Τί εἶναι ἕνας ὀρθόδοξος μοναχός;

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΗΤΗΣ
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος, κάνοντας σύγκριση τῆς βασιλικῆς δυναστείας πρός τόν μοναχό[1],  συμπεραίνει ὅτι «πραγματικός βασιλεύς εἶναι ὁ δεύτερος (δηλ. ὁ μοναχός). 
Ὁ βασιλεύς κυριαρχεῖ σέ πόλεις, ὁ μοναχός κυριαρχεῖ στίς ψυχές. Ὁ πρῶτος πολεμεῖ βαρβάρους, ὁ δεύτερος δαίμονας. Ὁ πρῶτος δωρίζει στούς ὑπηκόους του χρυσόν, ὁ δεύτερος πνευματικήν Χάριν. Ὁ πρῶτος τρέμει τόν θάνατον, ὁ δεύτερος τόν δέχεται ἀπαθῶς. Καί ἡ κατάστασις τῶν δύο στόν μέλλοντα κόσμον θά εἶναι ἀναλόγως ρυθμισμένη, ἔστω καί ἄν, ἀμφότεροι δίκαια ἐπετέλεσαν τά ἔργα των»[2]. Οἱ Μοναχοί εὑρίσκονται στό ὕψος τῆς πνευματικῆς φιλοσοφίας καί «οὐδενός ἐπαισθάνονται τῶν παρ’ ἡμῖν»[3] δηλαδή «τίποτε δέν αἰσθάνονται(μέ τήν ἔννοια ὅτι ἀπό τίποτε δέν ἐπηρεάζονται,δέν βλάπτονται) ἀπό αὐτά πού συμβαίνουν σ’ ἐμᾶς( πού ζοῦμε στόν κόσμο)». 

Ὁ ὀρθόδοξος Μοναχός εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ὑπακούει στήν κλήση τοῦ Χριστοῦ: «εἴ τις θέλει ὀπίσω Μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν»[4].

Προχωρεῖ, ἔτσι, στίς τρεῖς ἀποταγές: τήν ἀποταγή τῆς φιλοδοξίας, τῆς φιληδονίας καί τῆς φιλαργυρίας. Ὡς ἀντίδοτο σ’ αὐτά τά πάθη ἀσκεῖ τήν ἀρετή τῆς ὑπακοῆς, τῆς παρθενίας καί τῆς ἀκτημοσύνης ἀντίστοιχα. Γεμίζει, ἔτσι, μέ ἀνέκφραστο πνευματικό πλοῦτο, δοξάζεται μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ καί γίνεται ἀφορμή νά δοξαστεῖ ὁ Θεός καί ἡ Ἁγία Του Ἐκκλησία.

---

«Ὁ Μοναχισμὸς ἦταν, εἶναι καὶ θὰ εἶναι τὸ καύχημα, τὸ κόσμημα, τὸ κάλλος καὶ ἡ ὀμορφιὰ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Εἶναι τὸ ἅλας τῆς γῆς καὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου.Κατὰ τὸν ἅγιον Ἰωάννην τῆς Κλίμακος «Φῶς μὲν μοναχοῖς ἄγγελοι, φῶς δὲ κοσμικοῖς μοναχοί»... Εἶναι ἐπιστροφὴ στὸ ἀρχαῖον κάλλος, κάθαρσις ἀπὸ τὰ πάθη, φωτισμός, κατὰ χάριν θέωσις. Ὁ Μοναχισμὸς, στὴν τελευταία ἀνάλυσή του, εἶναι τὸ «ἐμοὶ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος». Καὶ τὸ βίωμα τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ: «Ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγὼ ζῆ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστὸς» (Γαλ. β΄ 20). «Ζῶ οὐκέτι ἐγὼ» = εἶμαι νεκρὸς γιὰ τὸν ἑαυτό μου, γιὰ τὸν κόσμο. «Ζῆ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός». Ζῆ = ἐνεργεῖ καὶ κινεῖται, νοεῖ καὶ διανοεῖται, πράττει καὶ θεωρεῖ διὰ τῶν σωματικῶν καὶ ψυχικῶν αἰσθήσεων ὁ Χριστός. Ἐκεῖνος, ποὺ εἶναι ἡ Ζωὴ καὶ ἡ Πηγὴ τῆς Ζωῆς, τὸ Φῶς καὶ ἡ Πηγὴ τοῦ Φωτός, ἡ Ἀνάστασις καὶ ἡ Πηγὴ τῆς Ἀναστάσεως...

Ἀκόμη, ὁ Μοναχισμὸς εἶναι τὸ ἐφηρμοσμένο Εὐαγγέλιο στὴν πιὸ συνεπῆ ἔκδοσή του...Πρὸ πάντων ὁ Μοναχισμὸς εἶναι τὸ ἐγερτήριο εὐαγγελικὸ κήρυγμα: «Μετανοεῖτε». Ἡ φυσικὴ θέσις τοῦ μοναχοῦ σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς του εἶναι ἡ ἐν ταπεινώσει θέσις τοῦ τελώνου, τῆς μετανοίας, τῶν δακρύων τῆς μετανοίας δι᾿ ἑαυτὸν καὶ ἀλλήλους καὶ δι᾿ ὅλον τὸν κόσμον, τοῦ πένθους καὶ τῆς συντριβῆς, τῆς μετανοίας, τῆς ἀλλαγῆς, τῆς διορθώσεως καὶ τῆς μεταμορφώσεως ποὺ φέρνει ἡ μετάνοια. Κάποτε, κάποιοι προσκυνηταὶ στὸ Ἅγιον Ὄρος ἐρώτησαν ἕνα ἐρημίτη: - Τί κάνετε σεῖς ἐδῶ στὸ Ἅγιον Ὄρος, πάτερ; Κι ἐκεῖνος ἀπάντησε μονολεκτικά: - Μετανοοῦμε. «Μετάνοια ἐστί ἀνάκλησις βαπτίσματος συνθήκη πρὸς Θεὸν δευτέρου βίου» (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)»[5].

Κάθε ὀρθόδοξος μοναχός πού ζεῖ σωστά, εἶναι ἀπόστολος Χριστοῦ, εἶναι μάρτυς, εἶναι προφήτης.

Ὁ μοναχός εἶναι ἀπόστολος, διότι εὐαγγελίζεται τήν Σταύρωση καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἐπίσης εἶναι προφήτης, διότι φανερώνει, δείχνει τόν Χριστό. Εἶναι καί μάρτυρας, διότι κάνει ὑπακοή, ἡ ὁποία λογίζεται ὡς ἀναίμακτο μαρτύριο

Ἡ μοναχική ζωή εἶναι προφητική, ἀποστολική καί μαρτυρική. Ὁ μοναχός ἀρχίζει μέ τήν βαθιά μετάνοια, μέ τό κατά Θεόν πένθος· αὐτά ἑλκύουν τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Στόν Μοναχό, πού μετανοεῖ ἀληθινά,  ἔρχεται ἡ Θεία Χάρις καί πραγματοποιεῖ τήν κάθαρση τῆς καρδίας του.

Ὁ ὑποψήφιος μοναχός ἀντιστοιχεῖ στόν κατηχούμενο τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Κατά τήν διάρκεια τῆς δοκιμασίας, ὁ δόκιμος μοναχός περνᾶ μέσα ἀπό τήν μετάνοια καί τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς. Βιώνει τήν πρώτη ἀγάπη γιά τήν ὁποία κάνει λόγο ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης στήν Ἀποκάλυψη. Ὅταν ὁλοκληρώνεται ἡ μετάνοια, γίνεται ἡ μοναχική κουρά, πού λέγεται δεύτερο Βάπτισμα.

 Η μοναχική κουρά λέγεται καί μυστήριο, διότι ὁ μοναχός βιώνει τήν φωτιστική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

 Άλλωστε, τό δεύτερο Βάπτισμα, κατά τόν Ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, εἶναι τό Βάπτισμα τοῦ Πνεύματος, ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ, ἡ ἀπόκτηση τῆς νοερᾶς προσευχῆς.

  Τό ὅτι κατά τήν μοναχική κουρά λέγεται: «καί τῶν ἁμαρτιῶν σου καθαίρει καί υἱός φωτός γίνει» δείχνει ὅτι ὁ μοναχός πρό τῆς κουρᾶς ζεῖ τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς. Καί μέ τήν κουρά ἀποκτᾶ τόν φωτισμό τοῦ νοῦ.Στό Μοναχισμό ἔχουμε ἀναβίωση τῆς ἀποστολικῆς ζωῆς καί τῆς πολιτείας τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ὅπως περιγράφεται στίς ἐπιστολές καί στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων[6].

Ἀρχηγός τοῦ ἀγγελικοῦ τάγματος τῶν μοναχῶν εἶναι ὁ Τίμιος Πρόδρομος, ὁ κορυφαῖος τῶν ἀσκητῶν καί τῶν ἀναχωρητῶν, ὁ «μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν», σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Κυρίου. 

Μακάριος ὁ ἄνθρωπος πού ἄκουσε τήν κλήση τοῦ Κυρίου καί ἀναχώρησε στήν ἔρημο, ὅπου εὔκολα μπορεῖ νά καθαρισθεῖ, νά φωτισθεῖ καί νά θεωθεῖ. 

             Ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης γράφει: «Ὁ κόσμος νομίζει πὼς οἱ μοναχοὶ εἶναι ἀνώφελο γένος. Ἔχουν ὅμως ἄδικο νὰ σκέφτονται ἔτσι. Δὲν ξέρουν πὼς ὁ μοναχὸς προσεύχεται γιὰ ὅλον τὸν κόσμο. Δὲν βλέπουν τὶς προσευχές του καὶ δὲν γνωρίζουν μὲ πόση εὐσπλαχνία τὶς δέχεται ὁ Κύριος. Οἱ μοναχοὶ κάνουν μεγάλο πόλεμο μὲ τὰ πάθη καὶ γι’ αὐτὸν τὸν ἀγώνα τους θὰ εἶναι μεγάλοι κοντὰ στὸ Θεό»[7].

            Ὁ Ἅγιος Σεραπίων Θμούεως(4ος αἰών), ἀναγνωρίζοντας αὐτό τό μεγαλεῖο, ἀπευθύνεται στούς μοναχούς λέγοντας:

«Πόσο ὑπερέχει στὴν τιμὴ τὸ ἅγιο σχῆμα σας! Πόση εὐωδία πνευματικὴ ἀποπνέει! Πόσο μεγάλο εἶναι τὸ ἐπάγγελμα ποὺ διαλέξατε! Κανένας λόγος δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἐξυμνήσει! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ ἀγγίζεις τὸν οὐρανό! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ συνδέεσαι μὲ τὸ Θεό! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ μοιάζεις μὲ ἀγγέλους! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ διασώζεις τὸ «κατ’ εἰκόνα»! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ παραστέκεσαι κοντὰ στὸ Θεό! Ὢ ἐπάγγελμα ποὺ εἶσαι γιὰ τὸ Θεὸ τὸ πιὸ τίμιο! Ὢ ἐπάγγελμα μὲ τὸ ὁποῖο σώζεται ὁ κόσμος! Μακαρίζοντάς σας κάποιος, δίκαια θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ: “μακάριοι οἱ ἄμωμοι ἐν ὀδῶ, οἱ πορευόμενοι ἐν νόμω Κυρίου” »[8].

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://HristosPanagia3.blogspot.com

Πηγή εἰκόνας: Ἱ. Ἡσ. Ἀνάστασις Χριστοῦ-Ἐμμαούς, Ἅγ. Βασίλειος Λαγκαδᾶ.

---

[1] Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 28, 590-606. PG 47,387-392.

[2] Βενεδίκτου Ἱερομονάχου, Χρυσοστομικόν Ταμεῖον, Ἐκδ. Σαλονικίδης, Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 487.

[3] Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Περί κατανύξεως, Β. ΕΠΕ 28,634. PG 47,411-412.

[4] Μρ. 8, 34.

 [5] Ἀρχιμανδρίτου Ἰωαννικίου, Καθηγουμένου Ἱ. Μονῆς Μεταμορφώσεως Σοχοῦ Λαγκαδᾶ, Λογισμοί γιά τόν σύγχρονον μοναχισμόν, http://www.imepa.gr/esoterika/drastiriotites/1monastikiimerida/Eisigisisperilipsis/p.Ioannikios.htm

[6]Πρβλ.  http://www.gonia.gr/gonia.php?article=1977&PHPSESSID=6529eda2f1aed42dfa90e62829132807 
[7]Ἀρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Ὁ  Γέροντας (Ἅγιος) Σιλουανός, Γ΄Ἔκδ. Ἔσσεξ 1985, σελ. 445. 

[8] Περί Μοναχισμοῦ http://www.impantokratoros.gr/14726ACB.el.aspx