Ἡ κοινοκτημοσύνη

ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ

Β΄ Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΝΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 

3.Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Ἡ κοινοκτημοσύνη

Ἡ ζωή τῶν πρώτων χριστιανῶν ἦταν κοινή, κοινή ἡ πολιτεία. Σχολιάζοντας ὁ ἱερός Χρυσόστομος τό χωρίο «πάντες δὲ οἱ πιστεύοντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά»¹⁷ λέγει: «Βλέπεις πόσο ἄμεση καί μεγάλη ἦταν ἡ ἀνταπόκριση καί ἡ πρόοδος καί ἡ ἐπίδοση στίς ἀρετές; Δέν εἶχαν μόνον κοινωνία στήν προσευχή καί στήν διδασκαλία, ἀλλά καί στόν τρόπο ζωῆς («πολιτεία») καί στήν περιουσία»¹⁸.

Ἡ κοινοκτημοσύνη καί ἡ κοινή ζωή εἶναι ἡ αὐθεντική χριστιανική ζωή. Σχολιάζει μάλιστα καί ὁ πρεσβύτερος Ἀμμώνιος: «Σημειωτέον ὅτι ὡς ἐπὶ μιᾶς ψυχῆς καὶ ἐπὶ ἑνὸς σώματος οὕτω δεῖ φρονεῖν περὶ παντὸς πιστοῦ· καὶ ὁ τῆς Ἐκκλησίας θεσμὸς κοινὸν βίον θέλει ἔχειν ἅπαντας μεθ’ ἑαυτῶν»¹⁹. Δηλαδή: «Ὁ θεσμός τῆς Ἐκκλησίας θέλει ὅλοι νά ἔχουν κοινό τόν βίο, δηλ. καί τά «ὑπάρχοντα» καί τήν ζωή».

Δέν πετοῦσαν, δεν σκορποῦσαν οὔτε σπαταλοῦσαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί τά χρήματα, ὅπως κάποιοι εἰδωλολάτρες πού τά ἀπαξίωναν, ἀλλά ὅλοι τά εἶχαν ὅλα κοινά. Τά μοιράζονταν ἐξ ἴσου· τά δέ περισσεύματα τά πήγαιναν στούς φτωχούς. Ἡ ἀγάπη κυριαρχοῦσε ἀνάμεσά τους. «Ἡ ἀγάπη γέννησε τήν ἀκτημοσύνη» σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος²⁰.
Ἡ ἀνιδιοτελῆς καί θερμή πρός τούς ἀδελφούς τους ἀγάπη τούς ὁδηγοῦσε στήν ἀκτημοσύνη. Πράγματι ὅταν κανείς ἀγαπᾶ ἀληθινά, κενώνεται στόν πλησίον.

Ἐμπιστεύονταν τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού μᾶς βεβαιώνει ὅτι «καὶ πᾶς ὅς ἀφῆκεν οἰκίας ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου, ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει»²¹.

Αὐτό τό ρητό σήμερα μερικοί θεωροῦν ὅτι ἀναφέρεται μόνο στούς μοναχούς. Ὅμως αὐτό, τό θεωρούμενο σήμερα ὡς ἀποκλειστικά μοναχικό «κατόρθωμα», ἐκπληρωνόταν τότε ἀπό ὅλους τούς πιστούς. Ἐκεῖνοι, οἱ πρῶτοι ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ζώντας μέσα στόν κόσμο, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι, τό ἐκπλήρωναν μέ πολλή χαρά καί ἀκενοδοξία. Ἀπόδειξη ἦταν τό ὅτι δέν ὑπῆρχε κανένας φτωχός ἀνάμεσά τους. Διαβάζουμε στίς Πράξεις: «Οὐδὲ γὰρ ἐνδεής τις ὑπῆρχεν ἐν αὐτοῖς· ὅσοι γὰρ κτήτορες χωρίων ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον, πωλοῦντες, ἔφερον τὰς τιμὰς τῶν πιπρασκομένων καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων»²². Δηλαδή ὅσοι εἶχαν χωράφια ἤ σπίτια τά πωλοῦσαν καί τά χρήματα πού εἰσέπρατταν ἀπό τήν πώληση τῶν περιουσιῶν τους τά ἔβαζαν στά πόδια τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. «Οὔτε κἄν στά χέρια τῶν Ἀποστόλων», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «δέν τολμοῦσαν νά τά δώσουν, οὔτε τά ἔδιναν μέ τῦφο καἱ ὑπερηφάνεια, ἀλλά στά πόδια τους τά ἔφερναν· τούς ἄφηναν νά γίνονται αὐτοί (δηλ. οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι) οἰκονόμοι καί τούς ἔκαναν κυρίους, ὥστε κάθε τί νά φαίνεται ὅτι προέρχεται ἀπό τά κοινά καί ὄχι ἀπό τά δικά τούς· διότι καί αὐτό (τό νά ἐλεοῦν αὐτοπροσώπως) μποροῦσε νά συμβάλλει στήν κενοδοξία (γι’ αὐτό καί ἀπέφευγαν νά δίνουν μόνοι τους ἐλεημοσύνη)»²³.

Ἐπικρατοῦσε ἰσότης μεταξύ τους καί ζοῦσαν μιά ζωή πού ἔμοιαζε μέ ἐκείνη τῶν ἀγγέλων²⁴.

«Αὐτό εἶναι ἡ ἀγγελική ζωή», λέγει ὁ Χρυσορρήμων, «τό νά μήν λέγει κανείς ὅτι κάτι εἶναι ἰδιοκτησία του»· «Τοῦτο πολιτεία ἀγγελικὴ͵ μηδὲν αὐτῶν λέγειν ἴδιον εἶναι»²⁵.

Συνεχίζει δέ, μιλώντας γιά τούς πρώτους χριστιανούς, ὡς ἑξῆς: «Ἀμέσως ἡ ρίζα τῶν κακῶν κόπηκε· μ’ αὐτά πού ἔπρατταν ἔδειξαν τί ἄκουσαν· ἐφάρμοσαν αὐτό πού ἔλεγε: ‘’Σώθητε ἀπὸ τῆς γενεᾶς τῆς σκολιᾶς ταύτης’’²⁶. Ἐνῶ ἦσαν πλούσιοι, μέ πολλή εὐχαρίστηση ἐπτώχευαν, ἐνθυμούμενοι τόν πλούσιο Θεό, πού πτώχευσε γιά αὐτούς»²⁷.

Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι καί ἡ ζωή στήν μοναστική Ἐνορία λέγεται «ἀγγελική» καί ὁ μοναχισμός καλεῖται «ἀγγελικό πολίτευμα». Ὁ μοναχός, μιμούμενος τούς πρώτους χριστιανούς, διά τῆς ἀκτημοσύνης κόβει τήν ρίζα ὅλων τῶν κακῶν, πού εἶναι ἡ φιλαργυρία. Διά τῆς γενικότερης δέ μίμησης ὅλης τῆς ζωῆς τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ἐλευθερώνεται ἀπό τά πάθη καί θεώνεται.

Ἡ ἔμπρακτη μετάνοια τῶν πρώτων χριστιανῶν ἐκφράστηκε μέ τήν ἀποφασιστική ἀπομάκρυνση ἀπό τό φρόνημα τῆς «σκολιᾶς γενεᾶς ταύτης», ἀπό τό φρόνημα τοῦ «κόσμου», πού εἶναι ἡ δουλεία στόν «μαμωνᾶ»²⁸ καί στά ἄλλα κύρια πάθη τήν φιληδονία-καλοπέραση-ἄνεση καί τήν φιλοδοξία. Ἡ ἀποταγή τοῦ πλούτου, τούς ἁγίασε πολύ σύντομα. Ἐπειδή, ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος «προσῆλθαν μέ πολλή εὐλάβεια. Ἐπειδή δέν κυνηγοῦσαν τίς τιμές ὅπως τώρα· ἐπειδή εἶχαν μεταθέσει τήν διάνοιά τους στά μελλοντικά καί δέν προσδοκοῦσαν τίποτε ἀπό τά παρόντα. Αὐτό εἶναι τό δεῖγμα τῆς φλογισμένης ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ψυχῆς, τό νά ζεῖ μέσα στά δεινά. Αὐτό θεωροῦσαν ἐκεῖνοι ὅτι εἶναι χριστιανισμός. Ἐμεῖς ὅμως ὄχι (παρατηρεῖ ὁ μεγάλος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας ἀπευθυνόμενος στούς χριστιανούς τῆς ἐποχῆς του). Διότι τώρα ζητᾶμε τίς ἐδῶ ἀνέσεις. Γι’ αὐτό καί δέν θά τίς ἐπιτύχουμε ἀκόμη καί τότε πού εἶναι ὁ καιρός τους...Θά πρέπει νά ποθήσουμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό ὅλα (γινόμενοι ἀκτήμονες, ἀπομακρύνοντας τίς βιωτικές φροντίδες) γιά νά μπορέσουμε νά νικήσουμε τίς ἀκάθαρτες δυνάμεις...Ἀκόμη καί ἄν δέν ὑπάρχει διάβολος, ἀκόμη καί ἄν κανένας δέν μᾶς ἀντιμάχεται ὑπάρχουν ἀπό παντοῦ μύριοι δρόμοι πού ὁδηγοῦν τόν φιλάργυρο στή γέεννα»²⁹. Ἀναγκαία ἑπομένως γιά τήν σωτηρία ὄχι μόνο ἡ ἀποβολή τῶν χρημάτων ἀλλά καί τῆς φιλοχρηματίας καθώς καί τῆς ἀγάπης γιά τήν ἀπόλαυση - ἄνεση - σωματική ἡδονή. Τό παράδειγμα τῶν πρώτων χριστιανῶν πού ἀγαποῦσαν τήν κακοπάθεια τῆς φτώχειας καί τήν ταύτιζαν μέ τήν χριστιανική ζωή, ὅπως τονίζει τό χρυσό στόμα τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι πράγματι ὁδηγητικό γιά ὅλους μας. Αὐτό ἀκριβῶς, τό ἰδεῶδες τῆς ἑκούσιας πτώχευσης καί τῆς ἀκτημοσύνης, διαφυλάχθηκε στήν μοναστική Ἐνορία, στό ὀρθόδοξο Μοναστήρι.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ.

17 Πράξ. 2,44.

18 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #154 60.64.41 to Work #154 60.64.43 «Ὅρα εὐθέως ὅση ἡ ἐπίδοσις. Οὐ γὰρ ἐν ταῖς εὐχαῖς μόνον ἡ κοινωνία͵ οὐδὲ ἐν τῇ διδασκαλίᾳ͵ ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ πολιτείᾳ».

19 Ἀμμωνίου Πρεσβυτέρου, TLG, Catenae (Novum Testamentum) Work #008 54.29 to Work #008 54.33«Σημειωτέον ὅτι ὡς ἐπὶ μιᾶς ψυχῆς καὶ ἐπὶ ἑνὸς σώματος οὕτω δεῖ φρονεῖν περὶ παντὸς πιστοῦ· καὶ ὁ τῆς Ἐκκλησίας θεσμὸς κοινὸν βίον θέλει ἔχειν ἅπαντας μεθ΄ ἑαυτῶν».

20 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #154 60.94.29 to Work #154 60.94. Εἰπὲ δή μοι͵ ἡ ἀγάπη τὴν ἀκτημοσύνην ἔτεκεν͵ ἢ ἡ ἀκτημοσύνη τὴν ἀγάπην; Ἐμοὶ δοκεῖ ἡ ἀγάπη τὴν ἀκτημοσύνην͵ ἣ καὶ ἐπέσφιγγεν αὐτὴν μᾶλλον. Ἄκουε δὲ καὶ τί φησιν· Πάντων ἦν ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία. Ἰδοὺ καρδία καὶ ψυχὴ τὸ αὐτό. Καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι͵ ἀλλ΄ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά».

21 Ματθ.19, 29.

22 Πράξ. 4, 34.

23 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #008 82.32 to Work #008 83.30 «Χάρις τε ἦν μεγάλη ἐπὶ πάντας αὐτούς· οὐδὲ γὰρ ἦν ἐνδεής τις ἐν αὐτοῖς». Τοῦ αὐτοῦ: Καθάπερ ἐγχειρισθέντας αὐτούς τι δείκνυσι͵ καὶ ὡς περὶ ὀφλήματος λέγει· τουτέστι τὸ μαρτύριον μετὰ παρρησίας πᾶσιν ἀνταπεδίδουν. Τοῦ αὐτοῦ: Καθάπερ ἐν οἰκίᾳ πατρικῇ τέως ὁμότιμοι πάντες οὕτω διέκειντο. οὐκ ἔνι εἰπεῖν ὅτι ἔτρεφον μὲν τοὺς ἄλλους· ὡς ἐξ ἰδίων δὲ τρέφοντες οὕτω διέκειντο. ἀλλὰ τὸ θαυμαστὸν τοῦτό ἐστιν͵ ὅτι ἑαυτῶν ἀποστήσαντες τὰ πράγματα οὕτως ἔτρεφον· ἵνα μηκέτι ὡς ἐξ ἰδίων ἀλλ΄ ὡς ἐκ κοινῶν τρέφωσι. Τοῦ αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο ἦν χάρις͵ ὅτι οὐδεὶς ἦν ἐνδεής· τουτ έστιν͵ ἀπὸ τῆς πολλῆς προθυμίας τῶν ἐπιδιδόντων οὐδεὶς ἦν ἐνδεής. Τοῦ αὐτοῦ. Νῦν πληροῦται τὸ ἐν τῷ Δευτερονομίῳ εἰρημένον· ὅτι οὐκ ἔσται ἔν σοι ἐνδεής· ὅτι εὐλογῶν εὐλογήσει σε Κύριος ὁ Θεός σου ἐν τῇ γῇ͵ ᾗ Κύριος ὁ Θεός σου δίδωσί σοι. Ὅσοι γὰρ κτήτορες χωρίων ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον͵ πωλοῦντες ἔφερον τὰς τιμὰς τῶν πιπρασκομένων. Τοῦ αὐτοῦ. Ἐνταῦθα εἰς ἔργον ἐξέβη τὸ ὑπὸ τοῦ Κυρίου εἰ ρημένον͵ ὅστις ἀφῆκεν ἄγρους ἢ οἰκίας ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου͵ ἑκατονταπλασίονα λήψεται ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ͵ καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει· κάλαμον γὰρ καὶ δίκτυον ἀφέντες͵ τὰς πάντων οὐσίας͵ μετ΄ ἐξουσίας εἶχον τὰς τιμὰς τῶν οἰκιῶν καὶ τῶν χωρίων καὶ αὐτὰ τὰ σώματα τῶν πιστευόντων· καὶ σφαγῆναι γὰρ ὑπὲρ αὐτῶν πολλάκις εἵλοντο· ὡς καὶ Παῦλος πολλοῖς μαρτυρεῖ. Καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν Ἀποστόλων· διεδίδοτο δὲ ἑκάστῳ καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν. Τοῦ αὐτοῦ. Πολλὴ ἡ τιμή· παρὰ τοὺς πόδας͵ φησὶ τῶν Ἀποστόλων ἐτίθουν· οὔτε εἰς χεῖρας ἐτόλμων δοῦναι· οὔτε δὲ τετυφωμένως παρεῖχον͵ ἀλλὰ παρὰ τοὺς πόδας ἔφερον· αὐτοὺς οἰκονόμους ἠφίεσαν γενέσθαι͵ καὶ κυρίους ἐποίουν͵ ἵνα ὡς ἐκ κοινῶν λοιπὸν ἀναλέγηται͵ μηκέτι ἐξ ἰδίων· τοῦτο καὶ πρὸς τὸ κενόδοξον αὐτοῖς συνεβάλλετο.

24 Βλ.Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #008 54.27 to Work #008 54.28 «Καὶ τὰ κτήματα καὶ τὰς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον͵ καὶ διεμέριζον αὐτὰ πᾶσι͵ καθότι ἄν τις χρείαν εἶχε». Ἐπίσης βλ. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου. TLG Work #154 60.65.60

25 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #154 60.64.45 to Work #154 60.65.61. «Οὐχ ἁπλῶς καθάπερ οἱ παρ΄ Ἕλλησι σοφοὶ͵ οἱ μὲν ἀνῆκαν τὴν γῆν͵ οἱ δὲ εἰς θάλασσαν ἔρριψαν πολὺ χρυσίον· τοῦτο δὲ οὐχ ὑπεροψίᾳ χρημάτων͵ ἀλλὰ μωρίᾳ καὶ ἀνοίᾳ. ἐσπούδασε γὰρ ὁ Διάβολος ἀεὶ τοῦ Θεοῦ τὰ κτίσματα διαβάλλειν͵ ὡς οὐκ ἐνὸν καλῶς χρήσασθαι χρήμασιν... ἐνταῦθα δὲ οὐδεὶς ἕτερος ἑτέρου πλεῖον εἶχε͵ καὶ ταχέως ἦλθεν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐπὶ τὸ πᾶσι διαδιδόναι... τοῦτο πολιτεία ἀγγελικὴ͵ μηδὲν αὐτῶν λέγειν ἴδιον εἶναι».

26 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #154 60.66.1 to Work #154 60.66.2

27 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ,TLG, Work #154 60.64.41 to Work #154 60.65.16 « εὐθέως ἡ ῥίζα τῶν κακῶν ἐξεκόπη· δι΄ ὧν ἔπραττον ἔδειξαν ἃ ἤκουσαν· τοῦτο ἦν ὃ ἔλεγε͵ σώθητε ἀπὸ τῆς γενεᾶς τῆς σκολιᾶς ταύτης. Πλούσιοι ὄντες ἡδέως ἐπτώχευον͵ μεμνημένοι τοῦ δι΄ αὐτοὺς πτωχεύσαντος πλουσίου Θεοῦ». Παρατηρεῖ δέ: « Work #008 54.24 to Work #008 54.26 οὐ γὰρ ἐν ταῖς εὐχαῖς μόνον ἡ κοινωνία͵ οὐδὲ ἐν τῇ διδασκαλίᾳ͵ ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ πολιτείᾳ. Καὶ τὰ κτήματα καὶ τὰς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον͵ καὶ διεμέριζον αὐτὰ πᾶσι͵ καθότι ἄν τις χρείαν εἶχε». Σημειώνει πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ὅρα͵ πόσος φόβος αὐτοῖς ἐνεγένετο; «Καὶ διεμέριζον αὐτά». Τοῦτο εἶπε͵ τὸ οἰκονομικὸν δηλῶν. Καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν. Οὐχ ἁπλῶς͵ καθάπερ οἱ παρ΄ Ἕλλησι φιλόσοφοι͵ οἱ μὲν ἀνῆκαν τὴν γῆν͵ οἱ δὲ εἰς θάλασσαν ἔῤῥιψαν πολὺ χρυσίον͵ ὅπερ οὐχ ὑπεροψίᾳ χρημάτων ἦν͵ ἀλλὰ μωρία καὶ ἄνοια. Πανταχοῦ γὰρ ἐσπούδασεν ὁ διάβολος ἀεὶ τοῦ Θεοῦ τὰ κτίσματα διαβάλλειν͵ ὡς οὐκ ἐνὸν καλῶς χρήσασθαι χρήμασι. «Καθ΄ ἡμέραν τε προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδὸν ἐν τῷ ἱερῷ». Ἐνταῦθα τὸν τρόπον διδάσκει͵ καθ΄ ὃν τῆς διδασκαλίας ἀπέλαυον. β. Καὶ σκόπει͵ πῶς οὐδὲν ἐποίουν ἕτερον Ἰουδαῖοι͵ οὐ μικρὸν͵ οὐ μέγα͵ ἀλλὰ τῷ ἱερῷ προσήδρευον. Ἅτε γὰρ σπουδαιότεροι γεγενημένοι͵ καὶ περὶ τὸν τόπον εὐλάβειαν πλείονα εἶχον. Οὐ γὰρ ἀπέσπων αὐτοὺς οἱ ἀπόστολοι τέως͵ ὥστε μὴ βλάψαι. ».

28 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG Work #154 60.66.11 to Work#15460.66.29.

29 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ,TLG, Work #154 60.67.48 to Work #154 60.68.54 «Εἰ δὲ θαυμάζοι τις͵ πόθεν μὲν παρὰ τὴν ἀρχὴν τοιοῦτοι γεγόνασι͵ νῦν δὲ οὐ τοιοῦτοι͵ μαθέτω τὴν θλῖψιν αἰτίαν͵ τὴν διδάσκαλον τῆς φιλοσοφίας͵ τὴν μητέρα τῆς εὐλαβείας. Ὅτε χρημάτων ἀναίρεσις ἦν͵ τότε οὐδὲ πονηρία ἦν. Ναὶ͵ φησίν· αὐτὸ γὰρ τοῦτο ἐρωτῶ· νῦν δὲ πόθεν ἡ τοσαύτη πονηρία· πόθεν ἐκείνοις μὲν ἐπῆλθε τοῖς τρισχιλίοις καὶ πεντακισχιλίοις εὐθέως ἑλέσθαι τὴν ἀρετὴν͵ καὶ ὁμοῦ οὕτως ἐγένοντο φιλόσοφοι͵ νῦν δὲ μόλις εἷς εὑρίσκεται; τότε δὲ οὕτω συνεφώνουν; τί τὸ ποιῆσαν αὐτοὺς σφοδροὺς καὶ διεγηγερμένους; τί αὐτοὺς ἄφνω ἐπύρωσεν; Ἐπειδὴ μετὰ πολλῆς προσῆλθον τῆς εὐλαβείας· ἐπειδὴ τὰ τῶν τιμῶν οὐκ ἦν καθάπερ νῦν· ἐπειδὴ πρὸς τὰ μέλλοντα μετέστησαν αὐτῶν τὴν διάνοιαν͵ καὶ οὐδὲν τῶν παρόντων προσεδόκων. Τοῦτό ἐστι πεπυρωμένης ψυχῆς͵ τὸ τοῖς δεινοῖς ἐνστρέφεσθαι· τοῦτο ἐνόμιζον ἐκεῖνοι χριστιανισμὸν εἶναι. Ἀλλ΄ οὐχ ἡμεῖς· νῦν γὰρ τὰς ἀνέσεις ἐνταῦθα ζητοῦμεν. Διὰ τοῦτο οὐδὲ͵ ὅταν δέῃ͵ τούτων ἐπιτευξόμεθα. Τί ποιήσωμεν͵ ἠρώ των ἐκεῖνοι͵ ἀπογινώσκοντες ἑαυτῶν; Ὑμεῖς δὲ τὸ ἐναντίον͵ Τί ποιήσομεν; λέγομεν ἐπιδεικνύμενοι πρὸς τοὺς παρόντας͵ καὶ μέγα φρονοῦντες ἐφ΄ ἑαυτοῖς. Ἅπερ ἔδει γενέσθαι ἐποίουν ἐκεῖνοι͵ ἡμεῖς δὲ τοὐναντίον. Κατέγνωσαν ἑαυτῶν ἐκεῖνοι͵ ἀπέγνωσαν αὐτῶν τῆς σωτηρίας· διὰ τοῦτο τοιοῦτοι γεγόνασιν. Ἔγνωσαν ὅσον ἔλαβον δῶρον.Πῶς δὲ ὑμεῖς ἔσεσθε τοιοῦτοι͵ ἀπεναντίας ἐκείνοις ἅπαντα πράττοντες; Ἐκεῖνοι ἅμα ἤκουσαν καὶ ἐβαπτίσαντο· οὐκ εἶπον ταῦτα τὰ ῥήματα τὰ ψυχρὰ͵ ἅπερ ἡμεῖς νῦν͵ οὐδὲ τὴν ἀναβολὴν ἐπραγματεύσαντο· καίτοι γε οὐ πάντα ἤκουσαν τὰ δικαιώματα͵ ἀλλὰ μόνον͵ τὸ͵ Σώθητε ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης. Οὐκ ὀκνηροὺς αὐτοὺς ἐποίησεν͵ ἀλλὰ ἀπεδέξαντο τοὺς λόγους· καὶ ὅτι ἀπεδέξαντο͵ διὰ τῶν ἔργων ἐδήλωσαν͵ καὶ ἔδειξαν ἑαυτοὺς τίνες ἦσαν. Ἅμα γὰρ ἐνέβησαν εἰς τὸν ἀγῶνα͵ ἀπεδύσαντο τὰ ἱμάτια· ἡμεῖς δὲ ἐμβαίνοντες͵ μετὰ ἱματίων παλαίειν βουλόμεθα. Διὰ τοῦτο οὐ δεῖται πόνων ὁ ἀνταγωνιστὴς͵ ἀλλ΄ ἐν αὐτοῖς περιπλακέντες πολλάκις κατηνέχθημεν. Ταὐτὸν γὰρ ποιοῦμεν͵ ὥσπερ ἂν εἴ τις ἄνδρα ἀθλητὴν κεκονιμένον μέλανα͵ γυμνούμενον ἰδὼν͵ πολὺν καὶ ἀπὸ τῆς ἄμμου καὶ τοῦ ἡλίου πηλὸν ἔχοντα͵ καὶ ἀνακεχρωσμένον τῷ ἐλαίῳ͵ καὶ τῷ ἱδρῶτι͵ καὶ τῷ πηλῷ͵ αὐτὸς μύρων ὄζων͵ σηρικὰ λαβὼν ἱμάτια καὶ χρυσᾶ ὑποδήματα͵ καὶ στολὴν μέχρι σφυρῶν καθιεμένην͵ καὶ χρυσία περὶ τὴν κεφαλὴν͵ συμπλέκοιτο εἰσιών. Ὁ γὰρ τοιοῦτος οὐκ ἐμποδισθήσεται μόνον͵ ἀλλὰ καὶ πᾶσαν τὴν φροντίδα περὶ τὸ μὴ μολῦναι μηδὲ διαῤῥῆξαι τοὺς χιτῶνας ἔχων͵ ἐκ πρώτης εὐθέως προσβολῆς πεσεῖται͵ καὶ ὅπερ δέδοικεν͵ εὐθέως τοῦτο πείσεται͵ περὶ ἐκεῖνα τὰ καίρια τὴν ζημίαν λαβών. Καιρὸς ἀγῶνος ἐνέστηκε· σὺ δὲ περιβάλλῃ σηρικά; καιρὸς γυμνασίας͵ καιρὸς σταδίου· σὺ δὲ καθάπερ ἐν πομπῇ κοσμεῖς σαυτόν; Καὶ πῶς περιέσῃ; Μή μοι πρὸς τὰ ἔξω ἴδῃς͵ ἀλλὰ πρὸς τὰ ἔσω. Ταῖς γὰρ τούτων φροντίσι͵ καθάπερ σχοινίοις χαλεποῖς͵ πάντοθεν ἡ ψυχὴ συνδέδεται͵ χεῖρα οὐκ ἐῶσα ἀντᾶραι͵ οὐδὲ ἐπανατείνασθαι τῷ πολεμίῳ͵ μαλακοὺς ἐργαζομένη καὶ ἁπαλούς. Ἀγαπητὸν͵ πάντων ἀπαλλαγέντα δυνηθῆναι περιγενέσθαι τῆς ἀκαθάρτου δυνάμεως ἐκείνης. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Χριστὸς͵ ὡς οὐκ ἀρκούσης τῆς τῶν χρημάτων μόνον ἀποβολῆς͵ ὅρα τί φησι. Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα͵ καὶ δὸς πτωχοῖς͵ καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. Εἰ δὲ͵ οὐδὲ ὅταν ἀποδυσώμεθα τὰ χρήματα͵ οὐδέπω ἐν ἀσφαλείᾳ ἑστήκαμεν͵ ἀλλὰ καὶ ἑτέρας τινὸς τέχνης καὶ ἀκριβείας ἡμῖν δεῖ· πολλῷ μᾶλλον ἔχοντες͵ οὐδὲν ἐργασόμεθα μέγα͵ ἀλλὰ καταγέλαστοι καὶ τοῖς θεαταῖς καὶ αὐτῷ γενησόμεθα τῷ πονηρῷ. Κἂν γὰρ διάβολος μὴ ᾖ͵ κἂν ὁ παλαίων μηδεὶς ᾖ͵ μυρίαι πάντοθεν ὁδοὶ πρὸς τὴν γέενναν τὸν φιλοχρήματον ἄγουσι».