Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου:«Ψηλάφισις τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἀειπαρθένου Μαρίας Κυρίας Θεοτόκου». Π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου

με θέμα:

«ΨΗΛΑΦΗΣΙΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ

ΤΗΣ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 25-3-1983]

Ω, αγαπητοί μου, ελάτε να ψηλαφήσουμε αυτό το καινούριο μυστήριο, το καινόν μυστήριο, το όντως καινόν μυστήριον υπό τον ήλιον, για να αισθανθούμε αυτά τα μυστήρια του Θεού.

Η Θεοτόκος αποτελεί πράγματι το καινόν όνομα και το καινόν μυστήριον. Διότι αληθώς είναι καινόν πράγμα. Λέγει ο Εκκλησιαστής: «Οὐδέν καινόν ὑπό τον ἣλιον», δεν υπάρχει τίποτα καινούριο κάτω από τον ήλιον. Και όμως, ένα μόνο είναι καινούριο. Εκείνο το σεσιγημένον μυστήριον, το κεκρυμμένον και εις τους ανθρώπους και εις τους αγγέλους. Και αυτό το μυστήριον είναι ότι άνθρωπος θα γινόταν Θεοτόκος! Θα γεννούσε τον Θεό! Αυτό είναι όντως το καινούριο μυστήριο. Γι' αυτό σας είπα ότι η Θεοτόκος είναι το καινόν όνομα και το καινόν πράγμα.

Πράγματι ήτο η προαιώνιος βουλή του Θεού, η ένωσίς του μετά της κτιστής Του δημιουργίας. Ευθύς μετά τη δοκιμασία που υπέστη, ο Αδάμ και ενικούσε τον πειρασμόν και ενισχύετο και εσταθεροποιείτο στην αρετήν και στην αγιότητα, τότε ευθύς μετά ο Θεός Λόγος θα εσαρκούτο. Και θα ήτο σε κοινωνία μετά του Αδάμ. Βεβαίως δε θα υπήρχε ανάγκη να υπάρξει η γυναίκα, ούτε η γέννησις με τον γνωστό μας τρόπο. Έχουμε τρεις τρόπους υπάρξεως. Ο Αδάμ δημιουργείται άμεσα από τον Θεό. Η Εύα δημιουργείται από τον Θεό διαμέσου του Αδάμ. Και ο Κάιν γεννιέται με την ένωση του Αδάμ και της Εύας. Έχουμε τρεις διαφορετικούς τρόπους δημιουργίας του ανθρώπου. Δεν θα υπήρχε λοιπόν ο λόγος,παρά μόνο ο πρώτος τρόπος δημιουργίας. Οι άλλοι τρόποι εισήχθησαν ενόψει ότι ο άνθρωπος θα έπεφτε. Και έτσι ο Θεός Λόγος θα ενηνθρώπιζε και θα ήτο κοινωνός των ανθρώπων και ολοκλήρου της δημιουργίας Του. Ήτο μέσα εις την προαιώνιαν βουλή Του. Ο Αδάμ όμως έπεσε, ηστόχησε, κι έτσι ματαιώθηκε αυτή η κοινωνία του Θεού Λόγου, να έλθει τότε, όταν ετοποθέτησε τον Αδάμ εις τον Παράδεισον.

Όμως οι βουλές του Θεού δεν ματαιώνονται. Ο Θεός, εκείνο το οποίο θέλει να κάνει, γιατί αποτελεί το θέλημα της ευδοκίας Του, θα το κάνει. Γι’ αυτόν τον λόγο βρίσκει την Θεοτόκο, τη Μαρία, η οποία αποτελεί αυτό το τελευταίο σκαλοπάτι της δημιουργίας, πραγματικά σε ποιότητα. Επάνω στο οποίο τελευταίο σκαλοπάτι της δημιουργίας επάτησε ο Θεός Λόγος και ήλθε εις τα ίδια και εσκήνωσεν εν ημίν. Έτσι πραγματικά η Θεοτόκος αποτελεί την τελευταίαν λέξιν της δημιουργίας. Και από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας ονομάζεται «ο γνήσιος άνθρωπος»· γιατί ο Αδάμ και η Εύα εφάνησαν οι κίβδηλοι άνθρωποι. Είναι ο γνήσιος άνθρωπος η Μαρία Θεοτόκος. Είναι η γνήσια Εύα, η γνήσια ζωή, διότι η Εύα ονομάστηκε «ζωή», επειδή έδωσε τη ζωή σε όλους τους ανθρώπους, αλλά τη φυσικήν ζωήν. Ενώ η Θεοτόκος είναι ο γνήσιος άνθρωπος, που δίδει την αληθινή ζωή εις τους ανθρώπους, γιατί έδωκε στους ανθρώπους την Ζωήν. Αυτήν την Ζωήν. Εκείνον που έλεγε «ἐγώ εἰμί ἡ Ζωή». Τον Ιησούν Χριστόν. Είναι η Θεοτόκος ο παράκλητος πριν από τον Παράκλητον· που έδωσε χαμόγελο και παρηγορία στην ανθρωπότητα, ότι ευρέθη εκείνο το πρόσωπο επί του οποίου θα εσκήνωνε ο Παράκλητος και θα ήρχετο εις τον κόσμον το δεύτερον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος. Δια να στείλει κατόπιν τον άλλον Παράκλητον, το Πνεύμα το Άγιον, και να υπάρχει αυτή η κοινωνία πια του Αγίου Τριαδικού Θεού, με ολόκληρη τη δημιουργία Του.

Η Θεοτόκος είναι ο τέλειος άνθρωπος της Χάριτος. Εκεί που εσκήνωσε πλήρως η Χάρις του Θεού. Γι' αυτό και την αποκαλεί ο άγγελος «Χαίρε Κεχαριτωμένη», συ η οποία εχαριτώθης, που είσαι γεμάτη από τις χάριτες του Θεού. Όχι αρετές μόνο, αλλά και διότι ήρθε πλήρης η Χάρις του Θεού. Αυτή η άκτιστος ενέργεια του Θεού ήρθε σε σένα και σε αναδεικνύει αυτό που θα σε αναδείξει· μητέρα του Υιού Του. Η Θεοτόκος είναι το έσχατον λείμμα, το όντως λείμμα. Το υπόλοιπον εκείνο, όχι απλώς της ανθρωπότητος, αλλά ολοκλήρου της κτιστής δημιουργίας. Επί του οποίου λείμματος έρχεται ο Υιός του Θεού να συνάψει τους αιωνίους γάμους Του με την κτιστήν δημιουργία και να αποτελέσει κοινωνία μετ’αυτής.

Έτσι, η Θεοτόκος γεννά τον άκτιστον, τον γεννηθέντα μόνον εκ του Πατρός, άνευ μητρός. Και γεννά άνευ σπέρματος ανδρός. Διότι ο Θεός Λόγος είναι αμήτωρ κατά τη θείαν φύσιν και απάτωρ κατά την ανθρωπίνην φύσιν. Και γεννάται άνευ σπέρματος, δια να εκφραστεί με τον τρόπο αυτόν, όχι μόνο το μέγεθος του θαύματος, ότι η Παρθένος γεννά, αλλά να εκφρασθεί κυρίως η αρχική δημιουργία! Γιατί ο Αδάμ δεν εγεννήθη εκ σπέρματος αλλά κατά θαυμαστόν τρόπον. Κατά θαυμαστόν τρόπον τώρα γεννάται,άνευ σπέρματος ανδρός και ο δεύτερος Αδάμ. Ο πρώτος ηστόχησε. Ο δεύτερος έρχεται να σώσει τον πρώτον.

Η Θεοτόκος με τον τρόπον αυτόν γίνεται ο θρόνος του Θεού. Διότι μέσα σε αυτά τα σπλάχνα της ενεθρόνισε αυτόν τον Θεόν Λόγον,που έγινε άνθρωπος. Πολλά ονόματα της έχει αποδώσει η Εκκλησία μας και οι χαριτωμένοι Πατέρες, γεμάτοι χάριτες Πατέρες, αλλά εκείνο που της προσιδιάζει και είναι το πάνω-πάνω όνομα είναι Θεοτόκος! Διότι αυτό είναι το καινούριο και το μοναδικόν. Είναι η μόνη γυναίκα που αποκαλεί τον Θεόν «παιδί της». Και είναι η μόνη γυναίκα που αποκαλείται από τον Θεόν «μητέρα».

Καλείται ακόμη η Υπεραγία Θεοτόκος «θυσιαστήριον». Και αποκαλείται «θυσιαστήριον» διότι επ’αυτού ετοποθετήθη το ιερείον, δηλαδή το σφάγιον, δηλαδή ο αιώνιος αμνός του Θεού, που είναι αμνός γιατί ενηνθρώπισε, και εάν το παλαιό θυσιαστήριο είναι τύπος της Θεοτόκου, η Θεοτόκος είναι το πρωτότυπον, είναι το αρχέτυπον. Το αρχέτυπο θυσιαστήριο. Εκεί που τα αίματα του Χριστού ελήφθησαν και προσεφέρθησαν προς τον Πατέρα επί του Σταυρού. Η Θεοτόκος είναι το κατεξοχήν θυσιαστήριον της ανθρωπότητας. Εάν κανείς θα ήθελε πραγματικά να σταθεί ευδοκών έναντι του Πατρός, έναντι του Θεού, θα επικαλεσθεί την Θεοτόκον. Γι' αυτό, το σφάγιον, το ιερείον, ο Ιησούς πρέπει πάντοτε να θυσιάζεται επί της Θεοτόκου. Και αποτελεί πράγματι το αληθινό θυσιαστήριο.

Η Θεοτόκος είναι το μάτι εκείνο, δια του οποίου η ανθρωπότητα είδε τα μυστήρια του Θεού. Ποίος ο Θεός; Μόνο να ρίξετε μια ματιά να δείτε, πόσο οι άνθρωποι πελαγοδρομούσαν ,προκειμένου να αναγνωρίσουν τον Θεόν. Και από πλάνην εις πλάνην προέβαινον. Γιατί ακριβώς η γνώσις του Θεού δεν είναι παρά μόνο η αποκάλυψις του ιδίου του Θεού.

Έτσι, ρίξτε μια ματιά στους φιλοσόφους, τους προ Χριστού, αλλά και τους μετά Χριστόν, που δεν είναι μέσα στον χώρο, στο περιβόλι, στη μάνδρα του Χριστού· θα δείτε να πελαγοδρομούν, να ανοηταίνουν, να κάνουν θεούς κι αυτές τις αγελάδες. Κάνει εντύπωση, δεν είναι παρά λίγες μέρες, φοιτητής Χριστιανός, επηρεασθείς λίγο από τον Πανθεϊσμό, έφθασε κάτι τέτοιο να πιστεύει… Κοιτούσα τις αγελάδες μας από κάτω και είπα: «Σε τι ανόητη στάση στάθηκε ο άνθρωπος, να λατρεύσει την αγελάδα και να την κάνει θεό του… Ο ταλαίπωρος άνθρωπος! Ο φτωχός άνθρωπος!». Και μη νομίσετε…Τα πράγματα δεν είναι μακρινά, όπου πήγε ο Βουδισμός, αυτό έγινε. Ένας από τους Μπήτλς-λερώνω την ομιλία με αυτά τα παραδείγματα που λέγω, αλλά θα ήθελα να βοηθήσω, να βοηθήσω την αγάπη σας- όταν έγινε Βουδιστής, και είχε μία φάρμα μεγάλη με αγελάδες, βεβαίως δεν έσφαζε καμία από τις αγελάδες, όχι τίποτε άλλο, όχι γιατί δεν αγαπούσε το κρέας, αλλά γιατί θεωρούσε τις αγελάδες ιερά όντα, έχοντα θεότητα…· ο ταλαίπωρος φτωχός άνθρωπος, 2000 χρόνια Χριστιανισμό, αυτός ο φτωχός Χριστιανός φθάνει να βλέπει και να λατρεύει την κτίσιν, και να θεωρεί τα ζώα ότι είναι θεοί... Για να δείτε το κατάντημα του ανθρώπου…

Η Θεοτόκος είναι το μάτι δια του οποίου είδαμε τα μυστήρια του Θεού. Δε γνωρίζαμε τι είναι ο Θεός. Αλλά η παρουσία της μας απεκάλυψε, διότι εφόσον ο Υιός έγινε άνθρωπος, μας απεκαλύφθη πια ότι ο Θεός είναι Τριαδικός, είναι υπερβατικός, είναι αιώνιος, είναι όλα εκείνα που η θεολογία μας διδάσκει. Όλα αυτά διδάσκουν τους θεολόγους μας, τα διδάσκει η Θεοτόκος στους θεολόγους μας. Αυτή η ίδια η παρουσία της. Αυτή η ίδια, όχι γιατί είπε κάτι, αλλά γιατί στάθηκε η ίδια κάτι. Εστάθηκε το μέγα τηλεσκόπιον, όπως ωραίτοτατα λέγει «το τεράστιον τηλεσκόπιον θείων βουλών» η ιερή μας υμνογραφία· δια μέσου του οποίου ο άνθρωπος περιπόλησε τα μυστήρια του Θεού.

Aγαπητοί μου, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι το καινόν όνομα· διότι είναι το καινόν πράγμα. Αλλά εδώ είναι το καταπληκτικό,ότι ο καθένας που πιστεύει στον Θεό, πιστεύει στη σάρκωση του Θεού Λόγου, γίνεται και αυτός ένας θεοτόκος. Διότι γίνεται και ο ίδιος «καινόν όνομα». Θυμηθείτε στο βιβλίο της Αποκαλύψεως, που ομιλεί εκεί για το «καινόν όνομα»,που θα έχουν εκείνοι που πίστεψαν εις το αρνίον. Το οποίο καινό όνομα φέρουν επί των μετώπων τους. Ποιο είναι αυτό το καινούριο όνομα; Το καινούριο αυτό όνομα,μόνο, λέγει, εκείνοι που το φέρουν το γνωρίζουν. Έτσι ζουν αυτό το αληθινό μυστήριο όλοι οι πιστοί. Γιατί δεν είναι δυνατόν να είσαι πιστός και να μην είσαι θεοτόκος. Γιατί γεννάς μέσα σου αυτόν τον Θεό, τον σαρκώνεις μέσα σου, γίνεσαι θεοτόκος, και συνεπώς γίνεσαι καινόν πράγμα, καινόν όνομα.

Ακούστε πώς το λέγει αυτό ο προφήτης Ησαΐας στην Ωδή του: «Καὶ ὡς ἡ ὠδίνουσα ἐγγίζει τοῦ τεκεῖν καὶ ἐπὶ τῇ ὠδῖνι αὐτῆς ἐκέκραξεν, οὕτως ἐγενήθημεν τῷ ἀγαπητῷ σου(:και με τον πόνο της φθάνει να φωνάξει η ετοιμόγεννη γυναίκα,έτσι κι εμείς, λέγει, γίναμε στον αγαπητό Σου)». Ποιος είναι αυτός ο αγαπητός Του; Αποτείνεται ο προφήτης στον Θεό Πατέρα για λογαριασμό του Υιού: «Ω Πατέρα, για τον Υιό σου τον αγαπητό, αυτό εμείς γενήκαμε». Διότι από τη στιγμή που ήρθε μέσα στα δικά μας τα σπλάχνα, με το σώμα και το αίμα Του, που τα χάρισε, τα δάνεισε, αυτή η εκλεκτή σου, από το γένος μας Θεοτόκος Μαρία, και μας καθιστά και εμάς θεοτόκους, από τη στιγμή λοιπόν που ήρθαν τα δικά της τα αίματα, η δική της η σάρκα, θεωμένη πια από τον Υιό της, μέσα στη δική μας τη σάρκα, γινόμαστε κι εμείς θεοτόκοι και γίνεται εκείνος ο πόνος, που είναι πόνος αναμεμειγμένος με χαρά,όπως είναι ο πόνος της γυναίκας που γεννά· δεν είναι ένας πόνος που τη φέρνει στον θάνατο, αλλά είναι ένας πόνος που τη φέρνει στη ζωή, γιατί φέρνει και μία άλλη ζωή. Έτσι, λοιπόν, τα μεγάλα μυστήρια, όταν εγκυμονούνται μέσα στον άνθρωπο φέρνουν πόνο και χαρά.

Και έτσι, λέγει, και εμείς γινήκαμε στον αγαπητό Σου, στον αγαπητό Σου Υιό. «ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἐτέκομεν· πνεῦμα σωτηρίας σου ἐποιήσαμεν ἐπὶ τῆς γῆς»: Δια τον φόβο Σου, Κύριε, και δια την αγάπη Σου ακόμη...κάναμε μία σύλληψη,όχι όπως η Θεοτόκος την κατεξοχήν σύλληψιν, αλλά μία επανάληψη αυτής της κατεξοχήν συλλήψεως, και συλλαμβάνομεν ανά πάσα στιγμή τον σαρκωμένο Λόγο, μέσα σ’αυτήν την ύπαρξή μας, όχι στην ψυχή μας, αλλά σε ολόκληρη την ύπαρξή μας, στο σώμα μας και στην ψυχή μας. Και ωδινίσαμεν και κοιλοπονέσαμε και γεννήσαμε Πνεύμα σωτηρίας.

Αγαπητοί μου, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι ο μέγας άνθρωπος. Εάν λέγει ο Ιώβ, μέγα πράγμα είναι ο άνθρωπος, τι θα λέγαμε…, για τον πεσμένο άνθρωπο το λέγει αυτό , τι θα λέγαμε για την Υπεραγίαν Θεοτόκον; Είναι αληθινά μεγάλη η Υπεραγία Θεοτόκος, αληθινά σπουδαία,είναι εκείνη επί της οποίας ανεπαύθη και αναπαύεται ο Θεός. Ας την τιμήσουμε, αγαπητοί μου, γιατί πραγματικά στάθηκε η ίδια η επιτομή, το κεφάλαιον της σωτηρίας μας. Η σημερινή γιορτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά το κεφάλαιο της σωτηρίας μας. Κεφάλαιο σημαίνει πολλά πράγματα. Σημαίνει ανακεφαλαίωσις, σημαίνει κεφαλαιώδες και πλούτος, σημαίνει και επιτομή. Σημαίνει όλα αυτά. Έτσι λοιπόν, πραγματικά σήμερα η γιορτή αυτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι μία Επιτομή της σωτηρίας μας,μια μικρογραφία της σωτηρίας μας. Διότι εκείνη θα δώσει τον καρπόν της υπακοής της. Όχι της υποταγής της, αλλά της υπακοής της στο θέλημα του Θεού. Διότι εν ελευθερία είπε: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά Σου» . Ηδύνατο να μην το πει. Διότι δεν υπετάσσετο, αλλά υπήκουσε. Υπήκουσε εις το θέλημα του ουρανίου Πατρός, γιατί έτσι είχε μάθει. Να υπακούει,όχι να υποτάσσεται. Διότι διαφυλάττει την αληθινή της ελευθερία. Και την προσφέρει στην αληθινή της υπακοή στο θέλημα του Θεού. Έτσι, το δικό της θέλημα, που το βάζει κάτω από το θέλημα του Θεού, γίνεται η ανακεφαλαίωση της σωτηρίας μας και με την γιορτή που έχουμε σήμερα, η επιτομή της σωτηρίας μας. Ύστερα από λίγο καιρό θα ακούσουμε: Έρχεται η Παρθένος να γεννήσει τον Υιόν του Θεού. «Ἡ Παρθένος σήμερον τόν ὑπερούσιον τίκτει». Και αρχίζει το μυστήριο πια να ξεδιπλώνεται, της δικής μας σωτηρίας.

Αγαπητοί μου, μόνο εκείνοι που γνώρισαν τον αληθινόν Θεόν, μπορούν να Τον ευλογούν για τα μεγαλεία Του. Αρνητικά μεν γιατί έφυγαν από το σκοτάδι της πλάνης, θετικά δε γιατί πραγματικά βλέπουν τι τους εχάρισε ο μεγάλος Θεός, δια της Υπεραγίας Θεοτόκου.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

· Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

· http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/ueotokos/ueotokos_023.mp3