Ἑορτή τῶν παμμεγίστων Ταξιαρχῶν. 'Υπομνηματισμός τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς ἀπό τόν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας

ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ [:Λουκά 10,16-21]

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΚΥΡΙΛΛΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

«῾Ο ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει, καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμὲ ἀθετεῖ· ὁ δὲ ἐμὲ ἀθετῶν ἀθετεῖ τὸν ἀποστείλαντά με. ῾Υπέστρεψαν δὲ οἱ ἑβδομήκοντα μετὰ χαρᾶς λέγοντες· Κύριε, καὶ τὰ δαιμόνια ὑποτάσσεται ἡμῖν ἐν τῷ ὀνόματί σου (:Διότι όποιος ακούει εσάς και υπακούει σε σας, ακούει εμένα και υπακούει σε μένα. Και όποιος παρακούει εσάς, παρακούει εμένα. Κι εκείνος που παρακούει εμένα, παρακούει τον Θεό, που με έστειλε στον κόσμο. Κάθε λοιπόν παρακοή και περιφρόνηση που θα δείξουν οι άνθρωποι σε σας είναι σαν να την δείχνουν στον ίδιο τον επουράνιο Θεό. Επέστρεψαν από την περιοδεία τους οι εβδομήντα μαθητές με χαρά κι έλεγαν: «Κύριε, ακόμη και τα δαιμόνια υποτάσσονται σε μας με την επίκληση του ονόματός Σου)»[Λουκά 10,16-17].

Για να μην νομίζουν δηλαδή ότι με δική τους θέληση προσήλθαν στο κήρυγμα, το επιβεβαίωνε η χάρη του Πνεύματος που δόθηκε σ’ αυτούς. Γιατί όταν ακολουθούσε τον λόγο το θαύμα, δεν μπορούσε να ισχύσει εναντίον τους κανένας τρόπος συκοφαντίας. Χαίρονταν επειδή αξιώνονταν να κάνουν θαύμα και να υποτάσσουν τα δαιμόνια.

« Εἶπε δὲ αὐτοῖς· ἐθεώρουν τὸν σατανᾶν ὡς ἀστραπὴν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεσόντα(:Τους είπε τότε: «Από τότε που άρχισα το έργο μου, αλλά κι όταν σας έστειλα σε περιοδεία, και τώρα που ήλθατε και μου αναγγέλλετε τις εκδιώξεις αυτές των δαιμόνων, έβλεπα τον σατανά να χάνει την εξουσία του και την δύναμή του˙ τον έβλεπα να πέφτει συντριμμένος κάτω από το ύψος της εξουσίας του και από τις ανώτερες σφαίρες του εναέριου κόσμου, απ’ όπου ασκούσε την κυριαρχία του. Και να πέφτει τόσο απότομα και φανερά και με τόσο πάταγο, όπως πέφτει η αστραπή)» [Λουκά 10,18].

Το ότι έπεσε σαν αστραπή, φανερώνει ότι αυτός κατέπεσε από ψηλά στη γη, από την δόξα στην ατίμωση, από την δύναμη σε αδυναμία· γιατί πριν από την οικονομία της ενανθρωπήσεως του Σωτήρα είχε επικρατήσει στην γη και είχε προσκυνηθεί σχεδόν από όλους. Και τότε έπεσε σαν αστραπή, αυτός που είχε προσκυνητές του όλους εκείνους που παραπλανήθηκαν και τοποθετήθηκε κάτω από τα πόδια εκείνων που τον προσκυνούσαν. Γιατί αυτό υποδηλώνει το: «Ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδικήσῃ(:Ιδού, εγώ σας δίνω τώρα εξουσία εναντίον του σατανά πολύ μεγαλύτερη απ’ όση σας έδωσα όταν σας έστειλα να κηρύξετε. Σας δίνω εξουσία να νικάτε και να ποδοπατάτε όλα τα όργανα του σατανά, που σαν φίδια και σκορπιοί επιβουλεύονται και χύνουν το δηλητήριό τους ύπουλα στις ψυχές των ανθρώπων, για να τις νεκρώσουν. Σας δίνω εξουσία να κατανικάτε όλη τη δύναμη που διαθέτει ο εχθρός του ανθρώπου, ο σατανάς. Κι έτσι κανένα μέσο να μην τελεσφορεί απ’ όσα θα χρησιμοποιεί για να παρεμποδίσει το έργο σας. Κι απ’ όσα μηχανεύεται εναντίον σας, τίποτε δεν θα σας ζημιώσει, ούτε θα σας βλάψει)» [Λουκά 10,19], ονομάζοντας φίδια και σκορπιούς τους δαίμονες.

«᾿Εν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἠγαλλιάσατο τῷ πνεύματι ὁ ᾿Ιησοῦς καὶ εἶπεν· ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, Κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις· ναί, ὁ πατήρ, ὅτι οὕτως ἐγένετο εὐδοκία ἔμπροσθέν σου(:Σ’ ευχαριστώ, Πάτερ, Κύριε και εξουσιαστή και κυβερνήτη πάνσοφε και δίκαιε του ουρανού και της γης. Σ’ ευχαριστώ, διότι ενεργώντας με πανσοφία και με δικαιοσύνη απέκρυψες τις μυστηριώδεις και ουράνιες αυτές αλήθειες από τους ανθρώπους που νομίζουν ότι είναι σοφοί και συνετοί, και φανέρωσες τα σωτηριώδη αυτά μυστήρια σε ανθρώπους απλούς, άδολους και ταπεινούς. Ναι, Σ’ ευχαριστώ, Πάτερ, διότι αυτό Σου άρεσε και τέτοια υπήρξε η αγαθή και δίκαιη θέλησή Σου)»[Λουκά, 10,21].

Ας δούμε λοιπόν και τους λόγους που απηύθυνε ο Χριστός εξαιτίας μας και για χάρη μας προς τον Πατέρα Του· «Σε ευχαριστώ, Πατέρα, Κύριε του ουρανού και της γης, γιατί τα έκρυψες αυτά από τους σοφούς και ευφυείς, και τα φανέρωσες στα νήπια, δηλαδή σε ανθρώπους απλούς, άδολους και ταπεινούς». «Να», λένε οι διεστραμμένοι στον νου, «ομολογεί χάρη στον Πατέρα· πώς λοιπόν δεν είναι κατώτερος από Αυτόν;». «Και τι είναι αυτό που εμποδίζει, ω άριστοι», θα μπορούσε να πει κάποιος, «το να αποδέχεται ο ομοούσιος Υιός και να επαινεί τον Πατέρα, ο Οποίος σώζει μέσω Αυτού την υφήλιο;». Εάν όμως νομίζεις ότι εξαιτίας της ευχαριστίας είναι κατώτερος, άκουσε τα εξής· Κύριο του ουρανού και γης αποκαλεί τον Πατέρα Του. Και ο Υιός του εξουσιαστή των όλων Θεού, οπωσδήποτε μαζί με Αυτόν είναι εξουσιαστής των όλων, και βρίσκεται επάνω από όλα ως Θεός από Θεό, και έχει σε καθετί ισότητα με Αυτόν ουσιαστική.

Σε μας αποκάλυψε ο Θεός και Πατέρας το μυστήριο που ήταν κρυμμένο και αποσιωπημένο από Αυτόν πριν από την δημιουργία του κόσμου, δηλαδή το μυστήριο της ενανθρώπησης του Μονογενούς, το οποίο ήταν βέβαια γνωστό πριν από την δημιουργία του κόσμου, φανερώθηκε όμως στους ανθρώπους της γης τους τελευταίους καιρούς του αιώνα. Πράγματι γράφει ο μακάριος Παύλος: «Ἐμοὶ τῷ ἐλαχιστοτέρῳ πάντων τῶν ἁγίων ἐδόθη ἡ χάρις αὕτη, ἐν τοῖς ἔθνεσιν εὐαγγελίσασθαι τὸν ἀνεξιχνίαστον πλοῦτον τοῦ Χριστοῦ καὶ φωτίσαι πάντας τίς ἡ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀποκεκρυμμένου ἀπὸ τῶν αἰώνων ἐν τῷ Θεῷ, τῷ τὰ πάντα κτίσαντι διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ(:Σε μένα τον πιο ελάχιστο απ’ όλους τους Χριστιανούς δόθηκε η χάρη αυτή, να ευαγγελίζομαι δηλαδή στους εθνικούς τον ανεξιχνίαστο πλούτο των ευλογιών και αγαθών που μας έφερε ο Χριστός, έναν πλούτο ανώτερο από κάθε κατανόηση. Και μου δόθηκε η χάρη να διαφωτίζω και να φανερώνω σε όλους ποια είναι η νέα κατάσταση και διαχείριση που έκανε ο Χριστός προσφέροντας την σωτηρία σε όλους τους ανθρώπους. Η διαχείριση αυτή ήταν ένα μυστήριο, μια αλήθεια άγνωστη και κρυμμένη εξαρχής και προαιωνίως στον Θεό, ο Οποίος δημιούργησε τα πάντα δια του Ιησού Χριστού)»[Εφ.3,8-9].

Λοιπόν μέσα στη γνώση του Πατέρα ήταν κρυμμένο το ιερό και μεγάλο μυστήριο του Σωτήρα μας. Έτσι και εμείς γνωσθήκαμε από πριν και προοριστήκαμε προς υιοθεσία. Και αυτό θα μας το διδάξει πάλι ο σοφότατος Παύλος, γράφοντας: «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὁ εὐλογήσας ἡμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματικῇ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ, καθὼς καὶ ἐξελέξατο ἡμᾶς ἐν αὐτῷ πρὸ καταβολῆς κόσμου εἶναι ἡμᾶς ἁγίους καὶ ἀμώμους κατενώπιον αὐτοῦ, ἐν ἀγάπῃ προορίσας ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἰς αὐτόν, κατὰ τὴν εὐδοκίαν τοῦ θελήματος αὐτοῦ(:Να είναι ευλογημένος και δοξασμένος ο Θεός, τον Οποίο ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός έχει Πατέρα ως προς τη θεία Του φύση, και Θεό ως προς την ανθρώπινη˙ διότι μας μετέδωσε κάθε πνευματική ευλογία, την οποία μας χάρισε διαμέσου του Χριστού απ’ τον ουρανό, για να μας οδηγήσει στον ουρανό. Και μας έδωσε τις ευλογίες αυτές σύμφωνα με την εκλογή που μας έκανε για να μας ενώσει με τον Χριστό. Και έκανε την εκλογή μας αυτή προτού γίνει ο κόσμος, με τον σκοπό, όταν θα ερχόταν ο καιρός να γεννηθούμε και να ζήσουμε στη γη, να είμαστε άγιοι και άμεμπτοι ενώπιον Του. Και μέσα στην αγάπη Του μας προόρισε να υιοθετηθούμε και να γίνουμε παιδιά Του διαμέσου του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με την αγαθή θέληση που έχει να σωθούμε)» [Εφ.1,3-5].

Σε μας, λοιπόν, άρα τα «νήπια», αποκάλυψε ο Πατέρας το κρυμμένο και αποσιωπημένο από την αρχή της ύπαρξης του χρόνου σ’ όλους τους αιώνες μυστήριο. Και όμως πριν από εμάς πάρα πολλοί υπήρξαν άντρες σε αυτήν εδώ την επίγεια ζωή, που ήταν όμως μόνο στα λόγια σοφοί, αλλά όπως ο Παύλος ισχυρίζεται: «ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν, καὶ ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία·φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν, καὶ ἤλλαξαν τὴν δόξαν τοῦ ἀφθάρτου Θεοῦ ἐν ὁμοιώματι εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώπου καὶ πετεινῶν καὶ τετραπόδων καὶ ἑρπετῶν(:με τους ψεύτικους και πλανεμένους συλλογισμούς τους αποδείχθηκαν μωροί, και σκοτίστηκε η ασύνετη διάνοιά τους, που ήταν και ανίκανη να καταλάβει τα αληθινά και πρέποντα. Κι ενώ ισχυρίζονταν ότι είναι σοφοί, έγιναν μωροί και ανόητοι. Και αντάλλαξαν το ένδοξο μεγαλείο του Θεού, ο Οποίος δεν έχει καμία σχέση με την φθορά, με υλικά αγάλματα που έχουν την εικόνα φθαρτού ανθρώπου και πουλιών και τετράποδων ζώων και ερπετών)»[Ρωμ.1,21-23], εξαιτίας αυτού του λόγου «παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ Θεὸς εἰς ἀδόκιμον νοῦν (:τους εγκατέλειψε ο Θεός και παραδόθηκαν σε νου ανίκανο να διακρίνει το αληθινό και το ορθό)» και δεν τους γνωστοποίησε το μυστήριο.

Έχει επίσης γραφτεί και σε μας: «Εἴ τις δοκεῖ σοφὸς εἶναι ἐν ὑμῖν ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, μωρὸς γενέσθω, ἵνα γένηται σοφός. Ἡ γὰρ σοφία τοῦ κόσμου τούτου μωρία παρὰ τῷ Θεῷ ἐστι(:Αν κάποιος ανάμεσά σας νομίζει ότι είναι σοφός επειδή έχει την σοφία του κόσμου που βρίσκεται μακριά από τον Θεό, αυτός ας γίνει για τους ανθρώπους του κόσμου μωρός, για να αναδειχθεί πραγματικά σοφός εκ μέρους του Θεού με το να αποδεχθεί το κήρυγμα που ο κόσμος το θεωρεί κουταμάρα και ας σταματήσει να έχει εμπιστοσύνη στην σοφία και την κρίση τη δική του, για να γίνει πραγματικά σοφός· διότι η σοφία του κόσμου αυτού είναι κουταμάρα ενώπιον του Θεού)»[Α΄Κορ.3,18-19]. Eπομένως είναι αλήθεια να πει κανείς ότι εκείνος που διαθέτει απλά και μόνο την κοσμική σοφία, ανόητος είναι και ασύνετος για τον Θεό, ενώ εκείνος που φαίνεται ότι είναι ανόητος κατά την εκτίμηση των σοφών του κόσμου, μολονότι έχει στον νου και στην καρδιά του της θεοπτίας το φως, αυτός είναι σοφός για τον Θεό. Λοιπόν σε όσους φαίνονται κατά τους κοσμικούς ότι είναι ανόητοι, δηλαδή σε όσους έχουν νηπιάζουσα την διάνοιά τους ως προς την κακία, αποκάλυψε ο Πατέρας τον Υιό, επειδή ήταν και προεγνωσμένοι και προορισμένοι για υιοθεσία.

Και δεν είναι απίθανο, όπως εγώ τουλάχιστον νομίζω, και το εξής σε αυτούς να αποδώσουμε. Και οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι και όσοι κρατούσαν την εξουσία στους Ιουδαίους, επειδή έδιναν την εντύπωση ότι ήσαν νομομαθείς, θεωρούνταν από τον λαό ότι ήταν σοφοί· αλλά επειδή στην πραγματικότητα δεν ήταν τέτοιοι, ελέγχονταν από τα ίδια τα πράγματα. Και μάλιστα ο προφήτης Ιερεμίας έτσι λέγει σε κάποιο σημείο προς αυτούς: «Πῶς ἐρεῖτε· ὅτι σοφοί ἐσμεν ἡμεῖς, καὶ νόμος Κυρίου μεθ᾿ ἡμῶν ἐστιν; εἰς μάτην ἐγενήθη σχοῖνος ψευδὴς γραμματεῦσιν. ᾘσχύνθησαν σοφοὶ καὶ ἐπτοήθησαν καὶ ἑάλωσαν, ὅτι τὸν λόγον Κυρίου ἀπεδοκίμασαν· σοφία τίς ἐστιν ἐν αὐτοῖς;(:Πώς λοιπόν θα πείτε με καύχηση: ‘’Είμαστε σοφοί, διότι κατέχομε τον νόμο του Κυρίου’’; Μάταια και ψευδή έγραψε ο κάλαμος των γραμματέων, οι οποίοι έχουν ως κλήρο να ερμηνεύουν και να διδάσκουν τον νόμο! Καταντροπιάστηκαν οι σοφοί, πανικοβλήθηκαν και συνελήφθησαν αιχμάλωτοι, διότι αποδοκίμασαν τον νόμο του Κυρίου. Τι είδους λοιπόν σοφία υπάρχει σε αυτούς; Καμία σοφία δεν υπάρχει, παρά μόνο κακία)» [Ιερ.8,8-9]. Επειδή λοιπόν αποδοκίμασαν αυτοί τον λόγο του Σωτήρος, δηλαδή το ευαγγελικό και σωτήριο κήρυγμα, τουτέστιν τον Λόγο του Θεού και Πατρός, που έγινε για χάρη μας άνθρωπος, αυτοί αποδοκιμάστηκαν. Είπε λοιπόν ο Ιησούς γι’ αυτούς: «Ἀργύριον ἀποδεδοκιμασμένον καλέσατε αὐτούς, ὅτι ἀπεδοκίμασεν αὐτοὺς Κύριος(:Αργύριο μη επιδεχόμενο διόρθωση, άχρηστο και ακατάλληλο, ονομάστε αυτούς τους ανθρώπους, διότι, λόγω της πονηρής προαιρέσεώς τους, ο Κύριος τους απέρριψε και τούς αποδοκίμασε)» [Ιερ.6,30].

Έμεινε κρυφό και από αυτούς το μυστήριο του Χριστού. Και πράγματι είπε ο Κύριος κάπου στους μαθητές Του: «Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ συνιῶσιν (:Σε σας που έχετε ενδιαφέρον και καλή διάθεση σάς έδωσε ο Θεός την χάρη Του να μάθετε τις μυστηριώδεις αλήθειες της βασιλείας του Θεού˙ στους άλλους όμως μιλάω με παραβολές. Αυτοί δεν έχουν ενδιαφέρον να γνωρίσουν και να δεχθούν τις πνευματικές αλήθειες, και ο νους τους είναι αμαθής και ανίκανος για πνευματική διδασκαλία. Γι’ αυτό διδάσκω με τον τρόπο αυτό, για να μην μπορούν να δουν βαθύτερα και καθαρότερα, αν και θα βλέπουν με τα σωματικά τους μάτια, και για να μην μπορούν να καταλάβουν, αν και θα ακούνε την διδασκαλία που τους εξηγεί τα μυστήρια. Και το κάνω αυτό όχι μόνο για λόγους δικαιοσύνης, αλλά και από αγαθότητα, για να μην επιβαρύνουν τη θέση τους περιφρονώντας την αλήθεια, και σκληρυνθούν περισσότερο)» [Λουκά 8,10]. «Σε σας»· σε ποιους εσάς; Δηλαδή σε αυτούς που πίστεψαν και γνώρισαν την παρουσία Του στον κόσμο, σ’ αυτούς που κατανοούν πνευματικά τον νόμο, σ’ αυτούς δέχθηκε ο Πατέρας να αποκαλύψει τον Υιό Του.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

· Αγίου Κυρίλλου, αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Ἐξήγησις ὑπομνηματική εἰς τό κατά Λουκάν εὐαγγέλιον, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ερευνητικό έργο «Οι δρόμοι της πίστης: Ψηφιακή Πατρολογία»

(https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/commentarii-in-lucam_.pdf)

· Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», τόμος 25, Θεσσαλονίκη 2005, «Υπόμνημα εἰς το κατά Λουκάν Α΄», κεφάλαιο 10ο, σελ. 422-429.

· Παν. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη μετά συντόμου ερμηνείας, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997

· http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

· http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm