τῶν Ἁγίων αὐτῶν συγγραφέων, ὁπωσδήποτε κοινωνεῖ μέ τό Ἁγιο Πνεῦμα, πού οἰκοῦσε μέσα τους καί μιλοῦσε μέ τό στόμα τους. Ὅποιος, ἀντίθετα, μελετᾶ τά συγγράμματα τῶν αἱρετικῶν, ἔστω κι ἄν αὐτοί ἀποκαλοῦνταν ἅγιοι, κοινωνεῖ μέ τό πονηρό πνεῦμα τῆς πλάνης¹⁰καί, δείχνοντας τόν κρυφό ἐγωισμό του μέ τήν ἀνυπακοή στήν Ἐκκλησία, πέφτει στά δίχτυα τοῦ κοσμοκράτορα.

Τί νά κάνουμε μέ τήν καρδιά μας; Αὐτή τήν ἀγριελιά ἄς τήν μπολιάσουμε μ᾿ ἕνα κλαδάκι ἀπό ἥμερη καί καρποφόρα ἐλιά, ἄς τήν κεντρίσουμε μέ τά χαρακτηριστικά τοῦ Χριστοῦ, ἄς τῆς μεταδώσουμε τήν εὐαγγελική ταπείνωση, ἄς τήν ἀναγκάσουμε νά οἰκειωθεῖ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Θά διαπιστώσουμε τότε τήν ἐναντίωσή της στό Εὐαγγέλιο, τήν ἀκατάπαυστη ἀντιλογία της στίς θεῖες ἐντολές, τήν πεισματική ἀνυποταξία της στόν Κύριο. Σ᾿ αὐτή τήν ἀντίδραση τῆς καρδιᾶς μας θά δοῦμε σάν σέ καθρέφτη τήν πτώση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, τή δική μας πτώση. Βλέποντάς την, ἄς κλάψουμε μπροστά στόν Θεό καί Πλάστη καί Σωτήρα μας, ἄς πονέσουμε λυτρωτικά. Καί ὅσο δέν θεραπευόμαστε ἀπό τά πάθη, ἄς παραμένουμε σ᾿ αὐτόν τόν πόνο. Γιατί «Καρδιά συντριμμένη καί ταπεινωμένη δέν θά τήν ἐγκαταλείψει ὁ Θεός»¹¹ δέν θά τήν ἀφήσει στά χέρια τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ Θεός, ὡς Πλάστης μας καί ἀπόλυτος Κύριός μας, μπορεῖ νά ἀναπλάσει τήν καρδιά μας, ἄν αὐτή ἀδιάλειπτα Τόν ἱκετεύει μέ δάκρυα, καί νά τή μεταβάλει ἀπό καρδιά φιλάμαρτη σέ καρδιά φιλόθεη ἁγία.

Ἄς φυλᾶμε συνεχῶς τίς σωματικές μας αἰσθήσεις, μήν ἀφήνοντας τήν ἁμαρτία νά περνᾶ μέσ᾿ ἀπ᾿ αὐτές στό ἐσωτερικό τῆς ψυχῆς.

Ἄς χαλιναγωγήσουμε τά φιλοπερίεργα μάτια μας καί τά φιλοπερίεργα αὐτιά μας.

Ἄς ἐπιβάλουμε σκληρή τιμωρία στή γλώσσα μας, τό μικρό αὐτό μέλος τοῦ σώματος πού προκαλεῖ τόσο ἰσχυρούς σεισμούς.

Ἄς ταπεινώσουμε τίς ἄλογες σαρκικές ὁρμές μέ τήν ἐγκράτεια, τήν ἀγρυπνία, τόν σωματικό κόπο, τή συχνή μνήμη τοῦ θανάτου, τήν ἀδιάλειπτη καί προσεκτική προσευχή.

Πόσο λίγο διαρκοῦν οἱ σωματικές ἀπολαύσεις! Καί μέ πόση δυσοσμία τελειώνουν! Ἀπεναντίας, ὅταν τό σῶμα, περιτειχισμένο μέ τήν ἐγκράτεια καί τή φύλαξη τῶν αἰσθήσεων, λουσμένο στά δάκρυα τῆς μετάνοιας καί ἁγιασμένο μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, γίνεται μυστικός ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅλες οἱ ἀπόπειρες τοῦ ἐχθροῦ γιά τήν παγίδευσή τοῦ ἀνθρώπου ἀποτυχαίνουν.

Ἡ ταπεινοφροσύνη καταστρέφει ὅλα τά δίχτυα τοῦ διαβόλου, τά ὁποῖα δέν μποροῦν οὔτε νά τήν ἀγγίξουν! Ἀμήν.

Ἔρημος Ἁγίου Σεργίου

1846

Τέλος καί τῷ Θεῷ δόξα!

Ἀπό τό βιβλίο: “ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ”

Τόμος Β΄

Ἱερά Μονή Παρακλήτου Ὠρωπός Ἀττική.

1Πρβλ. Τό Γεροντικόν, Ἀντώνιος ὁ Μέγας, ἀποφθεγμα ζ΄. Ἀββᾶ Δωροθέου, ὅ.π., Β΄ 26.

2Ἐφ. 4:14.

3Κολ. 2:18.

4Βλ. Γεν. 2:16-17· 3:1-6.

5Βλ. Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, ὅ.π., ΙΕ΄, 40.

6Ματθ. 24:12.

7Πρβλ. Τό Γεροντικόν, ὅ.π.

8Β΄ Κορ. 10:4-5.

9Πρβλ. Ματθ. 7:14.

10Πρβλ. Ὁσίου Πέτρου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Βιβλίον Α΄ Περί διακρίσεως.

11Πρβλ. Ψαλμ. 50:19.



**************