17 Ἰανουαρίου τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου

Εἰς τὴν Λιτήν, Στιχηρὰ Ἰδιόμελα.

Ἦχος β'

Τοῦ Στουδίτου

Ἀσκητικὸν γυμνάσιον, συγκροτήσας ἐπὶ γῆς, Ὅσιε Ἀντώνιε, τὰς τῶν παθῶν προσβολὰς ἐν τῇ ῥοῇ τῶν δακρύων σου, πάσας ἀπήμβλυνας, καὶ κλῖμαξ θεία καὶ σεπτή, εἰς οὐρανοὺς ἀνάγουσα, τοῖς πᾶσιν ἐγνωρίσθη, ὁ θεόληπτος βίος σου· εὐσεβείας γὰρ καρπούς, ἐν αὐτῷ ἐνδειξάμενος, ἰατρεύεις δι᾿ αὐτῶν, τὰς ἀσθενείας τῶν παθῶν, τῶν πιστῶς ἐκβοώντων σοι· Χαίροις τῆς Ἑῴας ἀστὴρ χρυσαυγέστατε, καὶ τῶν Μοναζόντων λαμπαδοῦχε καὶ ποιμήν. Χαίροις ἀοίδιμε, τὸ τῆς ἐρήμου κάλλιστον θρέμμα, καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἀκράδαντον ἔρεισμα. Χαίροις τῶν πλανωμένων, ὁ μέγας ὁδηγός· Χαίροις τὸ ἡμέτερον καύχημα, καὶ τῆς οἰκουμένης φαιδρὸν ἀγαλλίαμα.

ΒΙΟΣ*

Σύμφωνα μέ τόν «Βίο τοῦ Ἀντωνίου», ποῦ ἔγραψε ὅ Ἀθανάσιος, καί ἄλλες δευτερεύουσες πηγές ὅ Ά. γεννήθηκε τό 250/1 στήν κωμόπολη Κομά τῆς Μέσης Αἰγύπτου, τήν σημερινή Qeman-el-Arous. Οἱ γονεῖς τοῦ ἦταν πλούσιοι, χριστιανοί καί ἀπαίδευτοι, πώς ἔμεινε καί ὅ ἴδιος. Ό Ά. ἦταν βαθιά θρησκευτική φύση κι ἔμαθε ἀπό στήθους τήν Γραφή, ἀκούοντας τήν. Περί τό 271, ὅταν πέθαναν οἱ γονεῖς του, ἐπηρεασμένος ἀπό τήν ὀρφάνια, ἄκουσε τό Μάτθ. 19,21 καί πούλησε ἤ χάρισε τά ὑπάρχοντά του. Ἀμέσως ἄρχισε τήν ἀσκητική του ζωή, πρῶτα ἔξω ἀπό τό σπίτι του κι ἔπειτα ἔξω ἀπό τό χωριό του. Τότε ζήτησε τίς συμβουλές γηραιοῦ ἀσκητῆ τῆς περιοχῆς, ἀπό τόν ὅποιο καρπώθηκε πνευματική πείρα καί πρακτική ἀσκήσεως. Προσευχόταν, ἀσκήτευε αὐστηρά, ἐργαζόταν γιά τόν ἐπιούσιο, ἐπισκεπτόταν καί ἄκουε καί ἄλλους ἀσκητές, ποῦ ζοῦσαν λίγο ἔξω ἀπό τίς πόλεις τους, καί γιά ἕνα διάστημα κατοίκησε σέ παλαιό τάφο, ὅπου γνώρισε τόν πιό φοβερό πόλεμο τῶν δαιμόνων. 

Τό 285, σέ ἡλικία 35 ἐτῶν, προηγμένος καί ὥριμος πνευματικά, ὅ Ά. ἀποφάσισε (παρά τίς ἀντίθετες συμβουλές ἄλλων ἀσκητῶν) γιά μεγαλύτερο «τόνο ἀσκήσεως» νά ἀναχωρήσει γιά τήν μακρινή ἔρημο, ὅπου δέν θά ἦταν εὔκολη ἤ δυνατή ἤ ἐπικοινωνία μέ ἀνθρώπους. Ἔτσι ἐγκαινιάστηκε ὅ καθαυτό ὑποχωρητικός βίος στήν Ἐκκλησία. Πέρασε λοιπόν τόν Νεῖλο, βάδισε πρός τόν κόλπο τοῦ Σουέζ, ἔφθασε στήν ἔρημο Πισπίρ κι ἐγκλείστηκε στά ἐρείπια παλαιοῦ σπιτιοῦ. Ἐκεῖ ἔζησε γιά 20 χρόνια μέ πολύ αὐστηρή ἄσκηση καί χωρίς νά βλέπει ἀνθρώπους. Ἤ φήμη τοῦ ἔγκλειστου ἀναχωρητῆ ἁπλώθηκε πολύ καί ἄρχισαν νά τόν πολιορκοῦν, ζητώντας τοῦ συμβουλές καί θεραπεῖες. Στίς παρακλήσεις ὑπέκυψε περί τό 305/7. Τότε ἄρχισε νά δέχεται ἐπισκέψεις. Δέχτηκε μάλιστα νά στήσουν μερικοί ἀσκητές καλύβες στήν κοντινή περιοχή καί νά ἀσκοῦνται μέ τήν καθοδήγησή του. Αὐτοί πλήθυναν πολύ καί εἶχαν ἀββᾶ τόν Ά., ποῦ τούς δίδασκε ὄχι μόνο ἰδιαιτέρως ἄλλα καί στίς συγκεντρώσεις τους. Ἔτσι ὅ Ά. ἔγινε πολίτης τῆς ἔρημου.

Τό 311, στόν μεγάλο διωγμό τοῦ Μαξιμίνου, αἰσθάνθηκε τήν ἀνάγκη νά συμπαρασταθεῖ στούς χριστιανούς. Πῆγε στήν Ἀλεξάνδρεια κι ἐκδήλωσε ἐπιθυμία νά μαρτυρήσει, χωρίς ἀποτέλεσμα. Τότε βοήθησε κι ἐνίσχυσε τούς ὁμολογητές χριστιανούς καί τό 312, ὅταν ἔπαυσε ὅ διωγμός, ἐπανῆλθε στήν ἔρημό του Πισπίρ.

Τά γεγονότα τόν βοήθησαν νά συνειδητοποιήσει, αὐτός πρῶτος, ὅτι ὅπως γιά τόν ὁμολογητή τῆς πίστεως ἔσχατη θυσία εἶναι τό μαρτύριο, ἔτσι γιά τόν ἀσκητή ἔσχατη θυσία εἶναι τό «μαρτύριο τῆς συνειδήσεως», ὅ ἔντονος δήλ. πνευματικός ἀγώνας. Χάριν αὐτοῦ κι ἐπειδή ἀφόρητα πυκνές ἐπισκέψεις τοῦ διέκοπταν τήν προσευχή καί τήν ἡσυχία, ἀναζήτησε πιό ἀπρόσιτη ἔρημη τοποθεσία. "Ἔφτασε στούς πρόποδες τοῦ βουνοῦ Ὀοίζουιτι, 30 μίλια περίπου ἀπό τόν Νεῖλο. "Ἔστησε τήν καλύβα του κι ἐπιδόθηκε στήν ἄσκηση καί τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, καλλιεργώντας τήν γῆ γιά τόν ἐπιούσιο. Πάλι ὅμως ὑπέκυψε στίς παρακλήσεις τῶν ἀναχωρητῶν καί κάθε 15 ἤ 20 ἥμερές τους ἐπισκεπτόταν στό Πισπίρ, γιά νά τούς κατευθύνει καί νά τούς νουθετεῖ, ἀλλά χωρίς νά τούς ἐπιτρέπει νά τόν ἀκολουθοῦν ἔπειτα στήν ἀπόλυτη ἐρημιά του. "Ἔγινε ὅμως καί αὐτό, 15 χρόνια πρίν τόν θάνατό του. Οἱ μοναχοί Μακάριος καί Ἄμαθας ἦρθαν κι ἔμειναν κοντά του, ὅταν ὅ ἄββας ἦταν πιά 90 ἐτῶν.Τό 354/5, ἕνα χρόνο πρίν τήν κοίμησή του, ἐπισκέφτηκε τήν Ἀλεξάνδρεια γιά νά βοηθήσει τήν Ἐκκλησία καί τόν φίλο του Ἀθανάσιο στόν ἀγώνα κατά τῆς ἀρειανικῆς αἱρέσεως. Ἤ παρουσία τοῦ πολυφημισμένου (γιά τίς ἀρετές, τά θαύματα, τίς θεραπεῖες, τό προορατικό χάρισμα καί τήν ἐκδίωξη τῶν δαιμόνων) ἀναχωρητή καί ἄββα ἐντυπωσίασε βαθιά κι ἐπηρέασε πολύ. Στήριξε τούς ὀρθοδόξους, ἐπανέφερε πλανημένους στήν Ἐκκλησία καί μετέστρεψε πολλούς ἐθνικούς στόν χριστιανισμό.

Στόν μακροχρόνιο βίο τοῦ ὅ Ά. σχετίστηκε μέ ἄνδρες ποῦ ἔπαιξαν σπουδαῖο ρόλο στήν ἐποχή τους, ὅπως ὅ Μ. Ἀθανάσιος, ὅ Σεραπίων Θμούεως, ὅ Δίδυμος Τυφλός, ὅ ἐπιβήτορας τοῦ ἀλεξανδρινοῦ θρόνου Γρηγόριος, ὅ ὅσιος Ἴλαριων, ὅ Παῦλος Ἐρημίτης, ὅ Μακάριος Αἰγύπτιος, ὅ Ἄμμουν Νιτριώτης καί πολλοί φιλοσοφοῦντες. Ἀκόμα καί οἱ αὐτοκράτορες Μ. Κωνσταντῖνος, Κωνστάντιος καί Κώνστας ἐπιδίωξαν τήν γνωριμία του, τήν φιλία του, τίς συμβουλές του καί τίς εὐχές του. 

Μετά τήν ἐπίσκεψη τῆς Ἀλεξάνδρειας ὅ Ά. ἐπανῆλθε στήν ἔρημο καί βρῆκε τούς μοναχούς του Πισπίρ, στούς ὁποίους ἄφησε τίς τελευταῖες του νουθεσίες καί εὐλογίες. Προβλέποντας τόν θάνατο τοῦ σύντομα, πῆρε μαζί τους δύο ὑποτακτικούς του κι ἔφυγαν γιά τό ἐρημητήριό του. Ἐκεῖ τους ἐπέβαλε νά μή φανερώσουν τόν τόπο τῆς ταφῆς του, ἄφησε ἐντολή νά δώσουν τήν μία του μηλωτή (τρίχινο ράσο) στόν Μ. Ἀθανάσιο καί τήν ἄλλη στόν Σεραπίωνα Θμούεως καί εἶπε τούς λόγους: «καί λοιπόν σώζεσθε, τέκνα· ὅ γάρ Ἀντώνιος μεταβαίνει καί οὐκέτι μεθ’ ὑμῶν ἐστίν» (91). Λίγο ἀργότερα «ἰλαρῶ τό προσώπω ἐξέλιπε» (92), κατά τήν παράδοση στίς 17 Ἰανουαρίου τοῦ 356, ἥμερα ποῦ τιμᾶται ἤ μνήμη του.

***

* ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Γ.ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, 

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ Β΄ σελ.187-189

https://wra9.blogspot.com/2020/01/17.html