Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΖΩΠΥΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΙΑΣ ΧΑΡΗΣ: Α)ΜΕΤΑΝΟΙΑ-ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ, Β)ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ, Γ)ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ, Δ)ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΖΩΗ

Α)Συνεχής διά βίου Μετάνοια- ἐξομολόγηση.

Β)Ἀδιάλειπτη, ἔμπονη, ἑκούσια προσευχή, μέ συμμετοχή ὅλης τῆς ψυχῆς ἀλλά καί τοῦ σώματος.

«Ὁ Θεῖος Ἔρωτας ἀνάβει μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή», μᾶς διδάσκει σύμπας ὁ τῶν Ἁγίων Πατέρων χορός. Ἡ ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή καθαρίζει τήν καρδιά ἀπό ὅλους τούς λογισμούς, συγκεντρώνει ὅλες τίς ψυχικές δυνάμεις, τίς ἑνοποιεῖ καί τίς κατευθύνει πρός τόν Θεό. Τότε γίνεται σωστή προσευχή.

Γιά νά ἐπιτευχθεῖ ἀληθινή καί καρποφόρα προσευχή, θά πρέπει ὅλος ὁ νοῦς, ὅλο τό θυμικό καί ὅλο τό ἐπιθυμητικό τοῦ ἀνθρώπου νά εἶναι στραμμένα πρός τόν Θεό.

Ἀναλυτικώτερα:

Ὁ ἄνθρωπος, μέ τόν ἐνδιάθετο ἤ καί μέ τόν προφορικό λόγο, ὁμιλεῖ πρός τόν Θεό. Ὁ νοῦς κινεῖται πρός τόν Θεό μέ ἀγάπη. Ἡ διάνοια διατυπώνει σέ λογικές προτάσεις αὐτό πού συλλαμβάνει καί θέλει νά ἐκφράσει ὁ νοῦς.

Τό θυμικό τοῦ ἀνθρώπου κινεῖται μέ ὅλη του τήν ἀγαπητική ὁρμή πρός τόν Θεό. Τό ἐπιθυμητικό, ὅλες οἱ ἐπιθυμίες, ὅλα τά θέλω τοῦ ἀνθρώπου γίνονται μία ἔφεση, μία ἐπιθυμία, μία λαχτάρα, ἕνας ἀσυγκράτητος πόθος, ἕνα θέλω: «ὁ Θεός, ἡ Βασιλεία Του καί ἡ δικαιοσύνη Του».

Τότε ἐκδιώκονται ὅλοι οἱ «ἀλλόφυλοι» λογισμοί-ὅλοι οἱ λογισμοί ἀπό τήν καρδιά ἀπομακρύνονται- καί μένει μόνο ἡ προσευχή. Ἐπανανακαλύπτει ὁ ἄνθρωπος τήν κεκρυμμένη Βαπτισματική Θεία Χάρη, ἡ Ὁποία ἐνεργεῖ τήν κάθαρση στήν καρδιά. Τότε ἀρχίζει νά ἀνάβει μέσα στήν καρδιά ὁ Θεῖος Ἔρωτας, ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη. Τότε ὁ ἄνθρωπος πού προσεύχεται ἀδιάλειπτα θέλει νά κάνει παράλληλα καί θυσίες γιά τόν Ἀγαπημένο.

Νά πῶς περιγράφει, στήν «Εἰσαγωγή στή Φιλοκαλία», ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τήν εὐλογημένη Πατερική μέθοδο ἐπανανακάλυψης τῆς Θείας Χάρης:

«Τὸ Πνεῦμα τότε φωτίζει τοὺς σοφοὺς, στὰ θεῖα, Πατέρες κατευθύνοντάς τους στὴν ἀδιάκοπη νήψη καὶ τὴν προσοχὴ σὲ ὅλα καὶ στὴ φυλακὴ τοῦ νοῦ. Τοὺς ἀποκαλύπτει τόν τρόπο, γιὰ νὰ ξαναβροῦν τὴν χάρη, τρόπο ἀληθινὰ θαυμαστὸ καὶ ἐπιστημονικότατο.

Αὐτὸς ἦταν ἡ ἀδιάκοπη προσευχὴ στὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Ὄχι, ἁπλῶς, μὲ τὸ νοῦ μόνο καὶ τὰ χείλη (τοῦτο εἶναι προφανὲς σὲ ὅλους ἀνεξαιρέτως αὐτούς πού διάλεξαν τὴν εὐσέβεια ἀλλά καὶ εὐκολοκατόρθωτο στὸν πρῶτο τυχόντα ἀπὸ αὐτοὺς)· ἀλλὰ στρέφοντας ὁλόκληρο τὸ νοῦ στὸν μέσα ἄνθρωπο, ποὺ εἶναι καὶ τὸ θαυμαστό.

Ἔτσι μέσα τους, στὰ ἴδια τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς, ἐπικαλοῦνται τὸ πανάγιο ὄνομα τοῦ Κυρίου, ζητοῦν μ' ἐπιμονὴ τὸ ἔλεός Του, προσέχουν ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο στὰ λόγια τῆς προσευχῆς, τίποτε ἄλλο δὲ δέχονται οὔτε ἀπὸ μέσα οὔτε ἀπὸ ἔξω καὶ διατηροῦν τὴ διάνοιά τους ὁλότελα ἀσχημάτιστη καὶ καθαρή.

Τῆς ἐργασίας αὐτῆς τὶς ἀφετηρίες καὶ – θὰ ἔλεγε κανεὶς –  τὴν ὕλη, τὰ πῆραν ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν διδασκαλία τοῦ Κυρίου. Κάπου μᾶς λέει: «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βρίσκεται μέσα σας»[1]. Κι ἀλλοῦ: «Ὑποκριτή, καθάρισε πρῶτα τὸ ἐσωτερικό τοῦ ποτηριοῦ καὶ τῆς πιατέλας, καὶ τότε θὰ εἶναι καθαρὸ καὶ τὸ ἐξωτερικό τους»[2]. Αὐτὰ δὲν λέγονται γιὰ τὸ αἰσθητὸ μέρος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἀναφέρονται στὸν μέσα μας ἄνθρωπο.

Καὶ ὁ Ἀπ. Παῦλος γράφει στοὺς Ἐφεσίους ἔτσι: «Γιὰ τοῦτο λυγίζω τὰ γόνατά μου ἐμπρὸς στὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ· νὰ δώσει νὰ κραταιωθεῖτε μὲ τὸ Πνεῦμα Του στὸν μέσα ἄνθρωπο, γιὰ νὰ κατοικήσει ὁ Χριστὸς μὲ τὸ Πνεῦμα Του μέσα στὴν καρδιὰ σας»[3]. Τί θὰ μποροῦσε νὰ γίνει σαφέστερο ἀπὸ τὴ μαρτυρία αὐτή; Σὲ ἄλλο σημεῖο λέει: «Ἄδοντας καὶ ψάλλοντας στὸν Κύριο μέσα στὴν καρδιὰ σας»[4]. Ἀκοῦς; Μέσα στὴν καρδιὰ λέει. Ἀλλὰ τοῦτο τὸ ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁ κορυφαῖος Πέτρος, λέγοντας: «Ὥσπου νὰ φέξει ἡ μέρα καὶ ὁ αὐγερινὸς νά ἀνατείλει στὶς καρδιὲς σας»[5].

Ὅτι τοῦτο εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ κάθε εὐσεβή, τὸ διδάσκει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο καὶ σὲ μύριες ὅσες ἄλλες σελίδες τῆς Νέας Διαθήκης. Αὐτὸ μποροῦν νὰ τὸ διαπιστώσουν ὅσοι σκύβουν σ' αὐτὲς προσεκτικά»[6].

Ὁ Κύριος μᾶς διδάσκει τόν τρόπο ζωῆς, ὥστε νά γίνουμε ἀληθινά μακάριοι, μετέχοντας στή δική Του ἄπειρη μακαριότητα. Ὁ τρόπος εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς Του ζωῆς καί ἡ ἕνωσή μας μαζί Του , ἡ ἕνωση τοῦ νοῦ μας, ἡ ἕνωση τῆς καρδιᾶς μας μέ Αὐτόν.

Γιά νά ἑνωθεῖ ὁ νοῦς μας, ἡ καρδιά μας μαζί Του θά πρέπει νά εἶναι καθαρά.

Γιά νά καθαρισθοῦν, θά πρέπει νά τά καθαρίσει ὁ Κύριος μέ τήν Χάρη Του.

Ἡ Θεία Χάρη μᾶς ἔχει δοθεῖ δωρεάν κατά τό Βάπτισμά μας, ἀλλά στούς περισσότερους ἀπό τούς βαπτισμένους παραμένει ἀνενεργή, θαμμένη κάτω ἀπό τά πάθη, στό βάθος τῆς καρδιᾶς.

Ὁ ἄνθρωπος πού θέλει νά καθαρισθεῖ, θά πρέπει νά εἰσέλθει στήν καρδιά του καί νά ἐπανεύρει- ἐπανανακαλύψει αὐτήν τήν κρυμμένη Θεία Χάρη.

Ὁ τρόπος, ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, γιά τήν ἐπανεύρεση της, εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἐπίκληση δέν πρέπει νά γίνεται ξηρά, τυπικά, προστακτικά ( «ὅπως ὁ στρατηγός διατάσσει τούς φαντάρους του»), ἀλλά ταπεινά, στό βάθος τῆς καρδιᾶς, μέ συντριβή, μέ συναίσθηση, μέ μετάνοια, μέ ἀγάπη πρός τόν Κύριο, μέ γλυκύτητα. Δέν θά πρέπει ὁ νοῦς νά προσέχει τίποτε ἄλλο παρά μόνο τήν ἔννοια αὐτῶν τῶν πέντε λέξεων: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με». Κανένα ἐρέθισμα, καμμία ἄλλη παρεμβολή εἴτε ἀπό ἔξω, εἴτε ἀπό μέσα δέν θά πρέπει νά γίνεται δεκτή ἀπό τόν ἄνθρωπο. Τότε ὁ νοῦς παραμένει ἀσχημάτιστος καί σιγά-σιγά καθαρίζεται καθώς καί ἡ καρδιά.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://HristosPanagia3.blogspot.com

---

[1] Λκ. 17, 21.

[2] Μτ. 23, 26.

[3] Ἐφ. 3, 14-17.

[4] Ἐφ. 5, 19.

[5] Β΄ Πέτρ. 1, 19.

[6] Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, Μετάφραση Ἀντώνιος Γαλίτης, Τόμος Α΄, Ἐκδόσεις Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας, στ΄ ἔκδοση 2004 σελ. 18-19.