ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ[:Τιμ.Β΄3,10-15]
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
«Σύ δέ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ(:Εσύ όμως έχεις παρακολουθήσει τη διδασκαλία μου)»[Β΄Τιμ.3,10]. «Ο στόχος σου ήταν να είσαι ισχυρός· δεν ήρθες απλώς, αλλά ‘’έχεις παρακολουθήσει’’». Εδώ δηλώνει ότι ο χρόνος ήταν πολύς, με το να πει «έχεις παρακολουθήσει τη διδασκαλία μου»: αυτό λέγεται για τον λόγο, την προφορική διδασκαλία του Παύλου· «τῇ ἀγωγῇ(:τη γενικότερη συμπεριφορά μου)»: αυτό λέγεται για τον βίο του· «τῇ προθέσει (:την πρόθεση και τα ελατήριά μου)»: αυτό λέγεται για την προθυμία και την καρτερικότητα της ψυχής του. «Αυτά», λέγει, «δεν τα έλεγα χωρίς να τα εφαρμόζω και ούτε φιλοσοφούσα μόνο με λόγια».
«Έχεις παρακολουθήσει επίσης, Τιμόθεε», του λέγει, «τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ (:τη φωτισμένη πίστη μου, τη μακροθυμία μου)»· «ότι τίποτε από αυτά», λέγει, «δεν μου προκαλούσε ταραχή»· «τῇ ἀγάπῃ (:την αγάπη μου)», πράγμα που δεν το είχαν αυτοί· «τῇ ὑπομονῇ (:την υπομονή μου)», όπως ακριβώς ούτε και αυτό. «Με τη μακροθυμία μου», λέγει· προς τους αιρετικούς έδειχνα πολλή μακροθυμία. «Με την υπομονή μου» προς τους διωγμούς: «τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν (:στους διωγμούς μου, στα παθήματά μου)». Γιατί δύο είναι αυτά που ταράσσουν τον δάσκαλο, το να υπάρχουν γύρω πολλοί αιρετικοί, και το να μη δείχνει υπομονή στα παθήματα. Αλλά όμως γι΄αυτούς πολλά είπε ο Παύλος, ότι και παλιά υπήρχαν και θα υπάρξουν, και κανένας χρόνος δεν είναι καθαρός απ’ αυτούς, και ότι δεν θα μπορέσουν να μας βλάψουν σε τίποτε, και ότι στον κόσμο υπάρχουν σκεύη χρυσά και αργυρά.
Βλέπεις λοιπόν αυτόν που ομιλεί για τις θλίψεις; «οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις(:σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια, στο Ικόνιο, στα Λύστρα )». Γιατί άραγε αυτά μόνο είπε από τα πολλά παθήματα; Επειδή τα υπόλοιπα ήταν γνωστά στον Τιμόθεο· και ίσως αυτά τα πράγματα τα θυμάται σαν πρόσφατα, όχι τα παλιά· και δεν τα απαριθμεί κατά είδος· γιατί δεν είναι κενόδοξος ούτε φιλόδοξος, αφού το λέγει για παρηγοριά του μαθητή, όχι για επίδειξη. «Αντιόχεια» εδώ εννοεί την Αντιόχεια της Πισιδίας, και τα Λύστρα, από όπου καταγόταν ο Τιμόθεος. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιους φοβερούς διωγμούς υπέμεινα)». Και τα δύο είναι παρηγορητικά· ότι δηλαδή και εγώ έδειχνα γενναία προθυμία, και δεν εγκαταλείφτηκα, και δεν είναι δυνατό να πω ότι ο Θεός με πρόδωσε, αλλά κατέστησε λαμπρότερο το στεφάνι μου. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιους φοβερούς διωγμούς υπέμεινα)», λέγει, «καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος (:και από όλα με γλύτωσε ο Κύριος)».
«Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται (:και όχι μόνο εγώ έπαθα και πάσχω αυτά, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια, όπως αρμόζει στους πιστούς που είναι ενωμένοι με τον Ιησού Χριστό, θα καταδιωχθούν)»[Β΄Τιμ.3,12]. «Γιατί όμως», λέγει, «ομιλώ απλώς για τον εαυτό μου; Καθένας από αυτούς που θέλει να ζει με ευσέβεια, θα διωχθεί». «Διωγμούς» εδώ εννοεί τις θλίψεις, τις οδύνες. Γιατί δεν υπάρχει άνδρας που να βαδίζει την οδό της αρετής χωρίς θλίψη, οδύνη και πειρασμούς· γιατί πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς γι΄αυτόν που βαδίζει τη στενή και θλιμμένη οδό; Γι΄αυτόν που άκουσε ότι «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε(:εφόσον είστε μέσα στον κόσμο, θα έχετε θλίψη)»;[Ιω. 16,33]. Αν εκείνο τον χρόνο έλεγε ο Ιώβ, «πειρατήριόν ἐστιν ὁ βίος ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς(:γεμάτη δοκιμασίες και πειρασμούς είναι η ζωή του ανθρώπου εδώ στη γη)»[Ιώβ, 7,1], πόσο μάλλον τότε;
«Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι(:αντιθέτως, άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς)», λέγει, «καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι(:αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο· θα πλανούν και θα εξαπατούν τους άλλους, αλλά και αυτοί οι ίδιοι θα πλανώνται και θα εξαπατώνται)»[Β΄Τιμ. 3,13]. «Τίποτε από αυτά ας μη σε θορυβεί», λέγει, «αν εκείνοι ζουν με άνεση, ενώ εσύ με πειρασμούς· τέτοια είναι η φύση του πράγματος. Από τα δικά μου μπορείς να μάθεις ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να πολεμά με τους πονηρούς και να μην είναι σε θλίψη. Δεν είναι δυνατόν αυτός που πυγμαχεί να ζει σε τρυφή, δεν είναι δυνατόν αυτός που παλεύει να ευωχεί. Κανένας λοιπόν από τους αθλητές ας μη ζητάει άνεση, κανένας ας μη βρίσκεται σε ευθυμία. Πάλι τα παρόντα είναι αγώνας, πόλεμος, θλίψη, στενοχώρια, δοκιμασία, το στάδιο των αγώνων. Άλλοι είναι οι καιροί της ανέσεως· αυτός ο καιρός είναι των ιδρώτων, αυτός είναι των πόνων. Κανένας που αποδύθηκε και αλείφτηκε δεν επιζητεί άνεση. Αν λοιπόν επιζητείς άνεση, γιατί αποδύθηκες τον αγώνα; Γιατί σήκωσες τα χέρια;». «Και πώς», λέγει, «να μην τα σηκώσω τώρα;» Όταν δεν συγκρατείς τις επιθυμίες, όταν δεν μάχεσαι ενάντια προς την ορμή της φύσεως.
«Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν (:εσύ όμως Τιμόθεε, μένε ακλόνητος σε εκείνα που έμαθες και βεβαιώθηκες για την αλήθειά τους, από την προσωπική σου πείρα, διότι ξέρεις καλά από ποιον διδάσκαλο τα έμαθες. Αυτό μην το ξεχνάς ποτέ, αλλά να το διατηρείς ζωντανά στη μνήμη σου. Και ότι ακόμη από μικρό παιδί γνωρίζεις τις Άγιες Γραφές οι οποίες μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, που οδηγεί στη σωτηρία με την πίστη στον Ιησού Χριστό)»[Β΄Τιμ.3,14-15].
Τι σημαίνει αυτό; Όπως ακριβώς ο προφήτης Δαβίδ προέτρεψε και είπε «Μὴ παραζήλου ἐν πονηρευομένοις(:μη ζηλεύεις τη φαινομενική ευτυχία των πονηρών)»[Ψαλμ.36,1], αυτό προτρέπει και αυτός λέγοντας: «Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης(:εσύ όμως Τιμόθεε, μένε ακλόνητος σε εκείνα που έμαθες και βεβαιώθηκες για την αλήθειά τους)». Όχι απλώς «ἔμαθες», αλλά «καὶ ἐπιστώθης», δηλαδή πίστεψες. «Ποιο λοιπόν είναι αυτό που πίστεψα;». Ότι αυτή είναι η ζωή. Και αν λοιπόν βλέπεις εδώ αντίθετα από αυτά που πίστεψες, μην ανησυχείς, γιατί και ο Αβραάμ έβλεπε αντίθετα, αλλά τίποτε δεν έπαθε· άκουσε υπόσχεση από τον Θεό: « ἐν Ἰσαὰκ κληθήσεταί σοι σπέρμα (:με τον Ισαάκ θα αποκτήσεις απογόνους)»[Γέν.21,12], και έπαιρνε εντολή να σφάξει τον Ισαάκ, και δεν ανησυχούσε, ούτε ταρασσόταν.
Κανένας να μη σκανδαλίζεται για τους πονηρούς· αυτό η Γραφή το είπε από παλιά. Τι λοιπόν όταν και οι αγαθοί ευφραίνονται και οι πονηροί τιμωρούνται; Το δεύτερο από αυτά είναι φυσικό να γίνεται, το άλλο όμως δεν είναι· γιατί το να τιμωρούνται οι πονηροί είναι δυνατό, το να ευφραίνονται όμως οι αγαθοί πάντοτε δεν είναι δυνατό. Κανένας δεν ήταν ίσος με τον Παύλο, αλλά όμως όλο τον χρόνο τον περνούσε με θλίψη, με δάκρυα, με στεναγμούς νύχτα και μέρα. Γιατί λέγει: «Διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον(:γι’ αυτό να προσέχετε και να είστε άγρυπνοι, έχοντας ως παράδειγμα εμένα˙ και να θυμάστε ότι για μια τριετία συνεχώς νύχτα και μέρα δεν σταμάτησα να νουθετώ με δάκρυα τον καθένα σας ξεχωριστά)»[Πράξ. 20,31]· και πάλι· «χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπισύστασίς μου ἡ καθ᾿ ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν(: και για να μην αναφέρω τόσα και τόσα άλλα, με ταλαιπωρούσε και με έριχνε σε στενοχώρια η καθημερινή πίεση και ενόχληση από εχθρούς και φίλους, όπως επίσης και η αγωνιώδης φροντίδα για τις Εκκλησίες)»[Β΄Κορ.11,28], λέγει. Δεν χαιρόταν δηλαδή σήμερα και αύριο πονούσε, αλλά καθημερινά δεν σταματούσε να πονάει.
«Πώς λοιπόν», θα αναρωτηθεί ίσως κάποιος, «πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον(:αντιθέτως, άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς, αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο)»; Δεν είπε «θα τύχουν άνεσης», αλλά «θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο»· η προκοπή τους αυτή θα είναι προς το χειρότερο. Δεν είπε «θα βρίσκονται σε ευπορία». Και αν πάλι τιμωρούνται, γι’ αυτό τιμωρούνται, για να μη νομίσεις ότι τα αμαρτήματα είναι ατιμώρητα. Επειδή δηλαδή η γέεννα δεν μπορεί να μας εμποδίσει από την κακία, δείχνοντας την ευσπλαχνία Του για μας, μάς αφυπνίζει και μας ανορθώνει. Αν δεν τιμωρούνταν κανένας πονηρός, κανένας δεν θα πίστευε ότι ο Θεός φροντίζει τα ανθρώπινα πράγματα· αν όλοι τιμωρούνταν, κανένας δεν θα περίμενε να γίνει ανάσταση, γιατί όλοι εδώ θα απολάμβαναν την τιμωρία.
Γι' αυτό και τιμωρεί και δεν τιμωρεί· γι’ αυτό εδώ οι δίκαιοι θλίβονται, γιατί είναι πάροικοι, γιατί είναι ξένοι, γιατί βρίσκονται σε ξένη γη. Οι δίκαιοι λοιπόν υπομένουν αυτά για να δοκιμασθούν· γιατί άκουσε τον Θεό που λέγει στον Ιώβ: «Οἴει δέ με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος;(:νομίζεις ότι για κάποιον άλλο λόγο ενήργησα εγώ για εσένα, παρά για να αναδειχθείς δίκαιος)»;[Ιώβ 40,8].Οι αμαρτωλοί όμως αν κάποτε υποστούν κάτι τέτοιο, πληρώνουν για τις αμαρτίες τους. Για το καθετί λοιπόν ας ευχαριστούμε τον Θεό, είτε έτσι είτε αλλιώς· γιατί και τα δύο είναι χρήσιμα. Τίποτε δεν κάνει από μίσος ούτε αποστρεφόμενος εμάς, αλλά και τα δύο τα κάνει από φροντίδα και ενδιαφέρον για μας.
«Εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας (:διότι ξέρεις καλά από ποιον διδάσκαλο τα έμαθες· αυτό μην το ξεχνάς ποτέ, αλλά να το διατηρείς ζωντανά στη μνήμη σου. Και ότι ακόμη από μικρό παιδί γνωρίζεις τις Άγιες Γραφές)», λέγει[Β΄Τιμ.3,14]. «Ἱερά γράμματα» ονομάζει τις θείες Γραφές. «Με αυτές ανατράφηκες, ώστε και με αυτές πρέπει η πίστη σου να είναι στερεά και καθόλου να μη βλάπτεσαι». Γιατί η ρίζα είναι βαθιά, χωρίς να τράφηκε επί πολύ χρόνο· τίποτε δεν μπορεί να την ξεριζώσει.
Αφού είπε «τὰ ἱερὰ γράμματα», πρόσθεσε: «τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν (:οι οποίες θείες Γραφές μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, που οδηγεί στη σωτηρία με την πίστη στον Ιησού Χριστό)»· δηλαδή δεν σε αφήνουν να πάθεις κάτι ανόητο, πράγμα που παθαίνουν οι πολλοί. Αυτός λοιπόν που γνωρίζει τις Γραφές, όπως πρέπει να τις γνωρίζει, για κανένα από όσα συμβαίνουν δεν σκανδαλίζεται· όλα τα υπομένει γενναία· άλλα απ΄αυτά τα εμπιστεύεται στην πίστη και στο ακατάληπτο της οικονομίας του Θεού, άλλων πάλι γνωρίζει και τις αιτίες, βρίσκοντας παραδείγματα στις Γραφές. Καθόσον το να μην περιεργάζεται τα πάντα και να μη θέλει να γνωρίζει τα πάντα, είναι μεγάλη απόδειξη γνώσεως.
Και αν θέλετε θα σας το αποδείξω με παράδειγμα· ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένας ποταμός, ή καλύτερα ότι υπάρχουν ποταμοί (δεν το λέγω κατά παραχώρηση, αλλά λέγω αυτό που είναι οι ποταμοί)· δεν έχουν όλοι το ίδιο βάθος, αλλά άλλοι έχουν ρηχό βάθος και άλλοι βαθύ και ικανό να πνίξει τον ανίδεο, και στην περίπτωση αυτή προξενούνται ίλιγγοι, ενώ στην άλλη όχι. Το να μη θέλει λοιπόν κάποιος όλα να τα επιχειρεί όμοια είναι καλό, και το να μη θέλει να γνωρίζει όλα τα βάθη, δεν είναι μικρή απόδειξη γνώσεως· γιατί αυτός που θέλει να ερευνήσει ριψοκινδυνεύοντας κάθε μέρος του ποταμού, αυτός προπάντων δεν γνωρίζει τις ιδιότητες των ποταμών, και πολλές φορές θα χαθεί επειδή τόλμησε να ερευνήσει το βάθος του ποταμού με την ίδια θρασύτητα με την οποία διάβαινε τα ρηχά νερά.
Έτσι και με τον Θεό· αυτός που θέλει να τα γνωρίζει όλα και τολμά τα πάντα, αυτός προπάντων δεν γνωρίζει τι είναι ο Θεός. Αλλά στους ποταμούς βέβαια το μεγαλύτερο μέρος είναι ασφαλές και λίγοι είναι οι στρόβιλοι και τα βάθη, στην περίπτωση όμως του Θεού τα περισσότερα είναι απόκρυφα και δεν είναι δυνατό να εξιχνιάσει κανείς τα έργα Αυτού. Γιατί λοιπόν αγωνίζεσαι να καταποντίσεις τον εαυτό σου; Αυτό μόνο γνώριζε, ότι όλα ο Θεός τα οικονομεί, ότι για όλα προνοεί, ότι είμαστε αυτεξούσιοι, ότι άλλα τα ενεργεί Αυτός, άλλα πάλι τα παραχωρεί, ότι δεν θέλει να γίνεται τίποτε πονηρό, ότι όλα δεν γίνονται από τη θέλησή Του, αλλά και από τη δική μας· όλα τα κακά γίνονται μόνο από μας, ενώ όλα τα καλά από μας και από τη βοήθειά Του, και ότι τίποτε δεν Του διαφεύγει. Γι' αυτό όλα τα ενεργεί Αυτός. Έπειτα, γνωρίζοντας εσύ γι' αυτό, λογάριασε ποια είναι τα αγαθά, ποια τα κακά, και ποια τα αδιάφορα· δηλαδή, αγαθό είναι η αρετή, κακό η φαυλότητα, αδιάφορα ο πλούτος, η φτώχεια, η ζωή, ο θάνατος. Αν τα γνωρίζεις αυτά, θα γνωρίσεις μαζί με αυτά ότι οι δίκαιοι γι’ αυτό θλίβονται, για να στεφανωθούν, και οι αμαρτωλοί για να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους· όλοι όμως οι αμαρτωλοί δεν τιμωρούνται εδώ, για να μην απιστούν οι πολλοί στην ανάσταση· όπως όλοι οι δίκαιοι δεν θλίβονται, για να μην νομίσεις την κακία ότι είναι επαινετή, αλλά την αρετή. Αυτοί είναι κανόνες και όροι· αυτό που θέλεις παραλλήλισέ το με αυτούς και δεν θα αμφιβάλλεις καθόλου.
Όπως ακριβώς είναι για τους γραμματοδιδασκάλους ο αριθμός έξι χιλιάδες, και από αυτόν όλα ξεκινούν, και όλα μπορείς να τα διαιρέσεις και να τα πολλαπλασιάσεις με τον κανόνα των έξι χιλιάδων, και γύρω από αυτόν τον αριθμό όλα στρέφονται, και αυτά τα γνωρίζουν όσοι έχουν μάθει γράμματα, έτσι και τους κανόνες αυτούς, τους οποίους πάλι θα αναφέρω συντομότερα, αν κάποιος τους γνωρίζει, ποτέ δεν σκανδαλίζεται. Ποιοι λοιπόν είναι αυτοί; Ότι αγαθό είναι η αρετή· ότι φαύλο είναι η κακία· ότι αδιάφορα είναι οι αρρώστιες, η φτώχεια, οι επιβουλές, οι συκοφαντίες, και όσα παρόμοια· ότι οι δίκαιοι εδώ θλίβονται· αν όμως μερικοί ευημερούν, συμβαίνει αυτό για να μη θεωρηθεί η αρετή ότι είναι μισητή· ότι οι πονηροί ευφραίνονται, για να τιμωρηθούν εκεί· αν πάλι μερικοί τιμωρούνται, συμβαίνει αυτό για να μη θεωρηθεί ότι η κακία είναι καλό, ούτε ότι τα πράγματα μένουν ατιμώρητα· ότι δεν τιμωρούνται όλοι, για να μην αμφισβητηθεί ο καιρός της αναστάσεως· ότι υπάρχουν μερικοί και από τους αγαθούς που πράττουν έργα φαύλα και αυτά τα αποθέτουν εδώ, και από τους πονηρούς υπάρχουν μερικοί που πράττουν καλά έργα και απολαμβάνουν εδώ, για να τιμωρηθούν εκεί· ότι τα περισσότερα έργα του Θεού είναι ακατάληπτα· ότι η απόσταση ανάμεσα σε μας και σε Αυτόν είναι πολύ μεγάλη, τόσο, που δεν είναι δυνατό να περιγραφεί.
Αν τα σκεπτόμαστε αυτά, τίποτε δεν θα μπορέσει να μας θορυβήσει. Αν ακούμε συνέχεια τις Γραφές, θα βρούμε και πολλά παρόμοια παραδείγματα· «αυτές», λέγει, «που μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, ώστε να σωθείς». Καθόσον οι Γραφές διδάσκουν αυτά που πρέπει να πράττουμε και αυτά που δεν πρέπει να πράττουμε· γιατί άκουε τι λέγει αλλού αυτός ο μακάριος σε κάθε Ιουδαίο που τυφλωμένος υπερηφανεύεται για την καταγωγή του και την τήρηση του μωσαϊκού νόμου: «Πέποιθάς τε σεαυτὸν ὁδηγὸν εἶναι τυφλῶν, φῶς τῶν ἐν σκότει, παιδευτὴν ἀφρόνων, διδάσκαλον νηπίων, ἔχοντα τὴν μόρφωσιν τῆς γνώσεως καὶ τῆς ἀληθείας ἐν τῷ νόμῳ(:και έχεις για τον εαυτό σου την αλαζονική πεποίθηση ότι είναι οδηγός των τυφλών ειδωλολατρών, φως εκείνων που βρίσκονται στο σκοτάδι της άγνοιας και της ειδωλολατρικής πλάνης, παιδαγωγός ικανός να συνετίζεις τους ανόητους ανθρώπους, διδάσκαλος εκείνων που είναι σε νηπιώδη πνευματική κατάσταση, και ότι έχεις την ακριβή γνώση και αλήθεια που εμπεριέχεται στον μωσαϊκό νόμο)» [Ρωμ.2,19-20].
Βλέπεις ότι ο μωσαϊκός νόμος είναι φως αυτών που βρίσκονται στο σκοτάδι; Αν λοιπόν αυτός που δείχνει το γράμμα είναι φως, το γράμμα που σκοτώνει, τι άραγε είναι αυτός που δείχνει το Πνεύμα που ζωοποιεί; Αν η Παλαιά Διαθήκη είναι φως, τι είναι η Καινή, όπου τόσα φανερώθηκαν; Όπου τόση είναι η διαφορά, όση είναι αν κάποιος, σε εκείνους που δε γνωρίζουν τίποτε περισσότερο από τη γη, τους ανοίξει τον ουρανό και τους κάνει να τα δουν όλα; Μάθαμε για τη γέεννα, για την ουράνια βασιλεία, για την κρίση.
«Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι(: Άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς, αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο· θα πλανούν και θα εξαπατούν τους άλλους, αλλά και αυτοί οι ίδιοι θα πλανώνται και θα εξαπατώνται)» [Β΄Τιμ. 3,13]. Ας μην πιστεύουμε σε παράλογα πράγματα· όλα εκείνα είναι μαγικά πράγματα. «Γιατί τότε», θα αναρωτηθεί ίσως κάποιος, «μερικές φορές πραγματοποιείται αυτό που λέγουν;». Επειδή εσύ πιστεύεις, εφόσον βέβαια γίνεται. Σε αιχμαλώτισε, είναι κύριος πλέον της ζωής σου ο αντικείμενος, τη ρυθμίζει όπως θέλει αυτός. Πες μου, αν κάποιος λήσταρχος, που έχει στα χέρια και στην εξουσία του τον γιο του βασιλιά, που κατέφυγε σε αυτόν και επιθύμησε την ερημιά και τη συντροφιά εκείνου, θα μπορέσει να του πει αν είναι πεθαμένος ή αν ζει; Και βέβαια θα μπορέσει. Γιατί άραγε; Όχι επειδή προείδε το μέλλον, αλλά επειδή είναι κύριος και των δύο, κα του να σκοτώσει, και του να σώσει το παιδί, εφόσον εκείνο κατέστησε κύριό του τον λήσταρχο. Καθόσον και να το σκοτώσει θα μπορέσει αν θελήσει· γιατί βρίσκεται στην εξουσία εκείνου. Αν πει ότι θα είσαι πλούσιος ή φτωχός, και των δύο αυτός είναι κύριος. Οι περισσότεροι άνθρωποι του κόσμου παρέδωσαν τους εαυτούς τους στα χέρια του διαβόλου.
Και εξάλλου όταν συνηθίσει ο άνθρωπος να πιστεύει, και αυτό πολύ βοηθάει εκείνους τους απατεώνες· γιατί κανένας δεν προσέχει τις αποτυχίες στις προβλέψεις τους, αλλά μόνο αν κάπου συνέβηκε να επιτύχουν. Αν έχουν κάποια προγνωστική δύναμη, οδήγησέ τους σε μένα, τον πιστό. Δεν το λέγω καυχώμενος· γιατί το να απαλλαγείς από αυτούς δεν είναι θέμα καυχήσεως. Γιατί είμαι γεμάτος από αμαρτήματα· εξαιτίας αυτών δεν θα ήταν δυνατόν να φανώ ταπεινόφρονας· όλους αυτούς τους μάντεις και τους μάγους τους περιγελώ με τη χάρη του Θεού. Οδήγησε σε μένα τον άνδρα τον μάγο, αν έχει κάποια δύναμη προγνωστική, και ας μου πει τι θα μου συμβεί, ας μου πει αύριο τι θα μου έρθει. Αλλά δεν πρόκειται να πει· γιατί είμαι υπό την εξουσία του Βασιλιά των Ουρανών και ο μάγος αυτός δεν έχει την εξουσία μου, ούτε την υποταγή μου· βρίσκομαι μακριά από τα κρησφύγετά του και τα σπήλαιά του, είμαι στρατευμένος στην υπηρεσία του Βασιλιά.
«Αλλά ο τάδε έκλεψε», λέγει ίσως κάποιος, «και ο τάδε τον μήνυσε». Μα αυτό προπάντων δεν είναι αληθές παντού, αλλά είναι γελοίο και ψέμα· γιατί δεν γνωρίζουν τίποτε· αν γνωρίζουν κάτι, όφειλαν πολύ περισσότερο τα δικά τους να πουν, πώς έκλεψαν τα πολλά αφιερώματα των ειδώλων, πώς χάθηκε ο πολύς χρυσός. Γιατί δεν το προείπαν στους ιερείς τους; Ώστε τίποτα δεν γνωρίζουν. Ούτε για τα χρήματα μπορούσαν να πουν, όταν οι ειδωλολατρικοί ναοί τους καίγονταν και πολλοί χάνονταν μαζί. Γιατί δεν ενδιαφέρονται για τη σωτηρία τους; Αλλά επιτυχία τους θεωρείται μόνο το πράγμα, εφόσον κάπου, σε κάποια μονάχα περίπτωση, προείπαν κάτι. Υπάρχουν προφήτες σε μας που ποτέ δεν αποτυγχάνουν· δεν προλέγουν το ένα, ενώ στο άλλο διαψεύδονται, αλλά αποδεικνύονται αληθινοί σε όλα· αυτό είναι πραγματική πρόγνωση.
Σας παρακαλώ, παύσατε αυτή τη μανία κάποτε, αν βέβαια πιστεύετε στον Χριστό· αν όμως δεν πιστεύετε, γιατί κοροϊδεύετε τους εαυτούς σας, γιατί τους απατάτε; Ως πότε θα κουτσαίνετε και με τα δυο σας πόδια; Γιατί λοιπόν έρχεσαι σε αυτούς τους απατεώνες μάντεις και χρησμολόγους; Γιατί ρωτάς; Μόλις προσήλθες και μόλις ρώτησες, έκαμες τον εαυτό σου δούλο· γιατί ρωτάς επειδή πιστεύεις. «Όχι», απαντάει, «δεν πιστεύω ότι είναι αληθινά αυτά που λέγει, αλλά τον πειράζω». Ακόμα και πειράζοντάς τον αν αληθεύουν τα λεγόμενά του, δεν δείχνει άνθρωπο πεπεισμένο ότι ο μάντης ή ο μάγος αυτός ψεύδεται, αλλά άνθρωπο που ακόμη αμφιβάλλει. Για ποιο λόγο λοιπόν τον ρωτάς τι θα συμβεί; Γιατί, αν βέβαια λέγει αυτό, ότι ούτε και έτσι έπρεπε να ειδωλολατρείς, πλην όμως η ανοησία δεν θα ήταν τόση· εφόσον όμως προλέγουν τα μέλλοντα, τίποτε άλλο δεν κερδίζει αυτός που τα έμαθε, παρά λύπη περιττή· γιατί και το προλεγόμενο γεγονός δεν συνέβηκε, και τη λύπη την υπέμεινε και στενοχώρησε τον εαυτό του.
Αν μας συνέφερε αυτό, το να γνωρίζουμε δηλαδή τι θα μας συμβεί στο μέλλον, δεν θα μας το απέκρυπτε ο Θεός, δε θα απέφευγε να μας το πει Αυτός που μας αποκάλυψε τα ουράνια. Γιατί λέγει : «Οὐκέτι ὑμᾶς λέγω δούλους, ὅτι ὁ δοῦλος οὐκ οἶδε τί ποιεῖ αὐτοῦ ὁ κύριος· ὑμᾶς δὲ εἴρηκα φίλους, ὅτι πάντα ἃ ἤκουσα παρὰ τοῦ πατρός μου ἐγνώρισα ὑμῖν(:Δεν σας ονομάζω πλέον δούλους, διότι ο δούλος χρησιμοποιείται ως απλό όργανο από τον κύριό του και δεν γνωρίζει ποιο σκοπό και ποιο λόγο έχει αυτό που θέλει να κάνει ο κύριός του, όταν του ζητά να εκτελέσει κάποια εντολή του. Σας ονόμασα φίλους, διότι όλα όσα άκουσα από τον Πατέρα μου σας τα γνωστοποίησα· διότι σας θέλω συνεργάτες μου, για να συνεχίσετε με πλήρη επίγνωση το έργο μου)»[Ιω.15,15].
Γιατί λοιπόν δεν μας τα γνώρισε αυτά; Επειδή θέλει να μην ασχολούμαστε εμείς με αυτά. Γιατί το ότι δεν αποφεύγει να μας το γνωρίσει, στους παλαιούς φανερώνονταν αυτά, όπως και για το χαμένο γαϊδουράκι και για μερικά άλλα, επειδή ήταν σε πνευματικά νηπιώδη κατάσταση, σε μας όμως, επειδή θέλει με κανένα τρόπο να μην ασχολούμαστε με αυτά, δεν φρόντισε να μας τα γνωρίσει. Αλλά τι μαθαίνουμε; Αυτό που δεν έμαθαν εκείνοι· γιατί όλα εκείνα είναι μικρά, ενώ αυτά, που μάθαμε εμείς είναι αυτά, ότι ανασταινόμαστε, ότι θα είμαστε αθάνατοι, ότι θα είμαστε άφθαρτοι, ότι δεν έχει τέλος η ζωή, ότι όλα θα παρέλθουν, ότι θα αρπαγούμε μέσα σε σύννεφα, ότι οι πονηροί θα τιμωρηθούν, και μύρια άλλα εκτός από αυτά, και τίποτε δεν είναι ψέμα. Δεν είναι πολύ καλύτερα να γνωρίζεις αυτά, παρά ότι βρέθηκε κάποιο γαϊδουράκι μας που χάθηκε; Έστω πήρες τον όνο, έστω τον βρήκες· ποιο το κέρδος; Δεν θα τον χάσεις πάλι με άλλον τρόπο; Και αν αυτός δε σε αφήσει, εσύ θα τον αφήσεις με τον θάνατο· ενώ τα πράγματα που εγώ είπα, αν θέλουμε να τα έχουμε για πάντα, θα τα έχουμε διαρκώς.
Εκείνα λοιπόν να επιδιώκουμε, εκείνα να ακολουθούμε που μένουν, τα σίγουρα. Ας μην προσέχουμε σε μάντεις, ούτε σε χρησμολόγους, ούτε σε αγύρτες, αλλά στον Θεό που γνωρίζει τα πάντα σαφώς, που έχει τη γνώση των πάντων. Και έτσι όλα θα τα γνωρίσουμε, αυτά που πρέπει να γνωρίζουμε, και θα επιτύχουμε όλα τα αγαθά.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Τιμόθεον Β΄επιστολήν , πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 23, ομιλία Η΄, σελίδες 614-629.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου