α) Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γιά τήν προετοιμασία τοῦ δείπνου γιά τό Πάσχα καί τήν ἀποκάλυψη τῆς ἐπερχόμενης προδοσίας ἀπό τόν Ἰούδα
Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΔΑ
[Υπομνηματισμός στα εδάφια Ματθ.26,17-25]
«Τῇ δὲ πρώτῃ τῶν ἀζύμων προσῆλθον οἱ μαθηταὶ τῷ ᾿Ιησοῦ λέγοντες αὐτῷ· ποῦ θέλεις ἑτοιμάσωμέν σοι φαγεῖν τὸ πάσχα; ὁ δὲ εἶπεν· ὑπάγετε εἰς τὴν πόλιν πρὸς τὸν δεῖνα καὶ εἴπατε αὐτῷ· ὁ διδάσκαλος λέγει, ὁ καιρός μου ἐγγύς ἐστι· πρὸς σὲ ποιῶ τὸ πάσχα μετὰ τῶν μαθητῶν μου(:την πρώτη λοιπόν από τις επτά ημέρες που διαρκούσε η εορτή των αζύμων, δηλαδή του Πάσχα, ήλθαν οι μαθητές στον Ιησού και του είπαν: “Πού θέλεις να σου ετοιμάσουμε να φας το Πάσχα;” Κι ο Ιησούς τους απάντησε: “Πηγαίνετε στην πόλη στον τάδε και να του πείτε: “Ο διδάσκαλος λέει: Ο καιρός του Πάθους μου πλησιάζει. Σκέφτομαι να κάνω με τους μαθητές μου στο σπίτι σου το καινούργιο Πάσχα και όχι εκείνο που από αύριο το βράδυ θα αρχίσουν να εορτάζουν οι Ιουδαίοι”)» [Ματθ.26,17-18]
«Πρώτη τῶν ἀζύμων» ονομάζει την προηγούμενη των αζύμων· διότι συνήθιζαν πάντοτε να υπολογίζουν την ημέρα από την εσπέρα· και αναφέρει την ημέρα εκείνη, κατά την εσπέρα της οποίας επρόκειτο να θυσιάσουν τον πασχάλιο αμνό· διότι είχαν έλθει την πέμπτη ημέρα της εβδομάδος. Αυτήν την ημέρα λοιπόν, ο μεν ένας ευαγγελιστής την ονομάζει «πρώτη τῶν ἀζύμων», εννοώντας τον χρόνο κατά τον οποίο προσήλθαν· ο δε άλλος ευαγγελιστής λέγει ως εξής: «Ἤγγιζε δὲ ἡ ἑορτὴ τῶν ἀζύμων ἡ λεγομένη πάσχα(:πλησίαζε τότε η εορτή των Αζύμων, που ονομαζόταν Πάσχα. Στη γιορτή αυτή οι Ιουδαίοι επτά ημέρες έτρωγαν άζυμο ψωμί)»[Λουκά 22,1]. Με το «ἢγγιζεν» αυτό, εννοεί ότι πλησίαζε, ήταν επί θύραις, αναφέρεται δηλαδή στην εσπέρα εκείνη, διότι από την εσπέρα άρχιζαν. Για τον λόγο αυτόν και ο καθένας προσθέτει «όταν θυσιαζόταν το Πάσχα».
Και Του λένε: «Ποῦ θέλεις ἑτοιμάσωμέν σοι φαγεῖν τὸ πάσχα;». Ώστε και από αυτό είναι φανερό ότι δεν είχε οικία, δεν είχε κατάλυμα. Εγώ μάλιστα νομίζω ότι ούτε αυτοί είχαν· διότι οπωσδήποτε θα Τον παρακαλούσαν να μεταβεί εκεί. Αλλά δεν είχαν ούτε αυτοί, διότι όλα τα είχαν απαρνηθεί. Για ποιον όμως λόγο, αναρωτιούνται κάποιοι, τελούσε το Πάσχα; Για να δείξει με όλα μέχρι την τελευταία ημέρα ότι δεν είναι αντίθετος με τον μωσαϊκό νόμο. Και γιατί τους στέλνει προς έναν άγνωστο άνθρωπο; Για να αποδείξει με αυτό ότι μπορούσε να μην υποστεί το πάθος· διότι αυτός που έπεισε τον νου εκείνου ώστε να τους δεχτεί, και αυτό μόνο με τα λόγια, τι δεν θα μπορούσε να κάνει εναντίον των σταυρωτών Του, εάν βεβαίως δεν ήθελε να πάθει;
Και έκαμε και εδώ ό,τι έκαμε και με τον όνο· διότι και εκεί λέγει: «Πορεύθητε εἰς τὴν κώμην τὴν ἀπέναντι ὑμῶν, καὶ εὐθέως εὑρήσετε ὄνον δεδεμένην καὶ πῶλον μετ᾿ αὐτῆς· λύσαντες ἀγάγετέ μοι.καὶ ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ τι, ἐρεῖτε ὅτι ὁ Κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει· εὐθέως δὲ ἀποστέλλει αὐτούς(:πηγαίνετε στο χωριό που βλέπετε απέναντί σας κι αμέσως θα βρείτε ένα θηλυκό γαϊδούρι δεμένο κι ένα πουλάρι μαζί του. Λύστε το και φέρτε μου και τα δύο εδώ·και αν σας πει κανείς τίποτε, θα πείτε ότι ο Κύριος τα χρειάζεται κι αμέσως θα σας τα στείλει πίσω)» [Ματθ.21,3]. Έτσι και εδώ: «ὁ διδάσκαλος λέγει,πρὸς σὲ ποιῶ τὸ πάσχα». Εγώ όμως δεν θαυμάζω μόνο αυτό, ότι ο άνθρωπος εκείνος Τον υποδέχτηκε ενώ ήταν άγνωστος, αλλά το ότι ενώ περίμενε να προκαλέσει τόση έχθρα και άσπονδο πόλεμο, περιφρόνησε το μίσος των πολλών.
Έπειτα, επειδή αγνοούσαν, τους έδωσε και σημάδι, όμοιο με εκείνο που έδωσε ο προφήτης Σαμουήλ στον Σαούλ, λέγοντας: «καὶ ἀπελεύσῃ ἐκεῖθεν καὶ ἐπέκεινα ἥξεις ἕως τῆς δρυὸς Θαβὼρ καὶ εὑρήσεις ἐκεῖ τρεῖς ἄνδρας ἀναβαίνοντας πρὸς τὸν Θεὸν εἰς Βαιθήλ, ἕνα αἴροντα τρία αἰγίδια καὶ ἕνα αἴροντα τρία ἀγγεῖα ἄρτων καὶ ἕνα αἴροντα ἀσκὸν οἴνου(: θα φύγεις από εκεί, θα προχωρήσεις και θα φτάσεις μέχρι την τοποθεσία, η οποία λέγεται «Δρυς Θαβώρ». Εκεί θα συναντήσεις τρεις άντρες, οι οποίοι ανέρχονται προς τη Σκηνή του Μαρτυρίου, στη Βαιθήλ. Ο ένας από αυτούς θα οδηγεί τρία ερίφια, ο δεύτερος θα φέρει τρία αγγεία, μέσα στα οποία θα υπάρχουν άρτοι, και ο τρίτος θα φέρει ένα ασκί με κρασί)» [Α΄Βασιλ. 10,3]. Και εδώ: «ἰδοὺ εἰσελθόντων ὑμῶν εἰς τὴν πόλιν συναντήσει ὑμῖν ἄνθρωπος κεράμιον ὕδατος βαστάζων· ἀκολουθήσατε αὐτῷ εἰς τὴν οἰκίαν οὗ εἰσπορεύεται, καὶ ἐρεῖτε τῷ οἰκοδεσπότῃ τῆς οἰκίας· λέγει σοι ὁ διδάσκαλος, ποῦ ἐστι τὸ κατάλυμα ὅπου τὸ πάσχα μετὰ τῶν μαθητῶν μου φάγω;(:ο Κύριος τους απάντησε: “Κοιτάξτε, μόλις μπείτε στην πόλη, θα σας συναντήσει κάποιος άνθρωπος που θα κουβαλάει μια στάμνα με νερό. Ακολουθήστε τον στο σπίτι που θα μπει, και πείτε στον οικοδεσπότη του σπιτιού εκείνου: Ο Διδάσκαλος ρωτάει: “Πού είναι η αίθουσα του φαγητού, όπου θα φάω με τους μαθητές μου το νέο Πάσχα της Καινής Διαθήκης;”)» [Λουκά 22,10-11].
Και κοίταξε πάλι την επίδειξη της δυνάμεως· διότι δεν είπε μόνο «τό Πάσχα ποιῶ» αλλά προσθέτει και άλλο: «ὁ καιρός μου ἐγγύς ἐστι (:ο καιρός του Πάθους μου πλησιάζει)»[Ματθ. 26,18]. Και αυτό το έκανε, αφενός μεν για να υπενθυμίζει συνεχώς στους μαθητές το Πάθος, ώστε με τη συχνή επανάληψη να ασκηθούν και να συνηθίσουν σε αυτό που θα συμβεί· αφετέρου δε για να δείξει και σε εκείνους και σε αυτόν που τους υποδεχόταν και σε όλους τους Ιουδαίους, αυτό που πολλές φορές είπα, ότι δεν έρχεται στο Πάθος άθελά Του. Προσθέτει δε: «μετὰ τῶν μαθητῶν μου», ώστε και η προετοιμασία να είναι αρκετή και να μη νομίσει ο οικοδεσπότης ότι πηγαίνει εκεί για να κρυφτεί.
«᾿Οψίας δὲ γενομένης ἀνέκειτο μετὰ τῶν δώδεκα(: όταν λοιπόν βράδιασε, ο Ιησούς καθόταν στο τραπέζι με τους δώδεκα μαθητές)»[Ματθ.26,20]. Πωπω, αναίδεια του Ιούδα! Διότι και αυτός ήταν παρών εκεί και είχε έλθει για να λάβει μέρος και στα μυστήρια και στην τράπεζα, και κατά τη διάρκεια της τραπέζης ελέγχεται, οπότε και θηρίο εάν ήταν θα μπορούσε να γίνει ημερότερος. Γι΄αυτό και ο ευαγγελιστής τονίζει, ότι καθώς έτρωγαν μιλούσε ο Χριστός περί της προδοσίας, για να καταδείξει την πονηρία του προδότη και από την ώρα και από την τράπεζα. Διότι, αφού οι μαθητές έκαναν, όπως τους διέταξε ο Κύριος, «όταν βράδιασε ήταν στο τραπέζι με τους δώδεκα. «καὶ ἐσθιόντων αὐτῶν(:και εκεί που έτρωγαν» λέει ο ευαγγελιστής «εἶπεν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἷς ἐξ ὑμῶν παραδώσει με(: τους είπε: Αληθινά σας διαβεβαιώνω ότι ένας από σας θα με παραδώσει στους εχθρούς μου με προδοσία)»[Ματθ.26,20-21].Πριν από το δείπνο μάλιστα ένιψε και τα πόδια του.
Κοίταξε πώς φροντίζει τον προδότη· διότι δεν είπε «ο τάδε θα με προδώσει», αλλά «ένας από εσάς», ώστε και πάλι να του δώσει ευκαιρία μετανοίας με το ότι έμεινε άγνωστος. Και προτιμά να προκαλέσει φόβο σε όλους, για να γλυτώσει αυτόν. «Από σας τους δώδεκα», λέγει, «οι οποίοι είστε παντού μαζί μου, των οποίων τα πόδια ένιψα, στους οποίους τόσα πολλά έχω υποσχεθεί».
Λύπη μεγάλη, όπως ήταν φυσικό, κατέλαβε τότε την αγία εκείνη ομάδα. Και ο μεν Ιωάννης λέγει: «ἔβλεπον οὖν εἰς ἀλλήλους οἱ μαθηταί, ἀπορούμενοι περὶ τίνος λέγει (:μετά λοιπόν από την αποκάλυψη αυτή, που δεν την περίμενε κανείς, οι μαθητές έβλεπαν μεταξύ τους ο ένας τον άλλο και απορούσαν για ποιον το έλεγε αυτό ο Κύριος)» [Ιω.13,22] και ο καθένας από αυτούς ρωτούσε φοβισμένος για τον εαυτό του, αν και δεν αισθάνονταν κάτι τέτοιο για τον εαυτό τους. Ο Ματθαίος πάλι λέγει ότι «καὶ λυπούμενοι σφόδρα ἤρξαντο λέγειν αὐτῷ ἕκαστος αὐτῶν· μήτι ἐγώ εἰμι, Κύριε; ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ὁ ἐμβάψας μετ᾿ ἐμοῦ ἐν τῷ τρυβλίῳ τὴν χεῖρα, οὗτός με παραδώσει(:και αυτοί λυπήθηκαν κατάκαρδα κι ένας – ένας άρχισαν να ρωτούν: Μήπως είμαι εγώ, Κύριε; Ο Κύριος τους αποκρίθηκε: Εκείνος που βούτηξε μαζί μου το χέρι στο ζωμό της πιατέλας, αυτός θα με παραδώσει να θανατωθώ)»[Ματθ.26,22-23].
Κοίταξε πότε τον φανέρωσε, όταν θέλησε να απαλλάξει από την ταραχή αυτήν τους άλλους. Διότι μπορούσαν και να πεθάνουν από την αγωνία· γι΄αυτό και επιτίθεντο με ερωτήσεις. Δεν το έκανε δε αυτό μόνο επειδή ήθελε να απαλλάξει εκείνους από την αγωνία, αλλά διότι ήθελε να διορθώσει και τον προδότη. Επειδή, αν και άκουσε πολλές φορές για τον προδότη ακαθόριστα, έμενε αδιόρθωτος, διότι ήταν ανάλγητος, θέλοντας να τον κεντήσει περισσότερο, αφαιρεί το προσωπείο του. Επειδή με λύπη άρχισαν να ρωτούν «μήπως είμαι εγώ, Κύριε;», τους αποκρίθηκε: «εκείνος που βούτηξε μαζί μου το χέρι στο τρυβλίο»[το τρυβλίο ήταν είδος κούπας], «αυτός θα με παραδώσει». «Ὁ μὲν υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑπάγει καθὼς γέγραπται περὶ αὐτοῦ· οὐαὶ δὲ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι᾿ οὗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται· καλὸν ἦν αὐτῷ εἰ οὐκ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος (:και ο υιός του ανθρώπου φεύγει βεβαίως απ’ αυτή τη ζωή σύμφωνα με τις προφητείες που έχουν γραφεί γι’ αυτόν˙ αλίμονο όμως στον άνθρωπο εκείνο που γίνεται όργανο για να παραδοθεί ο υιός του ανθρώπου. Θα ήταν καλύτερα για τον άνθρωπο αυτόν να μην είχε γεννηθεί)».Μερικοί μεν λοιπόν λένε ότι τόσο θρασύς ήταν, ώστε δεν σεβόταν τον Δεσπότη και βούτηξε μαζί Του στο ποτήρι. Εγώ όμως νομίζω ότι και αυτό το έκανε ο Χριστός, για να τον μεταστρέψει και να τον φέρει σε συναίσθηση της θέσεώς του· διότι έχει οπωσδήποτε και αυτό επιπλέον.
Αυτά μάλιστα δεν πρέπει να τα αντιπαρερχόμαστε επιπόλαια, αλλά να τα βάλουμε καλά στο μυαλό μας και να μη μας καταλάβει ποτέ θυμός. Διότι ποιος, ενθυμούμενος το δείπνο εκείνο και τον προδότη ξαπλωμένο μαζί με τον Σωτήρα των όλων, και εκείνον που πρόκειται να προδοθεί να ομιλεί με τόση πραότητα, δεν θα θυμώσει και δεν θα οργιστεί;
Κοίταξε λοιπόν με πόση πραότητα του προσφέρεται· «ο μεν Υιός του ανθρώπου πηγαίνει όπως είναι γραμμένο γι’ Αυτόν». Αυτά λοιπόν τα έλεγε για να ξανακερδίσει πάλι τους μαθητές Του, για να μη νομίσουν ότι το πάθος οφείλεται σε αδυναμία, και για να διορθώσει τον προδότη.
«Οὐαὶ δὲ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι᾿ οὗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται· καλὸν ἦν αὐτῷ εἰ οὐκ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος(:αλίμονο όμως στον άνθρωπο εκείνο που γίνεται όργανο για να παραδοθεί ο υιός του ανθρώπου. Θα ήταν καλύτερα για τον άνθρωπο αυτόν να μην είχε γεννηθεί)»[Ματθ.26,24]. Βλέπε και στους ελέγχους την απερίγραπτη πραότητα· διότι ούτε εδώ δεν ομιλεί ορμητικά, αλλά μάλλον με συμπάθεια και πάλι συγκεκαλυμμένα· αν και όχι μόνο η προηγούμενη αναισθησία του, αλλά και η εν συνεχεία αναίδειά του, ήταν άξια μεγάλης αγανακτήσεως. Διότι μετά από αυτόν τον έλεγχο ρωτά: «Μήτι ἐγώ εἰμι, ραββί;(:μήπως είμαι εγώ, διδάσκαλε;)»[Ματθ.26,25]. Πόση αναισθησία! Ρωτά, ενώ γνωρίζει ότι σε αυτόν αναφέρονται αυτά. Και ο ευαγγελιστής το αναφέρει αυτό, επειδή απορεί για το θράσος του.
Τι λέει όμως ο πραότερος και ημερότατος Ιησούς; «Σὺ εἶπας(:εσύ το είπες ότι είσαι)». Αν και μπορούσε να πει: «Κατεργάρη και αχρείε, βδελυρέ και βέβηλε· αφού τόσο καιρό κυοφορείς το κακό και πήγες στους αρχιερείς και έκανες σατανικά συμβόλαια και συμφώνησες να λάβεις αργύριο και από εμένα έχεις ελεγχθεί και τολμάς ακόμη να ρωτάς;». Τίποτε όμως από αυτά δεν είπε· αλλά πώς του απάντησε; «Σὺ εἶπας(: εσύ το είπες ότι είσαι)», ορίζοντας σε μας τα όρια και τους κανόνες της ανεξικακίας.
Θα ρωτήσει όμως κάποιος: «Εφόσον ήταν γραμμένο να τα πάθει αυτά ο Χριστός, γιατί κατηγορείται ο Ιούδας;». Διότι έκανε αυτά που ήσαν γραμμένα. Δεν τα έκανε όμως με τη σκέψη αυτή, αλλά από πονηρία. Εάν πάλι δεν λαμβάνεις υπόψη τον σκοπό, τότε θα απαλλάξεις και τον διάβολο από τα εγκλήματα. Δεν είναι όμως δυνατά αυτά, δεν είναι. Διότι και αυτός και εκείνος είναι άξιοι απείρων τιμωριών, αν και σώθηκε η οικουμένη. Διότι δεν μας έφερε τη σωτηρία η προδοσία του Ιούδα, αλλά η σοφία του Χριστού και η άπειρη ικανότητά Του να χρησιμοποιεί τις πονηρίες των άλλων προς το δικό τους συμφέρον.
«Τι λοιπόν;», λέγει ίσως κάποιος· «εάν δεν πρόδιδε ο Ιούδας, δεν θα πρόδιδε άλλος; Ποια σχέση έχει αυτό προς το θέμα μας; Διότι έτσι, εφόσον έπρεπε να σταυρωθεί ο Χριστός, λέγει, έπρεπε να σταυρωθεί από κάποιον· εφόσον δε έπρεπε με κάποιον, οπωσδήποτε αυτός θα ήταν άνθρωπος. Και εάν όλοι ήσαν ενάρετοι, θα ματαιωνόταν το σχέδιο θείας οικονομίας για τη σωτηρία μας». Μη γένοιτο! Διότι ο ίδιος ο πάνσοφος Θεός γνώριζε πώς θα ενεργούσε για τη σωτηρία μας και αν ακόμη συνέβαινε αυτό· διότι η σοφία Του είναι άπειρη και ακατάληπτη. Άλλωστε γι΄αυτό, για να μην νομίσει κανείς ότι ο Ιούδας έγινε υπηρέτης της θείας οικονομίας, τον οικτίρει.
Αλλά θα ρωτήσει πάλι κάποιος :«εάν ήταν καλό να μη γεννηθεί αυτός, γιατί τον άφησε να έλθει στον κόσμο και αυτόν και όλους τους πονηρούς;». Πρέπει να κατηγορήσεις τους πονηρούς, οι οποίοι, ενώ ήσαν ελεύθεροι να μη γίνουν τέτοιοι, έγιναν πονηροί, εσύ όμως άφησες αυτό και λεπτολογείς και περιεργάζεσαι τα έργα του Θεού· αν και γνωρίζεις, ότι δεν γίνεται αναγκαστικά κανείς πονηρός.
«Θα έπρεπε», λέγει στη συνέχεια ίσως, «να γίνουν μόνο οι αγαθοί και να μην υπάρχει ανάγκη γεένης, ούτε κολάσεως και τιμωρίας, ούτε ίχνος κακίας να υπάρχει· οι δε πονηροί, ή να μη γίνουν, ή όταν γίνουν αμέσως να απέλθουν». Κατά πρώτον αξίζει να σου αναφέρω το αποστολικό ρητό: «Μενοῦνγε, ὦ ἄνθρωπε, σὺ τίς εἶ ὁ ἀνταποκρινόμενος τῷ Θεῷ; μὴ ἐρεῖ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι, τί με ἐποίησας οὕτως;(: βέβαια κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να αντισταθεί στο θέλημά Του. Αλλά ποιος είσαι εσύ, ανόητε άνθρωπε, που αντιμιλάς στον Θεό; Μήπως μπορεί το πήλινο αγγείο να πει σε εκείνον που το έπλασε, γιατί με έκανες γι' αυτήν ή για την άλλη χρήση;)» [Ρωμ.9,20]. Εάν δε θέλεις και δικαιολογία, θα μπορούσαμε να σου πούμε αυτό· ότι οι ενάρετοι εκτιμώνται περισσότερο όταν βρίσκονται μεταξύ των πονηρών· άλλωστε και η ανεξικακία και η μεγάλη καρτερικότητά τους τότε αναδεικνύονται καλύτερα. Ενώ εσύ, λέγοντας αυτά, καταργείς τον σκοπό των κατορθωμάτων και των αγώνων.
«Τι λοιπόν; Τιμωρούνται άλλοι», λέγει, «για να αποδειχτούν αυτοί καλοί;». Όχι βέβαια· αλλά τιμωρούνται εξαιτίας της πονηρίας τους. Διότι δεν έγιναν πονηροί επειδή παρασύρθηκαν, αλλά εξαιτίας της ραθυμίας τους· για τον λόγο αυτόν τιμωρούνται. Γιατί πώς δεν θα ήσαν άξιοι τιμωρίας, αυτοί οι οποίοι ενώ είχαν τόσους διδασκάλους αρετής, δεν κέρδισαν τίποτε από αυτούς; Όπως ακριβώς οι καλοί και αγαθοί είναι άξιοι διπλής τιμής, επειδή και αγαθοί έγιναν και δεν επηρεάστηκαν καθόλου από τους κακούς, έτσι και οι φαύλοι είναι άξιοι διπλής τιμωρίας, και διότι έγιναν κακοί, ενώ μπορούσαν να γίνουν καλοί (αυτό το αποδεικνύουν εκείνοι που έγιναν), και διότι δεν κέρδισαν τίποτε από τους αγαθούς.
Αλλά ας δούμε τι λέει αυτός ο άθλιος, όταν υποβάλλεται σε αυστηρό έλεγχο από τον Διδάσκαλο. Τι λέγει λοιπόν; «Μήπως είμαι εγώ, Ραββί;». Και γιατί δεν το ρώτησαν αυτό από την αρχή; Νόμισε ότι θα διαφύγει με τη φράση «ένας από σας»· όταν όμως τον φανέρωσε, τόλμησε πάλι να ρωτήσει, βασιζόμενος στην καλοσύνη του Διδασκάλου με την ελπίδα ότι δεν θα τον ελέγξει. Γι΄αυτό ακριβώς και τον αποκάλεσε «Ραββί».
Πόση τύφλωση! Πού τον οδήγησε; Διότι τέτοια είναι η φιλαργυρία· τους κάνει μωρούς και ανόητους, θρασείς και σκύλους αντί ανθρώπων. Ή μάλλον και χειρότερους από σκύλους, και δαίμονες από σκύλους. Διότι αυτός, τον μεν διάβολο τον επεδοκίμαζε και όταν ακόμη μηχανορραφούσε, τον Ιησού όμως, που ευεργετούσε, Τον πρόδωσε, γενόμενος διάβολος ήδη και αυτός κατ’ ελευθέραν εκλογή. Διότι τέτοιους κάνει η ακόρεστη επιθυμία των χρημάτων, παράφρονες, παράλυτους, όλους μόνο στο να λαμβάνουν, όπως έγινε και ο Ιούδας.
Γιατί όμως ο μεν Ματθαίος και οι άλλοι ευαγγελιστές λέγουν ότι όταν αποφάσισε την προδοσία, τότε τον κυρίευσε ο διάβολος· ενώ ο Ιωάννης λέγει ότι: «μετά το ψωμί εισήλθε μέσα του ο σατανάς»; Το γνώριζε και αυτός. Διότι πιο επάνω λέγει: «καὶ δείπνου γενομένου, τοῦ διαβόλου ἤδη βεβληκότος εἰς τὴν καρδίαν Ἰούδα Σίμωνος Ἰσκαριώτου ἵνα αὐτὸν παραδῷ(:και ενώ βρισκόταν μαζί με τους μαθητές Του σε κάποιο δείπνο που μόλις είχε ετοιμαστεί, κι ο διάβολος είχε ήδη βάλει μέσα στην καρδιά του Ιούδα του Ισκαριώτη, που ήταν γιος του Σίμωνα, την πονηρή σκέψη και διάθεση να Τον παραδώσει στους σταυρωτές Του)» [Ιω.13,2].Πώς λοιπόν λέγει: «καὶ μετὰ τὸ ψωμίον τότε εἰσῆλθεν εἰς ἐκεῖνον ὁ σατανᾶς(:και μόλις ο Ιησούς έδωσε το κομμάτι του ψωμιού στον Ιούδα, επειδή αυτός παρέμεινε σκληρός και ασυγκίνητος μπροστά στην εύνοια και την τιμή αυτή του Κυρίου, ο Θεός τον εγκατέλειψε ολοκληρωτικά. Κι έτσι μπήκε μέσα του ο σατανάς και τον κυρίευσε)»; [Ιω.13,27]. Διότι δεν εισέρχεται μονομιάς, ούτε με το πρώτο, αλλά αφού προηγουμένως επιχειρήσει πολλές απόπειρες· όπως ακριβώς έγινε και εδώ. Διότι αφού τον δοκίμασε αρχικά με κουδούνισμα και τον προσέβαλε με ηρεμία, όταν είδε ότι είναι έτοιμος να δεχτεί, εισέβαλε μέσα του ολόκληρος και τον κυρίευσε εντελώς.
Πώς λοιπόν, εάν έτρωγαν το πασχάλιο δείπνο, έτρωγαν παράνομα; Διότι δεν έπρεπε να φάγουν εξαπλωμένοι. Τι μπορούμε λοιπόν να πούμε; Ότι μετά το δείπνο ήσαν εξαπλωμένοι φιλοξενούμενοι. Άλλος μάλιστα ευαγγελιστής λέγει, ότι κατά την εσπέρα εκείνη δεν έφαγαν μόνο το πασχάλιο δείπνο, αλλά και είπε ο Ιησούς: «ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν πρὸ τοῦ με παθεῖν(:αυτό το τελευταίο πασχάλιο δείπνο της επίγειας ζωής μου επιθύμησα πάρα πολύ να το φάω μαζί σας, προτού να σταυρωθώ. Το δείπνο αυτό είναι συνδεδεμένο με το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας και γι’ αυτό είναι Πάσχα της Καινής Διαθήκης)» [Λουκά 22,15], δηλαδή κατά τον χρόνο αυτόν. Γιατί τέλος πάντων; Διότι τότε επρόκειτο να συντελεστεί η σωτηρία της οικουμένης και να παραδοθούν τα μυστήρια και να καταλυθεί η λύπη του θανάτου με τον θάνατο· έτσι η σταύρωση ήταν εν γνώσει του. Αλλά τίποτε δεν μάλαξε το ανήμερο θηρίο, ούτε το έκαμψε, ούτε το ντρόπιασε.
Τον ταλάνισε όταν είπε: «Αλίμονο στον άνθρωπο εκείνον». Τον φόβισε επίσης όταν είπε: «ήταν καλύτερα γι’αυτόν να μην είχε γεννηθεί». Τον ντρόπιασε όταν είπε: «Εκείνος στον οποίο θα δώσω το ψωμί αφού το βουτήξω». Και τίποτε από αυτά δεν τον συγκράτησε, αλλά σαν να είχε κυριευτεί από κάποια μανία της φιλαργυρίας, ή μάλλον από χειρότερο νόσημα· διότι αυτή η μανία είναι χειρότερη. Διότι τι παρόμοιο θα μπορούσε να κάνει ο μαινόμενος; Διότι αυτός δεν έβγαλε από το στόμα του αφρό, αλλά έβγαλε φόνο δεσποτικό· δεν στραγγάλιζε τα χέρια, αλλά τα άπλωνε για να πουλήσει τίμιο αίμα; Γι΄αυτό είναι μεγαλύτερη η μανία του, διότι μαινόταν ενώ ήταν υγιής.
Αλλά ίσως ισχυριστεί κάποιος ότι δεν ομιλεί ασυνάρτητα. Και τι είναι πιο ασυνάρτητο από τα λόγια αυτά; «Τί θέλετέ μοι δοῦναι, καὶ ἐγὼ ὑμῖν παραδώσω αὐτόν;(: τι θέλετε να μου δώσετε, κι εγώ θα σας τον παραδώσω;)»[Ματθ.26,15]. «Παραδώσω»· διότι ο διάβολος ομίλησε με το στόμα εκείνου. Γιατί δεν χτύπησε στη γη τα πόδια του σπαράζοντας; Πόσο προτιμότερο θα ήταν να σπαράζει έτσι, παρά να στέκεται όρθιος τοιουτοτρόπως; Γιατί δεν χτυπούσε τον εαυτό του στους λίθους; Πόσο καλύτερο θα ήταν από του να κάνει αυτά που έκανε;
Θέλετε να φέρουμε ενώπιόν μας τους δαιμονιζόμενους και τους φιλάργυρους και να κάνουμε σύγκριση των δύο; Ας μην το θεωρήσει όμως κανείς προσωπική του προσβολή. Διότι δεν προσβάλλουμε τη φύση, αλλά κατηγορούμε το γεγονός. Ο δαιμονιζόμενος δεν φορούσε ενδύματα, χτυπούσε τον εαυτό του στους λίθους και έφευγε τρέχοντας στους άβατους και ανώμαλους δρόμους[Λουκά 8,27: «ἐξελθόντι δὲ αὐτῷ ἐπὶ τὴν γῆν ὑπήντησεν αὐτῷ ἀνήρ τις ἐκ τῆς πόλεως, ὃς εἶχε δαιμόνια ἐκ χρόνων ἱκανῶν, καὶ ἱμάτιον οὐκ ἐνεδιδύσκετο καὶ ἐν οἰκίᾳ οὐκ ἔμενεν, ἀλλ᾿ ἐν τοῖς μνήμασιν(:και όταν βγήκε στη στεριά, τον συνάντησε κάποιος άνθρωπος που καταγόταν από την πόλη, ο οποίος είχε μέσα του δαιμόνια από πολλά χρόνια. Αυτός δεν φορούσε πάνω του ρούχα ούτε έμενε σε σπίτι, αλλά ζούσε μέσα στα μνήματα)»], κυριευμένος καθ’ολοκληρίαν από τον δαίμονα. Δεν νομίζεις ότι όλα αυτά είναι φρικτά; Τι θα πεις λοιπόν εάν αποδείξω ότι οι φιλάργυροι κάνουν χειρότερα από αυτά στην ψυχή τους, και μάλιστα τόσο χειρότερα, ώστε αυτά να φαίνονται παιχνίδια συγκρινόμενα προς εκείνα; Άραγε θα απομακρυνθείτε από τη νόσο;
Ας δούμε λοιπόν, εάν βρίσκονται σε ανεκτότερη κάπως κατάσταση από εκείνους. Καθόλου· αντιθέτως σε χειρότερη· διότι είναι πιο αισχροί από μύριους γυμνούς. Διότι είναι κατά πολύ καλύτερο να είσαι γυμνός από ενδύματα, παρά να περιφέρεσαι ενδεδυμένος όσα απέκτησες με την πλεονεξία, όπως εκείνοι που καταλαμβάνονται από βακχική μανία προς τιμή του Διονύσου. Διότι, όπως εκείνοι φορούν προσωπεία και ενδύματα μαινόμενων, έτσι και αυτοί. Και όπως τη γυμνότητα των δαιμονιζομένων την κάνει η μανία, έτσι και την ενδυμασία αυτήν την κάνει η μανία. Και είναι η ενδυμασία αυτή πιο ελεεινή από τη γυμνότητα.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΠΑ΄,πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 12, σελίδες 157-175
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ
[Υπομνηματισμός στα εδάφια: Ματθ.26,26-30]
«᾿Εσθιόντων δὲ αὐτῶν λαβὼν ὁ ᾿Ιησοῦς τὸν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς καὶ εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου(:και ενώ έτρωγαν, πήρε ο Ιησούς στα χέρια Του τον άρτο, κι αφού ευχαρίστησε, τον έκοψε σε κομμάτια κι άρχισε να τον μοιράζει στους μαθητές λέγοντας: ‘’Λάβετε, φάγετε, αυτό είναι το σώμα μου’’). καὶ λαβὼν τὸ ποτήριον καὶ εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων· πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες(:και αφού πήρε το ποτήριο και ευχαρίστησε, το έδωσε σε αυτούς και είπε: ‘’Πιείτε απ’ αυτό όλοι)˙τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν(:διότι αυτό είναι το αίμα μου, που επικυρώνει τη νέα Διαθήκη και χύνεται για τη σωτηρία πολλών, για να τους συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους)»[Ματθ.26,26-28].
Πω, πω πόση ήταν η τύφλωση του προδότη! Και όταν ακόμη συμμετείχαν στα μυστήρια, έμεινε ο ίδιος, και όταν απολάμβανε την πιο φρικτή τράπεζα, δεν μεταβαλόταν. Και αυτό το δηλώνει ο Λουκάς όταν λέγει ότι μετά από αυτό εισήλθε μέσα στον Ιούδα ο σατανάς, όχι περιφρονώντας το σώμα του Δεσπότη, αλλά περιπαίζοντας ο σατανάς έτσι την αναισχυντία του προδότη· διότι το αμάρτημα ήταν πολύ μεγάλο και από το ένα και από το άλλο μέρος, και ότι με αυτή την σκέψη της προδοσίας προσερχόταν στα μυστήρια, και ότι όταν προσήλθε δεν έγινε καλύτερος, ούτε από φόβο, ούτε από την ευεργεσία, ούτε από την τιμή που του έγινε.
Και ο Χριστός δεν τον εμπόδισε, αν και γνώριζε τα πάντα, για να μάθει ότι δεν εγκαταλείπει εκείνους που προσέρχονται μετανοημένοι για διόρθωση. Και αυτό και πριν από αυτό και μετά από αυτό διαρκώς του το υπενθύμιζε και τον συγκρατούσε, και με έργα και με φόβο και με λόγια και με περιποίηση και με απειλή και με τιμή. Αλλά τίποτα δεν τον απομάκρυνε από εκείνο το φοβερό νόσημα.
Και γι’ αυτό, αφού άφησε εκείνον, υπενθυμίζει πάλι στους μαθητές την σφαγή και κατά την διάρκεια του δείπνου μιλάει περί της σταύρωσης, προσπαθώντας με την συνεχή επανάληψη της προρρήσεώς του, να κάνει το πάθος πιο ευπρόσδεκτο· διότι αν θορυβήθηκαν ύστερα από όσα έγιναν και προλέχθηκαν, τι θα πάθαιναν αν δεν είχαν ακούσει τίποτα από αυτά;
«᾿Εσθιόντων δὲ αὐτῶν λαβὼν ὁ ᾿Ιησοῦς τὸν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε(:και ενώ έτρωγαν, πήρε ο Ιησούς στα χέρια Του τον άρτο, και αφού ευχαρίστησε, τον έκοψε σε κομμάτια)»[Ματθ.26,26]. Γιατί άραγε έκανε το μυστήριο αυτό τότε, κατά την περίοδο του Πάσχα; Για να μάθεις από παντού ότι και της Παλαιάς Διαθήκης Αυτός ήταν ο νομοθέτης και ότι όσα περιλαμβάνονται σε εκείνη για αυτά έχουν προδιαγραφεί. Γι΄ αυτό ακριβώς εκεί όπου υπάρχει η προτύπωση προσθέτει και την επαλήθευσή της. Η δε εσπέρα ήταν η απόδειξη ότι είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου και ότι τα πράγματα φθάνουν προς το τέλος τους.
Και ευχαριστεί για να μας διδάξει πώς πρέπει να τελούμε το μυστήριο και για να δείξει ότι δεν πήγε στο πάθος χωρίς την θέλησή Του, αλλά και για να μας διδάξει ότι πρέπει να υπομένουμε ευχαρίστως ό,τι και αν πάσχουμε, ενισχύοντας έτσι τις αγαθές ελπίδες μας· διότι εάν το τυπικό Πάσχα απάλλαξε τους Ιουδαίους από τόσο σκληρή δουλειά, πολύ περισσότερο το αληθινό Πάσχα θα ελευθερώσει την οικουμένη και θα ευεργετηθεί προς σωτηρία της αμαρτωλής φύσεως μας. Γι’ αυτό ακριβώς δεν μας παρέδωσε το μυστήριο πριν από το Πάσχα, αλλά το παρέδωσε τότε, όταν έπρεπε να παύσουν οι νομικές προτυπώσεις.
Καταργεί λοιπόν την κυριότερη από τις γιορτές εκείνες, μεταφέροντας τους μαθητές Του σε άλλη τράπεζα περισσότερο φρικώδη και λέει: «Λάβετε φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον(:λάβετε, φάγετε· αυτό είναι το σώμα Μου που θυσιάζεται και τη στιγμή αυτή κόβεται σε κομμάτια για χάρη σας και για τη σωτηρία σας)»[Α΄ Κορ. 11,24]. Πώς όμως δεν ανησύχησαν όταν το άκουσαν αυτό; Διότι και στο παρελθόν τούς προείπε πολλά και σπουδαία για το θέμα αυτό. Γι’ αυτό εκείνο μεν δεν το αποδεικνύει, διότι είχαν ακούσει αρκετά περί αυτού, αλλά αναφέρει την αιτία του πάθους, την κατάργηση των αμαρτημάτων. Και όταν ονομάζει το αίμα Του «τὸ τῆς καινῆς διαθήκης(: αίμα της Νέας Διαθήκης)», δηλαδή της υπόσχεσης, της προσφοράς του νέου νόμου· διότι αυτό υπόσχονταν παλαιότερα και αυτό διαφυλάσσει την συμφωνία της Νέας διαθήκης. Και όπως η Παλαιά Διαθήκη περιείχε πρόβατα και μόσχους[Εβρ. 9, 12-22], έτσι και αυτή περιείχε το αίμα του Δεσπότη. Και με αυτό δείχνει ότι πρόκειται να πεθάνει, γι΄ αυτό ενθυμείται την Διαθήκη, διότι εκείνη είχε εγκαινιασθεί με αίμα.
Και πάλι αναφέρει την αιτία του θανάτου Του: «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες·τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν(:πιείτε απ’ αυτό όλοι˙ διότι αυτό είναι το αίμα μου, που επικυρώνει τη νέα Διαθήκη και χύνεται για τη σωτηρία πολλών, για να τους συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους)» και λέγει: «ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐστὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἂν πίνητε, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν(:παρόμοια πήρε και το ποτήριο, αφού τελείωσε το δείπνο, και είπε: ‘’Αυτό το ποτήριο εμπεριέχει το αίμα μου και γι’ αυτό είναι η νέα διαθήκη που συνάπτεται και επισφραγίζεται με το αίμα μου. Να το κάνετε αυτό πάντοτε, για να θυμάστε εμένα και τη θυσία μου. Και κάθε φορά που θα πίνετε από το αγιασμένο αυτό ποτήριο, θα το κάνετε στην ανάμνησή μου’’)» [Α΄ Κορ.11,25].
Είδες πώς τους βγάζει από τα ιουδαϊκά έθιμα και τους απομακρύνει; «Όπως κάνατε εκείνο», τους λέει, «για να θυμάστε τα θαύματα της Αιγύπτου, έτσι να κάνετε και αυτό για να θυμάστε Εμένα». Το αίμα εκείνο είχε χυθεί για να σωθούν τα πρωτότοκα [Έξ. 12,13: «Καὶ ἔσται τὸ αἷμα ὑμῖν ἐν σημείῳ ἐπὶ τῶν οἰκιῶν, ἐν αἷς ὑμεῖς ἐστε ἐκεῖ, καὶ ὄψομαι τὸ αἷμα καὶ σκεπάσω ὑμᾶς, καὶ οὐκ ἔσται ἐν ὑμῖν πληγὴ τοῦ ἐκτριβῆναι, ὅταν παίω ἐν γῇ Αἰγύπτῳ(:το αίμα τούτο του αμνού στις οικίες σας, στις οποίες μένετε, θα είναι σημείο για εμένα. Θα δω το αίμα αυτό, θα σας προφυλάξω από την τιμωρία και δε θα σας χτυπήσει η θανατική πληγή, όταν εγώ θα χτυπώ την χώρα της Αιγύπτου)» και Έξ.12, 23: «Καὶ παρελεύσεται Κύριος πατάξαι τοὺς Αἰγυπτίους καὶ ὄψεται τὸ αἷμα ἐπὶ τῆς φλιᾶς καὶ ἐπ᾿ ἀμφοτέρων τῶν σταθμῶν, καὶ παρελεύσεται Κύριος τὴν θύραν καὶ οὐκ ἀφήσει τὸν ὀλοθρεύοντα εἰσελθεῖν εἰς τὰς οἰκίας ὑμῶν πατάξαι (:διότι θα διέλθει ο Κύριος και θα θανατώσει τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων. Θα δει τότε το αίμα αυτού του αμνού στο ανώφλι και στις δύο παραστάδες της θύρας του σπιτιού σας και θα προσπεράσει ο Κύριος τη θύρα τη δική σας και δεν θα αφήσει τον εξολοθρευτή άγγελο να εισέλθει στα σπίτια σας και να τα πλήξει με θάνατο)»]. Αυτό γίνεται για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες ολόκληρης της οικουμένης· διότι «αυτό είναι το αίμα μου, που επικυρώνει τη νέα Διαθήκη και χύνεται για τη σωτηρία πολλών, για να τους συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους)». Το έλεγε δε αυτό για να δείξει με αυτό ταυτοχρόνως ότι το πάθος και η σταύρωση είναι μυστήριο, και να παρηγορήσει πάλι με αυτό τους μαθητές.
Και όπως ο Θεός μέσω του Μωυσή λέγει: «Καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πρὸς Μωυσῆν λέγων· ἐγώ εἰμι ὁ ὤν. καὶ εἶπεν· οὕτως ἐρεῖς τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ· ὁ ὢν ἀπέσταλκέ με πρὸς ὑμᾶς. καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πάλιν πρὸς Μωυσῆν· οὕτως ἐρεῖς τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ· Κύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, Θεὸς Ἁβραὰμ καὶ Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ Θεὸς Ἰακὼβ ἀπέσταλκέ με πρὸς ὑμᾶς· Κύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, Θεὸς Ἁβραὰμ καὶ Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ Θεὸς Ἰακὼβ ἀπέσταλκέ με πρὸς ὑμᾶς· τοῦτό μού ἐστιν ὄνομα αἰώνιον καὶ μνημόσυνον γενεῶν γενεαῖς(:Είπε προς τον Μωυσή ο Θεός: “Εγώ είμαι ο Ων, ο υπάρχων, που έχω από τον εαυτό μου και στον εαυτό μου την απειροτέλεια και αιώνια ύπαρξη. Έτσι θα μιλήσεις προς τους Ισραηλίτες: ‘’Ο Ων με έχει αποστείλει προς εσάς’’. Και είπε πάλι ο Θεός προς τον Μωυσή: ‘’έτσι θα πεις στους Ισραηλίτες: «Κύριος ο Θεός των πατέρων μας, ο Θεός του Αβραάμ, και Θεός του Ισαάκ και Θεός του Ιακώβ, με έχει αποστείλει προς εσάς· αυτό είναι το όνομά μου, ο Ων, και αυτό θα αποτελεί αιώνια ανάμνηση για όλες τις γενεές των γενεών»)»[Έξ. 3,15], έτσι και ο Κύριος Ιησούς Χριστός: «τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν(:και κάθε φορά θα το κάνετε αυτό στη δική μου την ανάμνηση)» μέχρι να επανέλθω.
Γι΄ αυτό και λέει: «ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν πρὸ τοῦ με παθεῖν· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐκέτι οὐ μὴ φάγω ἐξ αὐτοῦ ἕως ὅτου πληρωθῇ ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ(:αυτό το τελευταίο πασχάλιο δείπνο της επίγειας ζωής μου επιθύμησα πάρα πολύ να το φάω μαζί σας, προτού να σταυρωθώ. Το δείπνο αυτό είναι συνδεδεμένο με το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας και γι’ αυτό είναι Πάσχα της Καινής Διαθήκης. Και επιθύμησα πολύ να φάω το Πάσχα αυτό της Καινής Διαθήκης μαζί σας, διότι σας βεβαιώνω ότι αυτό είναι, όπως σας είπα, το τελευταίο μου Πάσχα. Και δεν θα φάω πλέον το Πάσχα, μέχρις ότου γίνει αυτό πλήρες και τέλειο στην ουράνια βασιλεία του Θεού. Τότε και η μεταξύ μας κοινωνία και ένωση, που τώρα γίνεται μυστηριακώς, θα είναι τέλεια)»[Λουκ.22,15-16], δηλαδή «για να σας παραδώσω τα νέα πράγματα και να σας δώσω Πάσχα, κατά το οποίο πρόκειται να σας κάνω πνευματικούς».
Και ο ίδιος ήπιε από εκείνο. Για να μην πουν όταν άκουγαν αυτά: «Τι λοιπόν, πίνουμε αίμα και τρώγουμε σάρκα;» και θορυβηθούν τότε (διότι και όταν έκανε λόγο για τα πράγματα αυτά, πολλοί σκανδαλίζονταν με αυτές τις λέξεις ακόμα)· για να μην ταραχθούν λοιπόν αυτοί τότε πρώτος εκείνος το έκανε αυτό, εισάγοντας αυτούς με ατάραχο τρόπο στην κοινωνία των μυστηρίων. Γι΄ αυτό ήπιε από το δικό Του αίμα και ο Ίδιος.
«Τι λοιπόν; Πρέπει να κάνουμε και εκείνο το παλαιό Πάσχα που όριζε ο μωσαϊκός νόμος;», θα αναρωτιόταν ίσως κάποιος. Όχι· διότι γι΄ αυτό είπε: «αυτό να κάνετε», για να μας απομακρύνει από εκείνο το παλαιό· διότι εάν αυτό επιφέρει συγχώρεση των αμαρτιών, όπως και επιφέρει, κατά συνέπεια εκείνο το παλαιό εβραϊκό Πάσχα είναι περιττό. Όπως λοιπόν στους Ιουδαίους, έτσι και εδώ, την ανάμνηση της ευεργεσίας την εξασφαλίζει με το μυστήριο, και φράσσει έτσι τα στόματα των αιρετικών· διότι όταν λένε: «από πού είναι φανερό ότι θυσιάστηκε ο Χριστός;», μαζί με τα άλλα τους αποστομώνουμε και με τα μυστήρια· διότι εάν δεν πέθανε ο Χριστός, τίνος σύμβολα είναι αυτά που τελούνται;
Βλέπεις πόση προσπάθεια καταβάλλεται, ώστε διαρκώς να υπενθυμίζεται πως πέθανε για χάρη μας; Διότι επειδή επρόκειτο να εμφανισθούν οι οπαδοί των διαφόρων αιρετικών, όπως για παράδειγμα του Μαρκίωνος, του Ουαλεντίνου και του Μανιχαίου, οι οποίοι αρνούνται αυτήν την θεία οικονομία, υπενθυμίζει το πάθος διαρκώς με τα μυστήρια, ώστε κανείς να μην κάνει εσφαλμένους λογισμούς. Έτσι με το ιερό αυτό δείπνο, αφενός μεν σώζει, και αφετέρου διδάσκει· διότι το μυστήριο αυτό αποτελεί το κυριότερο από τα αγαθά. Γι΄ αυτό και ο Παύλος συνεχώς το επαναλαμβάνει.
Έπειτα αφού το παρέδωσε, λέει: «Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι οὐ μὴ πίω ἀπ᾿ ἄρτι ἐκ τούτου τοῦ γενήματος τῆς ἀμπέλου ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης ὅταν αὐτὸ πίνω μεθ᾿ ὑμῶν καινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρός μου(:σας λέω μάλιστα ότι δεν θα ξαναπιώ πλέον από το προϊόν αυτό και γέννημα της αμπέλου μέχρι την ημέρα εκείνη που θα το πίνω καινούργιο, και με πολύ μεγαλύτερη χαρά και θα ευφραίνομαι μαζί σας στη βασιλεία του Πατέρα μου. Δηλαδή ο μυστικός αυτός δείπνος είναι πρόγευση της τέλειας κοινωνίας και ενώσεώς μας, η οποία θα πραγματοποιηθεί με ατελεύτητη ευφροσύνη και χαρά στη βασιλεία των ουρανών)»[Ματθ.26,29]. Επειδή τους μίλησε σχετικά με το Πάθος και τη Σταύρωση, κάνει λόγο πάλι για την Ανάσταση, αφού έκανε ενδιάμεση υπόμνηση στη Βασιλεία και υπαινίχτηκε έτσι την Ανάστασή Του.
Και γιατί λοιπόν έπινε «ἀπό τό γένημα τῆς ἀμπέλου», και όταν αναστήθηκε; Για να μη νομίζουν οι ανόητοι ότι η ανάσταση είναι πράγμα φανταστικό· διότι ο κοινός λαός το θεωρεί αυτό απόδειξη της ανάστασης. Γι΄ αυτό και οι απόστολοι στη προσπάθειά τους να πείσουν περί της ανάστασης έλεγαν το εξής: «τοῦτον ὁ Θεὸς ἤγειρε τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ ἔδωκεν αὐτὸν ἐμφανῆ γενέσθαι, οὐ παντὶ τῷ λαῷ, ἀλλὰ μάρτυσι τοῖς προκεχειροτονημένοις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡμῖν, οἵτινες συνεφάγομεν καὶ συνεπίομεν αὐτῷ μετὰ τὸ ἀναστῆναι αὐτὸν ἐκ νεκρῶν(:ο Θεός όμως Τον ανέστησε την τρίτη ημέρα από το θάνατό του. Και επέτρεψε να γίνει ορατός και να εμφανισθεί μετά την Ανάστασή του όχι πλέον σε όλο τον λαό. Αλλά εμφανίσθηκε σε μάρτυρες που είχαν εκλεγεί από τον Θεό πολύ πριν σταυρωθεί και αναστηθεί ο Ιησούς. Και οι μάρτυρες αυτοί είμαστε εμείς οι απόστολοι, οι οποίοι φάγαμε και ήπιαμε μαζί του μετά την Ανάστασή του από τους νεκρούς)»[Πράξ. 10,40-41]. Για να δηλώσει λοιπόν ότι θα Τον δουν αναστημένο μεγαλοπρεπώς και ότι αυτοί θα είναι πάλι μαζί Του και αυτοί θα γίνουν μάρτυρες των όσων συμβαίνουν και με τα μάτια τους και εκ των πραγμάτων λέει «ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης ὅταν αὐτὸ πίνω μεθ᾿ ὑμῶν καινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρός μου(:μέχρι την ημέρα εκείνη που θα το πίνω καινούργιο, και με πολύ μεγαλύτερη χαρά και θα ευφραίνομαι στη βασιλεία του Πατέρα μου μαζί με εσάς)», οι οποίοι θα είστε μάρτυρες· διότι εσείς θα με δείτε αναστημένο.
Τι λοιπόν σημαίνει η λέξη «καινόν»; Καινώς, δηλαδή κατά τρόπο παράξενο, χωρίς να έχει σώμα φθαρτό, αλλά αθάνατο και άφθαρτο, που δεν έχει ανάγκη τροφής. Δεν έφαγε και ήπιε μετά την ανάσταση από ανάγκη, διότι δεν είχε ανάγκη από τροφή πλέον το σώμα Του, αλλά για να γνωστοποιηθεί η ανάσταση.
Και για ποιο λόγο δεν ήπιε νερό όταν αναστήθηκε, αλλά κρασί; Για να ξεριζώσει σύριζα μια άλλη πονηρή αίρεση· διότι επειδή υπάρχουν μερικοί που χρησιμοποιούν στα μυστήρια νερό, δείχνει ότι και όταν παρέδωσε τα μυστήρια, χρησιμοποίησε κρασί, και όταν μετά την ανάσταση παρέθετε τράπεζα χωρίς μυστηριακό χαρακτήρα, πάλι χρησιμοποίησε κρασί. «Από τον καρπό» λέγει «της αμπέλου». Και η άμπελος παράγει κρασί και όχι νερό.
«Καὶ ὑμνήσαντες ἐξῆλθον εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν(:και αφού έψαλαν κάποιον ύμνο, βγήκαν για να πάνε στο όρος των Ελαιών)». Ας το ακούσουν όλοι εκείνοι, οι οποίοι αφού φάνε σαν τα γουρούνια, κλωτσάνε την υλική τράπεζα και σηκώνονται μεθυσμένοι, ότι πρέπει να ευχαριστούν και να τελειώνουν με ύμνο. Ακούσατε επίσης όλοι όσοι δεν περιμένατε την τελευταία ευχή των μυστηρίων, διότι αυτή η ευχή είναι σύμβολο της προσευχής εκείνης. Απεύθυνε ευχαριστήρια προσευχή πριν δώσει στους μαθητές, για αν κάνουμε και εμείς ευχαριστήρια προσευχή. Απεύθυνε ευχαριστήρια προσευχή και ύμνους μετά την προσφορά, για να κάνουμε και εμείς το ίδιο.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΠΒ΄(κατ΄επιλογήν), πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 12, σελίδες 188-199.
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 69, σελ. 78-83.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου