Ἡ ἀρετή τῆς νηστείας κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έχει εκθειάσει την νηστεία και τους καρπούς της στους μελιρρύτους λόγους του. Η νηστεία, κατά τον Άγιο,«ταπεινώνει το σώμα καί χαλιναγωγεί τα σκιρτήματα της σαρκός, καθιστά την ψυχή πιο καθαρή, της δίνει φτερά, την ανεβάζει ψηλά καί την κάνει ανάλαφρη» (P.G.53,83).

Σε άλλο του λόγο πάλι λέγει: «Εάν η νηστεία ήταν αναγκαία στον παράδεισο, πολύ περισσότερο είναι αναγκαία έξω από αυτόν. Εάν το φάρμακο είναι χρή­σιμο πρίν από την πληγή, πολύ περισσότερο μετά από την πληγή. Εάν το όπλο μας ήταν χρήσιμο πριν ξεσηκωθούν σε πόλεμο οι επιθυμίες μας, πολύ περισ­σότερο είναι αναγκαία η βοήθεια της νηστείας μετά την τόσο μεγάλη μάχη των επιθυμιών, που προέρ­χονται από τους δαίμονες.

Εάν ο Αδάμ άκουγε την φωνή του Θεού περί του απαγορευμένου καρπού, δεν θα άκουγε την δεύτερη που έλεγε: "γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ". Επειδή όμως παρήκουσε σ' αυτήν, γι' αυτό επήλθε ο θάνατος, οι φροντίδες, οι πόνοι, οι λύπες και ζωή χειρότερη από κάθε θάνατο. Γι'αυτό αγκάνθια καί τρίβολοι, γι' αυτό πόνοι και ωδίνες καί βίος επίμοχθος. Είδες πώς ο Θεός αγανακτεί, όταν περιφρονείται η νηστεία; Μάθε καί πόσο χαίρεται, όταν αυτή τιμάται» (Ρ.G.49, 307-308).

Καί άλλοτε ο ίδιος: «Δεν νηστεύουμε για το Πάσχα ούτε για την σταυρική θυσία, αλλά για τα δικά μας αμαρτήματα, επειδή πρόκειται να προσέλθουμε στην θεία Κοινωνία. Το Πάσχα άλλωστε δεν είναι υπόθεση νηστείας ούτε πένθους, αλλά ευφροσύνης καί χαράς» (Ρ.G.48, 867). 

«Σκοπός της νηστείας είναι η συμμετοχή στην θεία Κοινωνία με καθαρή ψυχή... Γι' αυτό και οι Πατέρες παρέτειναν το στάδιο της νηστείας, δίνοντας σε μας προθεσμία για μετάνοια, ώστε να προσέλθουμε στην θεία κοινωνία καθαρμένοι καί ψυχικά τακτοποι­ημένοι» (Ρ.G.56, 139).

Άλλοτε, πάλι, εκθειάζοντας «την μητέρα όλων των αγαθών καί δάσκαλο της σωφροσύνης καί κάθε άλλης αρετής, δηλαδή την νηστεία» (Ρ.G.53, 22) έλεγε: «Πόσο μεγάλο καλό είναι η νηστεία και μέγιστο όπλο κατά του διαβόλου! Μετά το λουτρό του βαπτίσματός μας δεν πρέπει να προσέχουμε στην καλοπέραση, την τρυφή καί τα πλούσια τραπέζια, αλλά στην νηστεία. Γι' αυτό ακριβώς και ο Κύριος νήστεψε· όχι επειδή ο 'Ιδιος το είχε ανάγκη, αλλά για να διδάξει εμάς.

Επειδή δηλαδή τα προ του βαπτίσματός μας αμαρτήματα τα έφερε η υποδούλωση στην κοιλιά, όπως ακριβώς ο γιατρός, όταν θεραπεύει τον ασθενή, τον προστάζει να μη κάνει εκείνα από τα οποία προήλθε η ασθένεια, έτσι λοιπόν καί εδώ ο Χριστός μετά το βάπτισμα εισήγαγε την νηστεία. Διότι και τον Αδάμ η ακρασία της κοιλιάς τον έβγαλε από τον παρά­δεισο... Γι' αυτό λοιπόν και ο Κύριος νηστεύει σαράντα ήμερες, υποδεικνύοντας τα φάρμακα της σωτηρίας» (Ρ.G.57, 209-210).

Φυσικά ο άγιος Ιωάννης, όπως και όλοι οι Πατέ­ρες, δεν παύουν να μας υπενθυμίζουν ότι η νηστεία δεν είναι ο αυτοσκοπός, δεν είναι κατ' ακρίβεια αρετή, αλλά μέσο για την απόκτησή της: « μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ». Δεν είπε ότι ενήστευσα, αλλά «ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδί»... Αυτά τα λέγω, όχι για να κατηγο­ρήσω την νηστεία· μη γένοιτο· αλλά καί για να την επαινέσω πολύ· Πονώ όμως όταν, ενώ παραμελείτε τα υπόλοιπα, νομίζετε ότι αυτή που κατέχει τελευταίο μέρος στην αρετή, αρκεί για την σωτηρία σας» (Ρ.G.58, 480-481).

Παράλληλα, ο Άγιος μας υποδεικνύει και τον ορθό τρόπο νηστείας: «Έφυγε η νηστεία, αλλά ας παραμεί­νει η ευλάβεια· μάλλον, όμως, ούτε η νηστεία έφυγε. Άλλα μη φοβηθείτε· διότι δεν το είπα αυτό με σκοπό να σας αναγγείλω μία άλλη τεσσαρακοστή, αλλά για να αποκαλύψω την αρετή σας. Πέρασε η σωματική νη­στεία, αλλά δεν πέρασε η πνευματική νηστεία. Αυτή είναι καλύτερη από εκείνη, καί εκείνη γι' αυτήν. 'Οπως ακριβώς όταν νηστεύατε σας έλεγα ότι είναι δυνατόν να μη νηστεύει εκείνος που νηστεύει, έτσι καί τώρα λέγω ότι είναι δυνατόν να νηστεύει κανείς καί χωρίς να νηστεύει.

Ίσως φαίνεται ότι είναι αίνιγμα αυτό που λέγω, αλλά θά σας το εξηγήσω: Πώς είναι δυνατόν να μη νηστεύει εκείνος που νηστεύει; 'Οταν κάποιος απέχει από τα φαγητά, δεν απέχει όμως καί από τίς αμαρτίες. Πώς είναι δυνατόν να νηστεύει εκείνος που δεν νη­στεύει; 'Οταν κάποιος απολαμβάνει την τροφή, αλλά δεν δοκιμάζει την αμαρτία. Αυτή η νηστεία είναι καλύ­τερη από την άλλη, καί όχι μόνο καλύτερη, αλλά καί ελαφρότερη» (Ρ.G.50, 434-435)· καί άλλοτε:

«Να επιδείξουμε την αληθινή νηστεία, εννοώ δη­λαδή την αποχή από τα κακά. Διότι αυτό είναι η νη­στεία. Επειδή η αποχή από τα φαγητά γι' αυτό μας έχει παραδοθεί για να χαλιναγωγήσει την δύναμη της σαρκός καί να κάνει τον ίππο των επιθυμιών μας πιο πειθαρχικό. Αυτός που νηστεύει οφείλει -περισσότερο από όλους- να χαλιναγωγεί τον θυμό, να έχει διδαχθεί την πραότητα και την επιείκεια, να έχει ταπεινή καρ­διά, να απομακρύνει τις ενθυμήσεις των άτοπων καί ανάρμοστων επιθυμιών... να είναι ανώτερος από τα χρήματα, να ελεεί με μεγάλη γενναιοδωρία καί να αποδιώκει από την ψυχή του κάθε κακία προς τον πλησίον» (Ρ.G.53, 74-75).

Όσον αφορά σε αυτούς που δεν μπορούν να νηστεύσουν επακριβώς, λόγω ασθενείας, ο Άγιος συνιστά: «Αυτός πού δεν μπορεί να νηστεύσει ας κάνει πιο πλούσια την ελεημοσύνη, ας κάνει εκτενείς προσευ­χές, ας έχει έντονη προθυμία να ακούει τα λόγια του Θεού» (Ρ.G.53, 83).
 

Αρχιμ.Βασ.Παπαδάκη«Εξομολόγηση,Θεία Κοινωνία,Νηστεία»Ι.Μ.Αγ.Αναστασίας,Ρέθυμνο 

http://proskynitis.blogspot.com/2012/02/blog-post_6894.html