Ἡ θεωρία τῆς Θείας Οἰκονομίας στή Θεία Λειτουργία_mp3+κείμενο

Π. Σάββας 2011-03-17_Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ_mp3

Ὁμιλία τοῦ π. Σάββα στίς 17-09-2011 (Συνάξεις Κυκλαρχισσῶν στό Πνευματικό Κέντρο τοῦ Ι. Ν. Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης).
Γιά νά κατεβάσετε καί νά ἀποθηκεύσετε τήν ὁμιλία πατῆστε ἐδῶ (δεξί κλίκ, ‘Ἀποθήκευση προορισμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Interntet Explorer ἤ Ἀποθήκευση δεσμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Mozilla. Στή συνέχεια δῶστε τό ὄνομα πού θέλετε καί πατῆστε ΟΚ γιά νά ἀποθηκευθεῖ ἡ ὁμιλία)

ΚΕΙΜΕΝΟ:

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΤΟΣ 2010-2011

Βιβλίο πρός μελέτην: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ,

Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, PG 150, 368-492.
ΣΥΝΑΞΙΣ Ιε΄ 
α΄ Ποιό εἶναι συνοπτικά τό νόημα ὅλης τῆς Θείας Λειτουργίας

Παράγραφοι 11-15

11.  Ἐκεῖνα ὅμως πού γίνονται στήν τελετή τῶν Τιμίων Δώρων, ἀναφέρονται ὅλα στήν Οἰκονομία τοῦ Σωτήρα. Ὁ σκοπός τους εἶναι νά βάλουν μπροστά στά μάτια μας τή θεωρία[1] τῆς Θείας Οἰκονομίας γιά νά ἁγιάζει τίς ψυχές μας καί ἔτσι νά γινόμαστε κατάλληλοι νά δεχθοῦμε τά ἱερά δῶρα. Ὅπως δηλαδή τότε στόν καιρό τῆς πραγματοποιήσεώς της ἡ Θεία Οἰκονομία ἀνέστησε τόν κόσμο, ἔτσι θεωρουμένη πάντοτε κάνει τήν ψυχή τῶν θεατῶν της καλύτερη καί ἁγιότερη· μᾶλλον δέ, οὔτε τότε θά ὠφελοῦσε καθόλου, ἄν δέ γινόταν ἀντικείμενο θεωρίας καί πίστεως. Καί γι’ αὐτό κηρύχθηκε, καί γιά νά πιστευθεῖ χρησιμοποίησε χίλια δυό μέσα ὁ Θεός. Διότι ἡ Οἰκονομία αὐτή δέν μποροῦσε νά ἔχει ἀποτέλεσμα καί νά σώζει τούς ἀνθρώπους, ἄν, ἐνῶ γινόταν, ἔμενε ἄγνωστη σ’ ἐκείνους πού ἔμελλε νά σωθοῦν ἀπό αὐτή. Ἀλλά τότε, καθώς κηρυσσόταν, δημιουργοῦσε μέσα στίς ψυχές τῶν ἀγνοούντων τήν εὐλάβεια, τήν πίστη καί τήν ἀγάπη πρός τόν Χριστό, οἱ ὁποῖες δέν ὑπῆρχαν πρίν. Ἐνῶ τώρα, πού τήν θεωροῦν μέ ζῆλο ἐκεῖνοι πού ἤδη πίστεψαν, δέ βάζει μέσα τους αὐτά τά μακάρια πάθη, ἀλλά ἀφοῦ ὑπάρχουν, τά συντηρεῖ, τά ἀνανεώνει καί τά αὐξάνει· καί τούς κάνει πιό σταθερούς στήν πίστη καί πιό θερμούς στήν εὐλάβια καί τήν ἀγάπη. Διότι αὐτές τίς διαθέσεις, τίς ὁποῖες δημιούργησε ἐνῶ δέν ὑπῆρχαν, πολύ εὐκολότερα βέβαια μπορεῖ τώρα νά τίς διαφυλάξει, νά τίς κρατήσει καί νά τίς ἀνανεώσει. Λοιπόν, αὐτές εἶναι οἱ διαθέσεις μέ τίς ὁποῖες εἶναι ἀνάγκη νά πλησιάζουμε τά ἅγια μυστήρια καί χωρίς τίς ὁποῖες καί τό νά βλέπει μόνο κανείς πρός αὐτά, εἶναι τελείως ἀνούσιο: εὐλάβεια, πίστη καί πολύ θερμή ἀγάπη πρός  τόν Θεό.

Σχόλιο-Συμπέρασμα: Μέ τήν Θεία Λειτουργία ξαναζοῦμε ὅ,τι ἔκανε ὁ Θεός γιά τήν σωτηρία μας. Ὅταν ἐμφανίσθηκε ὁ Χριστός Μας καί ἐργάσθηκε τήν σωτήρια Οἰκονομία συγχρόνως κήρυττε. Τό κήρυγμά Του δημιούργησε στούς ἀνθρώπους τήν πίστη, τήν εὐλάβεια καί τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό. Τώρα ἡ Θεία Λειτουργία ἀνανεώνει μέσα μας τήν ἤδη ὑπάρχουσα πίστη, εὐλάβεια καί ἀγάπη.

12.  Νά λοιπόν γιατί μιά τέτοια θεωρία, ἡ ὁποία εἶναι ἱκανή νά ἐντυπώσει μέσα μας αὐτά, ἔπρεπε νά ἀποτυπωθεῖ στή διάταξη τῆς θείας λειτουργίας, γιά νά μή συλλογιζόμαστε μόνο μέ τόν νοῦ, ἀλλά, κατά κάποιο τρόπο, καί νά βλέπουμε μέ τά μάτια μας τή μεγάλη πτωχεία τοῦ Πλουσίου (Β΄Κορ. 8,9), τήν ἔλευση στόν κόσμο Ἐκείνου πού κατέχει κάθε τόπο, τούς ὀνειδισμούς τοῦ Εὐλογημένου, τά πάθη τοῦ Ἀπαθοῦς· πόσο μισήθηκε καί πόσο μᾶς ἀγάπησε· Ποιός ἦταν καί πόσο ταπείνωσε τόν ἑαυτό Του· τί ἔπαθε καί τί ἔκανε γιά νά ἑτοιμάσει μπροστά μας αὐτή τήν τράπεζα. Καί ἀφοῦ ἔτσι θαυμάσουμε τήν παράδοξη σωτηρία καί μείνουμε ἔκπληκτοι ἀπό τό πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν, νά σεβαστοῦμε Ἐκεῖνον πού ἔτσι μᾶς ἐλέησε καί ἔτσι μᾶς ἔσωσε, νά Τοῦ ἐμπιστευθοῦμε τίς ψυχές μας, νά Τοῦ παραδώσουμε τή ζωή μας καί νά ἀνάψουμε τίς καρδιές μας μέ τή φωτιά τῆς ἀγάπης Του. Καί ἀφοῦ γίνουμε τέτοιοι, τότε μέ ἀσφάλεια καί οἰκειότητα νά πλησιάσουμε τή φωτιά τῶν μυστηρίων.

Σχόλιο-Συμπέρασμα: Στή Θεία Λειτουργία εἶναι ἀποτυπωμένη ὅλη ἡ Θεία Οἰκονομία. Βλέποντάς την βλέπουμε τήν μεγάλη Θυσία πού ἔκανε ὁ Θεός γιά μᾶς. Παρακινούμαστε ἔτσι σέ θαυμασμό, σεβασμό, πληρέστερη ἐμπιστοσύνη καί ἄφημα τοῦ ἑαυτοῦ μας σ’ Αὐτόν. Τέλος ζώντας τήν Θεία Οἰκονομία μέσα στήν Θεία Λειτουργία ἀνάβει ἡ ἀγάπη μας γιά τόν Κύριο καί παίρνουμε θάρρος ὥστε νά προσέλθουμε στά Θεῖα Μυστήρια.

13.  Διότι, γιά νά ἔχουμε τότε τέτοιες διαθέσεις, δέν εἶναι ἀρκετό τό ὅτι μάθαμε μιά φορά τά περί Χριστοῦ καί κατέχουμε αὐτή τή γνώση· ἀλλά πρέπει ἐπίσης κατ’ ἐκεῖνον τόν καιρό (ἐννοεῖ τῆς Θείας Λειτουργίας) σ’ αὐτά νά προσηλώσουμε τά μάτια τοῦ νοῦ καί αὐτά νά θεωροῦμε, ἀφοῦ ἐξορίσουμε βιαίως κάθε ἄλλο λογισμό, ἄν πραγματικά θέλουμε νά κάνουμε τήν ψυχή μας κατάλληλη γιά τόν ἁγιασμό ἐκεῖνο, ὅπως εἶπα. Διότι, ἄν κατέχουμε τό λόγο τῆς εὐσεβείας ἔτσι πού ὅταν μᾶς ἐρωτήσουν νά  μποροῦμε νά ἀπαντήσουμε σωστά, στόν καιρό ὅμως τῆς μυσταγωγίας δε θεωροῦμε ὅπως πρέπει ὅλα τά σχετικά μέ αὐτήν, ἀλλά προσηλώνουμε τόν νοῦ μας σέ ἄλλα πράγματα, καμιά ὠφέλεια δέν ἔχουμε ἀπό τήν ἁπλή γνώση τῆυς εὐσεβείας· διότι αὐτή δέν μπορεῖ νά βάλει μέσα μας καμμία ἀπό τίς διαθέσεις πού προείπαμε. Διότι τότε οἱ διαθέσεις μας ἀνταποκρίνονται στούς λογισμούς πού μᾶς κατέχουν, καί τά πάθη πού δοκιμάζουμε εἶναι αὐτά πού ἐκεῖνοι παράγουν.

Σχόλια-Συμπέρασμα: Θά πρέπει ἐκείνη τήν ὥρα πού εἴμαστε στήν Θεία Λειτουργία ὁ νοῦς μας νά εἶναι συγκεντρωμένος σ’αὐτά πού διαδραματίζονται. Δέν εἶναι ἀρκετό τό ὅτι γνωρίζουμε κάποια γενικά γιά τήν Πίστη. Θά πρέπει ἐκείνη τήν ὥρα νά ζοῦμε τόν Χριστό καί τά τοῦ Χριστοῦ. Οἱ λογισμοί ἐκείνης τῆς ὥρας θά πρέπει νά ἔχουν κέντρο τόν Χριστό καί τήν Θεία Οἰκονομία ὅπως αὐτή παρουσιάζεται μέσα στή Θεία Λειτουργία (Γέννηση-Προσκομιδή, Δημόσια Δράση-Μικρά Εἴσοδος, Κήρυγμα-Ἀνάγνωση Εὐαγγελίου καί κήρυγμα, Σταυρική Θυσία-Μεγάλη Εἴσοδος καί Ἁγία Ἀναφορά).

14.  Γι’ αὐτό τό λόγο ἐπινοήθηκε αὐτός ὁ συμβολισμός, ὁ ὁποῖος, ἀφενός δέν περιορίζεται νά φανερώσει τά τῆς θείας Οἰκονομίας μόνο μέ λόγια, ἀλλά καί θέτει τά πάντα μπροστά στά μάτια μας, ἀφετέρου εἶναι ὁρατός σέ ὅλα τά στάδια τῆς ἱερουργίας. Ἔτσι, μέ τό πρῶτο ἐπιδρᾶ εὐκολότερα  ἐπάνω στίς ψυχές μας, γιά νά μή μᾶς γίνει μόνον ἁπλό θέαμα, ἀλλά νά δημιουργήσει μέσα μας καί πάθος (πίστη, ἐλπίδα, ἀγάπη·[2]), διότι μιά ὁρατή ἀναπαράσταση μπορεῖ νά παραγάγει μέσα μας μιά ἐντύπωση πιό δυνατή. Καί  μέ τό δεύτερο, δέν ἐπιτρέπει διόλου νά  μᾶς καταλάβει ἡ λησμοσύνη, οὔτε ἀφήνει νά στραφεῖ ὁ λογισμός μας σέ τίποτε ἄλλο, μέχρι τή στιγμή πού θά μᾶς ὁδηγήσει σ’ αὐτή τή θεία τράπεζα. Καί τότε, γεμάτοι ἀπό αὐτές τίς σκέψεις καί ἔχοντας ἄγρυπνη τή μνήμη, θά κοινωνήσουμε τά ἅγια μυστήρια, βάζοντας μέσα μας ἁγιασμό ἐπάνω στόν ἁγιασμό, τόν ἁγιασμό δηλαδή τῆς τελετῆς ἐπάνω στόν ἁγιασμό τῶν θεωριῶν καί «μεταμορφούμενοι ἀπό δόξης εἰς δόξαν» (Β΄Κορ. 3,189), ἀπό τήν κατώτερη δηλαδή στήν πιό μεγάλη ἀπ’ ὅλες τίς δόξες.

Σχόλιο-Συμπέρασμα: Ἡ Θεία Λειτουργία μέ τό νά μᾶς παρουσιάζει ὄχι μόνο μέ λόγια ἀλλά καί μέ πράξεις τήν Θεία Οἰκονομία ἐπιτυγχάνει δύο τινά:

1)Μᾶς τυπώνει βαθύτερα τήν προσφορά τοῦ Θεοῦ καί μᾶς ἀνάβει τήν εὐλάβεια, τήν πίστη καί τήν ἀγάπη πρός τόν Κύριο,

2)Μᾶς κρατᾶ ἄγρυπνους σ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς Ἱερουργίας διά τῆς συνεχους ὁρατῆς παρουσιάσεως τῆς Θείας Οἰκονομίας. Ἔτσι μέ διεγηγερμένη ψυχή καί καρδία, γεμάτοι μέ τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ, κοινωνοῦμε τῶν ἀχράντων Μυστηρίων προσθέτοντας ἁγιασμό πάνω στόν ἁγιασμό.

15.  Καί αὐτό μέν εἶναι συνοπτικά τό νόημα τοῦ συνόλου τῆς θείας λειτουργίας. Τώρα δέ, πρέπει νά τήν ἐξετάσουμε ἀπό τήν ἀρχή, ὅσο εἶναι δυνατόν, στίς λεπτομέρειές της. Πρῶτα τίς προπαρασκευαστικές εὐχές, τίς ἱερολογίες, τίς ἱερές ψαλμωδίες καί τίς ἀναγνώσεις· ἔπειτα, αὐτό τοῦτο τό ἱερό ἔργο, τήν ἴδια τή θυσία· μετά ἀπό αὐτό, τόν ἁγιασμό, μέ τόν ὁποῖο μέσω τῆς θυσίας ἁγιάζονται οἱ ψυχές τῶν Χριστιανῶν, ζώντων καί νεκρῶν· ἐπίσης καί τίς ἀκολουθοῦσες ψαλμωδίες καί προσευχές πού ἀπευθύνονται στόν Θεό ἀπό τό λαό καί τόν ἱερέα, ἄν κάτι ἀπό αὐτά ἀπαιτεῖ κάποια εξέταση καί θεωρία. Καί πρίν ἀπ’ὅλα καί μέσα σέ ὅλα, τήν Οἰκονομία τοῦ Σωτήρα, δηλαδή τί ἀπό τήν Οἰκονομία καί μέ ποιό ἀπό ἐκεῖνα πού τελοῦνται στή Θεία Λειτουργία συμβολίζεται.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

---

[1] Πατερικός ὅρος πού χρησιμοποιεῖται συχνά ἀπό τόν Καβάσιλα καί σημαίνει τό νά μήν μένει κανείς στήν ἁπλῆ θέα τῶν τελουμένων, ἀλλά νά μεταβαίνει στό πνευματικό τους νόημα ἐμβαθύνοντας σ’ αὐτά βιωματικά μέ τή νοερά μελέτη.

[2] βλ. παρ.11