«Μιά μέρα», λέγει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅταν ἤτανε μικρό παιδί καί ἐργαζότανε σέ ἕνα μπακάλικο, «ἦρθαν στό μπακάλικο δύο γέροι. Μοῦ ζήτησαν δύο σαρδέλες καί μισή ὀκά κρασί. Ἀμέσως τούς τά πῆγα. Σέ μιά στιγμή λέει ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο γέρους: - Ποῦ νά ἰδεῖς τό κρασί πού ἤπια στό Ἅγιον Ὄρος! Αὐτό τό κρασί πουθενά δέν τό ηὗρα. - Πῆγες στό Ἅγιον Ὄρος; τόν ρωτάει ὁ ἄλλος. - Ναί, ἔφυγα μιά φορά ἀπό τήν πατρίδα μου, ἀπ' τήν Μυτιλήνη, ἀπ' τήν Καλλονή καί πῆγα στό Ἅγιον Ὄρος. Καί πίναμε ἐκεῖ καί κρασί μονοξυλίτικο». Εἶναι ἀπό τό Μετόχι Μονοξυλίτης τῆς Μονῆς Διονυσίου. «Τί κρασί ἦταν αὐτό! Τόν ξαναρωτάει ὁ ἄλλος: - Πῆγες ν' ἀσκητέψεις; Ναί, ἤθελα νά γίνω καλόγηρος, ἀλλά δέν μπόρεσα, δέν ἄντεξα. Πόσο μετάνιωσα πού δέν ἔμεινα ἐκεῖ! Ἐγώ, λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, μικρό παιδάκι τότε, τ' ἄκουγα μέ προσοχή, γιατί πρίν ἀπό καιρό εἶχαν περάσει κάποιοι μοναχοί καί μοιράζανε φυλλάδια. Ἕνα ἀπό αὐτά ἔγραφε γιά τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου, πού τήν εἶχα διαβάσει συλλαβίζοντας ὅταν ἔβοσκα τά πρόβατα στό χωριό μου, ὅπως σᾶς εἶπα. Τήν εἶχα διαβάσει καί πάλι στή σοφίτα, μέ τήν βοήθεια ἑνός κλεφτοφάναρου μέ δυσκολία, γιατί δέν ἤξερα πολλά γράμματα. Τόσο μ' ἐνθουσίαζε ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου, πού ἤθελα νά τόν μιμηθῶ∙ ἀλλ' ὅμως γιά τό Ἅγιον Ὄρος δέν ἤξερα τίποτα»[1]. Βλέπουμε πῶς ὁ Θεός οἰκονόμησε τά πράγματα καί αὐτό τό παιδί, ὁ μετέπειτα Ἅγιος Πορφύριος, ὁδηγήθηκε στόν δρόμο τοῦ μοναχισμοῦ.
«Ἐν τῷ μεταξύ ὁ γέρος συνέχισε: - Ἐπῆγα νά ἀσκητέψω κι ἔφυγα. Τί ὡραῖα πού ἦταν ἐκεῖ! Εἶδα ἀσκητές, ἐρημίτες, ἁγίους ἀνθρώπους νά προσπαθοῦν νά ἀγαπήσουν τόν Θεό, ν' ἀγωνίζονται μές στήν ἔρημο μέ νηστεῖες, κακουχίες καί προσευχές. Τ' ἄφησα, ὅμως, ὅλα αὐτά καί ἦλθα στόν κόσμο καί ἔμπλεξα μέ χίλια βάσανα. Τά θυμᾶμαι πάντοτε καί λυπᾶμαι πού δέν ἔμεινα ἐκεῖ πέρα, νά μήν πέσω ἐδῶ στόν κόσμο νά βασανισθῶ τόσο πολύ μέ οἰκογένεια, μέ παιδιά καί μέ τόσες φασαρίες, πού μέ γονάτισαν οἱ στενοχώριες τῆς ζωῆς. Καί τά θυμᾶμαι...
Σέ λίγο φύγανε οἱ γέροι, ἀλλ' ἐμένανε τό μυαλό μου ἐκεῖ. Μοῦ ἦλθε ἕνας ζῆλος ἀπό ἐκείνη τή στιγμή νά πάω καί ἐγώ ἐκεῖ πού ἔλεγε αὐτός. Μοῦ κόλλησε στόν νοῦ ὅτι θά μποροῦσα νά πραγματοποιήσω τ' ὄνειρό μου, νά μιμηθῶ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Καλυβίτη. Μοῦ ἔγινε πόθος διακαής. Ό Ἅγιος Ἰωάννης, ἀπό μικρό παιδί, ἄφησε τήν οἰκογένειά του καί ἔγινε μοναχός.
Μετά δύο ἡμέρες ξαναῆλθε ὁ γέρος∙ ἦταν γείτονας. Τόν πλησιάζω, καί κρυφά ἀπό τούς ἄλλους τόν ρωτάω: - Πές μου κύρ Ἀντώνη, εἶναι καλά ἐκεῖ πάνω στό Ἅγιον Ὅρος; - Ἔ, τ' ἄκουσες, τήν ἄλλη φορά, δέν μπορῶ νά σοῦ πῶ τίποτα τώρα!
Καί δέν μοῦ εἶπε τίποτε. Ἔφυγε. Ἐγώ, ὅμως, στό μεταξύ δέν μποροῦσα νά σκεφτῶ τίποτ' ἄλλο. Τό ἔβαλα βαθιά μέσα μου νά γίνω ἐρημίτης. Ἀλλά πῶς; Δέν ἤξερα πῶς πηγαίνουν στό Ἅγιον Ὄρος. Χρήματα δέν εἶχα. Οὔτε ἤξερα τί νά πῶ στό ἀφεντικό. Ξαναῆλθε ὁ κύρ Ἀντώνης στό μπακάλικο. Κρυφά πάλι τόν ρώτησα γιά τό Ἅγιον Ὄρος καί τότε μου τά εἶπε ὅλα. Ἄλλα πῶς, ὅμως, θά ἔφευγα; Τί νά ἔλεγα;»[2].
Βλέπουμε αὐτόν τόν πόθο, πῶς γεννήθηκε ἀπό τόν Θεό μέσα στήν ψυχή τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου. Καί πράγματι δέν εἶναι τυχαῖο νά ἔχει κάποιος τόν πόθο γιά νά γίνει μοναχός. «Οἱ ἐργασίες τοῦ μοναχοῦ», λέγει ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος, «εἶναι ἡ ἡσυχία. Πρῶτον ἡ ἡσυχία, ἡ ὁποία ἔχει τρόπο ζωῆς ἀπερίσπαστο, πού εἶναι μακριά ἀπό κάθε βιοτική μέριμνα, ὥστε νά μπορέσει μέ τήν ἀπομάκρυνση ἀπό τούς ἀνθρώπους, νά προσκολληθεῖ στόν Θεό. Δεύτερη ἐργασία εἶναι ἡ πρέπουσα νηστεία, δηλαδή νά τρώει κανείς μιά φορά κάθε ἡμέρα, ἁπλές τροφές χωρίς νά χορταίνει. Τρίτον», λέει ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ, «εἶναι ἡ πρέπουσα ἀγρυπνία, δηλαδή τό νά διαθέτει τήν μισή νύχτα σέ ψαλμωδία καί στεναγμούς καί δάκρυα. Τέταρτον εἶναι ἡ ψαλμωδία, δηλαδή ἡ σωματική προσευχή, μέ ψαλμούς καί γονυκλισίες. Πέμπτον εἶναι ἡ πνευματική προσευχή, πού γίνεται μέ τόν νοῦ καί εἶναι μακριά ἀπό κάθε σκέψη. Ἕκτον εἶναι ἡ ἀνάγνωση ἀπό τούς βίους τῶν Ἁγίων Πατέρων καί ἕβδομον εἶναι ἡ ἐρώτηση ἐμπείρων σχετικά μέ κάθε λόγο καί κάθε προσπάθεια γιά νά μήν ὁδηγηθεῖ στήν ἀπώλεια σκεπτόμενος καί κάνοντας τά ἀντίθετα ἀπό ἀπειρία καί ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του». Θά πρέπει ὁ μοναχός νά ἐρωτᾶ τούς ἐμπείρους, τόν γέροντά του, καί νά ἀνακοινώνει τούς λογισμούς του.
«Σοφότεροι ἀπό τούς πολλούς εἶναι», λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «ὅσοι ἀποχωρίστηκαν ἀπό τόν κόσμο καί ἀφιερώθηκαν στόν Θεό». Ὅπως ἔλεγε κι αὐτός ὁ κύρ Ἀντώνης, ὅτι ἦταν πολύ προτιμότερο νά ἔμενε στό Ἅγιον Ὄρος, ἔπειτα ἀπό ὅλη αὐτή τήν ἐμπειρία πού εἶχε μέσα στόν κόσμο. «Δέν ὑπάρχουν καλύτεροι ἄνθρωποι στόν κόσμο», λέει καί ὁ Ἱερός Αὐγουστίνος, «ἀπό τούς πιστούς μοναχούς, καί δέν ὑπάρχουν χειρότεροι ἀπό τούς ἀσεβεῖς μοναχούς». «Ἐάν κανείς δέν ἀπαρνηθεῖ ὅλα τά ἐγκόσμια», λέει καί ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος, πάλι, «δέν μπορεῖ νά γίνει μοναχός. Τόν μοναχό δέν τόν κάνει ἡ κουρά οὔτε τό ράσο, ἀλλά ὁ οὐράνιος πόθος πού τόν κατέχει».
«Κάποιος ἱερομόναχος», λέει ὁ Ὅσιος Θεόγνωστος, «εἶχε φήμη εὐλαβοῦς καί πολλοί τόν θεωροῦσαν σεβαστό, λόγω τοῦ ἐξωτερικοῦ του σχήματος. Μέσα του ὅμως κρυφά μολυνόταν ἀπό λογισμούς λαγνείας. Κάποτε, πού ἐπιτελοῦσε τήν ἱερή καί θεία λατρεία, ὅταν ἔφτασε ἡ ὥρα τοῦ χειρουβικοῦ ὕμνου καί αὐτός ἔσκυψε ὡς συνήθως διαβάζοντας τήν εὐχή, «οὐδείς ἄξιος τῶν συνδεδεμένων ταῖς σαρκικαῖς ἐπιθυμίαις καί ἡδοναῖς προσέρχεσθαι ἤ προσεγγίζειν σοι», πέθανε ξαφνικά καί ἡ ψυχή του τόν ἄφησε σ’ αὐτή τή στάση». «Ὁ μοναχός», λέει καί ό Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, «πρέπει νά ἐγκρατεύεται καί νά νηστεύει μέ μέτρο, σάν νά ἦταν νά παραμείνει στή ζωή 100 χρόνια καί ὀφείλει νά χαλιναγωγεῖ τά πάθη τῆς ψυχῆς του ὑπερβαίνοντας συνεχῶς τίς προσβολές, τήν λύπη, τόν πόνο καί γενικά ὅλα τά βάσανα, σάν νά πρόκειται νά πεθάνει τήν ἴδια μέρα».
«Ὁ μοναχισμός εἶναι ὁ δρόμος τῆς τελειότητος», λέει καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος. «Ὁ μοναχός ἀντλεῖ δύναμη ἀπό τόν Θεό. Οἱ ἄρχοντες ὅμως σκέφτονται κοσμικά καί λένε ποιός θά μᾶς βοηθήσει, ἡ Ἀμερική ἤ ἡ Ρωσία; Ὁ μοναχός φεύγει μακριά ἀπό τόν κόσμο, ὄχι γιατί μισεῖ τόν κόσμο, ἀλλά ἐπειδή ἀγαπάει τόν κόσμο, καί κατά αὐτόν τόν τρόπο θά τόν βοηθήσει περισσότερο διά τῆς προσευχῆς του σέ πράγματα πού δέν γίνονται ἀνθρωπίνως παρά μόνο μέ θεϊκή ἐπέμβαση. Ἔτσι σώζει ὁ Θεός τόν κόσμο. Τήν παράλογη ἀπαίτηση πού ἔχουν μερικοί κληρικοί -καί ὄχι μόνο- νά κατεβοῦν οἱ μοναχοί στόν κόσμο, τήν ἔχουν καί μερικοί ἀνόητοι στρατιῶτες, ὅταν ἡ μονάδα τους κινδυνεύει, νά ἀφήσει δηλαδή καί ὁ ἀσυρματιστής τόν ἀσύρματο, καί νά πάρει καί αὐτός τό λιανοντούφεκό του, λές καί θά σωθεῖ ἡ κατάσταση ἐάν προστεθεῖ ἕνα ἀκόμη ὅπλο στά ἄλλα διακόσια ὅπλα! Ἐνῶ ὁ ἀσυρματιστής ξελαρυγγίζεται γιά νά πιάσει ἐπαφή μέ τό Γενικό Ἐπιτελεῖο καί καταφθάνουν οἱ μεγάλες δυνάμεις, ἀεροπορίας, τεθωρακισμένα, στόλος κλπ. καί ἔτσι σώζεται ἡ κατάσταση καί ὄχι μέ τό λιανοτούφεκό τους. Ὁ σκοπός εἶναι νά γίνει κανείς ἀπό μέσα καλόγερος. Οἱ μοναχοί», λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «δέν εἶναι οὔτε τεμπέληδες, οὔτε ἀτομιστές, οὔτε ἀποτυχημένοι, ἀλλά θεληματικά ἀποτυγχάνουν κοσμικά ἀνθρωπίνως καί ἐπιτυγχάνουν πνευματικά. Τό οἰνόπνευμα, ἄν τό ἀφήσουμε ἀνοικτό τό μπουκάλι, χάνει ὅλη τήν σπιρτάδα, οὔτε τά μικρόβια σκοτώνει, οὔτε φλόγα μπορεῖ νά βγάλει ἄν τό ἀνάψεις, καί ἄν τό βάλεις στό καμινέτο θά χαλάσει καί τό φυτίλι. Ἔτσι καί ὁ μοναχός ἄν δέν προσέξει, διώχνει τήν Θεία Χάρη, καί μετά ἔχει μόνο τό Σχῆμα. Εἶναι σάν τό οἰνόπνευμα πού ἔχασε τήν σπιρτάδα του καί δέν μπορεῖ νά καυτηριάσει τόν διάβολο.
Ἄν βάζουμε τήν εὐκολία πάνω ἀπό τήν καλογερική δέν θά κάνουμε προκοπή. Ἡ ἄνεση δέν εἶναι γιά τόν μοναχό∙ εἶναι ἀτιμία στήν ἔρημο. Οἱ Χριστιανοί παλαιά εἶχαν πιό πολύ εὐλάβεια στό ἀντίδωρο, ἀπό ὅ,τι πολλοί μοναχοί σήμερα στή Θεία Κοινωνία. Στά ἐρχόμενα χρόνια, λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «πολλοί ἄνθρωποι θά γίνονται μοναχοί, ἐπειδή θά βαριοῦνται τά μπουζούκια καί θά ὑποφέρουν ἀπό κενό στήν ψυχή τους. Θά ἔρχονται στό μοναστήρι καί θά κάνουν ἄσκηση, νηστεῖες, ἀλλά δέν θά βρίσκουν τίποτε, διότι θά τούς λείπουν οἱ ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Γιατί γιά νά βρεῖς, πρέπει νά ἔχεις αὐτές τίς προϋποθέσεις. Τό πρῶτο εἶναι ἡ εὐαισθησία. Ἄν δέν ἔχεις εὐαισθησία, θά μείνεις σέ μιά ξερή ἀσκητικότητα, ὅ,τι καί ἄν κάνεις. Ὁ ἱερέας καί ἀρετή νά μήν ἔχει, ἐπειδή ἔχει τήν χάρη τῆς ἰεροσύνης τόν χαριτώνει ὁ Θεός κατά τήν ἐκτέλεση τῶν θείων μυστηρίων καί ἔτσι τά ἐκτελεῖ. Ὁ μοναχός ὅμως, ὅταν δέν ἔχει ἀρετή, εἶναι ἔρημος»[3].
«Ἄν τά μοναστήρια δέν ἔχουν κοσμικό φρόνημα καί ἔχουν πνευματική κατάσταση, αὐτό θά εἶναι ἡ μεγαλύτερη προσφορά του στήν κοινωνία. Δέν θά χρειάζεται οὔτε νά μιλοῦν οὔτε νά κάνουν τίποτε ἄλλο, γιατί θά μιλοῦν μέ τήν ζωή τους. Ἀπό αὐτό ἔχει ἀνάγκη σήμερα, ὁ κόσμος. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι πηγαίνουν σέ ἕνα μοναστήρι πού ζεῖ σωστά, βοηθιοῦνται γιατί νιώθουν ἀσφάλεια καί αὐτό τούς δίνει κουράγιο γιά νά συνεχίσουν τόν ἀγῶνα τους. Ὅταν πηγαίνουν κοσμικοί σέ ἕνα μοναστήρι», λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «καί βλέπουν σωστούς μοναχούς, τότε καί ἄπιστοι νά εἶναι, ἄν ἔχουν καλή διάθεση, γίνονται πιστοί. Πολλοί ἄθεοι ἐπιστήμονες, πού ἦρθαν μόνο γιά μιά ἐπίσκεψη στό Ἅγιον Ὅρος, ἄλλαξαν ζωή. Προβληματίζονται μέ τήν καλή ἔννοια καί βοηθιοῦνται. Βλέπουν νέους ἀνθρώπους χαρούμενους, πού εἶχαν ὅλες τίς προϋποθέσεις νά ἀναδειχτοῦν στόν κόσμο, νά ἀφήνουν πλούτη, θέσεις κλπ. καί νά ζοῦν ἀσκητικά, μέ προσευχή καί ἀγρυπνία, καί λένε τί γίνεται;.. ἄν ὄντως ὑπάρχει Θεός;.. ἄν ὑπάρχει ἄλλη ζωή;.. ἄν ὑπάρχει κόλαση, ἐγώ τί κάνω; Ἔτσι φρενάρουν τήν ἁμαρτωλή τους ζωή ἤ καί τήν διορθώνουν. Ξέρω μιά περίπτωση, μιά κοπέλα 20 χρονῶν, ἔκανε ἀπόπειρα αὐτοκτονίας, ἔκοψε τίς φλέβες της, ἀλλά τήν πρόλαβαν. Βρέθηκε μετά ἕνας μοναχός καί τήν πῆρε καί τήν πῆγε σέ ἕνα γυναικεῖο μοναστήρι. Ἦταν ἡ καημένη ἀγριεμένη. Ὅταν ὅμως εἶδε ἐκεῖ τίς μοναχές, συνῆλθε. Βλέπω ἄλλον κόσμο ἐδῶ, εἶπε, μπορῶ νά μείνω.
Πέρασαν ἀπό τό καλύβι δύο ρωμαιοκαθολικοί ἀρχιτέκτονες ἀπό τήν Ρώμη. Εἶχαν ἄγνοια, ἀλλά καλή διάθεση. Τί κάνουν οἱ μοναχοί, μοῦ λένε, καί κάθονται ἐδῶ; Γιατί δέν πηγαίνουν στόν κόσμο νά κάνουν κοινωνικό ἔργο; Οἱ φάροι, τούς λέω, δέν πρέπει νά εἶναι πάντοτε πάνω στά βράχια; Τί πρέπει, νά πᾶνε στίς πόλεις νά προστεθοῦν στά φανάρια; Ἄλλη ἀποστολή ἔχουν οἱ φάροι καί ἄλλοι τά φανάρια. Ὁ μοναχός δέν εἶναι φαναράκι γιά νά τοποθετηθεῖ στήν πόλη σέ μιά ἄκρη τοῦ δρόμου καί νά φωτίζει τούς διαβάτες νά μήν σκοντάφτουν. Εἶναι φάρος ἀπομακρυσμένος, στημένος ψηλά στά βράχια, πού μέ τίς ἀναλαμπές του φωτίζει τά πελάγη καί τούς ὠκεανούς, γιά νά κατευθύνονται τά καράβια καί νά φτάνουν στόν προορισμό τους, στόν Θεό»[4].
Ἔτσι, μέσα ἀπό ὅλα αὐτά τά λόγια, βλέπουμε τήν μεγάλη, τήν ὑψηλή ἀποστολή πού ἔχει ἕνας μοναχός, πρωτίστως νά καθαρθεῖ ἀπό τά πάθη του καί στήν συνέχεια νά φωτιστεῖ ἀπό τόν Θεό καί ἔτσι νά βοηθεῖ καί μέ μόνη τήν παρουσία του καί τούς ἀνθρώπους πού ζοῦν στόν κόσμο.
Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἀνεδείχθηκε ἕνας τέτοιος πολύ καλός μοναχός καί ἀξιοποίησε πράγματι τό δῶρο πού τοῦ χάρισε ὁ Θεός νά τόν καλέσει ἀπό πολύ μικρή ἡλικία στήν μοναχική ζωή.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[3] Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου, Λόγοι Α΄, Ἱ. Ἡ. "Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος", Σουρωτή Θεσ/νίκης 1998.
[4] Πνευματική ἀφύπνιση, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου, Λόγοι Β’, Ἱερό Ἡσυχαστήριο Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, Σουρωτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου