ΣΤΗ ΓΕΝΕΘΛΙΟ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
1. Τα γεγονότα εκείνα που αποτελούσαν στο παρελθόν αντικείμενο αγωνιώδους στοχασμού για τους πατριάρχες, και οι προφήτες τα προφήτευαν, και οι ευσεβείς επιθυμούσαν να τα δουν, επαληθεύτηκαν και πραγματοποιήθηκαν σήμερα: ο Θεός «ἐπὶ γῆς ὤφθη καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη(:παρουσιάστηκε στη γη με ανθρώπινο σώμα και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους)»[Βαρούχ,3,38]. Ας χαιρόμαστε, λοιπόν, και ας πανηγυρίζουμε με αγαλλίαση, αγαπητοί μου. Γιατί, αν ο Ιωάννης (ο Πρόδρομος) που βρισκόταν στην κοιλιά της μητέρας του, ανασκίρτησε όταν η Μαρία επισκέφτηκε την Ελισάβετ, πολύ περισσότερο εμείς, που είδαμε όχι τη Μαρία, αλλά τον ίδιο τον Σωτήρα μας που γεννήθηκε σήμερα, πρέπει να σκιρτάμε και να πανηγυρίζουμε, να νιώθουμε θαυμασμό και κατάπληξη για την ασύλληπτη οικονομία του Θεού που υπερβαίνει κάθε ανθρώπινο λογισμό. Γιατί σκέψου, πόσο σπουδαίο είναι να βλέπεις τον ήλιο να κατεβαίνει απ᾿ τον ουρανό και να βαδίζει πάνω στη γη, και από εκεί να στέλνει τις ακτίνες Του σε όλα τα δημιουργήματα.
Και αν θα προκαλούσε έκπληξη σ᾿ όλους εκείνους που θα έβλεπαν να συμβαίνει αυτό με τον αισθητό ήλιο, σκέψου, σε παρακαλώ, και συλλογίσου τώρα, πόσο μεγαλειώδες είναι να βλέπουμε τον Ήλιο της δικαιοσύνης να αποστέλλει από το ανθρώπινο σώμα Του τις ακτίνες Του και να φωτίζει τις ψυχές μας.Από καιρό κι εγώ επιθυμούσα να μάθω για την ακριβή αυτή ημερομηνία της Γεννήσεως του Χριστού. Και όχι να τη μάθω μόνο εγώ, αλλά μαζί με πολλούς ανθρώπους. Και ευχόμουν πάντοτε να είναι τόσο γεμάτος ο τόπος της συγκεντρώσεως, όπως τον βλέπουμε να είναι αυτή τη στιγμή. Η επιθυμία μου, λοιπόν, εκπληρώθηκε και πραγματοποιήθηκε. Και ενώ δεν πέρασαν ούτε δέκα χρόνια από τότε που πληροφορηθήκαμε και έγινε γνωστή σ᾿ εμάς η ημέρα αυτή, όμως έγινε με τον δικό σας ζήλο τόσο σπουδαία, σαν να μας παραδόθηκε από το Θεό πριν από πολλά χρόνια. Γι’ αυτό και δεν θα έσφαλε κανείς αν την ονόμαζε και νέα και παλαιά μαζί. Νέα, γιατί πριν από λίγο τη γνωρίσαμε, παλαιά και αρχαία, γιατί έγινε γρήγορα συνομήλικη με τις πιο παλαιές, κι έφτασε στην ίδια ηλικία μ᾿ εκείνες. Όπως, δηλαδή, τα χυμώδη και καρποφόρα φυτά αναπτύσσονται και καρποφορούν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα απ᾿ τη στιγμή που θα φυτευθούν, έτσι και η ημέρα (η εορτή) αυτή, που ήταν γνωστή στους χριστιανούς της Δύσης από παλαιά, και σε μας έγινε γνωστή τώρα κι όχι πριν από πολλά χρόνια, τόσο γρήγορα διαδόθηκε και καρποφόρησε, όσο μπορείτε να δείτε τώρα, που γέμισε ο αυλόγυρος και η Εκκλησία είναι ασφυκτικά γεμάτη από το πλήθος των συγκεντρωθέντων.
Την αμοιβή, λοιπόν, την αντάξια προς το μεγάλο ενδιαφέρον σας, να την περιμένετε από το Χριστό, που σήμερα γεννήθηκε ως άνθρωπος. Εκείνος θα σας αμείψει οπωσδήποτε για την προθυμία σας αυτή. Γιατί η αγάπη και το ενδιαφέρον σας για τούτη την εόρτιο ημέρα είναι πολύ μεγάλη απόδειξη της αγάπης που νιώθετε για τον γεννηθέντα Χριστό. Αν πρέπει όμως κι εμείς οι συνάνθρωποί σας κάτι να προσφέρουμε, θα προσφέρουμε ό,τι μπορούμε, ή μάλλον όσα επιτρέψει η χάρη του Θεού να πούμε για τη δική σας ωφέλεια.
Τι επιθυμείτε λοιπόν ν᾿ ακούσετε σήμερα; Μα τι άλλο παρά για την ημέρα αυτή που εορτάζουμε. Γιατί γνωρίζω καλά, ότι ακόμη και σήμερα πολλοί λογομαχούν μεταξύ τους, και άλλοι μεν κατακρίνουν, άλλοι δε υποστηρίζουν την εορτή αυτή. Και γίνεται παντού πολλή συζήτηση για την ημέρα αυτή, και άλλοι την κατηγορούν ότι είναι καινούρια και πρόσφατη και θεσπίστηκε τώρα τελευταία, ενώ άλλοι την υπερασπίζονται ότι είναι παλαιά και αρχαιότατη, αφού ήδη οι προφήτες προφήτευσαν τη γέννηση του Χριστού και από πολλά χρόνια ήταν γνωστή και σπουδαία για όσους κατοικούν από τη Θράκη μέχρι τα Γάδειρα. Εμπρός, λοιπόν, ας μιλήσουμε γι᾿ αυτά. Γιατί αν, ενώ ακόμη υπάρχει αμφισβήτηση γύρω απ᾿ την εορτή αυτή, την τιμάτε τόσο, είναι ολοφάνερο ότι αν γίνει πιο γνωστή, θα είναι πολύ μεγαλύτερο το ενδιαφέρον γι᾿ αυτή, γιατί η αποσαφήνιση που θα γίνει με την ομιλία, θα αυξήσει τον σεβασμό σας προς αυτή.
Έχω λοιπόν να προβάλω τρεις αποδείξεις, με τις οποίες θα μάθουμε σίγουρα, ότι αυτή είναι η εποχή που γεννήθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ο Θεός Λόγος. Και γι᾿ αυτές τις τρεις υπάρχει μία απόδειξη, το ότι η εορτή κατέστη γνωστή τόσο γρήγορα κι έφτασε σε τόσο ύψος μεγαλοπρέπειας και δόξας. Κι εκείνο που έλεγε ο Γαμαλιήλ σχετικά με τη χριστιανική διδασκαλία, ότι «αν προέρχεται από ανθρώπους, θα εξαφανιστεί, αν όμως προέρχεται από τον Θεό, δεν μπορείτε να την εξαφανίσετε, και προσέξτε μήπως φανείτε και θεομάχοι» [Πράξ. 5, 38-39], αυτό θα έλεγα κι εγώ για τούτη την ημέρα, ότι επειδή δηλαδή ο Θεός Λόγος εκ του Θεού προέρχεται, γι΄αυτό όχι μόνο δεν εξαφανίστηκε η εορτή αυτή, αλλά και γίνεται μεγαλοπρεπέστερη και γνωστότερη χρόνο με τον χρόνο. Γι΄αυτό και η χριστιανική διδασκαλία κατέκτησε όλη την οικουμένη μέσα σε λίγα χρόνια, αν και αυτοί που την κήρυξαν παντού ήταν σκηνοποιοί, ψαράδες, αγράμματοι και απλοικοί άνθρωποι. Μα το ότι εκείνοι που την κήρυξαν δεν ήταν σπουδαίοι, δεν δυσκόλεψε τη διάδοσή της, γιατί η δύναμη του περιεχομένου της ήταν ισχυρότερη απ᾿ όλα, και εξουδετέρωνε όλα τα εμπόδια δείχνοντας τη δύναμή της.
Ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ.
2. Αν όμως κάποιος απ᾿ αυτούς που δημιουργούν έριδες, δεν παραδέχεται όσα είπα, μπορώ να προβάλω και δεύτερη απόδειξη. Ποια είναι αυτή; Είναι εκείνη που βγαίνει απ᾿ όσα διαβάζουμε μες στα Ευαγγέλια για την απογραφή. Λέει, λοιπόν, ο Ευαγγελιστής: «Τις ημέρες εκείνες βγήκε διάταγμα από τον Καίσαρα Αύγουστο να απογραφεί όλη η οικουμένη. Αυτή είναι η πρώτη απογραφή που έγινε όταν διοικητής της Συρίας ήταν ο Κυρήνιος. Και πήγαιναν όλοι να απογραφούν, καθένας στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Πήγε και ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία, από την πόλη Ναζαρέτ, στην Ιουδαία στην πόλη του Δαβίδ, που το όνομά της είναι Βηθλεέμ, γιατί (ο Ιωσήφ) καταγόταν απ᾿ την οικογένεια και τη φυλή του Δαβίδ, για να απογραφεί μαζί με τη Μαρία τη μνηστή του, που ήταν έγκυος. Μόλις όμως αυτοί έφτασαν εκεί, ήρθε η ώρα να γεννήσει αυτή. Και γέννησε τον Υιό Της τον πρωτότοκο, και τον σπαργάνωσε και τον έβαλε να κοιμηθεί μες στη φάτνη, γιατί δεν είχαν τόπο στο κατάλυμα» [Λουκ. 2, 1-7)].
Απ᾿ αυτά γίνεται φανερό πως (ο Χριστός) γεννήθηκε κατά την πρώτη απογραφή. Και είναι δυνατό, όποιος επιθυμεί να γνωρίζει με ακρίβεια, να ερευνήσει τους αρχαίους δημόσιους κώδικες της Ρώμης και να μάθει τον χρόνο της απογραφής. Θα ᾿λεγε όμως κάποιος: «Και τι μας ενδιαφέρει, αφού είμαστε μακριά από τη Ρώμη και ποτέ δεν την επισκεφτήκαμε;». Άκου όμως και μην αμφισβητείς, γιατί παραλάβαμε την ημέρα αυτή από εκείνους που γνωρίζουν όλα αυτά με ακρίβεια και διαμένουν σ᾿ αυτή την πόλη. Γιατί εκείνοι που μένουν εκεί, γιορτάζουν πριν από πολλά χρόνια και από παλιά παράδοση, κι αυτοί τώρα μας την γνώρισαν.
Ούτε άλλωστε ο Ευαγγελιστής μάς ανέφερε άσκοπα την εποχή εκείνη, αλλά σκόπιμα μας το φανέρωσε, για να μας κάνει γνωστή την ημερομηνία αυτή και να μας καταδείξει το σχέδιο της οικονομίας του Θεού. Γιατί ο Αύγουστος δεν έβγαλε τότε αυτό το διάταγμα από δική του θέληση ούτε με δική του πρωτοβουλία, αλλά ο Θεός του το έβαλε στον νου του, για να τον κάνει να υπηρετήσει ακόμη και παρά τη θέλησή του τη γέννηση του Μονογενούς. Και πώς αυτό –θα διερωτιόταν κανείς- συντελεί σ᾿ αυτό το σχέδιο του Θεού; Δεν είναι ούτε μικρό ούτε τυχαίο αυτό, αγαπητέ, αλλά πολύ μεγάλο και ένα από τα αναγκαία και τα σπουδαία. Ποιο λοιπόν είναι αυτό; Η Γαλιλαία είναι περιοχή της Παλαιστίνης και η Ναζαρέτ πόλη της Γαλιλαίας. Και η Ιουδαία επίσης είναι κάποια περιοχή που έτσι την ονομάζουν οι κάτοικοί της, και η Βηθλεέμ είναι πόλη της Ιουδαίας.
Όλοι οι προφήτες προφήτευσαν πως ο Χριστός θα έρθει όχι από τη Ναζαρέτ, αλλά απ᾿ τη Βηθλεέμ, και ότι εκεί θα γεννηθεί. Να λοιπόν, τι λένε οι Γραφές: «Και συ Βηθλεέμ που ανήκεις στην περιοχή της φυλής του Ιούδα, δεν είσαι η πιο ασήμαντη απ᾿ τις κυριώτερες πόλεις της Ιουδαίας• γιατί από σένα θα προέλθει ο ηγεμόνας που θα διδάξει και θα οδηγήσει το λαό μου τον Ισραήλ» [Ματθ. 2, 6]. Και οι Ιουδαίοι που ρωτήθηκαν τότε από τον Ηρώδη, πού γεννήθηκε ο Χριστός, του ανέφεραν αυτή τη μαρτυρία. Γι᾿ αυτό και όταν ο Φίλιππος είπε: «Βρήκαμε τον Ιησού από την Ναζαρέτ», και τον ρώτησε ο Ναθαναήλ: «Είναι δυνατόν να προέλθει κάτι καλό από τη Ναζαρέτ;», ο Χριστός είπε γιαυτόν: «Να ένας πραγματικός Ισραηλίτης που δεν έχει πονηρία μέσα του» [Ιωάν. 1, 35-47]. Αλλά, θα ρωτούσε κανείς, γιατί επαίνεσε ο Χριστός τον Ναθαναήλ; Γιατί δεν παρασύρθηκε ο Ναθαναήλ απ᾿ την αναγγελία του Φιλίππου, και γνώριζε με σαφήνεια και ακρίβεια ότι ο Χριστός δεν έπρεπε να γεννηθεί στη Ναζαρέτ ούτε στη Γαλιλαία, αλλά στην Ιουδαία και μάλιστα στη Βηθλεέμ, όπως κι έγινε. Επειδή, λοιπόν, ο μεν Φίλιππος δεν το πρόσεξε, ο δε Ναθαναήλ ως νομομαθής απάντησε σύμφωνα προς τους λόγους της ανωτέρω προφητείας, γνωρίζοντας ότι δεν θα έλθει ο Χριστός από τη Ναζαρέτ, γι΄αυτό ο Χριστός είπε: «Να ένας πραγματικός Ισραηλίτης που δεν έχει πονηρία μέσα του».
Γι’αυτό και κάποιοι Ιουδαίοι έλεγαν στο Νικόδημο: «Ερεύνησε και δες, ότι δεν γεννήθηκε προφήτης στη Γαλιλαία» [Ιωάν. 7, 5]. Και αλλού πάλι: «ο Χριστός δεν θα έλθει από την κώμη Βηθλεέμ, απ᾿ την οποία ήταν κι ο Δαβίδ; » [Ιωάν. 7, 42]. Και όλοι είχαν την ίδια γνώμη, ότι σίγουρα ο Χριστός έπρεπε από εκεί να έλθει (απ᾿ την Ιουδαία) και όχι απ᾿ τη Γαλιλαία. Επειδή, λοιπόν, ο Ιωσήφ και η Μαρία, που ήταν κάτοικοι της Βηθλεέμ, την εγκατέλειψαν και εγκαταστάθηκαν στη Ναζαρέτ, όπου και διέμειναν (πράγμα βέβαια που συμβαίνει συνήθως σε πολλούς ανθρώπους, να εγκαταλείπουν, δηλαδή, τις πόλεις που γεννήθηκαν και να διαβιούν σε άλλες πόλεις στις οποίες δεν γεννήθηκαν), κι έπρεπε ο Χριστός να γεννηθεί στη Βηθλεέμ, βγήκε διάταγμα, που και χωρίς τη θέλησή τους τους ανάγκαζε να πάνε σ᾿ αυτή την πόλη, γιατί έτσι είχε προνοήσει ο Θεός. Γιατί ο νόμος που απαιτούσε απ᾿ τον καθένα να απογραφεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τους ανάγκασε να ξεσηκωθούν από εκεί, εννοώ από τη Ναζαρέτ, και να έλθουν στη Βηθλεέμ για να απογραφούν. Ακριβώς αυτό υπονοούσε και ο Ευαγγελιστής όταν έλεγε: «Πήγε και ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία, από την πόλη Ναζαρέτ στην Ιουδαία, στην πατρίδα του Δαβίδ, για να απογραφεί μαζί με τη μνηστή του που ήταν έγκυος. Και συνέβη, όταν αυτοί ήταν εκεί, να συμπληρωθούν οι μέρες που θα γεννούσε η Μαρία, και γέννησε τον γιο της τον πρωτότοκο» [Λουκ. 2, 4-7].
Η ημερομηνία Γεννήσεως του Χριστού.
3. Είδες, αγαπητέ, την οικονομία (σχέδιο) του Θεού, που ρυθμίζει τα ζητήματά Του με το να χρησιμοποιεί ως όργανά Του τους πιστούς και τους απίστους; Κι αυτό για να μάθουν οι άπιστοι πόσο αξίζει η ευσέβεια και πόση είναι η δύναμη του Θεού. Και ο μεν αστέρας οδήγησε τους Μάγους από την Ανατολή, το δε διάταγμα έφερε τη Μαριάμ στον τόπο που προφήτευσαν οι προφήτες ότι θα είναι η πατρίδα του Χριστού. Από αυτό μαθαίνουμε ότι και η Παρθένος καταγόταν από το γένος του Δαβίδ. Αφού ήταν, δηλαδή, από τη Βηθλεέμ, είναι προφανές ότι ήταν και από την οικογένεια και τη φυλή του Δαβίδ. Αυτό και προηγουμένως μας το δήλωσε ο Ευαγγελιστής με όσα έλεγε: «Πήγε και ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία μαζί με τη Μαρία, γιατί ήταν απ᾿ τη γενιά και τη φυλή του Δαβίδ» [Λουκ. 2, 4].
Επειδή, λοιπόν, γνωρίσαμε το γενεαλογικό δένδρο του Ιωσήφ [βλ. Ματθ. 1, 1-16], τους προγόνους όμως τη Μαρίας κανένας δεν μας τους απαρίθμησε όπως τους προγόνους του Ιωσήφ, και για να μην αμφιβάλλεις και ρωτάς: «από πού φαίνεται ότι και αυτή (η Μαρία) κατάγεται από το γένος του Δαβίδ;» άκουσε: «Τον έκτο μήνα απέστειλε ο Θεός τον άγγελο Γαβριήλ σε μια πόλη της Γαλιλαίας, της οποίας το όνομα ήταν Ναζαρέτ, σε μια παρθένο μνηστευμένη με έναν άνθρωπο του οποίου το όνομα ήταν Ιωσήφ, και καταγόταν απ᾿ τη γενιά του Δαβίδ» [Λουκ. 1, 26-27]. Τη φράση «καταγόταν απ᾿ τη γενιά του Δαβίδ», πρέπει να θεωρήσουμε πως ειπώθηκε για την Παρθένο. Αυτό λοιπόν έγινε φανερό και με αυτά. Γι΄αυτό εκδόθηκε και το διάταγμα και η απόφαση αυτή, για να οδηγηθούν αυτοί στη Βηθλεέμ.
Μόλις έφτασαν στην πόλη, αμέσως γεννήθηκε ο Ιησούς. Γι΄αυτό και Τον έβαλαν να πλαγιάσει στη φάτνη ως βρέφος, γιατί συγκεντρώθηκαν τότε πολλοί από πολλά μέρη και κατέλαβαν τα καταλύματα και δημιούργησαν μεγάλη έλλειψη χώρου. Γι΄αυτό και οι Μάγοι εκεί Τον προσκύνησαν. Για να σας προσφέρω όμως μία σαφέστερη και πειστικότερη απόδειξη, σας παρακαλώ να με προσέξετε λίγο περισσότερο• γιατί θέλω να σας διηγηθώ μεγάλη ιστορία και να σας διαβάσω παλαιούς νόμους, ώστε με όλα αυτά να καταλάβετε καλύτερα αυτά που τώρα λέω.Υπήρχε στους Ιουδαίους κάποιο παλαιό έθιμο. Αλλά καλύτερα να μεταφερθούμε ακόμα παλαιότερα, όταν ο Θεός λύτρωσε τους Εβραίους από τα βάσανα και τη βάρβαρη τυραννία των Αιγυπτίων. Βλέποντάς τους ότι ήταν ακόμη αρκετά ασεβείς και ότι τους συγκινούσαν τα υλικά πράγματα και ότι θαύμαζαν την ομορφιά και μέγεθος των ναών, τους έδωσε εντολή να χτίσουν ναό, που να ξεπερνά όλους τους ναούς της γης όχι μόνο στην πολυτέλεια των υλικών, ούτε στην ποικιλία της τέχνης, αλλά και στο σχήμα της οικοδομής. Και όπως ο φιλόστοργος πατέρας που βρήκε τον γιο του, ο οποίος για πολύ καιρό συναναστράφηκε με αμαρτωλούς, διεφθαρμένους και άσωτους ανθρώπους και απόλαυσε πολλές αμαρτίες, του προσφέρει απλόχερα τα πάντα με σύνεση και πολλή λεπτότητα, ώστε να μη στενοχωριέται ενθυμούμενος τα περασμένα ούτε και να τα νοσταλγήσει, έτσι και ο Θεός, βλέποντας τους Ιουδαίους να συγκινούνται από τα υλικά πράγματα, προσφέρει σ᾿ αυτούς αφθονία αγαθών για να μην επιθυμήσουν την κατάσταση ή τα αγαθά των Αιγυπτίων. Και τους βάζει να κατασκευάσουν τον ναό όμοιο με τον κόσμο όλο, τον αισθητό και τον νοητό. Όπως δηλαδή υπάρχει γη και ουρανός και μεταξύ τους το διάστημα του στερεώματος, κατά τον ίδιο τρόπο έδωσε εντολή να κατασκευαστεί κι ο ναός.
Και αφού χώρησε σε δύο τον ναό αυτό και τοποθέτησε στη μέση το καταπέτασμα, επέτρεψε να μπαίνουν όλοι στο τμήμα που είναι έξω από το καταπέτασμα, στο τμήμα όμως που είναι μετά από αυτό, απαγόρευσε σε όλους να μπαίνουν εκτός από τον αρχιερέα. Και ότι δεν αποτελούν δική μου φαντασία αυτά, αλλ᾿ ότι κατασκευάστηκε ο ναός κατά το πρότυπο του σύμπαντος, πρόσεξε τι λέει ο Παύλος αναφερόμενος στον Χριστό, που ανέβηκε στον ουρανό: «ο Χριστός δεν εισήλθε σε άγια καμωμένα από ανθρώπους, που είναι απομίμηση των αληθινών» [Εβρ. 9, 24], δείχνοντας έτσι ότι τα επίγεια άγια ήταν απομίμηση των αληθινών. Και για το ότι το καταπέτασμα χώριζε τα Άγια των αγίων από τα εξωτερικά άγια, όπως ο ουρανός χωρίζει όσα βρίσκονται πάνω απ᾿ αυτόν απ᾿ όλα όσα βρίσκονται προς το μέρος μας, πρόσεξε πως κι αυτό υποδηλώνεται με το να χαρακτηριστεί ο ουρανός ως καταπέτασμα. Μιλώντας (ο Παύλος) για την ελπίδα, ότι δηλαδή αποτελεί ασφαλή και ακλόνητη άγκυρα για τη ζωή μας, πρόσθεσε: «αυτή εισέρχεται στο εσώτερο μέρος του καταπετάσματος, εκεί που εισήλθε για να μας ανοίξει το δρόμο ο Ιησούς, δηλαδή πάνω από τον ουρανό» [Εβρ. 6, 19-20]. Βλέπεις, λοιπόν, ότι ονόμασε τον ουρανό καταπέτασμα; Έξω από το καταπέτασμα βρισκόταν η λυχνία, και η τράπεζα, και ο χάλκινος βωμός, πάνω στον οποίο προσφέρονταν θυσίες και ολοκαυτώματα. Όπισθεν του καταπετάσματος και στο εσωτερικό μέρος του ναού βρισκόταν η κιβωτός, καλυμμένη σ᾿ όλη την επιφάνειά της με χρυσάφι, περιέχουσα μέσα της τις πλάκες που ήταν γραμμένη η διαθήκη (οι εντολές του Θεού), τη χρυσή στάμνα (με το μάννα) και το ραβδί του Ααρών που βλάστησε θαυματουργικά• μαζί με την κιβωτό βρισκόταν και ο χρυσός βωμός, όχι για θυσίες και ολοκαυτώματα, αλλά μόνο για θυμίαμα. Και σε όλους επιτρεπόταν να εισέρχονται στο εξωτερικό μέρος, στο εσωτερικό όμως μέρος μόνο στον αρχιερέα.
Για όλα αυτά θα σας παρουσιάσω πάλι τη μαρτυρία του Παύλου, που λέγει περίπου τα εξής: «Γίνονταν λατρευτικές τελετές και στην πρώτη σκηνή και στο κοσμικό, στο άγιο, μέρος του ναού» [Εβρ. 9, 1]. Ονομάζει κοσμικό μέρος του ναού αυτό που βρισκόταν έξω από το καταπέτασμα, επειδή επιτρεπόταν στον καθένα να εισέρχεται ελεύθερα• «Σ᾿ αυτό βρισκόταν η λυχνία και η τράπεζα και η πρόθεση των άρτων. Στο εσώτερο μέρος του καταπετάσματος βρισκόταν μια σκηνή που ονομαζόταν Άγια των αγίων, μέσα στην οποία βρίσκονταν το χρυσό θυμιατήριο, η κιβωτός της διαθήκης, καλυμμένη σ᾿ όλη της την επιφάνεια με χρυσάφι. Μες στην κιβωτό βρίσκονταν η χρυσή στάμνα που περιείχε το μάννα, η ράβδος του Ααρών που βλάστησε και οι πλάκες της διαθήκης. Πάνω απ᾿ αυτή βρίσκονταν Χερουβίμ ένδοξα που φύλαγαν το θυσιαστηρίο. Κι έτσι όπως ήταν κατασκευασμένα αυτά, στη μεν πρώτη σκηνή εισέρχονταν πάντοτε οι ιερείς και εκτελούσαν τα σχετικά με τη λατρεία, στη δεύτερη όμως εισήρχετο μια φορά το χρόνο μονάχος ο αρχιερέας, όχι χωρίς αίμα, που το προσφέρει για τον εαυτό του και τις ακούσιες αμαρτίες του λαού» [Εβρ. 9, 2-7]. Βλέπεις, λοιπόν, ότι σ᾿ αυτό εισέρχεται και μόνος ο αρχιερέας και για μία και μόνη φορά το χρόνο;
4. «Ποια σχέση, όμως, έχουν αυτά», θα ρωτούσε κανείς, «με την ημέρα για την οποία μιλάμε;» Αναμείνατε λίγο ακόμη και μην ανησυχείτε. Γιατί από την κορυφή σκάβουμε την πηγή και βιαζόμαστε να φτάσουμε στην άκρη της, ώστε με ευκολία να γίνουν φανερά όλα αυτά σε σας. Καλύτερα όμως, για να μη γίνει η ομιλία μου δυσνόητη για πολλή ώρα και αποβεί σε βάρος σας η μεγάλη διάρκειά της, να σας πω τώρα την αιτία που με έκανε να αναφέρω όλα αυτά.
Ποια είναι, λοιπόν, η αιτία; Όταν η Ελισάβετ ήταν έξι μηνών έγκυος για να γεννήσει τον Ιωάννη, τότε άρχισε η εγκυμοσύνη της Μαρίας. Αν μάθουμε λοιπόν ποιος ήταν εκείνος ο έκτος μήνας, θα ξέρουμε και πότε άρχισε η εγκυμοσύνη της Μαρίας. Έπειτα, αφού μάθουμε πότε άρχισε η εγκυμοσύνη, θα ξέρουμε και το χρόνο της γεννήσεως (του Χριστού), αφού μετρήσουμε εννιά μήνες από τη σύλληψη.Πώς θα μάθουμε, λοιπόν, ποιος ήταν ο έκτος μήνας της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ; Αν μάθουμε ποιος ήταν ο μήνας που έγινε η σύλληψη. Αλλά με ποιον τρόπο θα μάθουμε ποιος ήταν ο μήνας που συνέλαβε; Αν μάθουμε ποια εποχή ο σύζυγός της Ζαχαρίας πληροφορήθηκε από τον άγγελο τη χαρμόσυνη είδηση. Και αυτό πώς θα το μάθουμε; Από τις θείες Γραφές. Όπως μας λέει το ιερό Ευαγγέλιο, ο άγγελος έφερε την χαρμόσυνη είδηση στο Ζαχαρία ενώ αυτός βρισκόταν στα Άγια των αγίων και του ανακοίνωσε τη γέννηση του Ιωάννη. Αν λοιπόν αποδειχθεί με σαφήνεια από την Αγία Γραφή ότι μόνο μία φορά το χρόνο εισήρχετο ο αρχιερέας στα Άγια των αγίων, και μονάχος, και πότε, και ποιο μήνα του χρόνου γίνεται η μοναδική αυτή είσοδος, θα είναι απόλυτα γνωστός και ο χρόνος που δόθηκε η χαρμόσυνη είδηση (στον Ζαχαρία).
Ότι λοιπόν μια φορά τον χρόνο εισήρχετο στα Άγια των αγίων, και ο Παύλος το έκανε γνωστό και ο Μωυσής αυτό ακριβώς φανερώνει με τα εξής λόγια: «Και μίλησε ο Κύριος στον Μωυσή και του είπε• πες στον αδελφό σου τον Ααρών να μην εισέρχεται κάθε ώρα στο Άγιο που βρίσκεται στο εσώτερο μέρος του καταπετάσματος και να μην πηγαίνει μπροστά στο θυσιαστήριο που είναι πάνω στην κιβωτό του μαρτυρίου, για να μην τιμωρηθεί με θάνατο». Και πάλι: «Κανείς Ισραηλίτης δεν θα βρίσκεται στη σκηνή του Μαρτυρίου, όταν θα εισέρχεται ο Ααρών στα Άγια των αγίων για να κάνει την εξιλέωση αυτή μέχρι που να εξέλθει. Ο Ααρών θα κάνει την εξιλέωση για τον εαυτό του, για την οικογένειά του και για όλο το λαό του Ισραήλ. Και θα κάνει την εξιλέωση στο θυσιαστήριο που βρίσκεται μπροστά στον Κύριο» [Λευιτ. 16, 1. 17].
Το ότι λοιπόν δεν εισερχόταν στα Άγια των αγίων συχνά, ούτε όταν ήταν μέσα επιτρεπόταν να επικοινωνήσει κανείς μαζί του, αλλά έπρεπε να στέκεται έξω από το καταπέτασμα, είναι γνωστό απ᾿ όσα αναφέρθηκαν. Ήδη τα γνωρίζετε όλα αυτά με κάθε ακρίβεια. Μένει, λοιπόν, να αποδείξω ποιος ήταν ο καιρός που εισερχόταν στα Άγια των αγίων και ότι αυτό το έκανε μονάχος μια φορά τον χρόνο.
Από πού όμως διαφαίνεται αυτό; Από το ίδιο αυτό βιβλίο. Γιατί το λέγει με τα εξής λόγια: «κατά τον έβδομο μήνα, στις δέκα του μηνός, θα ταπεινώσετε τις ψυχές σας και καμία εργασία δεν θα κάνετε κατά τη διάρκειά της, ούτε ο προσήλυτος που βρίσκεται μαζί σας. Γιατί την ημέρα αυτή θα γίνει εξιλαστήρια προσευχή για σας, για να σας καθαρίσει απ᾿ όλες τις αμαρτίες σας. Θα καθαρισθείτε μπροστά στον Κύριο. Απόλυτη αργία και ανάπαυση θα έχετε αυτή την ημέρα και θα ταπεινώσετε τις ψυχές σας. Αυτό θα είναι αιώνιο έθιμό σας. Και θα κάνει την εξιλαστήρια προσευχή εκείνος που θα τον κάνουν ιερέα, εκείνος που θα κριθεί τέλειος για την εκτέλεση των ιερατικών καθηκόντων μετά τον πατέρα του. Και θα φορέσει την αγία στολή του, και θα κάνει εξιλαστήρια προσευχή στο Άγιο του αγίου, και στη σκηνή του μαρτυρίου και στο θυσιαστήριο, και θα κάνει εξιλαστήρια προσευχή για τις αμαρτίες των ιερέων και για όσους βρίσκονται στη συναγωγή. Και διατηρείτε αιώνια το έθιμο αυτό, να κάνετε για τον λαό του Ισραήλ θυσία που να εξιλεώνει το Θεό για όλες τις αμαρτίες τους. Μια φορά τον χρόνο θα γίνεται αυτό, όπως όρισε ο Κύριος στον Μωυσή» (Λευιτ. 16, 29). Εδώ ομιλεί για την εορτή της Σκηνοπηγίας. Γιατί τότε ήταν που ο αρχιερεύς εισήρχετο μία φορά το χρόνο. Αυτό βέβαια και ο ίδιος το φανέρωσε λέγοντας: «Μία φορά το χρόνο θα γίνεται αυτό».
5. Αφού λοιπόν ο αρχιερέας εισήρχετο μονάχος στα Άγια των αγίων κατά την ημέρα της σκηνοπηγίας, ας αποδείξουμε τώρα ότι παρουσιάστηκε ο άγγελος στον Ζαχαρία, όταν αυτός βρισκόταν στα Άγια των αγίων. Γιατί σ᾿ αυτόν μόνο παρουσιάστηκε όταν έκανε την προσφορά του θυμιάματος, και ο αρχιερέας ποτέ άλλοτε δεν εισέρχεται μονάχος, παρά μόνο τότε.
Και τίποτε δεν μας εμποδίζει να δώσουμε προσοχή και στα εξής λόγια: «Ζούσε στην εποχή του βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη κάποιος ιερέας, που το όνομά του ήταν Ζαχαρίας, και η γυναίκα του ήταν απόγονος του Ααρών και ονομαζόταν Ελισάβετ» [Λουκ. 1, 5]. «Όταν ο Ζαχαρίας εκτελούσε τα ιερατικά του καθήκοντα ενώπιον του Θεού με τη σειρά της εφημερίας των ιερέων, έπεσε σ᾿ αυτόν, κατά τη συνήθεια της ιερατικής υπηρεσίας, ο κλήρος να θυμιάσει και να εισέλθει στον ναό του Κυρίου. Ολόκληρο δε το πλήθος του λαού προσευχόταν έξω κατά την ώρα που (ο Ζαχαρίας) πρόσεφερε το θυμίαμα» [Λουκ. 1, 8-10].
Θυμήσου τώρα, αγαπητέ μου, τη μαρτυρία που λέγει: «Και κανείς δεν θα βρίσκεται μέσα στη σκηνή του μαρτυρίου, όταν εκείνος εισέλθει στα Άγια των αγίων για να κάνει εξιλαστήρια προσευχή, μέχρι που να εξέλθει». «Τότε εμφανίστηκε σ᾿ αυτόν άγγελος του Κυρίου, που στεκόταν στα δεξιά του θυσιαστηρίου του θυμιάματος» [Λουκ. 1,11]. Δεν είπε «του θυσιαστηρίου που προσφερόταν θυσία», αλλά «του θυσιαστηρίου του θυμιάματος». Γιατί το εξωτερικό θυσιαστήριο ήταν για θυσίες και ολοκαυτώματα, ενώ το εσωτερικό για θυμίαμα. Συνεπώς απ᾿ αυτό και από το γεγονός ότι μόνο σ᾿ αυτόν παρουσιάστηκε, και επειδή καθώς μας λέγουν οι Γραφές, ο λαός βρισκόταν έξω και τον περίμενε, είναι ολοφάνερο ότι εισήλθε στα Άγια των αγίων. «Και ταράχτηκε ο Ζαχαρίας όταν τον είδε και τον κατέλαβε φόβος. Του είπε δε ο άγγελος: “μη φοβάσαι Ζαχαρία, γιατί η προσευχή σου έχει εισακουστεί και η γυναίκα σου η Ελισάβετ θα σου γεννήσει γιο και θα τον ονομάσεις Ιωάννη”. Και ο λαός ανέμενε τον Ζαχαρία και απορούσαν γιατί αργοπορούσε πολύ στον ναό. Όταν βγήκε, τους έκανε νοήματα και δεν μπορούσε να τους μιλήσει» [Λουκ. 1, 12-22].
Βλέπεις, λοιπόν, πως ήταν πίσω από το καταπέτασμα; Τότε λοιπόν έλαβε τη χαρμόσυνη είδηση. Και αυτό έγινε την ημέρα της Σκηνοπηγίας και της νηστείας, γιατί αυτό δείχνει η φράση «ταπεινώσατε τις ψυχές σας». Εορτάζεται δε η εορτή αυτή από τους Ιουδαίους στα τέλη του μηνός Σεπτεμβρίου, όπως κι εσείς το γνωρίζετε με βεβαιότητα. Γιατί τότε εξεφώνησα τους πολλούς και μακρούς λόγους κατά των Ιουδαίων, επικρίνοντας την παράκαιρη νηστεία τους. Τότε λοιπόν συνέλαβε και η Ελισάβετ, η σύζυγος του Ζαχαρία• και έκρυβε την εγκυμοσύνη της πέντε μήνες λέγοντας: «αυτό μου έκανε ο Κύριος κατά την ημέρα που αποφάσισε να με απαλλάξει από τη ντροπή που είχα μεταξύ των ανθρώπων» [Λουκ. 1,25].
Τώρα, λοιπόν, είναι η κατάλληλη στιγμή να αποδείξω ότι όταν αυτή βρισκόταν στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της για να γεννήσει τον Ιωάννη, η Μαρία έλαβε τη χαρμόσυνη αγγελία ότι θα μείνει έγκυος. Μόλις λοιπόν την επισκέφθηκε ο Γαβριήλ της είπε: «Μη φοβάσαι Μαριάμ γιατί βρήκες χάρη από το Θεό. Θα μείνης έγκυος και θα γεννήσεις γιo και θα τον ονομάσεις Ιησού» [Λουκ. 1, 30-31]. Επειδή όμως εκείνη ταράχτηκε και ζήτησε να μάθει τον τρόπο που θα γίνει αυτό, της ξαναμίλησε ο άγγελος και της είπε: «Πνεύμα Άγιο θα έλθει σ᾿ εσένα και δύναμη του Υψίστου θα σε προστατεύσει• γι’αυτό και το Άγιο που θα γεννηθεί θα ονομαστεί Υιός Θεού. Και η Ελισάβετ η συγγενής σου, συνέλαβε κι αυτή γιo στα γεράματά της και αυτή που θεωρείται στείρα, βρίσκεται τώρα στον έκτο μήνα της, γιατί κανένα πράγμα δεν είναι ακατόρθωτο από τον Θεό» [Λουκ. 1, 35-37]. Αν λοιπόν η εγκυμοσύνη της Ελισάβετ άρχισε μετά τοn Σεπτέμβριο, καθώς έχει αποδειχθεί, πρέπει να μετρήσουμε έξι μήνες μετά απ᾿ αυτόν. Είναι οι μήνες αυτοί· Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος.
Μετά λοιπόν τον έκτο μήνα (που έμεινε έγκυος η Ελισάβετ) άρχισε η εγκυμοσύνη της Μαρίας. Επομένως αν μετρήσουμε εννιά μήνες μετά απ᾿ αυτόν θα φθάσουμε σ᾿ αυτόν τον τωρινό για τον οποίο μιλάμε. Ο πρώτος λοιπόν μήνας της συλλήψεως του Κυρίου είναι ο Απρίλιος που αντιστοιχεί στον Ξανθικό, μετά τον οποίο ακολουθούν οι Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος, ο μήνας στον οποίο βρισκόμαστε και εορτάζουμε την ημέρα αυτή. Και για να γίνει περισσότερο κατανοητό αυτό που υποστηρίζω, θα επαναλάβω, στην αγάπη σας, με συντομία πάλι τα όσα λέω. Μία φορά τον χρόνο εισήρχετο μονάχος ο αρχιερέας στα Άγια των αγίων. Και πότε γινόταν αυτό; Τον μήνα Σεπτέμβριο. Τότε λοιπόν εισήλθε ο Ζαχαρίας στα Άγια των αγίων. Τότε του έστειλε και ο Θεός τη χαρμόσυνη είδηση της γεννήσεως του Ιωάννη. Βγήκε λοιπόν απ᾿ εκεί και άρχισε η εγκυμοσύνη της γυναίκας του. Μετά τον Σεπτέμβριο και όταν η Ελισάβετ βρισκόταν στον έκτο μήνα, που είναι ο Μάρτιος, άρχισε η εγκυμοσύνη της Μαρίας. Αν μέτρησουμε λοιπόν από τον Απρίλιο εννιά μήνες θα φθάσουμε σ᾿ αυτόν το μήνα που γεννήθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.
Η ενανθρώπηση του Θεού.
6. Σας κατέστησα γνωστά μέχρι τώρα όλα τα σχετικά με αυτή την ημέρα. Αφού αναφέρω ακόμη ένα, θα τελειώσω την ομιλία μου και θα δώσω τη θέση μου στον κοινό δάσκαλο για τα σημαντικότερα. Επειδή λοιπόν πολλοί ειδωλολάτρες, όταν ακούσουν ότι ο Θεός γεννήθηκε με ανθρώπινη μορφή, μας περιγελούν και μας προσβάλλουν, και ενοχλούν και στενοχωρούν πολλούς απλοικούς χριστιανούς, είναι ανάγκη και σε κείνους και στους άλλους που στενοχωρούνται να απευθυνθώ, ώστε ποτέ στο εξής να μη θορυβούνται παρασυρμένοι από ανοήτους ανθρώπους και για να μην τους ενοχλούν οι κοροϊδίες των απίστων. Γιατί και τα μικρά παιδιά πολλές φορές γελούν όταν εμείς συζητάμε για σπουδαία ζητήματα και ασχολούμαστε με σοβαρές υποθέσεις. Το γέλιο όμως δεν είναι απόδειξη ότι είναι γελοία αυτά που κοροιδεύει κανείς, αλλά απόδειξη της ανοησίας αυτού που τα κοροϊδεύει.
Αυτό βέβαια μπορούμε να πούμε και για τους ειδωλολάτρες, πως επειδή είναι περισσότερο ανόητοι κι απ᾿ τα παιδιά, κοροϊδεύουν εκείνα για τα οποία πρέπει κανείς να νιώθει θαυμασμό και μεγάλο σεβασμό, ενώ, αντίθετα, σέβονται και υποστηρίζουν εκείνα που είναι πραγματικά γελοία. Αλλά και τα δικά μας που εκείνοι τα κοροϊδεύουν, εξακολουθούν να παραμένουν σεβαστά και δεν ζημιώνει καθόλου τη δόξα τους το ότι τα κοροϊδεύουν εκείνοι. Τα δικά τους αντίθετα αν και τα υποστηρίζουν με κάθε τρόπο, δείχνουν τη δική τους κατωτερότητα.
Αλήθεια, δεν είναι σημάδι της πιο μεγάλης παραφροσύνης το ότι αυτοί (οι ειδωλολάτρες) που είναι επιρρεπείς στο να εισάγουν τους θεούς τους σε ξύλα και σε βράχους και σε τιποτένια ξόανα, και τους κλείνουν εκεί μέσα σαν σε δεσμωτήριο, να νομίζουν ότι ούτε κάνουν, ούτε λένε τίποτε αξιοκαταφρόνητο, εμάς δε να κατηγορούν γιατί λέμε ότι ο Θεός κατασκεύασε για τον εαυτό Του, δια του Αγίου Πνεύματος, ναό και ευεργέτησε με τον τρόπο αυτό την οικουμένη; Αλλά είναι κατηγορία αυτή; Γιατί αν είναι υποτιμητικό να κατοικήσει ο Θεός μέσα σε ανθρώπινο σώμα, είναι πολύ χειρότερο να κατοικήσει μέσα σε βράχους και σε ξύλα, μάλιστα τόσο πιο πολύ υποτιμητικό όσο κατώτερα είναι σε σύγκριση με τον άνθρωπο ο βράχος και το ξύλο, εκτός βέβαια κι αν έχουν τη γνώμη πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε κατώτεροι από τα άψυχα αυτά αντικείμενα. Γιατί αυτοί τολμούν να καταβιβάζουν την ουσία του Θεού σε γάτες και σε σκύλους, και πολλοί αιρετικοί σε ακόμη κατώτερα όντα.
Εμείς όμως τέτοιο δεν λέμε, ούτε θα ανεχόμασταν ποτέ να ακούσουμε. Εμείς μόνο τούτο ομολογούμε, ότι ο Χριστός έλαβε από παρθενική μήτρα σώμα άγιο και καθαρό, αμόλυντο από κάθε αμαρτία και επανέφερε στην πρώτη του κατάσταση το δημιούργημά Του. Αλλά εκείνοι και οι Μανιχαίοι, που ασεβούν κατά τον ίδιο τρόπο μ᾿ αυτούς, πιστεύουν ότι ο Θεός κατοικεί σε σκύλους, πίθηκους και άλλα ζώα (αφού υποστηρίζουν ότι όλα αυτά έχουν ψυχή από τη θεϊκή ουσία), και δεν φοβούνται ούτε ντρέπονται να υποστηρίζουν για μας αυτά, λέγοντας πως έχουμε αντιλήψεις που δε ταιριάζουν στον Θεό, γιατί δεν ανεχόμαστε ούτε και να σκεφθούμε κάτι από αυτά.
Εμείς όμως υποστηρίζουμε αυτό που έπρεπε και άρμοζε στο Θεό, ότι δηλαδή αφού ήλθε κατά τον τρόπο της γεννήσεως αυτής, αποκατέστησε το δημιούργημά Του. Πες μου, λοιπόν, άνθρωπε, ποια είναι η γνώμη σου; Ενώ από τη μια υποστηρίζεις πως η ψυχή των φονιάδων και των μάγων προήλθε από την ουσία του Θεού, απ᾿ την άλλη τολμάς να μας κατακρίνεις, επειδή τίποτε από αυτά δεν ανεχόμαστε, ούτε αντέχουμε να το ακούμε να λέγεται, αλλά και θεωρούμε ασεβείς εκείνους που απλώς τα αναφέρουν. Εμείς υποστηρίζουμε τούτο, ότι ο Θεός κατασκεύασε για τον εαυτό Του ναό αμόλυντο και με τον τρόπο αυτό έφερε στη ζωή τη δική μας το πολίτευμα των ουρανών.Και πώς δεν θα άξιζε να τιμωρηθείτε με άπειρους θανάτους και για τα εγκλήματα που μας κατηγορείτε και για τις ασέβειες που συνεχίζετε να διαπράττετε; Γιατί αν, όπως ισχυρίζεστε εσείς, είναι ανάρμοστο στον Θεό να κατοικήσει σε σώμα καθαρό και αμόλυντο, είναι πολύ πιο ανάρμοστο να ενοικήσει στο σώμα του μάγου, του τυμβωρήχου, του ληστή, του πίθηκου και του σκύλου, και όχι στο άγιο και αγνό σώμα που τώρα κάθεται δεξιά του θρόνου της μεγαλοσύνης του Πατρός.
Γιατί ποια βλάβη ή ποια προσβολή θα πάθαινε ο Θεός από την οικονομία αυτή; Δεν βλέπετε αυτόν εδώ τον ήλιο του οποίου το σώμα είναι αισθητό και φθαρτό και μεταβλητό αντικείμενο, έστω κι αν απείρως στενοχωρούνται οι ειδωλολάτρες και οι Μανιχαίοι με το να τα ακούνε αυτά; Και όχι μονάχα ο ήλιος, μα και η γη, και η θάλασσα, και όλη γενικά η ορατή φύση υπόκειται στη φθορά. Άκουε τον Παύλο που το διακηρύττει με αυτά τα λόγια: «στη ματαιότητα υποτάχτηκε (η κτίση), όχι με τη θέλησή της, αλλά επειδή την ανάγκασε εκείνος που την υπέταξε, με την ελπίδα της απελευθέρωσής της» [Ρωμ. 8, 20]. Έπειτα για να δηλώσει τι σημαίνει η υποταγή στη ματαιότητα, πρόσθεσε: «ότι και αυτή θα ελευθερωθεί από τη δουλεία της φθοράς, για να εισέλθει στην ένδοξη ελευθερία των τέκνων του Θεού» [Ρωμ. 8, 21].
Ώστε τώρα η φύση είναι μεταβλητή, είναι φθαρτή. Γιατί όταν λέμε ότι ένα πράγμα είναι υποταγμένο στη φθορά, δεν εννοούμε τίποτε άλλο, παρά ότι είναι φθαρτό. Αφού λοιπόν ο ήλιος, που είναι σώμα φθαρτό, ρίχνει παντού τις ακτίνες του και ερχόμενος σε επαφή με βορβόρους, ακαθαρσίες και με πολλά άλλα τέτοια πράγματα δεν χάνει τίποτε από την καθαρότητά του λόγω της επαφής του με τα σώματα αυτά, αλλά και πάλι ανακαλεί τις ακτίνες του καθαρές, αφού μεταδώσει από τη δική του λαμπρότητα σε πολλά από τα αντικείμενα που δέχτηκαν τις ακτίνες του, χωρίς να παίρνει ούτε το ελάχιστο από τη δυσωδία και την ακαθαρσία, πολύ περισσότερο ο Ήλιος της δικαιοσύνης, ο Κύριος των ασωμάτων δυνάμεων, όχι μόνο δεν μολύνθηκε με το να προσλάβει καθαρή (ανθρώπινη) σάρκα, αλλά και αυτή την ίδια την έκανε καθαρότερη και αγιότερη.
Γνωρίζοντας, λοιπόν, όλα αυτά κι έχοντας στο νου μας τους λόγους εκείνους: «Θα κατοικήσω μέσα σ᾿ αυτούς και θα βαδίσω ανάμεσά τους» [Λευιτ. 26, 12], και αλλού: «Εσείς είστε ναός του Θεού και το Πνεύμα του Θεού κατοικεί μέσα σας» [Α´ Κορ. 3, 16], ας απαντάμε κι εμείς σε κείνους και ας αποστομώνουμε τους ασεβείς, και ας αισθανόμαστε χαρά για τα αγαθά μας δοξάζοντας τον Θεό για την τόσο μεγάλη συγκατάβαση, και ας αποδώσουμε σ᾿ Αυτόν, όσο μπορούμε, την τιμή και την ανταμοιβή που του αξίζει. Εμείς όμως καμιά ανταμοιβή δεν μπορούμε να δώσουμε στον Θεό παρά μόνο τη σωτηρία μας και τη σωτηρία της ψυχής μας, και τη φροντίδα μας για την αρετή.
Πώς πρέπει να προσερχόμαστε στη Θεία Κοινωνία.
7. Ας μη γινόμαστε, λοιπόν, αχάριστοι στον Ευεργέτη μας, αλλά ας Του προσφέρουμε όλοι, όσο μπορούμε, τα πάντα, δηλαδή πίστη, ελπίδα, αγάπη, σωφροσύνη, ελεημοσύνη, φιλοξενία. Και για ό,τι κατά το παρελθόν σας παρακίνησα, γι᾿ αυτό θα σας παρακινήσω και τώρα και δεν θα πάψω ποτέ να σας παρακινώ. Ποιο είναι αυτό; Όταν πρόκειται να προσέλθετε στη φρικτή και ιερή Τράπεζα και την ιερή μυσταγωγία της θείας Ευχαριστίας, κάνετε τούτο με φόβο και με τρόμο, με καθαρή συνείδηση, με νηστεία και προσευχή, χωρίς να ενοχλείτε και να χτυπάτε και να σπρώχνετε τους γύρω σας. Γιατί αυτό δείχνει πολύ μεγάλη απερισκεψία και όχι τυχαία περιφρόνηση. Γι΄αυτό σε όσους συμπεριφέρονται έτσι, επέρχονται μεγάλες τιμωρίες και ποινές. Σκέψου, άνθρωπε, σε ποια θυσία πρόκειται να προσεγγίσεις, σε ποιο θυσιαστήριο πλησιάζεις, και θυμίσου ότι ενώ είσαι χώμα και στάχτη, μεταλαμβάνεις Σώμα και Αίμα Χριστού.
Και όταν τύχει να σας καλέσει στο τραπέζι του κάποιος βασιλιάς, συμμετέχετε με σεβασμό, λαμβάνοντας από τα παρατιθέμενα φαγητά με κοσμιότητα και ησυχία. Ενώ όταν σας προσκαλεί ο Θεός στην Τράπεζά Του και σας προσφέρει τον Υιό Του, τη στιγμή κατά την οποία παραστέκονται με φόβο και τρόμο αγγελικές δυνάμεις, και τα Χερουβίμ σκεπάζουν τα πρόσωπά τους, και τα Σεραφίμ ψάλλουν με τρόμο, Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος, εσύ, πες μου, φωνάζεις και προξενείς θόρυβο μπροστά σ᾿ αυτή την πνευματική τράπεζα; Δεν γνωρίζεις, ότι τη στιγμή εκείνη η ψυχή σου πρέπει να είναι γεμάτη με γαλήνη; Πολλή γαλήνη και ησυχία είναι απαραίτητη, όχι οργή και ταραχή. Γιατί αυτά κάνουν ακάθαρτη την ψυχή που προσέρχεται.
Ποια συγνώμη θα μπορούσε να υπάρξει για μας, αν ύστερα από τις τόσες αμαρτίες μας δεν είμαστε απαλλαγμένοι απ᾿ αυτά τα παράλογα πάθη μας ούτε τη στιγμή που προσερχόμαστε (να κοινωνήσουμε); Και γενικά, τι πιο αναγκαίο υπάρχει από αυτά που προσφέρονται στην Αγία Τράπεζα; Ή τι μας απασχολεί ώστε να αφήσουμε το μυστήριο και βιαστικοί να σπεύσουμε αλλού; Μη, σας παρακαλώ και σας ικετεύω, ας μην προκαλέσουμε εναντίον μας την οργή του Θεού. Αυτό που βρίσκεται μπροστά μας είναι φάρμακο σωτήριο για τις πληγές μας, είναι πλούτος αστείρευτος που μας προσφέρει τη βασιλεία των ουρανών.
Ας προσέλθουμε, λοιπόν, με φόβο και ας ευχαριστήσουμε τον Θεό, ας προσπέσουμε με συντριβή εξομολογούμενοι τις αμαρτίες μας, ας κλάψουμε από λύπη για τις αμαρτίες μας, ας κάνουμε πολλή ώρα την προσευχή μας στον Θεό. Κι αφού με τον τρόπο αυτό εξαγνιστούμε, με κατάλληλη προσοχή και τάξη ας προσέλθουμε στο μυστήριο σαν να παρουσιαζόμαστε μπροστά στον Βασιλέα των ουρανών. Και αφού δεχθούμε την αγνή και άγια Θεία Ευχαριστία, ας την ασπαστούμε, ας την εναγκαλιστούν οι οφθαλμοί μας και ας αναθερμάνουμε το λογικό μας, έτσι ώστε η συγκέντρωση γύρω από τη θυσία να μην αποβεί σε καταδίκη και κατάκρισή μας, αλλά σε ψυχική γαλήνη, σε αγάπη, σε αρετή, σε συμφιλίωση με το Θεό, σε σταθερή ειρήνη και βάση για μυριάδες αγαθά, για να εξαγιάσουμε τους εαυτούς μας αλλά και τους πλησίον μας να ωφελήσουμε.Γι΄αυτά συνεχώς ομιλώ και δεν θα παύσω να ομιλώ. Γιατί ποιο το όφελος να προστρέχετε άσκοπα εδώ και να μη μαθαίνετε τίποτα το ωφέλιμο; Ποιο το κέρδος αν διαρκώς μιλάμε για τα ευχάριστα;
Σύντομη είναι, αγαπητοί μου, η παρούσα ζωή και ας προσέξουμε, ας ανοίξουμε τα μάτια μας, ας συγκεντρώσουμε τον ψυχικό μας κόσμο, ας επιδείξουμε γνήσιο το ενδιαφέρον μας για όλους, ας γίνουμε ευσεβείς σε όλα. Και είτε είναι ανάγκη να ακούτε το θείο κήρυγμα, είτε να προσέρχεστε στη Θεία Κοινωνία, είτε κάνετε οτιδήποτε άλλο, με φόβο και με τρόμο Θεού να το κάνετε για να μην προκαλέσετε με την αδιαφορία σας την οργή του Θεού. Γιατί λέγει η Γραφή: «Καταραμένος είναι εκείνος που με αδιαφορία εκτελεί το καθήκον του προς τον Θεό» [Ιερεμ. 48, 10]. Ο θόρυβος και η οργή αποτελούν μεγάλη προσβολή για τη Θεία Κοινωνία. Είναι η μεγαλύτερη περιφρόνηση να προσφέρεις μολυσμένο τον εαυτό σου στο Θεό. Άκουσε τι λέει για τους ανθρώπους αυτούς ο Απόστολος: «Όποιος καταστρέφει τον ναό του Θεού, ο Θεός θα τον καταστρέψει» [Α´ Κορ. 3, 17].
Να μην εξοργίζουμε λοιπόν τον Θεό αντί να συμφιλιωνόμαστε μαζί Του, αλλά να επιδεικνύουμε όλο μας το ενδιαφέρον, όλη τη σεμνότητά μας και την ψυχική μας γαλήνη και να προσερχόμαστε με προσευχή και συντετριμμένη καρδιά για να μπορέσουμε μ᾿ αυτόν τον τρόπο να εξιλεώσουμε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και να αποκτήσουμε τα αγαθά που μας υποσχέθηκε, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του ίδιου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον Οποίο μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους απέραντους αιώνες. Αμήν.
ΠΗΓΕΣ:
· Jacques Paul Migne, Patrologiae Graecae Cursus Completus, Κέντρο πατερικών εκδόσεων, τόμος 49, σελίδες 351- 361, Δεκέμβριος 1998.
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Ομιλίες δογματικές. Ομιλίες εορταστικές Α΄, ομιλία Α΄,πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 35, σελίδες 418-461.
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 21: Ομιλίες στα γεγονότα της θείας οικονομίας, σελ. 15-29.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου