Πρίν τήν Θεία Λειτουργία- Ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη («παλαιός ἄνθρωπος»).

   ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

 ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΗ ΖΗΣΟΥΜΕ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ:

ΠΩΣ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΓΝΗΣΙΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ

 ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:

Β) Ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη («παλαιός ἄνθρωπος»)

Ἰδιαίτερα σκληρός εἶναι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τοῦ δεύτερου κοινοῦ ἐχθροῦ, πού μᾶς παρασύρει στήν ἁμαρτία· αὐτοῦ πού πολεμεῖ ὅλους, ἀκόμη καί τούς μεγάλους ἀγωνιστές ὅπως τόν Ἀπ. Παῦλο, καί εἶναι αὐτός, πού ὀνομάζουμε «παλαιός ἄνθρωπος». Ὁ ἐχθρός αὐτός εἶναι ὁ μή ἀναγεννημένος, ὁ ἐμπαθής, ὁ ἐσωτερικός ἂνθρωπος πού κυριαρχεῖται ἀπό τά ψυχικά καί σωματικά πάθη.

Τά πάθη εἶναι οἱ πνευματικές ἀσθένειες, πού παρακινοῦν τόν ἂνθρωπο στήν ἁμαρτία. Ὁ ἃγιος Ἀπόστολος Παῦλος, ἕνα πρότυπο πνευματικοῦ ἀγωνιστοῦ γιά ὅλους μας, εἶχε πλήρη ἐπίγνωση αὐτῆς τῆς καταστάσεως, πού ἐπικρατεῖ στήν ψυχή τοῦ μή κεκαθαρμένου ἀνθρώπου. Γνώριζε πολύ καλά ὃτι ὁ παλαιός ἂνθρωπος μέ ὃλες τίς πράξεις καί τίς ἐπιθυμίες του πρέπει νά νεκρωθεῖ. Πρέπει νά συσταυρωθεῖ μέ τό Χριστό γιά νά ἀναστηθεῖ πάλι μαζί μέ τό Χριστό ὁ νέος ἂνθρωπος, ὁ κατά Θεόν κτισθείς. Γράφει στούς ἀγαπημένους του Γαλάτες: «οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ ᾿Ιησοῦ τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς παθήμασιν καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις. Εἰ ζῶμεν πνεύματι, πνεύματι καὶ στοιχῶμεν». δηλ. «Ὅσοι εἶναι τοῦ Χριστοῦ ἔχουν σταυρώσει τόν ἁμαρτωλό ἑαυτό τους μαζί μέ τά πάθη καί τίς ἐπιθυμίες του. Ἀφοῦ, λοιπόν, ζοῦμε μέ τή δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πρέπει νά ἀκολουθοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα»¹.

Λίγο πρίν, τούς εἶχε ἐξηγήσει τί ἐννοεῖ μέ τήν λέξη σάρκα: «Εἶναι ὁλοφάνερο ποιά εἶναι τά ἁμαρτωλά ἔργα (τά ἔργα τῆς σαρκός): Εἶναι ἡ μοιχεία, ἡ πορνεία, ἡ ἠθική ἀκαθαρσία, ἡ αἰσχρότητα, ἡ εἰδωλολατρία, ἡ μαγεία, οἱ ἔχθρες, οἱ φιλονικίες, οἱ ζήλιες, οἱ θυμοί, οἱ διαπληκτισμοί, οἱ διχόνοιες, τά σχίσματα, οἱ φθόνοι, οἱ φόνοι, οἱ μέθες, οἱ ἀσωτίες καί τά παρόμοια. Σᾶς προειδοποιῶ, ὅπως σᾶς προειδοποίησα καί ἄλλοτε: ὅσοι κάνουν τέτοια πράγματα δέ θά κληρονομήσουν τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἀντίθετα ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη, ἡ μακροθυμία, ἡ καλοσύνη, ἡ ἀγαθότητα, ἡ πίστη, ἡ πραότητα, ἡ ἐγκράτεια»². Γι' αὐτό: «Νά καθορίζει τή διαγωγή σας τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τότε δέν θά ἀκολουθεῖτε τίς ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες σας (ἐπιθυμίαν σαρκός οὐ μή τελέσητε). Γιατί οἱ ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες εἶναι ἀντίθετες μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, καί φυσικά τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀντίθετο μέ τίς ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες. Αὐτά τά δύο ἀντιμάχονται τό ἕνα τό ἄλλο, καί γι' αὐτό ἄλλωστε δέν κάνετε αὐτά πού θά θέλατε νά κάνετε»³.

Ἀλλά γιά νά ἐπιτευχθεῖ αὐτό χρειάζεται ἀγῶνας πολύς, ἐσωτερικά, στήν καρδιά τοῦ πιστοῦ. Πρέπει νά μιμηθεῖ ὁ χριστιανός τόν Χριστό, τή ζωή του, τά πάθη Του καί τέλος τό Σταυρικό Του θάνατο.

Αὐτήν τήν μίμηση τήν βλέπουμε πολύ ἒντονα στή ζωή ὅλων τῶν ἁγίων ἡ ὁποία πάντα πέρασε μέ πολλούς διωγμούς καί θλίψεις παρόμοιες μέ αὐτές πού ὑπέστη ὁ Κύριος.

Τί ἦταν ἡ ἐπίγεια ζωή τοῦ Κυρίου; Μιά συνεχής κακοπάθεια καί μιά συνεχής ταπείνωση. Ἀκόμη μιά συνεχής κένωση, μιά συνεχής ἔκχυση ἀγάπης τελείας· ἀγάπης χωρίς ὅρια, χωρίς διακρίσεις καί μάλιστα, ἀγάπης ἀνιδιοτελοῦς, ἀγάπης θεανθρώπινης.

Αὐτήν τήν κακοπάθεια, αὐτήν τήν ταπείνωση καί αὐτήν τήν ἀγάπη, προσπάθησαν νά μιμηθοῦν στή ζωή τους ὅλοι ἐκεῖνοι, πού θέλησαν νά ζήσουν χριστιανικά.

Τά δύο πρῶτα, ἡ κακοπάθεια δηλαδή καί ἡ ταπείνωση νεκρώνουν ὅλα τά πάθη καί ἑλκύουν τήν Θεία Χάρη, ἡ ὁποία ἐνεργεῖ τήν κάθαρση μέσα μας. Μᾶς τό διδάσκει πολύ ὡραῖα ὁ ῝Αγιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής: «῾Η κακοπάθεια καί ἡ τάπείνωση ἐλευθερώνουν τόν ἂνθρωπο ἀπό κάθε ἁμαρτία. ῾Η μέν (τάπείνωση) περικόπτει τά ψυχικά, ἡ δέ (κακοπάθεια) τά σωματικά ἁμαρτήματα».

Χωρίς καθαρότητα δέν μποροῦμε νά δοῦμε τόν Θεό. «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται», μᾶς λέγει ὁ Κύριος. Γιαυτό καί χρειάζεται κάθαρση, πού ἀρχίζει μέ τήν μετάνοια καί τήν τακτική ἐξομολόγηση. Τά πρῶτα λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅταν βγῆκε στήν δημόσια δράση Του ἦταν: «Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»(Ματθ. 4.17).

Πρέπει νά νεκρωθοῦμε ὡς πρός τόν παλαιό ἄνθρωπο μέ:

α) τήν κακοπάθεια τήν ἑκούσια ἀλλά καί τήν ἀκούσια (πού πρέπει νά τήν ἀποδεχόμαστε μέ εὐχαριστία καί ὑπομονή),

β)τήν αὐτοτοποθέτησή μας στόν ἔσχατο τόπο κάθε φορά(κάτω ἀπό ὅλους καί ὅλα τά κτίσματα) καί

γ) τήν ἀδιάλειπτη προσευχή,

Τότε μόνο θά μποροῦμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά ἔχουμε ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ στήν Θεία Λειτουργία.

«Καί "ἐν τῷ κατακλιθῆναι αὐτόν μετ' αὐτῶν λαβών τόν ἄρτον εὐλόγησε, καί κλάσας ἐπεδίδου αὐτοῖς, αὐτῶν δέ διηνοίχθησαν οἱ ὀφθαλμοί, καί ἐπέγνωσαν αὐτόν, καί αὐτός ἄφαντος ἐγένετο ἀπ' αὐτῶν". Στήν κλάση τοῦ ἄρτου γνωρίζεται ὁ Κύριος καί ταυτόχρονα γνωρίζουμε κι ἐμεῖς τόν Κύριο "ἐν τῇ κλάσει τῇ ἡμετέρᾳ". Ἐάν τυχόν καί ἐμεῖς δέν πονέσουμε, ἐάν τυχόν καί ἐμεῖς δέν πεθάνουμε, δέν σταυρωθοῦμε, τότε ἀληθινά δέν πρόκειται ποτέ νά γνωρίσουμε τόν Κύριο. Ὅπως καί Ἐκεῖνος ἔπρεπε νά πάθει γιά νά μπεῖ στή δόξα Του, καί ἐμεῖς πρέπει νά πάθουμε, πρέπει νά ὑποφέρουμε⁴ γιά νά εἰσέλθουμε στήν δόξα Του καί νά θεωρήσουμε τήν λαμπρότητα τοῦ Προσώπου Του. «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν͵ ἀπαρνη σάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι. 16.25 ὃς γὰρ ἐὰν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ΄ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ εὑρήσει αὐτήν» (Μτ. 16,24-25).

Τά ἔργα τῆς πίστεως πού βοηθοῦν στήν κάθαρση ἀπό τά πάθη (νέκρωση τοῦ «παλαιοῦ ἀνθρώπου»), συνοψίζονται κυρίως σέ δύο βασικά, θεμελιώδη καί περιεκτικά πνευματικά ἀθλήματα: 1)στήν ΚΑΚΟΠΑΘΕΙΑ καί 2)στήν ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.

Γιά νά μπορέσουμε νά ἀγωνιστοῦμε σωστά, ἐξασκώντας τήν κακοπάθεια καί τήν ταπείνωση, ὥστε νά φθάσουμε στήν ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ ἁρμόζει νά ἐπισημάνουμε τά ἑξῆς:

1) Πρέπει νά ἀγαπήσουμε τήν κακοπάθεια

• τήν ἐκούσια (νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή, μετάνοιες, γονυκλισίες, διακονία στόν πλησίον, χαμαικοιτία, κ.λ.π.) καί
• τήν ἀκούσια. Πρέπει δηλ. νά εχουμε ὑπομονή καί εὐχαριστία στίς ἀκούσιες κακοπάθειες ἤ δοκιμασίες πού μᾶς χαρίζει ὁ Θεός σάν εὐκαιρίες γιά κάθαρση (ἀσθένειες, θάνατοι, ἀκηδία, συκοφαντία, διωγμοί, οἰκονομικές καταστροφές κ.λ.π.). «Ὅπως εἶναι ἀδύνατον τό φίδι νά ἐκδυθεῖ τό παλαιό του δέρμα ἐάν δέν εἰσέλθει σέ στενή ὀπή, ἔτσι καί μεῖς δέν θά ἀποβάλουμε τίς παλαιές προλήψεις⁵ καί τόν χιτῶνα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, ἐάν δέν περάσουμε μέσα ἀπό τήν στενή καί τεθλιμμένη ὁδό τῆς νηστείας καί τῆς ἀτιμίας»⁶. Ἡ νηστεία καί ἡ ἀτιμία, ὁ ἐξευτελισμός, ἡ ἀκενοδοξία, ἡ μέ χαρά ἀποδοχή τῶν ὕβρεων καί τῶν ἀδικιῶν συντελοῦν τά μέγιστα στήν προσπάθεια γιά νά ἀποβληθεῖ τό ἐκ τῆς κάτωθεν περιπλανήσεως (τῆς ζωῆς στήν ἁμαρτία) ἀποκτηθέν «εἰδεχθές προσωπεῖον». Σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες τά πάθη καί οἱ κακίες κάνουν τόν ἄνθρωπο νά φορεῖ μία «ἀπαίσια μάσκα», ἕνα «εἰδεχθές προσωπεῖο» τό ὁποῖο πρέπει νά ἀποβληθεί ἔτσι ὥστε νά γιορτάσει ὁ ἄνθρωπος τήν προσωπική του ἀνάσταση ἀπό τά πάθη, καί νά γίνει ἡ κάθαρση τῆς καρδίας του.

2)Πρέπει νά ἀγαπήσουμε καί νά ἐπιδιώξουμε τήν ταπείνωση.

Αὐτήν τήν ἐπιτυγχάνουμε μέ :

• τό νά βάζουμε τόν ἑαυτό μας πάντα κάτω ἀπό ὅλους,(νά πιστεύουμε ὅτι εἴμαστε ἀμαρτωλότεροι ὅλων τῶν ἀνθρώπων γιά τήν ἄγνοιαν, κατώτεροι ὅλων τῶν δαιμόνων ἀφοῦ τούς ὑπακούουμε καί αἰσχρότεροι ὅλων τῶν κτισμάτων ἀφοῦ αὐτά εἶναι στό κατά φύσιν ἐνῶ ἐμεῖς στό παρά φύσιν, δηλ. στήν ἀμαρτία).
• τό νά κάνουμε ὑπακοή. Δηλαδή νά κόψουμε τό θέλημα καί τό φρόνημά μας τό ὑπερήφανο στόν πνευματικό καί - ἐάν ὑπάρχει - στόν ἤ στήν σύζυγο ἀλλά καί σέ κάθε ἐν Χριστῶ ἀδελφῷ πλήν ἀμαρτίας.

• τό νά ἀγαπήσουμε τόν σωματικό κόπο.Διότι ὁ σωματικός κόπος ταπεινώνει τό σῶμα καί ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νά συνταπεινώνεται καί ἡ ψυχή καί
• τό νά ἐξασκοῦμε τήν ἀδιάλειτη εὐχή

 

Προδημοσίευση στό διαδίκτυο Γ΄ἔκδοσης (ἐπηυξημένης) τοῦ βιβλίου: (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου)-Τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία καί πῶς θά τή ζήσουμε

Σχῆμα μικρό ,Σελίδες: 162, Τιμή:5€, Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6944577885 ἤ στό e- mail: hristospanagia@yahoo.gr  

1 Γαλ. 5, 24-25

2 Γαλ. 5, 19-23«φανερὰ δέ ἐστιν τὰ ἔργα τῆς σαρκός, ἅτινά ἐστιν πορνεία, ἀκαθαρσία, ἀσέλγεια, εἰδωλολατρία, φαρμακεία, ἔχθραι, ἔρις, ζῆλος, θυμοί, ἐριθείαι, διχοστασίαι, αἱρέσεις, φθόνοι, μέθαι, κῶμοι, καὶ τὰ ὅμοια τούτοις, ἃ προλέγω ὑμῖν καθὼς προεῖπον ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα πράσσοντες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσιν.῾Ο δὲ καρπὸς τοῦ πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια· κατὰ τῶν τοιούτων οὐκ ἔστιν νόμος»

3 Γαλ. 5, 16-17:«πνεύματι περιπατεῖτε καὶ ἐπιθυμίαν σαρκὸς οὐ μὴ τελέσητε.Ἡ γὰρ σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός· ταῦτα γὰρ ἀλλήλοις ἀντίκειται, ἵνα μὴ ἃ ἐὰν θέλητε ταῦτα ποιῆτε. Εἰ δὲ πνεύματι ἄγεσθε, οὐκ ἐστὲ ὑπὸ νόμον».

4 Πρβλ. Θάνατος καί χαρά" Ὁμιλία π. Βασιλείου Γοντικάκη, http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/basileios_gontikakhs/dialogos_8anatos_kai_xara.htm.

5 Προλήψεις: κακές συνήθειες καί ἀναμνήσεις πού ὀφείλονται σέ ἁμαρτωλό παρελθόν «Πρόληψη εἶναι» λέγει ὁ ὅσιος Μᾶρκος ὁ Ἀσκητής «ἀκούσια μνήμη τῶν προηγουμένων κακῶν».

6«Ὥσπερ ἀδύνατον ὄφιν τήν ἑαυτοῦ παλαιότητα ἐκδύσασθαι, μή στενήν εἰσδύντα ὀπήν, οὕτω καί ἡμεῖς τάς παλαιάς προλήψεις, καί τήν τῆς ψυχῆς παλαιότητα, καί τόν τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου χιτῶνα οὐ μή ἀποβάλωμεν, ἐάν μή τήν στενήν καί τεθλιμμένην τῆς νηστείας καί ἀτιμίας ὁδόν παρέλθωμεν».