Ὁ ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ χρυσοχόος

Ἀρχιμανδρίτης Παῦλος Ντανᾶς Ἀγρίνιο 29 Ἀπριλίου 2022

Ἱεροκῆρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας

Ὁ ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ χρυσοχόος

(Μάρτυρες γιά τήν ἀρετή τῆς ἁγνότητος)

Ἡ ζωή καί τό μαρτύριο

Στίς 14 Μαΐου ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τό νέον ἀθλητή τῆς πίστεως τόν Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπό τή Σούμνα τῆς Βουλγαρίας. Τή γενέτειρά του, ἀκριβῶς, καθώς καί τά ὀνόματα τῶν γονέων του δέν τά γνωρίζουμε. Σύμφωνα μέ τή βουλγαρική διάλεκτο τό ὄνομά του ἦταν Ράικος, πού ἑρμηνεύεται στά ἑλληνικά «Ἰωάννης». Ἀσκοῦσε τό προσοδοφόρο ἐπάγγελμα τοῦ χρυσοχόου, ὡστόσο δέν αἰχμαλωτίσθηκε ἀπό τό «χρυσό» καί τήν τρυφηλή ζωή πού τοῦ προσφερόταν μέ συνακόλουθο τή ζωή τῆς ἁμαρτίας. Σέ ἡλικία 18 ἐτῶν ἦταν ἕνα πανέμορφο παλληκάρι πού ἀγαποῦσε τό Χριστό. μισοῦσε τίς σαρκικές ἡδονές καί τόν εὔκολο τρόπο ζωῆς, ἔχοντας ὡς πρότυπο στή ζωή του τόν πάγκαλο Ἰωσήφ· ἦταν δέ πάντα σέ θέση νά ὁμολογήσει τή χριστιανική του ἰδιότητα.

Ἀπέναντι ἀπό τό ἐργαστήριό του στή Σούμνα βρισκόταν ἕνα τούρκικο σπίτι, πού ὁ νοικοκύρης εἶχε μιά κόρη ἀνύπανδρη. Ἐκείνη πολεμήθηκε ἀπό αἰσχρούς λογισμούς ὅταν εἶδε τήν ὀμορφιά τοῦ Ἰωάννη. Καθημερινά φλεγόταν ἀπό τή σαρκική ἐπιθυμία καί μή μπορώντας νά πετύχει τό σκοπό της, ἐπινόησε μιά φοβερή πλεκτάνη.

Κάποια μέρα κατέβηκε καί βγῆκε ἔξω ἀπό τήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ της καί ἄρχισε νά φωνάζει τόν Ἰωάννη νά τήν πλησιάσει γιά νά τῆς πάρει, τάχα, μέτρο στό δάκτυλο, γιά νά τῆς φτιάξει ἕνα χρυσό δαχτυλίδι. Αὐτός μή γνωρίζοντας τόν ἀνόσιο σκοπό τῆς γυναίκας, μόλις πῆγε κοντά του ἡ μαινάδα, ἄρχισε μέ ἀδιάντροπα λόγια νά τόν παρακινεῖ στήν ἁμαρτία καί νά τόν τραβάει μέ ὅση δύναμη εἶχε μέσα στό σπίτι της. Ὁ χαριτώνυμος Ἰωάννης, συνειδητοποιώντας τόν ἠθικό κίνδυνο ἀντιστάθηκε μέ δύναμη, μέ ἀποτέλεσμα ἡ κοπέλα νά πέσει ἀνάσκελα.

Ἐκείνη, ἐπειδή δέν πέτυχε τό σκοπό της, μέ σατανική μανία ἄρχισε νά φωνάζει στούς παρευρισκομένους ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀποπειράθηκε νά τή βιάσει. Ἀμέσως, κάποιοι αἱμοβόροι ἀγαρηνοί ἅρπαξαν μέ βιαιότητα τόν Ἰωάννη καί τόν ὁδήγησαν στόν Κριτή.

Ὁ Κριτής, μέ τή σύμφωνη γνώμη τοῦ πατέρα της, τοῦ πρότεινε ἤ νά γίνει τοῦρκος καί νά λάβει γυναίκα του τήν ἀδιάντροπη ἐκείνη κόρη ἤ νά θανατωθεῖ. Ὁ Ἰωάννης ἀπάντησε, χωρίς κἄν νά δειλιάσει, «χριστιανός εἰμί, χριστιανός θέλω νά ἀποθάνω». Μπροστά στό μεγαλεῖο τῆς σταθερῆς πίστεως καί ὁμολογίας τοῦ μάρτυρος, ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφωνεῖ: «Ὦ τῆς στερᾶς σου ἐνστάσεως παμμακάριστε Ἰωάννη! Ὦ τοῦ ἀνδρείου σου φρονήματος! Ὦ τῆς πρός τόν Χριστόν θερμοτάτης καί διαπύρου σου ἀγάπης»!

Ἡ ἀπόφαση τοῦ Κριτοῦ μετά τήν ὁμολογία τοῦ Ἰωάννη ἦταν νά πεθάνει βασανιζόμενος μέχρι τέλους. Τόν ἔδειραν μέ σκληρότητα, τόν κρέμασαν μέ σχοινιά ἀπό τίς μασχάλες ψηλά καί ἔτσι κρεμασμένος πέρασε τό ὑπόλοιπο τῆς ἡμέρας μέχρι τό βράδυ. Κατά τή διάρκεια τοῦ μαρτυρίου τόν καλόπιαναν γιά νά ἀλλάξει γνώμη, ἀλλά ὁ ἅγιος δέν ὑπολόγιζε τίποτα. Ὁ νοῦς του εἶχε θελχθεῖ ἀπό τό θεῖο ἔρωτα καί γι’ αὐτό ἀντιμετώπισε μέ καρτερία τό μαρτύριο. Στή συνέχεια, τόν ἔκλεισαν γιά δύο ἡμέρες στή φυλακή γιά νά «συλλογισθεῖ καλά, τί θά κάνει»(!). Τόν κρέμασαν ἄλλες δύο φορές. Ὁ Ἰωάννης πιό σκληρός ἀπό τό βράχο, ἀψήφησε τά πάντα. Τήν τρίτη φορά πού τόν κρέμασαν πάλι ἀπό τίς μασχάλες, τοῦ ἔβαλαν ἀπό κάτω μάγγανο -βασανιστήριο ὄργανο- κι ὅπως γύριζε τοῦ κατέκοπτε τίς σάρκες. Σταμάτησαν ὅμως καί πάλι γιά νά ἀρχίσουν τίς ψυχολογικές πιέσεις. ἔφεραν μάλιστα κι ἕνα γιατρό. «Μή φοβεῖσαι», τοῦ λέγει, «δέν πεθαίνεις, οἱ πληγές σου ἰατρεύονται». Ὁμοίως, καί οἱ παρευρισκόμενοι ἔλεγαν: «Νά, ὅπου ἰατρεύεσαι. Εἰπέ πώς τουρκεύεις νά λυτρωθεῖς καί σέ κάμνωμεν ἕναν μεγάλο ἀγά».

Ὁ μάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἀπαντοῦσε: «Τόν Χριστόν πιστεύω. Χριστιανός εἰμί. Δέν τουρκεύω». Τότε οἱ ἄθλιοι προέβησαν σέ μιά παράλογη ἐνέργεια. Ἔσχισαν τό δέρμα του καί ἔβγαλαν τά ἔντερά του καί ἀφοῦ πάστωσαν τίς πληγές μέ ἁλάτι, ἄρχισαν νά καῖνε τό σῶμα του μέ ἀναμμένα κεριά. Ποιός, ἀλήθεια, δέν φρίττει μέ τή σκληροκαρδία καί τή θηριογνωμία τους! Ἀλλά καί ποιός δέν θαυμάζει τή θαυμαστή καί ὑπέρ φύσιν καρτερία τοῦ μάρτυρος!

Κατόπιν οἱ ἐχθροί τοῦ Σταυροῦ χρησιμοποίησαν ἕνα ἄλλο βασανιστήριο ὄργανο μέ τό ὁποῖο τοῦ ἔσφιγγαν τό κεφάλι.

Τελικά, τόν ἀποκεφάλισαν γιά νά ἀποκομίσει «τόν ἀμαράντινον τῆς δόξης στέφανον» (Α΄ Πέτρου 5,4). Τό μαρτύριό του ἔλαβε χώρα στίς 14 Μαΐου 1802.

Ἡ ἀξία τῆς ἁγνότητος

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει στούς Ἐφεσίους: «Ἀφοῦ ἀνήκετε στό Θεό δέν πρέπει νά γίνεται κἄν λόγος μεταξύ σας γιά ἀκολασίες καί κάθε εἴδους ἠθική ἀκαθαρσία ὅπως ἁρμόζει σέ ἁγίους ἀνθρώπους (Ἐφεσ. 5,3).

Ὁ δέ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος στό βιβλίο του «Κλῖμαξ» (Λόγος 15ος), δίνει τόν ὁρισμό τῆς ἁγνότητος: «Ἁγνεία σημαίνει ἀπόκτηση τῆς ἀσωμάτου φύσεως, ἁγνεία ἀκόμη σημαίνει ὑπερφυσική ἀπάρνηση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως, ἀληθινά παράδοξη ἅμιλλα θνητοῦ καί φθαρτοῦ σώματος πρός τούς ἀσωμάτους ἀγγέλους. Ἁγνός εἶναι ἐκεῖνος πού μέ τό θεῖο ἔρωτα ἀπέκρουσε τόν ἀνθρώπινο ἔρωτα καί ἔσβησε τό ὑλικό μέ τό ἄυλο πῦρ. Ἁγνός δέν θεωρεῖται ἐκεῖνος πού φύλαξε ἀρρύπωτο τό πήλινο σῶμα του, ἀλλ’ ἐκεῖνος πού ὑπέταξε τά σωματικά μέλη στήν ψυχή, αὐτός εἶναι ὁ τελείως ἁγνός».

Καί ὁ σύγχρονός μας Ἅγιος Παΐσιος, διηγεῖται ἕναν διάλογο πού διεξήγαγε μέ κάποιες φοιτήτριες γιά τό θέμα τῆς ἁγνότητας ὡς ἑξῆς: «Ἦρθαν δύο-τρεῖς φοιτήτριες σήμερα καί μοῦ εἶπαν: «Γέροντα, κάντε προσευχή νά περάσουμε στίς ἐξετάσεις». Κι ἐγώ τούς εἶπα: «Θά προσευχηθῶ νά περάσετε τίς ἐξετάσεις τῆς ἁγνότητας. Αὐτό εἶναι τό πιό βασικό. Ὅλα τά ἄλλα βολεύονται μετά». Καλά δέν τούς εἶπα; Ναί, εἶναι μεγάλο πράγμα νά βλέπεις στά πρόσωπα τῶν νέων σήμερα τή σεμνότητα, τήν ἁγνότητα! Πολύ μεγάλο πράγμα!

Ἔρχονται μερικές κοπέλες οἱ καημένες τραυματισμένες. Ζοῦν ἄτακτα μέ νέους, δέν καταλαβαίνουν πώς ὁ σκοπός τους δέν εἶναι καθαρός καί σακατεύονται. «Τί νά κάνω, πάτερ;» μέ ρωτοῦν. «Ὁ ταβερνιάρης, τούς λέω, ἔχει φίλο τόν μπεκρή, ἀλλά γαμπρό δέν τόν κάνει στήν κόρη του». Νά σταματήσετε τίς σχέσεις. Ἄν σᾶς ἀγαποῦν πραγματικά, θά τό ἐκτιμήσουν. Ἄν σᾶς ἀφήσουν, σημαίνει ὅτι δέν σᾶς ἀγαποῦν καί θά κερδίσετε χρόνο. (Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου, «Λόγοι Α΄», σελ. 251).

Νά δοξάσουμε τό Θεό, πού παρά τή διαφθορά πού ἐπικρατεῖ στήν ἐποχή μας, ὑπάρχουν καί σήμερα νέοι πού ἀγωνίζονται ἐναντίον τοῦ ἠθικοῦ ἐκφυλισμοῦ καί διατηροῦνται ἁγνοί μέχρι τήν εὐλογημένη ὥρα τοῦ γάμου. Εἶναι κι αὐτό ἕνα μεγάλο θαῦμα τῆς πίστεως καί μιά ἀπάντηση σ’ ἐκείνους πού θεωροῦν ὅτι ἡ ἁγνότητα εἶναι ἀκατόρθωτη στήν ἐποχή μας. Οἱ ἅγιοι προτίμησαν νά συκοφαντηθοῦν παρά νά ὑποχωρήσουν στήν ἁμαρτία. Νίκησαν τόν ἄρχοντα τοῦ σκότους μέ τή φωτεινή προσωπικότητά τους καί τό μαρτύριό τους.

Ἡ διαστροφή στήν ἐποχή μας

Λυπηθήκαμε καί σκανδαλισθήκαμε μέ τίς δηλώσεις τοῦ Μητροπολίτη Νέας Ἰωνίας καί Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ: «…Ἐκ τῶν πραγμάτων ὁ Θεός ἔχει δώσει σέ μερικούς ἀνθρώπους νά αἰσθάνονται τήν ἕλξη πρός τό ἴδιο φύλο, δέν μπορῶ νά ξέρω γιατί, δέν θά κατηγορήσω ἐγώ τόν Θεό...».

Βλασφημεῖ ὁ Σεβασμιώτατος τό Θεό, ὅταν τόν θεωρεῖ ὑπεύθυνο γιά τό πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας, μέ τόν ἰσχυρισμό ὅτι κάποιοι γεννιοῦνται ἔχοντας τήν ἐκ φύσεως τάση ἤ ροπή νά ἐπιθυμοῦν τήν συνεύρεση μέ ἀνθρώπους τοῦ ἰδίου φύλου καί νά πράττουν τό βδελυκτό ἁμάρτημα τοῦ σοδομισμοῦ. Κατ’ αὐτόν, δέν εἶναι ἠθικά ὑπεύθυνοι ὅσοι κυλίονται στό εἰδεχθές αὐτό ἁμάρτημα ἄρα μποροῦν νά ἁμαρτάνουν ἐλεύθερα χωρίς ἐνοχές. Καί ὅπως ἔγραψε ὁ Πλάτων στήν Πολιτεία του: «Αἰτία Ἐλομένου, Θεός Ἀναίτιος» (Πλάτων - Πολιτεία 617e). Ἡ εὐθύνη γιά τίς ἐπιλογές μας εἶναι δική μας. Ὁ Θεός δέν εὐθύνεται. Ὁ Χριστός ἀγαπάει τούς ἁμαρτωλούς καί ἦρθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς σώσει, ἀλλά βδελύσσεται τήν ἁμαρτία.

Ὑπενθυμίζουμε ὅμως τή βαρύτητα τοῦ ζητήματος, ὅπως τήν παρουσιάζει ἡ Ἁγία Γραφή: «Καί μετά ἄρσενος οὐ κοιμηθήσῃ κοίτην γυναικείαν, βδέλυγμα γάρ ἐστι» (Λευϊτικό 18,22). Δέν πρέπει νά πλαγιάσεις μέ ἄντρα ὅπως πλαγιάζεις μέ γυναίκα, εἶναι βδελυρό. Καί «…δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται, ἀνόμοις δέ καί ἀνυποτάκτοις, ἀσεβέσι καί ἁμαρτωλοῖς, ἀνοσίοις καί βεβήλοις, πατρολῲαις καί μητρολῲαις, ἀνδροφόνοις, πόρνοις, ἀρσενοκοίταις, ἀνδραποδισταῖς, ψεύσταις, ἐπιόρκοις καί εἴ τι ἕτερον τῇ ὑγιαινούσῃ διδασκαλίᾳ ἀντίκειται (Α΄ Τιμ. 1, 9-10).

Ἡ διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, περί τοῦ ζητήματος τούτου, διά στόματος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἀποφαίνεται πώς: «ἡ γνησία ἡδονή ἡ κατά φύσιν ἐστίν. ἀλλ’ ὅταν ὁ Θεός ἐγκαταλείπει, πάντα ἄνω κάτω γίνεται, διά τοῦτο οὐ τό δόγμα αὐτοῖς σατανικόν μόνον ἦν, ἀλλά καί ὁ βίος διαβολικός» (ΕΠΕ 16Β, 408). Οὔτε ἡδονή ἀληθινή αἰσθάνονται στίς παρά φύση σαρκικές σχέσεις, διότι ἡ γνήσια ἡδονή εἶναι φυσική, ἀλλ’ ὅταν ὁ Θεός ἐγκαταλείπει τότε τά πάντα γίνονται ἄνω - κάτω. Γι’ αὐτό, δέν ἦταν μόνο τό δόγμα αὐτῶν σατανικό, ἀλλά καί ἡ ζωή τους διαβολική.

Δυστυχῶς, ἀπό τότε πού πολεμήθηκαν τά τρία πνευματικά μεγέθη - Πατρίδα, Θρησκεία, Οἰκογένεια μέ στόχο τήν ἀποδόμηση τῆς συνοχῆς τους - προβάλλεται ἡ ὁμοφυλοφιλία, ὅσο τίποτε ἄλλο στήν ἐποχή μας, ὡς μία φυσιολογική κατάσταση. Οἱ πολιτικοί μας, τά Μέσα Μαζικῆς Ἐξαπατήσεως, ἡ Νομοθεσία γιά τό σύμφωνο συμβίωσης καί τεκνοθεσίας, τό δικαίωμα στούς 15χρονους ἐφήβους νά ἐπιλέξουν τό φύλο τους ἀπό τόσο ἄγουρη ἡλικία, τό μάθημα τῆς σεξουαλικῆς ἀγωγῆς στά σχολεῖα, οἱ πάσης φύσεως παρελάσεις, οἱ χρηματοδοτήσεις γιά τέτοιου εἴδους ἐκδηλώσεις καί τά σκοτεινά κέντρα τῆς Νέας Ἐποχῆς, ἔχουν διαστρέψει ὀντολογικά τόν ἄνθρωπο καί τόν ἔχουν ὁδηγήσει σέ μιά ζωώδη συμπεριφορά.

Εἶναι ἀδιαμφισβήτητο γεγονός, ὅτι ἡ ἐποχή μας χαρακτηρίζεται γιά τήν ἀποστασία ἀπό τίς εὐαγγελικές ἐντολές. Ἡ ἁγνότητα καταπατεῖται, χλευάζεται καί περιφρονεῖται. Πονάει ὅμως, ἡ ψυχή μας, ὅταν ἀντικρίζουμε νέους ζαλισμένους καί διχασμένους λόγω τής ἁμαρτίας.

Ἐμεῖς ὡς Πνευματικοί συμπάσχουμε καί καταθλίβεται ἡ ψυχή μας ὅταν ἔχουμε τέτοιες «ἰδιαίτερες» περιπτώσεις νά ἀντιμετωπίσουμε, γιατί βλέπουμε ὅτι οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν πέσει σέ τόσο βαριά σαρκικά ἁμαρτήματα ἔχουν δαιμονική ἐπήρεια, ψυχολογικά προβλήματα, ἀντικοινωνικότητα, τύψεις καί ἐνοχές καί ἡ ζωή τους εἶναι μιά κόλαση. Προσπαθοῦμε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν πατρική ἀγάπη νά βοηθήσουμε, ὅσο εἶναι δυνατόν, αὐτά τά πλάσματα τοῦ Θεοῦ, ἔτσι ὥστε νά ἐλευθερωθοῦν ἀπό τούς βρόγχους τῆς ἁμαρτίας. Δέν κατηγοροῦμε, συνεπῶς, τούς ἀνθρώπους αὐτούς, ἀλλά τήν ἁμαρτία, διότι ἡ συγκεκριμένη ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά φρικτότερα ἁμαρτήματα.

Ὅταν ὅμως οἱ γονεῖς καί τά παιδιά τους συνδεθοῦν μέ τό Χριστό, τήν Ἐκκλησία καί τά χαριτόβρυτα Μυστήρια, νηστεύουν, προσεύχονται, ἐκκλησιάζονται, ἀποφεύγουν τίς ἀφορμές τῆς ἁμαρτίας, καταθέτουν τούς λογισμούς καί τά πάθη τους στόν Πνευματικό, τά ὁποῖα ριζώνουν μέσα τους ἀπό τήν παιδική ἡλικία, τότε ἔχουν πνευματική πρόοδο καί διατηροῦνται ἁγνοί μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε ὅτι: «γνώριζε νέους πού εἶχαν τήν τάση τοῦ ἀντίθετου φύλου, δηλαδή, ἐνῶ ἦταν ἀγόρια, αἰσθανόντουσαν ὡς κορίτσια καί τό ἀντίθετο, αὐτά ὄχι μόνο δέν ἐκτράπηκαν πρός τό κακό τῆς ἀντίθετης φύσεως, ἀλλά καί τή δική τους φύση τήν κράτησαν δεμένη μέ τίς σκέψεις τῆς σωφροσύνης καί ἁγιωσύνης καί διήνυσαν τή ζωή τους σάν ἐπίγειοι ἄγγελοι καί ἅρπαξαν τό μεγάλο στεφάνι τῆς παρθενίας ἀπό τή χάρη τοῦ στεφανοθέτη Χριστοῦ. Καί φυσικά, κατά τό μέτρο τοῦ πειρασμοῦ εἶναι ἀνάλογη καί ἡ λαμπρότητα τοῦ στεφάνου πού χαρίζει ὁ Κύριος» (Ἀνθολόγιο Συμβουλῶν, σελ.324).

Κλείνοντας, εὐχαριστοῦμε τό σεμνό καί ὁμολογητή τῆς πίστεώς μας Ἐπίσκοπο Κυθήρων καί Άντικυθήρων κ. Σεραφείμ, ὁ ὁποῖος μᾶς προσέφερε τό Ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοχόου.

Ἀπολυτίκιο ἦχος β΄

(Ὅτε κατῆλθες)

«Ὅτε προσήχθης ὡς τό σφάγιον, τῷ Κριτῇ καί δυνάστῃ σου, τότε τήν πίστιν ἐτράνωσας καί τόν Χριστόν ὡμολόγησας, ὅτε δέ καί τάς προκλήσεις τῆς πονηρᾶς νεάνιδος ἀπέκρουσας, πάσας τάς βασάνους καρτερικώτατα ἔφερες, Ἰωάννη πανεύφημε, χρυσοχόε θεόληπτε».