«Ἐκεῖνοι ποὺ θέλουν νὰ ζοῦν τὴν ἐνάρετη καὶ εὐλαβῆ καὶ τιμημένη ζωή», διδάσκει ὁ καθηγητής τῆς ἐρήμου Μέγας Ἀντώνιος, «δὲν πρέπει νὰ κρίνονται (νά τούς διακρίνουμε) ἀπὸ τήν ἐπίπλαστη συμπεριφορά ἤ τόν ψεύτικο τρόπο ζωῆς. Ἀλλὰ ὅπως οἱ ζωγράφοι καὶ οἱ ἀγαλματοποιοί διακρίνονται ἀπό τούς ἁπλούς τεχνίτες (ἐξ αἰτίας τῆς ποιότητας τῶν ἔργων τους) ἔτσι καί αὐτοί μέ τά ἔργα τους ἐπιδεικνύουν τήν ἐνάρετη καί θεοφιλή πολιτεία τους καί ὡς παγίδες ἀποστρέφονται ὅλες τίς πονηρές ἡδονές» .
Πῶς διακρίνονται οἱ ἄνθρωποι; Πῶς φανερώνεται ἡ ἀληθινή ταυτότητά τους; «Ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθ. ζ' 20) εἶπε ὁ Κύριος. Μᾶς διδάσκει ἔτσι πῶς μποροῦμε νά καταλάβουμε τό ποιόν τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἡ καλλίτερη ἔνδειξη δέν εἶναι ἡ ἐξωτερική συμπεριφορά καί ἡ ψεύτικη πολλές φορές εὐγένεια, ἀλλά τά ἔργα τους.
-Θέλεις νά καταλάβεις ἄν κάποιος ἄνθρωπος εἶναι καλός;
-Δές τά ἔργα του καί μάλιστα πρόσεξέ τον πῶς συμπεριφέρεται, ὅταν τόν ἀδικοῦν, καθώς καί ὅταν τόν ἐπαινοῦν. Ἄν ἀντιδρᾶ μέ ἄσχημο τρόπο ὅταν ζημιώνεται, ἄν θέλει νά ἐκδικηθεῖ γιά τήν ὅποια βλάβη πού ὑπέστη, ἄν ἀντιπαθεῖ τόν ἀδικοῦντα, τότε φανερώνει ὅτι ἔχει ὑπερηφάνεια, ἐγωισμό, θυμό, φιλαυτία, ἐκδικητικότητα. Ἄν δέχεται μέ χαρά τήν ὅποια ἀτιμία-ἀδικία-κακομεταχείρηση, τότε φανερώνει ὅτι ἔχει ταπείνωση, πνευματική γνώση, ἀρετή.
Ὁ ἀληθινός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ φαίνεται ἐπίσης ἀπό τήν ἐγκράτεια πού ἔχει ἀπέναντι στίς σαρκικές ἡδονές. Ὁ πραγματικά καλός χριστιανός συγκρατεῖ τόν ἑαυτό του ἀπό τήν πολυφαγία, τήν πολυϋπνία, τήν πολλή σωματική ἀνάπαυση. Δέν ἐπιθυμεῖ τήν πολυτέλεια καί τίς ἀνέσεις. Ἀγαπᾶ τήν ἁπλότητα, τήν πτωχεία, τήν εὐτέλεια.
Θεωρεῖ παγίδες καί δηλητήρια τίς σωματικές-γήϊνες ἡδονές. Κατανοεῖ ὅτι εἶναι παγίδες καί θήρατρα τοῦ πονηροῦ ἐχθροῦ. Καταλαβαίνει ὅτι λειτουργοῦν σάν τό τυρί στήν ποντικοπαγίδα. Ὅποιος παρασύρεται καί τό «τρώει» (ἐπιδιώκει καί ἐγκολπώνεται τίς γήϊνες ἡδονές), πιάνεται αἰχμάλωτος στήν «φάκα» τοῦ ἐχθροῦ (γίνεται δοῦλος τῶν παθῶν καί τῶν δαιμόνων). «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας». (Ἰω. 8:34) μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος. Ἡ ἡδονή εἶναι τό γλυκό δέλεαρ τοῦ πονηροῦ. Μέσῳ τῶν ποικίλων ἡδονῶν θηρεύει τά θύματά του. Οἱ αἰσθήσεις εἶναι οἱ πύλες εἰσόδου τοῦ ἐχθροῦ. Ἡ διέγερση τῶν αἰσθήσεων διά τῶν αἰσθησιακῶν-σαρκικῶν-γήϊνων ἡδονῶν εἰσάγει στόν ἄνθρωπο τόν πνευματικό (ἀλλά καί τόν σωματικό πολλές φορές) θάνατο. «Ἀνέβη θάνατος διά τῶν θυρίδων»(Ἱερεμ. 9, 21) μᾶς λέγει ὁ προφήτης Ἱερεμίας. Θυρίδες εἶναι οἱ αἰσθήσεις.
Ὁ ἄνθρωπος, γιά νά λειτουργήσει σωστά, ὀφείλει νά ἐπιδιώκει τίς πνευματικές ἡδονές καί ὄχι τίς ὑλικές-σωματικές. Οἱ πνευματικές ἡδονές εἶναι αὐτές πού χαρίζει ὁ Θεός, τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ἡ ἕνωση μαζί Του.
Ἡ ἀγαλλίαση τῆς καρδίας, ἡ τέλεια ἀγάπη,ἡ ἀληθινή χαρά, ἡ ἀδιατάρακτη εἰρήνη, ἡ πραότητα καί ἡ σταθερή ἐσωτερική γαλήνη, ὅλα ὅσα κατά βάθος ἀναζητοῦμε ὅλοι, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια»(Γαλ. 5, 22), μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος.
Οἱ αἰσθήσεις μᾶς δόθηκαν γιά νά κατανοοῦμε τήν Πανσοφία, τήν Παντοδυναμία, τήν Ἄπειρη ἀγάπη καί τό ἄπειρο κάλλος τοῦ Δημιουργοῦ τῶν πάντων. Διά μέσου τοῦ κάλλους τῶν κτισμάτων, ἀλλά καί τῆς σοφίας, τοῦ μεγέθους, τῆς τάξης, τῆς τελειότητάς των μποροῦμε καί ὀφείλουμε νά ἀναγόμεθα στήν ἄπειρη σοφία, τό ἄπειρη τελειότητα καί τό ἄπειρο κάλλος τοῦ Δημιουργοῦ των.
«Τὰ ἀόρατα αὐτοῦ (του Θεοῦ)»,γράφει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος, «ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἡ τὲ ἀΐδιος Αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης»(Ρωμ. 1, 20).
Μὲ ἄλλα λόγια ὁ ἅγιος τονίζει τὰ ἑξῆς: «Τὴν δύναμι τοῦ Θεοῦ, τὶς διάφορες θεϊκές του ἰδιότητες δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἀντικρύση κανείς. Ἀλλὰ ἀπὸ τότε ποὺ ἐκτίσθη ὁ κόσμος, τὰ πράγματα εἶναι διαφορετικά. Δία μέσου της ὁρατῆς δημιουργίας μπορεῖ κανεὶς νὰ ἰδῆ καὶ νὰ αἰσθανθῆ τὸ ἀόρατο μεγαλεῖο του Δημιουργοῦ».
Τὸ ρῆμα «καθορᾶται» θέλει νὰ μᾶς πῆ ὅτι μποροῦμε νὰ ἰδοῦμε πολὺ καλά, πολὺ καθαρὰ τὸ θεῖο μεγαλεῖο καὶ τὴν «ἀΐδιον δύναμιν». «Ἀΐδιος» σημαίνει αἰώνιος. Παρ’ ὅλο ποὺ τὰ κτίσματα εἶναι φθαρτὰ καὶ προσωρινά, πάνω τους ἀντιφεγγίζει ἡ αἰώνια δύναμις καὶ μεγαλωσύνη τοῦ Κτίστου.Δηλαδὴ εἶναι δυνατὸ νὰ θεολογῆ κάποιος χωρὶς νὰ ζαλίζεται μελετώντας βαθυστόχαστα θεολογικὰ συγγράμματα.
Ἀρκεῖ μὲ ἁπλὸ καὶ καθαρὸ βλέμμα νὰ παρατηρῆ τὰ χόρτα, τὰ λουλούδια, τὰ πουλιά, τὰ ψάρια, τὰ ζῶα, τὸν ἄνθρωπο, τὰ δάση, τοὺς οὐρανούς. Ἁπλὴ καὶ ἀδάπανη θεολογικὴ μέθοδος. Ἕνα ταπεινὸ ἄνθος, ἕνα μικρὸ ἔντομο, ἕνα ἥσυχο λειβάδι, μία γαλήνια ἀκρογιαλιά...ἰσοδυναμοῦν μὲ σπουδαία θεολογικὰ κείμενα.Ὅλα αὐτὰ τὰ ὁρατά, σύμφωνα μὲ τὴν φράσι τοῦ Ἀποστόλου, θὰ τοῦ ὁμιλοῦν γιὰ κάποια ἀόρατα.
Ποιὰ ἀόρατα; Τὰ ἀόρατα του Θεοῦ. Γιὰ τὴν δύναμι τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν πρόνοια, γιὰ τὴν πατρικὴ στοργή, γιὰ τὴν ἀγάπη...Ἡ σκορπισμένη στὰ πλάσματα σοφία δακτυλοδεικτεῖ τὴν ἄπειρη Σοφία.Οἱ φυσικὲς ὀμορφιὲς σπρώχνουν τὸν νοῦ μας στὸ ὑπέρτατο Κάλλος.
Τὸ μεγαλεῖο ποὺ φαίνεται μᾶς δείχνει κάποια ἀόρατη Μεγαλοπρέπεια — «ἐξομολόγησιν καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐνεδύσω». «Ἐκ μεγέθους καὶ καλλονῆς κτισμάτων ἀναλόγως ὁ γενεσιουργὸς θεωρεῖται» (Σoφ. Σολομῶντος).
Πόσο ἐπιτυχημένα τὸ διατύπωσε ἕνας σοφός! «Καὶ ἐὰν δὲν ἅπλωνες, ὢ πανυπερτέλεια Ἀγαθότητα, ἐπάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι μας τοὺς κόσμους τῶν ἥλιων σου καὶ τῶν γαλαξιῶν σου, ἐὰν δὲν μιλοῦσες ἀπὸ τὴν κορυφὴ τοῦ Σινᾶ ἐν μέσῳ ἀστραπῶν καὶ βροντῶν, ἐὰν δέν μοῦ ἀποκαλυπτόσουν μὲ τὸ ἅγιο Εὐαγγέλιό σου... θὰ ἀρκοῦσε ἕνα ἄνθος, γιὰ νὰ μὲ πείση ἀπόλυτα γιὰ τὸ ἄπειρο καὶ ἀσύλληπτο μεγαλεῖο σου» . (π. Δανιήλ Γούβαλη, ΤΑ ΑΟΡΑΤΑ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΡΑΤΩΝ http://www.egolpion.com/aorata_dia_oratwn.print.el.aspx)
Νά γιατί μᾶς δόθηκαν οἱ αἰσθήσεις. Ὄχι γιά νά ὑποδουλωνόμαστε στά κτίσματα καί στίς ἀπό αὐτά προερχόμενες κατώτερες ἡδονές, ἀλλά γιά νά τίς χρησιμοποιοῦμε (τίς αἰσθήσεις) ὡς μέσα πού θά μᾶς ἀνεβάζουν διά τῶν κτισμάτων στόν Κτίστη τῶν ἁπάντων. Ἔτσι, μαζί μέ ὅλα τά κτίσματα, θά μποροῦμε νά τόν δοξάζουμε τόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων Ἀμήν!
Τό πρωτότυπο κείμενο πού παραθέτουμε στήν ἀρχή τοῦ ἀρθρου προέρχεται ἀπό τήν πηγή:
Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Ε΄, ἐκδοτικός οἶκος «Ἀστήρ», Ἀλ. καί Ἐ. Παπαδημητρίου, Λυκούργου 10-Ἀθῆναι, 1982, τόμος Α΄, ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΗΘΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ, ΕΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΣ ΡΟ΄σελ. 5 καί ἔχει ὡς ἑξῆς: «Οἱ τόν ἐνάρετον καί εὐλαβῆ καί ἐπίδοξον βίον ἀσκεῖν βουλόμενοι, οὐκ ἐκ τοῦ πεπλασμένου ἤθους ἤ τῆς ψευδοῦς πολιτείας ὀφείλουσι κρίνεσθαι· ἀλλ’ ὥσπερ οἱ τεχνῖται τῶν ζωγράφων καί τῶν ἀνδριαντοπλάστων, ἐξ’ αὐτῶν τῶν ἔργων τήν ἐνάρετον καί θεοφιλῆ πολιτείαν ἐπιδείκνυνται καί ὥσπερ παγίδας, οὕτω πάσας τάς πονηράς ἡδονάς ἀποστρέφονται».
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
http://HristosPanagia3.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου