Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γιά τήν τρυφηλή ζωή καί τό φοβερό πάθος τῆς μέθης

        

 Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΥΦΗΛΗ ΖΩΗ

               ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΒΕΡΟ ΠΑΘΟΣ ΤΗΣ ΜΕΘΗΣ

  Τίποτε δεν είναι τόσο αγαπητό στον διάβολο όσο η τρυφηλή ζωή, διότι αυτή είναι η πηγή και η μητέρα όλων των κακών. Με αυτήν λοιπόν κάποτε οδήγησε τους Ισραηλίτες στην ειδωλολατρία και με αυτήν παρέσυρε τους Σοδομίτες σε παράνομους έρωτες. Διότι λέγει μέσω του προφήτη Ιεζεκιήλ: «πλὴν τοῦτο τὸ ἀνόμημα Σοδόμων τῆς ἀδελφῆς σου, ὑπερηφανία· ἐν πλησμονῇ ἄρτων καὶ ἐν εὐθηνίᾳ οἴνου ἐσπατάλων αὐτὴ καὶ αἱ θυγατέρες αὐτῆς. τοῦτο ὑπῆρχεν αὐτῇ καὶ ταῖς θυγατράσιν αὐτῆς, καὶ χεῖρα πτωχοῦ καὶ πένητος οὐκ ἀντελαμβάνοντο(:Αλλά η παρανομία των Σοδόμων, της αδελφής σου αυτής πόλεως, ήταν η υπερηφάνεια. Μέσα στην αφθονία των άρτων και του οίνου και των υλικών αγαθών ζούσε αυτή και οι κωμοπόλεις της μία άσωτη και σπάταλη ζωή. Επιπλέον υπήρχε σε αυτήν και στις κωμοπόλεις της και σκληρότητα, διότι δεν έδιδαν σε απλωμένο χέρι του πτωχού και του πένητος καμιά βοήθεια)»[Ιεζεκ.16,49].

    Με αυτήν οδήγησε σε απώλεια πλήθος άλλων ανθρώπων και τους παρέδωσε στη γέεννα. Διότι ποιο κακό είναι αυτό που δεν το προξενεί η τρυφηλή ζωή; Κάνει τους ανθρώπους χοίρους και μάλιστα χειρότερους και από χοίρους. Διότι ο μεν χοίρος κυλιέται μέσα στον βούρκο και τρέφεται με την κοπριά, ενώ ο άνθρωπος που κάνει τρυφηλή ζωή αποχαυνωμένος κάθεται και τρώει σε τραπέζι που είναι πιο βρωμερό και από εκείνο του χοίρου, επινοώντας ανήθικες συνουσίες και παράνομους έρωτες. Ο άνθρωπος αυτού του είδους δε διαφέρει σε τίποτε από τον δαιμονιζόμενο, διότι κατά τον ίδιο τρόπο διαπράττει αναισχυντίες και ενεργεί ως παράφρονας. Και τον μεν δαιμονιζόμενο ακόμη και τον ελεούμε, ενώ αυτόν τον αποφεύγουμε και τον απεχθανόμαστε. Γιατί τέλος πάντων όλα αυτά; Διότι με τη θέλησή του φέρεται ως παράφρονας και μεταβάλλει τόσο το στόμα του, όσο και τα μάτια του και τη μύτη του και όλα γενικώς  τα μεταβάλλει σε οχετό και αυλάκια ακαθαρσιών. Εάν επίσης θελήσεις να δεις και τον εσωτερικό του κόσμο, θα δεις και την ψυχή του να είναι σαν μέσα σε κάποια κακοκαιρία και παγωνιά παγωμένη και ναρκωμένη και να μην μπορεί σε τίποτε να ωφελήσει το σκάφος της λόγω της υπερβολικής κακοκαιρίας που την περιβάλλει.

     Αισχύνομαι να αναφέρω τα κακά που παθαίνουν άνδρες και γυναίκες από την τρυφηλή ζωή, το αφήνω όμως στην συνείδησή τους που τα γνωρίζει λεπτομερέστερα. Διότι τι υπάρχει αισχρότερο από γυναίκα που μεθά ή που παραφέρεται γενικώς; Μάλιστα, όσο ασθενέστερο είναι το σκεύος, τόσο πιο μεγάλο είναι το ναυάγιο, είτε αυτή είναι ελεύθερη, είτε είναι δούλη. Διότι η μεν ελεύθερη γυναίκα διαπράττει  ασχημοσύνες εμπρός στα μάτια των δούλων, ενώ η δούλη πάλι ομοίως μεταξύ των δούλων και γίνονται αιτία να βλασφημούνται τα δώρα του Θεού από τους ανόητους.

    Ακούω επίσης πολλούς που λέγουν και όταν συμβαίνουν αυτού του είδους τα πάθη από τα μεθύσια, «μακάρι να μην υπήρχε ο οίνος». Πόσο μεγάλη αλήθεια τρέλα αυτό δεν αποδεικνύει; Μήπως λοιπόν ο οίνος, άνθρωπέ μου, προξένησε αυτό το κακό; Όχι ο οίνος, αλλά η ακολασία αυτών που απολαμβάνουν αυτόν με κακό τρόπο. Επομένως πες να μην υπάρχει μέθη, να μην υπάρχει τρυφηλή ζωή· εάν όμως ήθελες να πεις να μην υπάρχει οίνος, θα φθάσεις σιγά- σιγά να πεις να μην υπάρχει σίδηρος, για να μην υπάρχουν δολοφόνοι, να μην υπάρχει νύκτα, για να μην υπάρχουν κλέφτες, να μην υπάρχει φως, για να μην υπάρχουν συκοφάντες, να μην υπάρχει γυναίκα, για να μη συμβαίνουν μοιχείες και γενικώς θα τα καταργήσεις όλα.

     Αλλά να μη σκέπτεσαι έτσι, διότι αυτή είναι σατανική σκέψη, ούτε να κατηγορείς τον οίνο, αλλά τη μέθη και αφού πλησιάσεις αυτόν που μεθά, τότε που είναι νηφάλιος, περίγραψέ του όλη την ασχημοσύνη του και πες του ότι ο οίνος δόθηκε για να ευφραινόμαστε και όχι για να διαπράττουμε ασχημοσύνες, για να γελάμε και όχι να γινόμαστε γελοίοι, για να μας χαρίζει υγεία και όχι για να ασθενούμε, για να θεραπεύσουμε την ασθένεια του σώματός μας, και όχι για να μας εξασθενίσει την ψυχή. Ο Θεός σε τίμησε με αυτό το δώρο· γιατί εσύ υβρίζεις τον εαυτό σου με το να μην τον χρησιμοποιείς με μέτρο; Άκουσε τι λέγει ο Παύλος: «Μηκέτι ὑδροπότει, ἀλλ' οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας(:Μην πίνεις πια συνεχώς νερό, αλλά να χρησιμοποιείς λίγο κρασί για το στομάχι σου και για τις συχνές σου ασθένειες)»[ Α΄Τιμ. 5,23]. Εάν λοιπόν εκείνος ο άγιος προς τον οποίο απευθυνόταν με τα λόγια αυτά ο απόστολος Παύλος, ο Τιμόθεος, δεν ήπιε οίνο μέχρις ότου του το επέτρεψε ο διδάσκαλος, μολονότι υπέφερε από ασθένεια και από πολλές άλλες τη μία κατόπιν της άλλης αρρώστιας, ποιας συγχωρήσεως θα μπορούσαμε να τύχουμε εμείς που μεθούμε ενώ είμαστε υγιείς;

    Σε εκείνον μεν έλεγε «Να χρησιμοποιείς λίγο οίνο για το στομάχι σου», ενώ στον καθένα από σας που μεθάτε, θα πει: «Να χρησιμοποιείς λίγο οίνο, ώστε να αποφεύγεις τις πορνείες, τις συχνές αισχρολογίες και τις άλλες πονηρές επιθυμίες τις οποίες γεννά συνήθως η μέθη». Εάν όμως δεν θέλετε να τον αποφεύγετε για όλα αυτά, τουλάχιστον αποφεύγετέ τον για τις λύπες και τις αηδίες που πηγάζουν από αυτόν. Διότι ο οίνος δόθηκε για να μας ευφραίνει· διότι λέγει ο ψαλμωδός: «καὶ οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου τοῦ ἱλαρῦναι πρόσωπον ἐν ἐλαίῳ, καὶ ἄρτος καρδίαν ἀνθρώπου στηρίζει(:αλλά και οίνο που ευφραίνει την καρδιά του ανθρώπου. Έλαιο προς τροφή, ώστε να γίνεται ιλαρό το πρόσωπο του ανθρώπου και άρτο, ο οποίος θα στηρίζει την καρδιά του)»[Ψαλμ.103,15]. Εσείς όμως καταστρέφετε και αυτήν την ιδιότητά του. Διότι ποια ευφροσύνη μας προξενεί,όταν είμαστε εκτός εαυτού και υποφέρουμε από άπειρους πόνους και όλα τα βλέπουμε να γυρίζουν άνω-κάτω και κατεχόμαστε από ζάλη, και χρειαζόμαστε, όπως ακριβώς εκείνοι που υποφέρουν από πυρετό, εκείνους που καταβρέχουν με έλαιο τα κεφάλια τους;

   Τα λόγια μου αυτά δεν ειπώθηκαν για όλους, ή καλύτερα για όλους ειπώθηκαν. Όχι επειδή όλοι μεθούν· μη γένοιτο· αλλά επειδή δε φροντίζουν γι’αυτούς που μεθούν εκείνοι που δεν μεθούν. Για τον λόγο αυτό και απευθύνομαι περισσότερο προς εσάς που είστε υγιείς. Διότι και ο γιατρός, αφού αφήσει τους ασθενείς, κάνει συνομιλία με εκείνους που κάθονται κοντά στους ασθενείς. Προς εσάς λοιπόν απευθύνω τον λόγο και σας παρακαλώ ούτε να αφήσετε ποτέ τον εαυτό σας να κυριευθεί από αυτό το πάθος, και να φροντίζετε εκείνους που κυριεύτηκαν από αυτό, ώστε να μη φαίνονται χειρότεροι και από τα ζώα. Διότι εκείνα μεν δε ζητούν τίποτε περισσότερο από αυτό που είναι αναγκαίο, ενώ αυτοί έχουν γίνει αλογότεροι και από εκείνα, καθόσον υπερβαίνουν τα όρια του μέτρου. Πόσο καλύτερο λοιπόν είναι από αυτούς ο όνος; Πόσο ακόμη καλύτερος ο σκύλος;

     Καθόσον το καθένα από τα ζώα αυτά, αλλά και από όλα γενικώς τα άλλα, είτε είναι ανάγκη να φάγει, είτε είναι ανάγκη να πιει, γνωρίζει ως όριο την αυτάρκεια και δεν προχωρεί πέρα από το αναγκαίο· και αν ακόμη πιο άπειροι το εξαναγκάζουν, δε θα θελήσει να ξεπεράσει το μέτρο. Άρα λοιπόν εσείς είστε χειρότεροι και από τα άλογα ζώα. Όχι μόνο σύμφωνα με τη λογική των υγιών σκεπτόμενων ανθρώπων, αλλά και σύμφωνα με τη δική σας ακόμη λογική. Το ότι βέβαια θεωρείτε τους εαυτούς σας άξιους περισσότερης περιφρονήσεως από τους σκύλους και τους όνους, γίνεται φανερό από όλα αυτά. Διότι τα μεν άλογα ζώα δεν τα εξαναγκάζεις να φάνε πέρα από την κανονική τροφή· και εάν σε ρωτήσει κάποιος, γιατί; Θα του απαντήσεις για να μην του προξενήσεις ζημία· για τον εαυτό σου όμως δε λαμβάνεις ούτε αυτήν την πρόνοια. Έτσι θεωρείς τον εαυτό σου πιο ευτελή από εκείνα και τον αφήνεις αβοήθητο ώστε να υποφέρει διαρκώς.

   Αλλά δεν υπομένεις τη βλάβη από τη μέθη μόνο κατά την ημέρα της μέθης, αλλά και μετά, όταν περάσει η ημέρα εκείνη. Και όπως ακριβώς, και αν ακόμη περάσει ο πυρετός, παραμένει η βλάβη από τον πυρετό, έτσι και όταν ακόμη περάσει η μέθη, η ζάλη από τη μέθη εξακολουθεί να επιδρά και στην ψυχή και στο σώμα. Και το μεν άθλιο σώμα βρίσκεται κάτω σε κατάσταση παραλυσίας, όπως ακριβώς το σκάφος που ναυάγησε, η δε ψυχή αυτού που είναι πολύ περισσότερο ταλαίπωρη από το σώμα, και όταν αυτό ακόμη έχει διαλυθεί, διεγείρει τη συμφορά και την επιθυμία ανάπτει, και όταν φαίνεται ότι σωφρονεί, τότε προπάντων εκδηλώνεται η μανία του, καθόσον φέρει στη φαντασία του οίνο, λιθάρια, φιάλες και ποτήρια.

    Και όπως ακριβώς κατά την περίπτωση κακοκαιρίας και αν ακόμη πάψει η ανεμοθύελλα, όμως παραμένει η ζημία που προκλήθηκε από τη θύελλα, έτσι λοιπόν και στην περίπτωση αυτή. Καθόσον όπως ακριβώς στην περίπτωση εκείνη ρίπτονται στη θάλασσα τα μεταφερόμενα πράγματα, έτσι και εδώ αποβάλλονται όλα σχεδόν τα αγαθά. Είτε λοιπόν βρει σωφροσύνη, είτε ντροπή, είτε σύνεση, είτε επιείκεια, είτε ταπεινοφροσύνη, όλα τα ρίπτει η μέθη στο πέλαγος της παρανομίας. Αλλά όμως δεν είναι πλέον όμοια τα όσα συμβαίνουν στη συνέχεια. Διότι σε εκείνη μεν την περίπτωση μετά την απόρριψη των μεταφερόμενων πραγμάτων το σκάφος γίνεται ελαφρύτερο, στην περίπτωση όμως της μέθης, γίνεται περισσότερο βαρύ. Διότι αντί εκείνου του πλούτου δέχεται άμμο και ύδωρ αλμυρό κα όλα τα υπολείμματα της μέθης, τα οποία καταβυθίζουν αμέσως το σκάφος μαζί με τους επιβάτες και τον κυβερνήτη.

     Ώστε λοιπόν για να μην πάσχουμε όλα αυτά, ας απαλλάξουμε τους εαυτούς μας από τη θύελλα αυτήν. Δεν είναι δυνατόν μεθώντας κανείς να δει τη βασιλεία των ουρανών. Διότι λέγει ο απόστολος Παύλος: «ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι ἄδικοι βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι; μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι(:Ή δεν γνωρίζετε, ότι όσοι διαπράττουν αδικίες, δε θα κληρονομήσουν την βασιλεία του Θεού; Μην πλανάστε, ούτε πόρνοι ούτε ειδωλολάτρες ούτε μοιχοί ούτε θηλυπρεπείς ούτε αρσενοκοίτες, ούτε πλεονέκτες ούτε κλέπτες ούτε μέθυσοι ούτε υβριστές ούτε άρπαγες θα κληρονομήσουν βασιλεία Θεού)»[Α΄Κορ.6,9-10]. Και γιατί λέγω «την βασιλεία»; Διότι εκείνος που έχει συνδέσει τη ζωή του με τη μέθη δεν είναι δυνατόν ούτε τα παρόντα πράγματα να δει. Καθόσον η μέθη τις ημέρες τις κάνει νύκτες και το φως σκοτάδι και μολονότι αυτοί που μεθούν έχουν ανοικτά τα μάτια τους δεν βλέπουν ούτε τα πόδια τους. Και δεν είναι αυτό μόνο το φοβερό, αλλά μαζί με αυτά υφίστανται και άλλη φοβερότερη τιμωρία, διότι καταλαμβάνονται από παράλογη λύπη, μανία, ασθένεια, γέλωτα και διαρκώς χλευάζονται. Ποια λοιπόν συγχώρηση υπάρχει γι’ αυτούς που κεντούν τους εαυτούς τους με τόσα κακά; Δεν υπάρχει καμία.

     Ας αποφύγουμε λοιπόν αυτήν την ασθένεια, ώστε και τα αγαθά της παρούσης ζωής να απολαύσουμε και τα μελλοντικά, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμις μαζί και στον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

                                             ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

                                επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΝΖ΄,Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, σελίδες 29-39
• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 67, σελ. 109-114(ή: 51-54 του PDF).
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm