Ταφή ἤ καύση;

τοῦ π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ

Ἡ ταφή τῶν νεκρῶν εἶναι δομικό στοιχεῖο τοῦ ἑλληνορθόδοξου πολιτισμοῦ καί θεμελιώδης πρακτική τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως. Ἱστορικά ἀποδεικνύεται πεπλανημένη καί κυρίως παραπειστική ἡ θέση, ὅτι ἡ ταφή συνδέεται μέ τόν ἑβραϊκό πολιτισμό, ἐνῶ ἡ καύση μέ τόν ἑλληνικό. Τό ὀρθό ἱστορικά εἶναι, ὅτι ὑπῆρχαν περιπτώσεις καύσεως τῶν νεκρῶν στήν ἑλληνική ἀρχαιότητα, ἀλλά ὁ κανόνας ἦταν ἡ ταφή τους. Κλασσικές ἀποδείξεις: ὁ τύμβος τοῦ Μαραθῶνος, τά πάμπολλα ταφικά εὑρήματα (σκελετούς ἀνακαλύπτουμε) ὡς σήμερα, ὁ ἐπιτάφιος τοῦ Περικλέους (περιεφέρετο κλίνη κενή γιά τούς μή ταφέντες στόν πόλεμο), στούς τάφους τῶν Μυκηνῶν ἀνακαλύπτουμε σκελετούς, ὁ ἀββᾶς Σισώης τό λείψανο (σκελετό) τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου εἶδε τόν 4 ὁ μ.Χ. αἰῶνα καί τό κλασσικότερο παράδειγμα ἡ τραγωδία τοῦ Σοφοκλέους "Ἀντιγόνη", πού ἔθαψε τόν "προδότη", κατά τόν Κρέοντα, ἀδελφό της (ἦταν ἐξευτελισμός ἡ μή ταφῆ τοῦ ἀνθρώπου καί ἐπιβαλλόμενη ποινή γιά τούς προδότες). Ἡ καύση συνδέεται παντοῦ (Ἑλλάδα, Ἀνατολή καί Δύση) μέ ὑποτίμηση τοῦ σώματος καί θεώρησή του ὡς κακοῦ καί, τελικά, περιφρόνησή του. Χριστιανικάτό σῶμα γίνεται "ναός" τοῦ Θεοῦ, θεώνεται κατά χάριν μαζί μέ τήν ψυχή ("τό συναμφότερον") καί συνδοξάζεται. Γι' αὐτό ὁ Χριστός ἐτάφη καί ἔκτοτε ὅλοι οἱ Χριστιανοί, Ἅγιοι καί μή, ἀπό τόν Πρόδρομο καί τόν Στέφανο ὡς σήμερα. Μέσῳ τῆς ταφῆς σώθηκαν τά ἄφθαρτα καί ἀκέραια λείψανα τῶν Ἁγίων (ὡς οἱ ἅγιοι Σπυρίδων, Γεράσιμος, Διονύσιος κ.λ.π.), φανερώσεις τῆς θεώσεως. Ἡ Νεκρώσιμος Ἀκολουθία, ἀπό τά σημαντικότερα κείμενα τῆς παγκοσμίου φιλολογίας, ἀναπτύσσει θεολογικά τή φυσική λύση τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅπως φυσική (χάριτι Θεοῦ) εἶναι καί ἡ σύστασή του ἀπό τό "μή Εἶναι" στό "Εἶναι" (ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη). Χριστιανικά ἡ αστασίαστη ἐπί 20 αἰῶνες ταφή (μιλῶ γιά τήν Ὀρθοδοξία) εἶναι, παρά τίς δηλώσεις τῶν μοντεριζόντων θεολόγων, "δόγμα" (διδασκαλία) πίστεως. Ἀνήκει δέ, στά κατά τόν Μ. Βασίλειο "ἄγραφα" τῆς πίστεως, ὅπως τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ, ἡ στροφή τῶν ναῶν κατ'ἀνατολάς, ἡ τριπλή κατάδυση καί ἀνάδυση στό Βάπτισμα κ.π.α., πού δέν διετυπώθησαν γραπτῶς ποτέ καί ἐν τούτοις εἶναι μόνιμη καί ἀπαρασάλευτη ὁμολογία τοῦ Ὀρθοδόξου Σώματος, ἔχουν δέ "τήν αὐτήν ἰσχύν πρός τήν εὐσέβειαν". Τό ἴδιο καί ἡ ταφή. Κανείς θεολόγος, ὅσο "σπουδαῖος" καί ἄν φαίνεται, δέν μπορεῖ νά γίνει κανόνας πίστεως, παρά μόνο ἡ πράξη τῶν Ἁγίων μας, ὅπως ὁ Μ. Βασίλειος. Πιστεύω ὅμως, ὅτι ὁ ἰσχυρότερος λόγος, γιά νά μείνουμε στήν παράδοση τῆς ταφῆς οἱ σημερινοί Ἕλληνες, εἶναι ὁ πολιτιστικός. Ἡ ταφή εἶναι αστασίαστο συστατικό τοῦ πολιτισμοῦ μας.Πολιτισμός δέ, εἶναι ἡ πραγμάτωση χωροχρονικά τῆς ψυχῆς μας. Ὅσοι , μέσα ἀπό βουδισμούς καί ινδουϊσμούς ἤ ὅ,τι ἄλλο, οἰκοδόμησαν μέσα τους ἄλλη συνείδηση, δέν μποροῦν νά ἐπιβάλλουν τήν ἄποψή τους στούς πολλούς, διότι αὐτό θά εἶναι ὄντως "φασιστική" καί μή δημοκρατική στάση. Θά ἔλεγα μάλιστα, ὅτι αὐτό ἰσχύει ὄχι μόνο μέ τήν ταφή τῶν νεκρῶν μας, πού συνδέθηκε μέ τόσες πρακτικές καί ἔθιμα τοῦ λαοῦ μας (καρδιά τοῦ πολιτισμοῦ μας βάπτιση, γάμος, κηδεία-ὑπαρξιακά γεγονότα τῆς ζωῆς), ἀλλά καί μέ φαινομενικά ἀσήμαντα στοιχεῖα, ὅπως λ.χ. τό σουβλάκι, τό κοκορέτσι, ἡ ρετσίνα κ.τ.ο. Οἱ Εὐρωπαῖοι Ἑταῖροι μας θέλουν ἕνα - ἕνα νά μᾶς καταργήσουν (π.χ τό κοκορέτσι), γιά νά τρῶμε γερμανικά "χάμπουργκερ" καί νά πίνουμε ζεστή μπύρα Βαυαρίας. Αὐτό, ὅσο καί ἄν φαίνεται ἀστεῖο, ἀποκαλύπτει τή μόνιμη πρόεση κάποιων δικῶν μας, 2-3 αἰῶνες τώρα, νά μεταστούμε ("ἐκ -στάση") σέ ἄλλη ἱστορική σάρκα, δίοτι ντρεπόμεθα γιά τή δική μας πολιτισμική σάρκα. Νά γίνουμε κάτι ἄλλο. Κάί ξέρουν πολύ καλά ὅτι "βγάλε- βάλε", δέν θά μείνει τίποτε, πνευματικό ἤ βιοτικό, πού νά κρατεῖ τήν ἑλληνική μας ταυτότητα. Αὐτό εἶναι το ὑπ' ἀριθμόν 1 πρόβλημα καί μέ τήν ἐπιβολή τυχόν τῆς καύσεως. Πορεία πρός τήν πολιτική μας ἀποσύνθεση. Ὁ μεγάλος λαογράφος μας, καθηγητής Δημ. Λουκάτος, ἔχει δηλώσει: " Δέν ἔχουν ἴσως τά λείψανα τῶν νεκρῶν τήν ἀνάγκη μας, ἐμεῖς ὅμως τήν ἔχουμε πολύ. Τό κάψιμο θά ἦταν ἕνας πλήρης ἀφανισμός μιᾶς ζωντανῆς συνέχειας καί μιᾶς ἐπικοινωνίας, ποῦ τή θέλουμε"! Ὑπάρχει λύση στό προβλεπόμενο "πρόβλημα " (ἐδῶ ἔχουμε καπιταλιστική δημιουργία προβλήματος ἐκεῖ πού θά μποροῦσε νά ΜΗΝ ὑπάρχει): Ἤδη ἡ ἑλληνική δικαιοσύνη, πρόσφτατα, ἔχει ἀποφανθεῖ: "ἡ καθιέρωση τῆς καύσης τῶν νεκρῶν ἀντιβαίνει στή δημόσια τάξη καί στά χρηστά ἤθη" (" Τά Νέα", 5.11.1992). Ἡ Ι. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δύο φορές, ἐπίσημα, ἔχει ἐκδηλώσει, ὅτι " ἡ καύση αντίκειται στά θέσμια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλήσίας". Ἄν, ὑπάρχει οὐσιαστικό πρόβλημα, αὐτὸ τό δημιούργησε ὁ συνωστισμός μας στήν πρωτεύουσα. Άν, λοιπόν, γνωρίζουμε τί σημαίνει πολιτική ταυτότητα καί ἔχουμε τή διάθεδη νά τήν σώσουμε, θά ἐνισχύσουμε κινήσεις, ὅπως οἱ ἀκόλουθες: δημιουργία νέων νεκροταφείων (κοιμητηρίων) ἐκτός τῶν κατοικημένων περιοχῶν - μεταφορά τῶν νεκρῶν μας στίς ἐπαρχίες μας, στήν γενέτειρα γῆ. Τό οἰκονομικό ἐπιχείρημα αποδυκνείεται σαθρό, ἀφοῦ ἡ καύση ἀπαιτεῖ τερλαστια ἔξοδα (ἤδη ὑπάρχουν δημόσιες τοποθετήσεις σ' αὐτό π.χ "Τά Νέα", 5.11.1992). Άς ἀφήσουμε δέ τούς κινδύνους μολύνσεως ἀπό τά κρεματόρια, γιά τοὺς ὁποίους ἔχουν γραφεῖ πολλά στό Ἐξωτερικό. Μία πρώτη, καί μάλιστα πολύ φθηνή λύση, εἶναι ἡ ὄντως "δημοκρατική". Νά παύσει τό ἐμπόριο ταφῶν ἀπό τούς Δήμους. Δέν μπορεῖ μέσα σὲ μιά εὐνοούμενη χώρα ἄλλοι νά διαθέτουην τεράστιους τάφους, διότι εἶναι πλούσιοι, καί οἱ φτωχοί νά καιγόμαστε (...καί πεθαμένοι). Προτείνουμε κανονική ταφή ΟΛΩΝ καί συγκέντωση τῶν ὀστῶν σέ μικρές λειψανοθῆκες, σέ ἀλλεπάλληλα ἐπίπεδα, ὅπως λ.χ στό Κοιμητήριο τοῦ Δήμου Ζωγράφου. Ἀλλ' αὐτό ἰσχύει γιά ΟΛΟΥΣ! Εἶναι εὐνόητο πόσος χῶρος ἐξοικονομεῖται. Ἡ δημοκρατική συνείδηση ἐπιβάλλει, βέβαια, νά δεχθοῦμε τήν ελέυθερη ἐπιλογή καύσεως ἀπό τούς μή ἑλληνορθόδοξα φρονοῦντες καί σκεπτόμενους. Ὄχι ὅμως νά τήν ἐπιβάλουμε καί σ' ὅσους τήν αρνιούνται. Περιττό νά πώ, ὅτι εἶναι ἀδιανόητο συωειδητός ὀρθόδοξος ἕλληνας νά ἐπιλέξει τήν καύση. Θά ἔλεγα, μάλιστα, καί ὁ εὐρύτερα χριστιανός. Ὅσοι ζητοῦν τήν ἐπιβολή (ἰδού ἡ δημοκρατικότητά τους) τῆς καύσεως, εἰς βάρος τῆς ἐθνικῆς μας παραδόσεως ἀνήκουν στούς "ἐκτός", πού ὅμως θέλουν νά νομοθετοῦν ...δημοκρατικότατα καί γιά τούς "ἐντός". Ἐπειδή δέ κάποιοι ἐπικαλοῦνται τό παράδειγμα τῆς Μ. Κάλας, δηλώνω ὅτι οὔτε ἡ μακαρίτισσα ἀοιδός, οὔτε ὁ μακαρίτης Δ. Μητρόπουλος, πού προηγήθηκε (1960), εἶναι μέτρα πίστεως καί ἑλληνορθοδόξου συνειδήσεως. Ἄλλο ἡ τιμή στήν προσφορά τῶν προσώπων καί ἄλλο ἡ μίμηση τῶν ἐπιλογῶν τους.

http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2020/06/blog-post_458.html