ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΠΟΥ ΑΝΑΓΙΓΝΩΣΚΕΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ(Ρωμ. 13, 11 έως 14,4) ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
Μέρος πρώτο: υπομνηματισμός των χωρίων 13,11-14 από την προς Ρωμαίους επιστολή του αποστόλου Παύλου (ομιλία ΚΕ΄ του αγίου Ιωάννου, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου)
«Καὶ τοῦτο, εἰδότες τὸν καιρόν, ὅτι ὥρα ἡμᾶς ἤδη ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι· νῦν γὰρ ἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία ἢ ὅτε ἐπιστεύσαμεν(:Και αυτά θα τα πράττουμε, έχοντας υπόψη μας την προσωρινότητα και τη βραχύτητα της παρούσας ζωής· και ότι ακόμη είναι πλέον ώρα να ξυπνήσουμε από τον ύπνο της πνευματικής ραθυμίας που μας κάνει νωθρούς για τα καλά έργα. Διότι τώρα είναι πιο κοντά η ημέρα της σωτηρίας και απολυτρώσεώς μας, παρά όσο ήταν τότε που πιστέψαμε)»[Ρωμ. 13,11].
Αφού ο απόστολος Παύλος ανέθεσε ως καθήκοντα στους Ρωμαίους όλα όσα ήταν αναγκαίο να πράττουν, τους παρακινεί πάλι προς την επιτέλεση των αγαθών πράξεων, αφορμώμενος τώρα από το επιχείρημα του κατεπείγοντος. «Γιατί ο καιρός της κρίσεως», λέγει, «είναι πολύ κοντά», όπως ακριβώς έγραφε και στους Κορινθίους, ότι «ὁ καιρὸς συνεσταλμένος τὸ λοιπόν ἐστιν (:ο καιρός πλέον είναι λίγος και περιορισμένος)»[Α΄Κορ.7,29] · και στους Εβραίους πάλι: « ἔτι γὰρ μικρὸν ὅσον ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ(:Καλλιεργείστε και τονώστε την υπομονή σας, διότι πολύ λίγος χρόνος απομένει, και ο Κύριος, ο ερχόμενος για να κρίνει ζώντες και νεκρούς, θα έλθει πάλι και δε θα αργήσει)»[Εβρ. 10,37]. Αλλά εκεί τα έλεγε αυτά για να τονώσει εκείνους που κοπίαζαν και για να τους παρηγορήσει για τους ιδρώτες των διαδοχικών πειρασμών, ενώ εδώ για να αφυπνίσει εκείνους που κοιμούνταν· και πράγματι αυτός ο λόγος μάς είναι χρήσιμος και για τα δύο[και για παρηγοριά δηλαδή και για αφύπνιση από τη νάρκη των καθημερινών μεριμνών για την παρούσα ζωή].
Τι όμως σημαίνει αυτό που λέγει «ὥρα ἡμᾶς ἤδη ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι (:είναι ώρα να σηκωθούμε από τον ύπνο)[Ρωμ.13,11]; Δηλαδή, κοντά είναι η ανάσταση, κοντά η φοβερή κρίση, κοντά η ημέρα που καίγεται ως κλίβανος, και πρέπει πλέον να απαλλαγούμε από τη ραθυμία και την αδιαφορία. «Νῦν γὰρ ἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία ἢ ὅτε ἐπιστεύσαμεν (:γιατί τώρα είναι πιο κοντά η σωτηρία μας, παρά τότε που πιστέψαμε)». Βλέπεις πώς παρουσιάζει σε αυτούς τώρα την ανάσταση; «Γιατί καθώς περνάει ο χρόνος», λέγει, «ξοδεύεται ο καιρός της παρούσας ζωής, ενώ έρχεται πιο κοντά ο καιρός της μέλλουσας ζωής». Εάν λοιπόν είσαι προετοιμασμένος και έχεις κάνει όλα όσα σε έδωσε ως εντολές ο Κύριος, η ημέρα γίνεται για σένα σωτηρία, εάν όμως συμβαίνει το αντίθετο, δεν είναι ακόμη σωτηρία για σένα.
Στην αρχή όμως δεν προτρέπει από τα λυπηρά, αλλά από τα αγαθά, για να τους απαλλάξει και με αυτόν τον τρόπο από τη συμπάθεια για τα παρόντα. Στη συνέχεια, επειδή ήταν φυσικό να δείχνουν περισσότερη προθυμία στην αρχή και στο ξεκίνημα, αφού ήταν σφοδρός ο πόθος τους, αλλά με το πέρασμα του χρόνου να σβήσει εντελώς κάθε ζήλος, λέγει ότι πρέπει να κάνουν το αντίθετο, να μη χαλαρώνουν όσο περνάει ο καιρός, αλλά να εντείνουν περισσότερο την προσπάθειά τους. Γιατί όσο πλησιάζει ο βασιλιάς, τόσο περισσότερο πρέπει να προετοιμαζόμαστε· όσο πιο κοντά είναι το βραβείο, τόσο περισσότερο πρέπει να μεγαλώνει η προθυμία μας για τους αγώνες. Γιατί και οι δρομείς αυτό κάνουν· όταν φθάνουν κοντά στο τέλος του δρόμου και στην παραλαβή του βραβείου, τότε εντείνουν περισσότερο την προσπάθεια. Γι' αυτό έλεγε: «τώρα είναι πιο κοντά η σωτηρία μας, παρά τότε που πιστέψαμε».
«Ἡ νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν(: η νύχτα, δηλαδή η παρούσα ζωή, που ομοιάζει με νύχτα, έχει πλέον προχωρήσει· η ημέρα όμως της μελλούσης ζωής και της εκδημίας μας προς τον ουρανό πλησίασε)»[Ρωμ.13,12]. Εάν λοιπόν η παρούσα ζωή τελειώνει, η μέλλουσα όμως πλησιάζει· ας κάνουμε πλέον τα έργα της μελλοντικής και ατελεύτητης ζωής και όχι τα έργα του πρόσκαιρου αυτού βίου. Αντιστοίχως πράγματι και στα βιοτικά θέματα αυτό συμβαίνει. Όταν δούμε ότι η νύχτα τρέχει προς το χάραμα και ακούσουμε να κελαηδεί το χελιδόνι, ο καθένας μας ξυπνάει τον πλησίον του, αν και βέβαια είναι ακόμη νύχτα. Αλλά επειδή ήδη φεύγει, βιαζόμαστε λέγοντας ο ένας στον άλλο ότι ξημέρωσε και κάνουμε όλα όσα ανήκουν στην ημέρα, δηλαδή ντυνόμαστε και λυτρωνόμαστε από τα όνειρα και απομακρύνουμε από εμάς τον ύπνο, για να μας βρει προετοιμασμένους η ημέρα και για να μην αρχίσουμε τότε να σηκωνόμαστε από το κρεβάτι και να τεντωνόμαστε, όταν ανατέλλει ο ήλιος. Αυτά λοιπόν που κάνουμε εκεί, ας τα κάνουμε και εδώ. Ας αποβάλουμε τις φαντασίες, ας απαλλαγούμε από τα όνειρα της παρούσας ζωής, ας αποθέσουμε τον βαθύ ύπνο και ας ντυθούμε αντί για ρούχα την αρετή. Για να δηλώσει λοιπόν όλα αυτά έλεγε «ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός(: ας αποθέσουμε λοιπόν και ας πετάξουμε από την ψυχή μας και τη ζωή μας τα έργα του σκότους και ας ντυθούμε, σαν φωτεινά όπλα, τα έργα της αρετής)»[Ρωμ.13,12]· καθόσον η μέρα μάς καλεί για παράταξη και για μάχη.
Αλλά μη φοβηθείς, ακούγοντας για παράταξη και μάχη. Γιατί στην υλική πανοπλία το να οπλίζεται κανείς είναι βαρύ και ανεπιθύμητο, ενώ εδώ ποθητό και άξιο ευχής, γιατί τα όπλα είναι του φωτός. Γι' αυτό και σε φανερώνουν πιο λαμπρό από την ακτίνα του ηλίου, επειδή εκπέμπουν πολλή λάμψη, και σε ασφαλίζουν, γιατί είναι όπλα, και σε κάνουν να λάμπεις πάρα πολύ, γιατί είναι όπλα του φωτός. Τι λοιπόν; Δε χρειάζεται να πολεμούμε; Χρειάζεται να πολεμούμε, όμως όχι βέβαια να ταλαιπωρούμαστε και να κοπιάζουμε, γιατί ούτε πόλεμος είναι αυτός, αλλά χορός και πανηγύρι. Τέτοια είναι η φύση των όπλων, τέτοια η δύναμη του στρατηγού. Και όπως ο γαμπρός στολίζεται και βγαίνει από το νυφικό δωμάτιο, έτσι και εκείνος που είναι ενισχυμένος με τα όπλα αυτά· καθόσον είναι μαζί και στρατιώτης και γαμπρός. Αφού είπε όμως ότι η ημέρα πλησίασε, δεν την αφήνει να είναι κοντά, αλλά την παρουσιάζει αμέσως· γιατί λέγει «ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν(: ας ζούμε και ας φερόμαστε με ευπρέπεια και σεμνότητα, όπως εκείνος, που περιπατεί κατά το διάστημα της ημέρας και τον βλέπουν οι άνθρωποι)»[Ρωμ.13,13].Τώρα λοιπόν φθάνει η ημέρα. Και από εκείνα που προτρέπονται προπάντων οι πολλοί, από αυτά προσελκύει και αυτούς, δηλαδή τη σεμνότητα. Γιατί γινόταν πολύς λόγος σε αυτούς για τη δόξα από τους πολλούς. Και δεν είπε «να συμπεριφέρεστε», αλλά «ας συμπεριφερθούμε», για να κάνει ανενόχλητη την παραίνεση και ελαφριά την επίπληξη.
«Μὴ κώμοις καὶ μέθαις(: όχι με αμαρτωλά φαγοπότια και μεθύσια)»· αναφέρει αυτή τη φράση όχι για να εμποδίσει το να πίνει κανείς, αλλά το να πίνει υπερβολικά· όχι το να απολαμβάνει το κρασί, αλλά το να το απολαμβάνει με κραιπάλη, όπως ακριβώς και το επόμενο αναφέρει με το ίδιο μέτρο λέγοντας: «μὴ κοίτας καὶ ἀσελγείαις(:όχι με πράξεις αισχρές και εξευτελιστικές)»· και βέβαια δεν καταργεί εδώ τη σαρκική μείξη με τις συζύγους, αλλά την πορνεία. «Μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ(: όχι με φιλονικίες και ζηλοφθονίες)»: και ούτε εδώ σταμάτησε, αλλά αφού μας έβγαλε από τα πονηρά ιμάτια, άκουσε πώς μας στολίζει στη συνέχεια λέγοντας: « ἀλλ᾿ ἐνδύσασθε τὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν (: αλλά ντυθείτε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό)». Δεν ανέφερε πια έργα, αλλά τους παρότρυνε σε μεγαλύτερο βαθμό. Γιατί, όταν τους μιλούσε για την κακία, ανέφερε έργα, αλλά όταν μιλούσε για την αρετή, δεν ανέφερε πια έργα, αλλά όπλα, δείχνοντας ότι η αρετή οδηγεί σε κάθε ασφάλεια εκείνον που την έχει και σε κάθε λαμπρότητα. Και ούτε εδώ σταμάτησε, αλλά οδηγώντας τον λόγο στο μεγαλύτερο, που ήταν πολύ πιο τρομερό, μας δίνει τον ίδιο τον Κύριο ως ένδυμα, τον ίδιο τον βασιλιά. Γιατί εκείνος που είναι ντυμένος με Αυτόν, έχει ολόκληρη την αρετή.
Όταν όμως λέγει «ντυθείτε» προστάζει να ντυνόμαστε με Αυτόν από παντού, όπως ακριβώς λέγει αλλού: «εἰ δὲ Χριστὸς ἐν ὑμῖν(:εάν όμως ο Χριστός κατοικεί μέσα σας)»[Ρωμ. 8,10]· και πάλι: «εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον, κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν(:στον εσωτερικό μας άνθρωπο να κατοικήσει ο Χριστός)»[Εφ.3,16-17]. Καθόσον θέλει να είναι η ψυχή μας κατοικία γι’ Αυτόν και να Τον φορούμε γύρω μας σαν ρούχο, για να είναι Αυτός σε εμάς τα πάντα από μέσα και από έξω. Γιατί Αυτός είναι το συμπλήρωμά μας, αφού εμείς, η Εκκλησία είμαστε «τὸ πλήρωμα τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου(:το σώμα Του, το συμπλήρωμα του Χριστού, ως ανθρώπου και ως κεφαλής της Εκκλησίας· του Χριστού, ο οποίος ως άπειρος Θεός γεμίζει τα πάντα με την πανάγαθη παρουσία Του και χορηγεί τα πάντα σε όλα τα δημιουργήματά Του)»[Εφ.1,23]· και οδός και άντρας και γαμπρός, αφού, λέγει «ἡρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρί, παρθένον ἁγνὴν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ(: και τούτο, διότι σας έχω ενώσει με δεσμούς αρραβώνα προς ένα άντρα, δηλαδή τον Χριστό, για να παρουσιάσω την ψυχή σας αγνή και καθαρή προς Αυτόν, ως παρθένο και πνευματική νύφη)»[Β΄Κορ.11,2]· και ρίζα και ποτό και τροφή και ζωή εφόσον «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ(:ζω λοιπόν όχι πια εγώ)», λέγει, «ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός(:αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός»[Γαλ. 2,20]· και απόστολος και αρχιερέας και διδάσκαλος και πατέρας και αδελφός και συγκληρονόμος και μέτοχος του τάφου και του σταυρού μας, διότι «συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον(: ενταφιαστήκαμε λοιπόν μαζί με Αυτόν δια του βαπτίσματος και γίναμε μέτοχοι στον θάνατό Του)», λέγει, και «σύμφυτοι γεγόναμεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ(:σαν δύο δέντρα αδιάσπαστα ενωμένα σε ένα γίναμε ένα σώμα με τον Χριστό μέσω του βαπτίσματος, που είναι ομοίωμα του σταυρικού Του θανάτου)»[Ρωμ.6,4-5]· και ικέτης, «ὑπὲρ Χριστοῦ οὖν πρεσβεύομεν(:επειδή εμείς οι Απόστολοι είμαστε πρεσβευτές του Χριστού προς τους άλλους ανθρώπους)»[Β΄Κορ.5,20] και συνήγορός μας στον Πατέρα, «καὶ ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν(: και μεσιτεύει προς τον Πατέρα για εμάς)»[Ρωμ.8,34], και σπίτι και κάτοικος, γιατί όπως ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός λέγει: «ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ(:μένει μέσα σε Εμένα και Εγώ μένω μέσα σε αυτόν και τον μεταβάλλω σε κατοικητήριο της θεότητας)»[Ιω.6,56]· και φίλος, γιατί «ὑμεῖς φίλοι μού ἐστε, ἐὰν ποιῆτε ὅσα ἐγὼ ἐντέλλομαι ὑμῖν(:εσείς όμως, για τους οποίους εγώ θυσιάζομαι, είστε φίλοι μου και θα είστε πάντοτε φίλοι μου, εάν πράττετε όσα εγώ σας παραγγέλλω)»[Ιω.15,14]· και θεμέλιος και ακρογωνιαίος λίθος, και εμείς είμαστε μέλη Του και χωράφι και οικοδομή και κλήματα και συνεργάτες Του.
Και τι δε θέλει να είναι από μας, για να μας συνδέει και να μας ενώνει μαζί Του με κάθε τρόπο; Και αυτό φυσικά είναι γνώρισμα εκείνου που αγαπάει πάρα πολύ. Να υπακούς λοιπόν, και αφού σηκωθείς από τον ύπνο να ντυθείς το Χριστό, και αφού Τον ντυθείς, να παρέχεις υπάκουη τη σάρκα σου σε Αυτόν. Γιατί αυτό υπαινίχθηκε λέγοντας «καὶ τῆς σαρκὸς πρόνοιαν μὴ ποιεῖσθε εἰς ἐπιθυμίας(:και να μη φροντίζετε για την ικανοποίηση των ατάκτων και παρανόμων επιθυμιών της σάρκας)[Ρωμ.13,14].Γιατί, όπως ακριβώς δεν εμπόδισε το ποτό αλλά το μεθύσι, ούτε τον γάμο αλλά την ασέλγεια, έτσι δεν εμπόδισε τη φροντίδα για τη σάρκα, αλλά τη φροντίδα προς ικανοποίηση των επιθυμιών της, δηλαδή την υπέρβαση της ανάγκης. Γιατί, ως απόδειξη για το ότι μας προτρέπει βέβαια να φροντίζουμε και για το σώμα μας, άκουσε τι λέγει στον Τιμόθεο: «οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας(: να χρησιμοποιείς λίγο κρασί για το στομάχι σου και για τις συχνές σου ασθένειες)»[Α΄Τιμ.5,23]. Έτσι λοιπόν κι εδώ να τη φροντίζεις τη σάρκα σου, αλλά για την υγεία της και όχι για ασέλγεια. Γιατί δεν μπορεί να αποτελεί αυτό πλέον φροντίδα, όταν ανάβεις τη φλόγα, όταν κάνεις φοβερό το καμίνι.
Για να μάθετε όμως και πιο καλά, τι τέλος πάντων σημαίνει το να φροντίζει κανείς για τη σάρκα προς ικανοποίηση των επιθυμιών της και να αποφύγετε μια τέτοια φροντίδα, σκεφθείτε τους μεθυσμένους, τους κοιλιόδουλους, εκείνους που καμαρώνουν για τα ρούχα τους, τους ακόλαστους, εκείνους που ζουν ζωή φιλήδονη και γεμάτη απολαύσεις, και θα καταλάβετε αυτό που λέχθηκε. Γιατί εκείνοι τα κάνουν όλα, όχι για να υγιαίνουν, αλλά για να σκιρτούν, για να ανάβουν και να ικανοποιούν συνεχώς την ακόρεστη επιθυμία. Εσύ όμως που είσαι ντυμένος τον Χριστό, αφού περικόψεις όλα εκείνα, ένα μόνο να ζητάς, πώς να έχεις υγιή τη σάρκα σου. Και μέχρι τόσο φρόντιζε γι’ αυτήν και όχι πιο πέρα, αλλά όλη την προθυμία σου να την αφιερώνεις στη φροντίδα των πνευματικών αγαθών. Έτσι λοιπόν θα μπορέσεις και από τον ύπνο αυτόν να σηκωθείς, χωρίς να αισθάνεσαι βάρος από τις ποικίλες αυτές επιθυμίες. Καθόσον ύπνος είναι η παρούσα ζωή και δε διαφέρουν καθόλου από τα όνειρα όσα συμβαίνουν σε αυτήν. Και όπως ακριβώς εκείνοι που κοιμούνται και παραμιλούν και δε βλέπουν πολλές φορές τίποτε υγιές, έτσι και εμείς, ή μάλλον πολύ χειρότερα. Γιατί εκείνος που έκαμε κάποιες αισχρές πράξεις ή διηγήθηκε ένα όνειρο, αφού απαλλάχτηκε από τον ύπνο και από την ντροπή έχει απαλλαχθεί και δεν τιμωρείται· εδώ όμως δε συμβαίνει το ίδιο, αλλά και η ντροπή και η τιμωρία είναι αθάνατη. Πάλι, όσοι γίνονται πλούσιοι στο όνειρο, όταν ξημερώσει ελέγχονται γιατί πλούτισαν τυχαία, ενώ εδώ και πριν έρθει η ημέρα ακολουθεί πολλές φορές ο έλεγχος, και πριν μεταβούμε εκεί, τα όνειρα αυτά πέταξαν.
Ας αποτινάξουμε λοιπόν τον πονηρό αυτόν ύπνο· γιατί, αν η ημέρα μας πιάσει να κοιμόμαστε, θα ακολουθήσει θάνατος αιώνιος. Αλλά και πριν από την ημέρα εκείνη θα είμαστε ευάλωτοι σε όλους τους εχθρούς που προέρχονται από εδώ, και στους ανθρώπους και στους δαίμονες· και αν θελήσουν να μας εξοντώσουν, δεν υπάρχει κανείς που θα τους εμποδίσει. Γιατί, αν ήταν πολλοί αυτοί που θα επαγρυπνούσαν, δε θα ήταν τόσο μεγάλος ο κίνδυνος, επειδή όμως ένας μονάχα και ίσως και ένας δεύτερος, έχει ανάψει λυχνάρι και μένει άγρυπνος, ενώ οι άλλοι κοιμούνται όπως ακριβώς στα βαθιά μεσάνυχτα, γι' αυτό επιβάλλεται σε μας πολλή επαγρύπνηση και πολλή ασφάλεια, για να μην πάθουμε ανεπανόρθωτα κακά. Δε φαίνεται τώρα πως είναι φωτεινή η ημέρα; Δε νομίζουμε όλοι ότι έχουμε ξυπνήσει και είμαστε νηφάλιοι; Αλλά όμως( ίσως και να περιγελάσετε τον λόγο, εγώ όμως θα τον πω), μοιάζουμε όλοι με εκείνους που κοιμούνται μέσα στη βαθειά νύχτα και ροχαλίζουν. Και αν υπήρχε δυνατότητα να δούμε ουσία ασώματη, θα σας έδειχνα πως οι περισσότεροι ροχαλίζουν, ενώ ο διάβολος τρυπάει τους τοίχους και κατασφάζει όσους κοιμούνται και αφαιρεί αυτά που υπάρχουν μέσα, κάνοντας όλα με ασφάλεια σαν μέσα σε βαθύ σκοτάδι. Ή καλύτερα, επειδή και στα μάτια αυτό είναι αδύνατο να το δουν , ας το περιγράψουμε με τον λόγο και ας σκεφθούμε πόσοι έχουν ενοχληθεί από κακές επιθυμίες, πόσοι κατέχονται από τη φοβερή νάρκη της ασέλγειας και πόσοι σβήνουν εντελώς το φως του Πνεύματος· γι' αυτό λοιπόν βλέπουν άλλα αντί άλλων, ακούνε άλλα αντί άλλων και δεν προσέχουν σε τίποτε από τα λεγόμενα εδώ.
Αλλά αν εγώ ψεύδομαι λέγοντας αυτά και στάθηκες ξυπνητός, πες μου, τι έγινε εδώ σήμερα, αν δεν άκουσες αυτά σαν σε όνειρο; Και ξέρω βέβαια ότι θα το πουν μερικοί, γιατί δεν τα λέγω αυτά εναντίον όλων. Αλλά εσύ που είσαι ένοχος για τα προηγούμενα, που μπήκες εδώ ανώφελα, πες, ποιος προφήτης, ποιος απόστολος μάς μίλησε σήμερα, και για ποια πράγματα. Αλλά δεν μπορείς να πεις γιατί ασφαλώς πολλά μίλησες εδώ σαν σε όνειρο, χωρίς να ακούσεις τα αληθινά πράγματα. Αυτά όμως ας τα πω και στις γυναίκες, καθόσον και σε εκείνες είναι πολύς ο ύπνος και είθε να είναι ύπνος· γιατί όποιος κοιμάται ούτε κακό λέγει ούτε καλό, ενώ όποιος είναι ξυπνητός έτσι όπως εσείς, λέγει πολλά και για δικό του κακό, μετρώντας τόκους, κάνοντας υπολογισμούς δανείων, φέρνοντας στη μνήμη του αναίσχυντο εμπόριο, φυτεύοντας πυκνά τα αγκάθια στη δική του ψυχή, μην αφήνοντας ποτέ τον σπόρο ούτε για λίγο να βγει. Αλλά ξύπνησε τελείως, και κατάστρεψε από τη ρίζα τα αγκάθια αυτά και αποτίναξε τη μέθη· γιατί και από εδώ προέρχεται ο ύπνος. Μέθη όμως δεν εννοώ μόνο του κρασιού, αλλά και των βιοτικών φροντίδων, και μαζί με αυτούς και τη μέθη που προέρχεται από το κρασί.
Και αυτά τα συμβουλεύω όχι μόνο στους πλουσίους, αλλά και στους φτωχούς και ιδιαίτερα σε εκείνους που κάνουν τα φιλικά συμπόσια· γιατί δεν είναι αυτό απόλαυση ούτε ανάπαυση, αλλά ποινή και τιμωρία. Γιατί απόλαυση δεν είναι να πούμε αισχρά λόγια, αλλά να μιλήσουμε σεμνά, να χορτάσουμε, όχι να σκάσουμε. Εάν όμως το νομίζεις αυτό ηδονή, δείξε μου το βράδυ την ηδονή. Αλλά δεν μπορείς να τη δείξεις. Και δε λέγω ακόμη τις βλάβες που προέρχονται από εδώ, αλλά πρώτα σου μιλάω για την ηδονή που μαραίνεται αμέσως. Γιατί συγχρόνως και το συμπόσιο διαλύεται και η χαρά εξαφανίζεται. Αλλά όταν αναφέρω και τον εμετό και τους πονοκεφάλους και τις άπειρες αρρώστιες και την αιχμαλωσία της ψυχής, τι θα πεις σε αυτά; Μήπως λοιπόν, επειδή είμαστε φτωχοί, πρέπει να φερόμαστε και άσεμνα; Και τα λέγω αυτά όχι για να εμποδίσω να συγκεντρώνεστε, ούτε να κάνετε κοινά δείπνα, αλλά για να εμποδίσω να φέρεστε άσεμνα, και γιατί θέλω η απόλαυση να είναι πραγματική απόλαυση, και να μην είναι ποινή ούτε τιμωρία και μέθη και διασκέδαση.
Ας πληροφορηθούν οι εθνικοί ότι οι Χριστιανοί προπάντων ξέρουν να διασκεδάζουν, και να διασκεδάζουν με σεμνότητα. «Δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ(: υπηρετείστε τον Κύριο με φόβο, για να δοκιμάσετε στην καρδιά σας την αγαλλίαση, που φέρει η ευλάβεια προς τον Θεό και ο φόβος, μήπως τυχόν Τον παροργίσετε με κάποια αμαρτία σας)», λέγει ο Ψαλμωδός[Ψαλμ.2,11]. Και πώς είναι δυνατό να χαιρόμαστε; Λέγοντας ύμνους, κάνοντας προσευχές, εισάγοντας ψαλμούς στη θέση των αισχρών εκείνων ασμάτων.
Έτσι και ο Χριστός θα παραβρεθεί στο τραπέζι και θα γεμίσει με ευλογία όλη την ευωχία, όταν προσεύχεσαι, όταν τραγουδάς πνευματικά, όταν προσκαλείς φτωχούς στη συμμετοχή των προσφερόμενων φαγητών, όταν επιβάλλεις μεγάλη πειθαρχία και σεμνότητα στο συμπόσιο. Έτσι και εκκλησία θα κάνεις το φαγοπότι, υμνώντας τον Κύριο όλων, στη θέση των άκαιρων κραυγών και επαίνων. Και μη μου λέγεις ότι επικράτησε άλλος νόμος, αλλά διόρθωνε όσα βρίσκονται σε κακή κατάσταση. «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε(: είτε λοιπόν τρώτε, είτε πίνετε, είτε οτιδήποτε άλλο πράττετε, όλα να τα κάνετε προς δόξαν Θεού)», λέγει σε άλλη του επιστολή ο απόστολος Παύλος[ Α΄Κορ.10,31]. Καθόσον από τέτοια τραπέζια προέρχονται σε σας οι κακές επιθυμίες, από εδώ οι ασέλγειες, από εδώ οι γυναίκες σας είναι μεν σε περιφρόνηση, ενώ οι πόρνες σε τιμή από μέρους σας· από εδώ η διάλυση στις οικογένειες, και τα άπειρα κακά, και όλα έγιναν άνω-κάτω, και αφού αφήσατε την καθαρή πηγή, τρέχετε στο αυλάκι του βούρκου.Το ότι βέβαια το σώμα της πόρνης είναι βούρκος, δεν ερωτώ κανέναν άλλο αλλά εσένα τον ίδιο που κυλιέσαι στο βούρκο, αν δεν ντρέπεσαι τον εαυτό σου, αν δε νομίζεις πως είσαι ακάθαρτος μετά την αμαρτία.
Γι' αυτό, σας παρακαλώ, αποφεύγετε την πορνεία και τη μητέρα της, τη μέθη. Γιατί σπέρνεις όπου δεν είναι δυνατό να θερίσεις ή μάλλον, και αν ακόμη θερίσεις, σου φέρνει πολλή ντροπή ο καρπός; Γιατί και αν ακόμη γεννηθεί παιδί από αυτή την επαίσχυντη σαρκική μίξη, και σένα ντρόπιασε και αυτό έχει αδικηθεί εξαιτίας σου, αφού γεννιέται νόθο και με κακή καταγωγή. Και αν ακόμη του αφήσεις άπειρα χρήματα, περιφρονημένος στο σπίτι, περιφρονημένος στην πόλη, περιφρονημένος στο δικαστήριο είναι και εκείνος που γεννιέται από πόρνη και εκείνος που γεννιέται από δούλη και μη νόμιμη σύζυγο. Αλλά και εσύ πάλι περιφρονημένος είσαι, και όταν ζεις και όταν έχεις πεθάνει· γιατί, και αν κόμη πεθάνεις, μένουν οι αναμνήσεις της αισχρής πράξεώς σου. Γιατί λοιπόν τα καταντροπιάζεις όλα; Γιατί σπέρνεις όπου η γη προσπαθεί να καταστρέψει τον καρπό; Όπου είναι πολλά τα άγονα μέρη; Όπου πριν από τη γέννηση υπάρχει φόνος; Καθόσον και την πόρνη δεν την αφήνεις να παραμείνει πόρνη μόνο, αλλά την κάνεις και δολοφόνο. Είδες πορνεία από τη μέθη, μοιχεία από την πορνεία, φόνο από τη μοιχεία; Ή μάλλον και κάτι χειρότερο από το φόνο, γιατί δεν μπορώ πώς να το ονομάσω αυτό. Γιατί δεν το σκοτώνει αφού γεννηθεί, αλλά και να γεννηθεί το εμποδίζει. Γιατί λοιπόν περιφρονείς και τη δωρεά του Θεού, και πολεμάς τους νόμους Του, και αυτό που είναι κατάρα, το επιδιώκεις εσύ σαν ευλογία και το ταμείο της γεννήσεως το κάνεις ταμείο σφαγής και τη γυναίκα που δόθηκε σε σένα για τη γέννηση παιδιών, την προετοιμάζεις για φόνο; Γιατί για να είναι πάντοτε στους εραστές ευχάριστη και ποθητή και για να συγκεντρώσει περισσότερα χρήματα ούτε αυτό δεν αποφεύγει να κάνει, μαζεύοντας από εδώ πολλή φωτιά πάνω στο κεφάλι σου. Γιατί αν και το τόλμημα είναι δικό της, όμως η αιτία γίνεται δική σου.
Από εδώ προέρχονται και ειδωλολατρίες. Γιατί πολλές, για να γίνουν θελκτικές, επινοούν και ξόρκια και σπουδές και μαγικά ερωτικά μέσα και άπειρα άλλα. Αλλά όμως ύστερα από τόσο μεγάλη ασχημοσύνη, ύστερα από φόνους, ύστερα από ειδωλολατρίες, στους πολλούς το πράγμα φαίνεται πως είναι αδιάφορο, μολονότι πολλοί έχουν και γυναίκες. Εδώ είναι και περισσότερο το μέγεθος των κακών. Γιατί και μαγείες προκαλούνται στη συνέχεια, όχι στην κοιλιά της πόρνης, αλλά στην αδικημένη γυναίκα, και χίλιες επιβουλές, και επικλήσεις δαιμόνων, και νεκρομαντείες, και καθημερινοί πόλεμοι, και άγριες μάχες, και καθημερινές φιλονικίες. Γι' αυτό και ο Παύλος, αφού είπε «όχι με ακολασίες και ασέλγειες», πρόσθεσε «όχι με έριδες και ζηλοτυπίες», επειδή γνώριζε τους πολέμους που προέρχονται από εδώ, τη διάλυση των οικογενειών, τις αδικίες των ευγενών παιδιών, τα άπειρα κακά. Για να αποφύγουμε λοιπόν όλα αυτά, ας ντυθούμε τον Χριστό και ας είμαστε παντοτινά μαζί Του. Επειδή και αυτό σημαίνει ντύσιμο, το να μην Τον εγκαταλείψουμε ποτέ, το να φαίνεται από παντού Αυτός μέσα μας με την αγιοσύνη μας, με την αγαθότητά μας. Έτσι και στους φίλους λέμε, ο τάδε ντύθηκε τον τάδε, εννοώντας τη μεγάλη αγάπη κα την αδιάκοπη συναναστροφή. Γιατί εκείνος που ντύθηκε, φαίνεται εκείνο, το οποίο ακριβώς που έχει ντυθεί.
Ας φαίνεται λοιπόν από παντού μέσα μας ο Χριστός. Και πώς θα φαίνεται; Εάν κάνεις τα δικά Του. Και τι έκαμε Εκείνος; «Αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ(:οι αλεπούδες έχουν τις φωλιές τους και τα πτηνά του ουρανού τις κούρνιες τους, ο δε Υιός του ανθρώπου δεν έχει πού να κλίνει την κεφαλή, και κάθε ένας που με ακολουθεί θα υποβληθεί, όπως και εγώ, σε στερήσεις και θυσίες)»[Λουκ,9,58],λέγει. Αυτό και εσύ να μιμηθείς. Έπρεπε να ζει απολαμβάνοντας φαγητό, όμως έτρωγε κριθαρένια ψωμιά. Χρειαζόταν να ταξιδέψει, και πουθενά δεν υπήρχαν άλογα και υποζύγια, αλλά τόσο πολύ βάδιζε, ώστε και να κουραστεί. Χρειαζόταν να κοιμηθεί, και σε προσκέφαλο ξάπλωνε πάνω στην πλώρη του πλοίου. Χρειαζόταν να καθίσουν για φαγητό, και διέτασσε να ξαπλώσουν επάνω στο χορτάρι. Αλλά και τα ρούχα Του ήταν ευτελή· και σε πολλές περιπτώσεις έμενε μόνος Του, χωρίς να φέρνει κανένα μαζί Του. Και αφού μάθεις όλα όσα έγιναν στον σταυρό και τις ύβρεις και γενικά όλα, να τα μιμηθείς. Και έτσι ντύθηκες τον Χριστό, αν δε φροντίζεις για τη σάρκα προς ικανοποίηση των επιθυμιών της. Γιατί ούτε ευχαρίστηση έχει το πράγμα. Καθόσον οι επιθυμίες αυτές γεννούν πάλι άλλες δριμύτερες, και ποτέ δε θα χορτάσεις, αλλά θα προκαλέσεις μεγάλη δοκιμασία στον εαυτό σου. Γιατί όπως ακριβώς εκείνος που διψάει διαρκώς, και αν ακόμη έχει κοντά Του άπειρες πηγές, τίποτε δεν κερδίζει από εδώ, αφού δεν μπορεί να σβήσει το πάθος του, έτσι και εκείνος που ζει διαρκώς με επιθυμίες.
Εάν όμως βρίσκεσαι μέσα στη στέρηση, ποτέ δε θα δεχθείς αυτόν τον πυρετό, αλλά όλα εκείνα θα φύγουν και η μέθη και οι ασέλγειες. Τόσο λοιπόν να τρως, όσο να σταματήσεις την πείνα, τόσο να ντύνεσαι, όσο να σκεπάζεσαι μόνο, και να μη στολίζεις με ρούχα τη σάρκα, για να μην την καταστρέψεις. Καθόσον και πιο αδύνατη την κάνεις και την υγεία της βλάπτεις, αφού την αδυνατίζεις με την πολλή ανοησία. Για να την έχεις λοιπόν καλό όχημα της ψυχής, για να κάθεται με ασφάλεια ο κυβερνήτης στο τιμόνι και για να μεταχειρίζεται με ευκολία ο στρατιώτης τα όπλα, κάνε τα όλα όπως πρέπει. Γιατί δε μας κάνει ακατανίκητους το να έχουμε πολλά, αλλά το να χρειαζόμαστε λίγα. Γιατί εκείνος, και αν ακόμη δεν αδικηθεί, φοβάται, ενώ αυτός, και αν ακόμη αδικηθεί, θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από εκείνους που δεν έχουν αδικηθεί, και γι' αυτό θα βρίσκεται και σε περισσότερη ευθυμία. Ας μην επιζητούμε λοιπόν αυτό, πώς δηλαδή να μη μας βλάψει κανείς, αλλά πώς, και αν ακόμη θέλει να μας βλάπτει, να μην μπορεί. Και αυτό από πουθενά αλλού δε θα συμβεί, παρά μόνο από το να ανεχόμαστε τη στέρηση και να μην επιθυμούμε περισσότερα. Γιατί έτσι και εδώ θα μπορέσουμε να ζήσουμε μία ζωή γεμάτη απολαύσεις, και τα μελλοντικά αγαθά θα επιτύχουμε, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μέσω του οποίου και μαζί με τον οποίο στον Πατέρα και συγχρόνως στο άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΗΓΕΣ:
- https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-romanos.pdf
- Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Ρωμαίους επιστολή, ομιλία ΚΕ΄, Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1985, τόμος 17, σελίδες 529-547 .
- Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
- Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
- Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
- http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
πηγή:ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου