Συζητήσεις τῶν Μεγάλων Ρώσων Πρεσβυτέρων 25

Μαθητής: Πώς γίνεται, Πάτερ, τόσοι πολλοί από τους Ρώσους μας να καταφεύγουν με μεγάλο ζήλο στον Άθωνα, επιθυμώντας τη σωτηρία εκεί;

Γέροντα. Και πολλοί δεν κάνουν λάθος: λαμβάνουν σωτηρία στον Άθωνα· αλλά δεν πρέπει να νομίζει κανείς ότι η σωτηρία μπορεί να βρεθεί μόνο στον Άθωνα. Όπου καλείται ο καθένας, εκεί ας μένει, σύμφωνα με τον λόγο του Αποστόλου Παύλου (βλ. Α΄ Κορινθίους 7:20 ). Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είπε: «Οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουν τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία εν παντί τόπου» (βλ. Ιωάννης 4:23-24 ). Πολλοί αγωνίζονται για τον Άθωνα ή εδώ, μετακινούμενοι από τόπο σε τόπο, αναζητούν τη Βασιλεία των Ουρανών στους ανθρώπους και όχι στον εαυτό τους, ξεχνώντας αυτό που λέγεται στο Ευαγγέλιο: « Η βασιλεία του Θεού είναι μέσα σας» ( Λουκάς 17:21 ). Φυσικά, υπάρχουν μετακινήσεις από τόπο σε τόπο για καλούς λόγους, αλλά ως επί το πλείστον αυτό οφείλεται στην έλλειψη ταπεινότητας και υπομονής και στην κρίση των άλλων.

Μαθητής: Πατέρα, γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που ευαρεστούν τον Κύριο Θεό, αλλά δεν έχουν κάποια ιδιαίτερα πνευματικά χαρίσματα;

Γέροντα, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο Θεό για τα μεγάλα Του ελέη προς εμάς, γιατί τόσο σοφά κανονίζει τη σωτηρία μας, και ας εμπιστευτούμε τα δώρα μας στο άγιο θέλημά Του· ας τα κανονίσει όπως Του αρέσει. Εμείς, από την πλευρά μας, αρκεί να αναγκάσουμε τους εαυτούς μας στην αρετή. Όπως ακριβώς στην κοσμική ζωή ένας πλούσιος κύριος εμπιστεύεται τον πλούτο του σε έναν πιστό και έμπιστο διαχειριστή, γνωρίζοντας ότι ο πλούτος του θα είναι ασφαλής στα χέρια αυτού του ανθρώπου, έτσι και ο Κύριος απονέμει ιδιαίτερα δώρα σε τέτοια άτομα που θα τα χρησιμοποιήσουν για τη σωτηρία των ίδιων και των πλησίον τους.

Μαθητής: Είναι δυνατόν να ζητήσουμε από τον Κύριο πνευματικά χαρίσματα;

Γέροντα. Οι πρεσβύτεροι μας απαγόρευσαν να ζητάμε. Πολλοί ζητούσαν, και ο Ελεήμων Κύριος τους το έδωσε, θέλοντας να καταπραΰνει τις ανόητες κραυγές τους, αν και γνώριζε ότι αυτό που του δινόταν δεν θα τους ωφελούσε (βλ. το παράδειγμα του Ευλόγιου του Καμεντομηχανή στον Πρόλογο, 27 Μαρτίου· αν και ο Πρόλογος μιλάει για υλικό πλούτο, αυτό μπορεί να εφαρμοστεί και στον πνευματικό πλούτο). Σου λέω, αδελφέ μου, μην επιθυμείς να λάβεις ή να αποκτήσεις κανένα πνευματικό χάρισμα· αυτή ακριβώς η επιθυμία είναι λανθασμένη και καταστροφική. Αλλά προσπάθησε να διατηρήσεις τον εαυτό σου όσο το δυνατόν περισσότερο με βαθιά ταπεινότητα και εμπιστεύσου όλα τα άλλα στο θέλημα του Θεού. Γιατί δεν ξέρουμε αν είναι ωφέλιμο για εμάς να λαμβάνουμε κάποιο χάρισμα. Και θα σου το πω ξανά: ένα ανόητο παιδί ζητάει από τον πατέρα του ένα μαχαίρι, αλλά ο πατέρας δεν του το δίνει, γνωρίζοντας ότι το παιδί, μέσα στην ανοησία του, μπορεί να κόψει τον εαυτό του με αυτό. Αδελφέ μου, κατεύθυνε όλες σου τις προσπάθειες και όλες σου τις προθέσεις στο να βλέπεις τον εαυτό σου, όπως γράφει γι' αυτό ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος : «Καλύτερος είναι αυτός που έχει τη δύναμη να βλέπει τον εαυτό του παρά αυτός που έχει τη δύναμη να βλέπει τους Αγγέλους» (Λόγος 41, στίχος 198).

Μαθητής: Πατέρα, τι σημαίνει να βλέπεις τον εαυτό σου; Πες μου, για όνομα του Θεού.

Γέροντας: Σύμφωνα με τα γραπτά των Αγίων Πατέρων και από εμπειρία, όσο μας έχει αποκαλύψει ο Κύριος, το να βλέπεις τον εαυτό σου σημαίνει να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου ως μεγάλο αμαρτωλό και να θεωρείς τον εαυτό σου χειρότερο από οποιονδήποτε μεγάλο αμαρτωλό, να βλέπεις τις αμαρτίες σου περισσότερες από την άμμο της θάλασσας και να θεωρείς τον εαυτό σου ανάξιο ακόμη και να περπατήσει στη γη, και ούτω καθεξής.

Μαθητής: Πατέρα, αυτό είναι πολύ δύσκολο και πέρα ​​από τις δυνάμεις μας.

Γέροντας: Θα ήταν καλύτερα να πούμε: δεν θέλουμε, γιατί όποιος θέλει να σωθεί θα το βρει πολύ εύκολο. Η βοήθεια του Θεού μας περιμένει και είναι πάντα έτοιμη για εμάς· μόνο που χρειάζεται να κάνουμε την προσπάθεια. Χωρίς καταναγκασμό, τίποτα δεν θα συμβεί. Λέγεται: «Οι αναγκαστικοί λαβαίνοντας τη βασιλεία των ουρανών με τη βία» (βλ. Ματθαίος 11:12 ).

Μαθητής: Αντιμετωπίζουν όλοι την ίδια πρόκληση της αυτοταπεινώσεως;

Γέροντας: Ποικίλλει ανάλογα με την πορεία που ακολουθεί κανείς. Αλλά αυτό το έργο είναι ευκολότερο για απλές καρδιές, για εκείνες με ισχυρότερη πίστη και μεγαλύτερη απλότητα, όπως βλέπουμε, για παράδειγμα, στον Παύλο τον Απλό.

Μαθητής: Πατέρα, γιατί παρατηρώ πάντα τις αδυναμίες των ανθρώπων; Για παράδειγμα, όταν ακούω κάποιον να διαβάζει κάτι ή να μιλάει για κάποιον, τον κρίνω νοερά, σκεπτόμενος: αυτό το άτομο υπόκειται σε αυτό ή εκείνο το πάθος ή αμαρτία. Τι πρέπει να κάνω δεδομένης αυτής της αμαρτωλής μου συνήθειας;

Γέροντα. Η ανθρώπινη καρδιά είναι σαν καθρέφτης ή καθαρό γυαλί. Αν είναι καθαρή από πάθη και κακίες, τότε βλέπει αυτή την καθαρότητα σε κάθε άνθρωπο και δεν κρίνει ούτε επικρίνει κανέναν. Γι' αυτό, πρέπει να προσευχόμαστε στον Κύριο Θεό να μας χαρίσει «να βλέπουμε τις δικές μας αμαρτίες και να μην κρίνουμε τον αδελφό μας» (Προσευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου ). Πόσο μεγάλη είναι αυτή η αμαρτία της κρίσης του πλησίον μας και τι μεγάλη απώλεια μας προκαλεί και εμπόδιο στη σωτηρία, είπε γι' αυτό ο Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός στο Άγιο Ευαγγέλιο: « Μη κρίνετε, για να μην κριθείτε· επειδή, με όποια κρίση κρίνετε, θα κριθείτε» ( Ματθαίος 7:1-2 ). Αν όμως η καρδιά κάποιου είναι ακάθαρτη και μολυσμένη από πάθη και κακίες, βλέπει αυτή την ακαθαρσία σχεδόν σε κάθε άνθρωπο, παρατηρεί και υποψιάζεται το κακό σε όλους, όπως γράφει γι' αυτό ο Άγιος Δημήτριος του Ροστόφ (βλ.: «Πνευματικό Αλφάβητο»). Ο Άγιος Τύχων, ο θαυματουργός του Ζάντονσκ, λέει το ίδιο.

Μια μέρα, μερικοί δάσκαλοι και μέντορες από εκπαιδευτικά ιδρύματα ρώτησαν τον πρεσβύτερο: «Πάτερ, μερικές φορές κατά τη διάρκεια των μαθημάτων μας συμβαίνει: επιστρέφεις σπίτι μετά τα μαθήματα αναστατωμένος και ανήσυχος».

Γέροντας: Υπάρχει ποτέ λόγος για αυτή την ανησυχία σας;

Μέντορες. Το πρωί, όταν πηγαίνουμε στην τάξη, κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να προετοιμαστούμε ώστε η διδασκαλία να προχωρήσει σύμφωνα με το σχέδιο και δημιουργούμε νοερά σχέδια μαθήματος.

Γέροντας: Βλέπεις, η αρχή σου είναι υπερήφανη, αλαζονική και αλαζονική. Δεν θα ήταν καλύτερα να κάνεις το εξής: όταν ξεκινήσεις να εργάζεσαι, πρώτα προσευχήσου πιο θερμά στον Κύριο Θεό, ώστε Αυτός ο Ίδιος να κατευθύνει το έργο σου για τη δόξα Του, και ταπείνωσέ τον εαυτό σου, αναγνωρίζοντας την αδυναμία και την αδυναμία σου, γιατί χωρίς τη βοήθεια του Θεού δεν μπορούμε ούτε το στόμα μας να ανοίξουμε. Έτσι, αν διατηρείς το νου σου ταπεινό και κατά τη διάρκεια των σπουδών σου καταφεύγεις νοερά στον Κύριο με προσευχή και ζητάς τη βοήθειά Του, τότε, πίστεψέ με, θα είσαι πάντα γαλήνιος και ήρεμος;

Ερώτηση: Πατέρα, μερικές φορές τα πράγματα γίνονται τόσο δύσκολα, και δεν υπάρχει κανείς να συμβουλευτεί. Σου γράφω—χρειάζεται πολύς χρόνος για να πάρω απάντηση, και τη χρειάζομαι πολύ σύντομα. Μπορείς να μου πεις τι να κάνω;

Απάντηση: Προσευχηθείτε στον Θεό τρεις φορές και κάντε ό,τι σας καθοδηγεί (Οδηγός για την Πνευματική Ζωή των Αγίων Βαρσανούφιου του Μεγάλου και Ιωάννη, απάντηση 711).

Ερώτηση: Πάτερ, γιατί μιλάς τόσο λίγο και λες μόνο τα απαραίτητα, παρόλο που θα ήθελα να μάθω και να ακούσω περισσότερα από εσένα;

Απάντηση: Ω, αδελφέ μου, μην θέλεις να μάθεις πολλά πριν προλάβεις· προσπάθησε να μάθεις μέσα από την εμπειρία και την πράξη, και τότε θα τα μάθεις όλα με μεγαλύτερη ακρίβεια. Οι πρεσβύτεροι μας έλεγαν: «Αν κάποιος πλουτίσει σε εγκόσμια αγαθά, τότε γίνεται πιο τσιγκούνης και πιο συνετός, αλλά αυτός που έχει ίσα έσοδα και έξοδα δεν οικονομεί ούτε δεκάρα». Το ίδιο ισχύει και στην πνευματική ζωή.

Σχετικά με την εξομολόγηση σκέψεων σε έναν πρεσβύτερο

Ερώτηση: Πάτερ, μερικοί άνθρωποι που έρχονται στο μοναστήρι λένε ότι δεν υπάρχουν πλέον πρεσβύτεροι που να μπορούν να τους καθοδηγήσουν στη σωτηρία της ψυχής τους, και ζουν χωρίς καθοδήγηση από κανέναν· μερικοί από αυτούς στη συνέχεια ενδίδουν στην αμέλεια.

Απάντηση: Αν και, λόγω των αμαρτιών μας, δεν υπάρχουν πλέον πρεσβύτεροι όπως υπήρχαν κάποτε, ο Κύριος δεν θα επιτρέψει να χαθεί όποιος πραγματικά επιθυμεί τη σωτηρία, αλλά θα του στείλει έναν πρεσβύτερο, ή ο ίδιος, με το δικό Του θέλημα, θα τον φωτίσει. Αυτό το λένε όσοι αρνούνται να ταπεινώσουν την καρδιά και τη σοφία τους· γι' αυτούς, η σωτηρία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Οι δίκαιοι δεν θα στερηθούν στη γη μέχρι το τέλος του χρόνου (Οδηγός για την Πνευματική Ζωή των Αγίων Βαρσανουφίου του Μεγάλου και Ιωάννη· Άγιος Νήφων, Απάντηση 4).

Ερώτηση: Πάτερ, γιατί συμβαίνει σε ορισμένους μοναχούς, ακόμη και σε λαϊκούς, να βιώνουν οράματα και φόβους ή να θολώνουν το μυαλό τους από σκέψεις, παρόλο που είχαν την πρόθεση να σωθούν;

Απάντηση: Ο Κύριός μας και Θεός επιθυμεί να σωθούν όλοι. Εμείς δεν επιθυμούμε να σωθούμε όπως Εκείνος επιθυμεί για εμάς. Αυτό συμβαίνει σε τέτοιους ανθρώπους κυρίως λόγω αλαζονείας, υπερηφάνειας και κρίσης προς τους άλλους. Όταν αναλαμβάνουν ένα κατόρθωμα, δεν συμβουλεύονται κανέναν, ζουν σύμφωνα με το δικό τους θέλημα και έτσι χάνονται.

Ερώτηση: Υπάρχει κάποια ελπίδα για τη σωτηρία τους;

Απάντηση: Μπορούν, αν θέλουν, αλλά είναι δύσκολο. Οι πρεσβύτεροι μας έλεγαν: «Μόνο ο τάφος μπορεί να ισιώσει έναν καμπούρη». Ωστόσο, δεν χρειάζεται να απελπιζόμαστε: το έλεος του Κυρίου είναι μια ανεξάντλητη άβυσσος. Αλλά πρώτα, πρέπει να γίνουν σαν μικρά παιδιά και να μην κάνουν τίποτα χωρίς ευλογία. Πρέπει να συμβουλεύονται για τα πάντα, όχι με όλους φυσικά, αλλά με κάποιον που εμπιστεύονται - τον πνευματικό τους πατέρα ή έναν αδελφό που διαθέτει πνευματική διορατικότητα.

Ερώτηση: Πάτερ, όλοι οι άγιοι ζούσαν υπό την καθοδήγηση των πρεσβυτέρων;

Απάντηση: Όχι, όχι όλοι· πολλοί ευαρέστησαν τον Θεό ακόμη και χωρίς καθοδήγηση. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα: όπως η Οσία Μαρία η Αιγυπτία· η καρδιά της πληγώθηκε από έντονη θλίψη για τις αμαρτίες της. Αναγνώρισε την αμαρτωλή ζωή της και αποσύρθηκε σε μια βαθιά, έρημη έρημο. Και ανεξάρτητα από τους αγώνες που ανέλαβε ή τα βάσανα που υπέμεινε, εξακολουθούσε να θεωρεί τον εαυτό της μεγάλη αμαρτωλή. Μέσω αυτού, απέκτησε πνευματική φτώχεια και έλαμψε σαν φωτοφόρος στη γη, και μέχρι σήμερα η Αγία Εκκλησία την ευλογεί και την τιμά. Ομοίως, οι άνθρωποι πηγαίνουν σε έναν γέροντα μόνο για να ταπεινώσουν τη σοφία τους και να συντρίψουν το πονηρό τους θέλημα, ώστε να το υποτάξουν στο θέλημα του Θεού και στη συνέχεια να εκπληρώσουν τις εντολές του Κυρίου χωρίς προσπάθεια.

Ερώτηση: Πάτερ, είναι απολύτως απαραίτητο για όλους να έχουν έναν πρεσβύτερο για καθοδήγηση στην πνευματική τους ζωή, και δεν αρκεί, όπως λένε μερικοί, απλώς να διαβάζουν πνευματικά βιβλία;

Απάντηση: Όταν διδάσκουν στα παιδιά τους ανάγνωση και γραφή, γιατί τα στέλνουν σε σχολεία και προσλαμβάνουν δασκάλους για να τους εξηγούν τι είναι γραμμένο στα βιβλία; Γιατί να μην τους δίνουν απλώς βιβλία και σχολικά βιβλία και να τα αφήνουν να μαθαίνουν μόνα τους, χωρίς δασκάλους; Και αυτό γίνεται για να τους διδάξουν την επιστήμη μέσα σε λίγα χρόνια, παρόλο που η επιστήμη είναι χρήσιμη μόνο σε αυτόν τον βραχύβιο κόσμο. Πώς μπορούν να περιφρονούν τόσο πολύ την αθάνατη ψυχή, λέγοντας ότι δεν υπάρχει ανάγκη για καθοδήγηση στην πνευματική ζωή;

Ερώτηση: Πάτερ, παρατηρώ ότι μόνο λίγοι από αυτούς που λένε ότι δεν υπάρχουν πλέον πρεσβύτεροι και αρχίζουν να διαβάζουν βιβλία αποκτούν ζεστασιά καρδιάς και διάκριση: γιατί τους συμβαίνει αυτό;

Απάντηση: Αν κάποιος επιθυμεί πραγματικά να σωθεί, ο Κύριος θα του στείλει έναν αόρατο δάσκαλο ακόμη και σε αυτόν τον αιώνα. Αλλά στην Αγία Γραφή , όπως μαρτυρεί ο Απόστολος Πέτρος, υπάρχουν μερικά πράγματα δυσνόητα, τα οποία οι αδαείς και ασταθείς διαστρεβλώνουν προς δική τους καταστροφή ( Β΄ Πέτρου 3:16 ). Γι' αυτό, πολλοί που την διαβάζουν πέφτουν σε ψευδείς διδασκαλίες, αιρέσεις και σχίσματα. Ένας δάσκαλος είναι απολύτως απαραίτητος στην ανάγνωση της Θείας Γραφής. Διαβάζουμε στις Πράξεις των Αγίων Αποστόλων ότι όταν ο άγιος Απόστολος Φίλιππος ρώτησε τον ευνούχο της βασίλισσας της Μουρινάς, η οποία διάβαζε το βιβλίο του προφήτη Ησαΐα, αν καταλάβαινε αυτό που διάβαζε, απάντησε: « Πώς μπορώ να το καταλάβω αν κάποιος δεν με καθοδηγήσει;» ( Πράξεις 8:31 ).

Όταν ζούσα ακόμα στην Όπτινα Πούστιν, πολλοί δόκιμοι αγόραζαν για τον εαυτό τους πνευματικά ωφέλιμα ιερά βιβλία, όπως η Φιλοκαλία, και άλλοι έλεγαν: «Να το πρεσβύτερο - βιβλία για εμάς». Αλλά κανένα από αυτά δεν αποδείχθηκε χρήσιμο. Μάλιστα, ακονίζουν το μυαλό τους για να διδάξουν τους άλλους, αλλά οι ίδιοι δεν έχουν μάθει να εξασκούν τις αρετές. Αυτό συμβαίνει και στον κόσμο: αν κάποιος διαβάσει ή ρωτήσει για ένα επάγγελμα ή κάποια άλλη δεξιότητα, αλλά δεν την εξασκεί ο ίδιος, πώς είναι δυνατόν να τη μάθει;

Ερώτηση: Πατέρα, τι πρέπει να κάνει κάποιος αν δεν μπορεί πραγματικά να βρει κάποιον που να μπορεί να του ερμηνεύσει τις Γραφές;

Απάντηση: Ζητήστε και θα βρείτε· ζητήστε επιμελώς και θα βρείτε. Αν κάποιος προσεύχεται θερμά στον Κύριο Θεό, τότε κάθε μικρό πράγμα που μπορεί να κάνει ένα παιδί θα ωφελήσει την ψυχή του. Και ο ισχυρισμός ότι κάποιοι θα ήθελαν να βρουν καθοδήγηση αλλά δεν τη βρίσκουν, γίνεται από εκείνους που αρνούνται να ταπεινωθούν. Επιπλέον, ο εχθρός του ανθρώπινου γένους, που πάντα επιδιώκει την καταστροφή μας, μας εμποδίζει: γνωρίζει ότι αν κάποιος ζητήσει ταπεινά συμβουλές από κάποιον έμπειρο στην πνευματική ζωή, θα εξηγήσει τα τεχνάσματα του εχθρού στον ερωτώντα (όπως γράφει ο Άγιος Αββάς Δωρόθεος στην πέμπτη οδηγία του).

Ερώτηση: Πάτερ, συγχώρεσέ με για όνομα του Κυρίου, με βασανίζουν πάλι οι σκέψεις μου: Ψάχνω για έναν έμπειρο πρεσβύτερο και δεν μπορώ να βρω κάποιον που να μου ταιριάζει· σκέφτομαι συνέχεια ότι δεν αρκεί να ζω όπως τους βλέπω να ζουν. Αν ήταν ο τρόπος μου, θα έπρεπε να ζουν καλύτερα.

Απάντηση: Αδελφέ μου, αν δεν ταπεινώσεις τον εαυτό σου και δεν αποκόψεις το δικό σου θέλημα, δεν θα βρεις ποτέ ειρήνη. Ζήτα πρώτα τη Βασιλεία των Ουρανών μέσα σου, έπειτα θα τη βρεις στους ανθρώπους. Είναι γραμμένο στη Γραφή: «Εχθροί του ανθρώπου θα είναι οι οικείοι του» ( Ματθαίος 10:36 ). Με αυτούς τους εχθρούς πρέπει να αγωνιστούμε. Όταν αγωνιζόμαστε και αναγνωρίζουμε την αδυναμία και την ανικανότητά μας - ότι χωρίς τη βοήθεια του Θεού εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα - τότε θα θεωρήσουμε κάθε άνθρωπο καλύτερο από τον εαυτό μας και θα βρούμε έναν κατάλληλο οδηγό.

Ερώτηση: Πάτερ, γιατί μεταξύ των πρεσβυτέρων συναντά κανείς τόσο λίγους επιδέξιους; Συμβαίνει μάλιστα μερικοί πρεσβύτεροι να είναι άγιοι, αλλά να έχουν μικρή επιδεξιότητα;

Απάντηση: Όσοι διατηρούν τη χάρη του Αγίου Βαπτίσματος είναι άγιοι αλλά άπειροι. Έχοντας ασπαστεί τον ζήλο για σωτηρία, αγιάζονται γρήγορα, χωρίς να βιώσουν τους αγώνες που είναι συνηθισμένοι σε όσους έχουν πέσει μετά το βάπτισμα. Εφόσον δεν έχουν βιώσει τον αγώνα, δεν μπορούν να είναι σύμβουλοι σε αυτό το θέμα . Υπάρχουν όμως και άγιοι που μόνο ο κόσμος τιμά ως αγίους και επαινεί ως διορατικούς - και δεν προσκολλάται σε αυτούς.

Οι πρεσβύτεροι μας είπαν: «Ζήτησε για τον εαυτό σου έναν πρεσβύτερο, όχι τόσο έναν άγιο όσο έναν επιδέξιο και έμπειρο· πολλοί είναι άγιοι πρεσβύτεροι, αλλά λίγοι επιδέξιοι». Πρέπει να συμβουλεύεσαι ανθρώπους που είναι συνετοί, συμπονετικοί και έχουν πνευματική κατανόηση, και ιδιαίτερα να ζητάς για τον εαυτό σου έναν πρεσβύτερο που είναι πτωχός στο πνεύμα, πράος και ταπεινός, και στολισμένος με άλλες αρετές, όπως γράφει ο άγιος Απόστολος Παύλος (βλ. Γαλ. 5:22-23 ). ​​Τέτοιοι άνθρωποι περιφρονούνται κυρίως από τον κόσμο· ο κόσμος τους μισεί, όπως είπε ο Κύριος γι' αυτούς στο Άγιο Ευαγγέλιο (βλ. Ιωάννης 15:18-19 ). Μακάριος ο άνθρωπος που βρίσκει έναν έμπειρο και επιδέξιο τιμονιέρη για τη σωτηρία του.

Σχετικά με την ανάγνωση βιβλίων και την προσευχή

Ερώτηση: Πατέρα, σκέφτομαι να αγοράσω βιβλία και να τα διαβάσω. Πώς θα με ευλογούσες;

Απάντηση: Μάθε ό,τι έχεις ήδη διαβάσει, αλλιώς θα ξέρεις πάρα πολλά, και η υπερβολική γνώση θα σε κάνει αλαζόνα. Αφοσιώσου περισσότερο στην Προσευχή του Ιησού. Τότε δεν θα θέλεις καν να διαβάσεις βιβλία όταν σε ευχαριστεί και σε διδάσκει.

Η Σμαράγδα ρώτησε τον γέροντα: «Πάτερ, έχω πολλά βιβλία. Ευλόγησέ με και θα σου στείλω μερικά να διαβάσεις». Ο γέροντας απάντησε: «Όχι, δεν τα χρειάζομαι». Η Σμαράγδα ρώτησε: «Γιατί;» Ο γέροντας απάντησε: «Επειδή έχουμε μόνο ένα μυαλό· αν εξασθενήσει από το διάβασμα βιβλίων, δεν μπορεί να προσευχηθεί νηφάλια. Αλλά θεωρώ πιο ωφέλιμο για τον εαυτό μου να ασχολούμαι με την προσευχή».

Ερώτηση: Πατέρα, θα με ευλογούσες να διαβάσω αυτό το βιβλίο που μου έδωσε ένας αδελφός;

Απάντηση: Δεν είναι χρήσιμο να διαβάσετε αυτό το βιβλίο: χρειάζεται να διαβάσετε βιβλία που σας διδάσκουν πώς να ξεπεράσετε τα πάθη.

Ερώτηση: Πατέρα, όταν διαβάζω κάποια πνευματικά βιβλία και βρίσκω κάτι εποικοδομητικό, η σκέψη αυτή με εμπνέει να το γράψω. Πώς θα με ευλογούσες;

Απάντηση: Όχι, μην το γράφεις. Ο εχθρός θέλει μόνο να σπαταλήσει τον χρόνο σου, να σε απομακρύνει από την προσευχή. Αν ήξερες μόνο τις προσπάθειες που καταβάλλει για να απομακρύνει τους ανθρώπους από την προσευχή, θα ήταν έτοιμος να δώσει σε αυτό το άτομο όλους τους θησαυρούς του κόσμου. Αυτός, ο πονηρός, ξέρει τι ευλογίες αποκτά κάποιος μέσω της προσευχής.

Ερώτηση: Πατέρα, ποια βιβλία είναι καλύτερα να διαβάσω;

Απάντηση: Παΐσιος (Βελιτσκόφσκι), Ιωάννης Κλίμακος, Σεραφείμ του Σάρωφ , με την προσθήκη κανόνων στην Προσευχή του Ιησού, Ησύχιος Ιεροσολύμων , Αββάς Δωρόθεος και άλλοι που διδάσκουν καλές πράξεις και προσευχή. Αλλά να διαβάζετε λιγότερο και να αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στην προσευχή.

Μερικοί μορφωμένοι μοναχοί που είχαν ολοκληρώσει ένα μάθημα θεολογίας είπαν στον γέροντα: «Είναι καλό και ωφέλιμο για τους νέους δόκιμους και τους μοναχούς να διαβάζουν το Ερμηνευτικό Ευαγγέλιο και την Επιστολή». Ο γέροντας απάντησε: «Κανείς δεν μπορεί να τους επικρίνει για αυτό το ανάγνωσμα, γιατί ολόκληρη η πίστη μας βασίζεται σε αυτά τα βιβλία. Ο Άγιος Μακάριος της Αιγύπτου λέει τα εξής: «Το Ευαγγέλιο δείχνει ξεκάθαρα πώς να υφαίνεις το λινό, και η Επιστολή εξηγεί πώς να φτιάχνεις το μαλλί»» (Ομιλία 5, Κεφάλαιο 19).

Πρέπει να ζούμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο και τον Απόστολο για να αποκτήσουμε την εμπειρία που θα μας διδάξει τα πάντα. Χωρίς εμπειρία, ακόμα κι αν διαβάζουμε αυτά τα βιβλία, θα γνωρίζουμε το θέμα επιφανειακά και θα ακονίζουμε το μυαλό μας, αλλά η καρδιά μας θα έχει μικρή συμπάθεια για αυτά που διαβάζουμε. Είναι καλύτερο και πιο ωφέλιμο για έναν αρχάριο να ξεχάσει το εγώ του, να αφήσει τη σοφία του στα πόδια συνετών ανθρώπων, να αποκόψει το θέλημά του και να απαρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει τον σταυρό του, όπως λέει ο Κύριος στο Άγιο Ευαγγέλιο . Είναι δύσκολο να σωθούμε χωρίς ταπεινότητα. Ακόμα κι αν γνωρίζουμε όλη τη σοφία αυτού του αιώνα, αν μας λείπει η ταπεινότητα, δεν θα υπάρξει κανένα όφελος, και η ψυχή μας θα είναι άδεια αν βασιστούμε μόνο στη γνώση.

Σχετικά με τη στάση απέναντι στους αδελφούς

Ερώτηση: Πάτερ, τι θα με συμβουλεύατε να κάνω αν πίνω τσάι ή τρώω κάτι στο κελί μου και έρθει ένας αδελφός σε μένα, να τον προσκαλέσω να συμμετάσχει ή όχι;

Απάντηση: Όχι, μην προσκαλείς· αν εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου να προσκαλείς, δεν θα βρεις ποτέ γαλήνη.

Ερώτηση: Μερικοί από τους αδελφούς με προσκαλούν στο κελί τους και μου προσφέρουν γλυκά. Τι πρέπει να κάνω;

Απάντηση: Αν συναναστρέφεσαι με πλούσιους, θα ξεχάσεις τον Θεό.

Ερώτηση: Αν κάποιος αδελφός ή λαϊκός έρθει σε εμάς στον διάδρομο και ακούσω από το κελί μου ότι κάποιος έχει φτάσει, πρέπει να ανοίξω την πόρτα του κελιού μου και να ρωτήσω τι χρειάζεται ή όχι;

Απάντηση: Όχι, δεν χρειάζεται να ανοίξετε την πόρτα, αλλά αν έρθει στο κελί σας και χτυπήσει, αυτό είναι άλλο θέμα.

Ωστόσο, ο πατήρ Αλέξανδρος συμβούλευε να αποφεύγονται μόνο οι άσκοπες συζητήσεις με τους αδελφούς, οι οποίες, αν και ασύμφορες, απέσπασαν την προσοχή από την προσευχή και την αυτοσυγκέντρωση. Όταν οι περιστάσεις απαιτούσαν να είναι κανείς με τους αδελφούς, δεν συμβούλευε να τις αποφεύγει. Τέτοια, για παράδειγμα, είναι η συμβουλή του προς την μοναχή Καλλισθένη.

Ερώτηση: Τι πρέπει να κάνω; Θρηνώ: η υπακοή μου είναι μάταιη και συνωστισμένη, δεν ζω μόνος στο κελί μου και δεν βρίσκω χρόνο ή τόπο να συγκεντρώσω τις σκέψεις μου και να προσευχηθώ.

Απάντηση: Ο Άγιος Θεοδόσιος ο Μέγας (βίος χρονολογείται στις 11 Ιανουαρίου) λέει ότι η μοναστική ζωή ολοκληρώνεται όχι στη μοναξιά του σώματος, αλλά στη μεσιτεία ενώπιον του Θεού και στη σιωπή της καρδιάς.

Ερώτηση: Πάτερ, μερικές φορές μετά τον Εσπερινό έρχεται μια αδελφή και θέλει να μου μιλήσει για υπακοή ή κάποια λύπη—να την δεχτώ ή να την αρνηθώ; Όταν αρνούμαι, θλίβομαι, αλλά αν την δεχτώ και μιλήσω, δεν έχω χρόνο να διαβάσω τον κανόνα της προσευχής μετά. Τι πρέπει να κάνω;

Απάντηση: Δέξου και παρηγόρησε την αδελφή σου, και όταν δεν μπορείς να τηρήσεις τον κανόνα, τότε κάθισε και πες την Προσευχή του Ιησού όσο περισσότερο μπορείς, μία ώρα ή μισή ώρα, και αυτό θα υπολογιστεί στη θέση του κανόνα. Αν αρνηθείς, η χάρη θα αφαιρεθεί.

Ερώτηση: Όταν βλέπω κάποια διχόνοια μεταξύ των αδελφών, πρέπει να το πω στον ανώτερο προς όφελος του πλησίον μου;

Απάντηση: Μην πεις τίποτα: πες το μία φορά, μετά δύο φορές και θα σου γίνει συνήθεια.

Μια άλλη φορά, ο γέροντας μίλησε γι' αυτό στη μοναχή Καλλισθένη: «Καλό είναι να καλύπτεις τις αδυναμίες και τις αμαρτίες των άλλων, γιατί τότε ο Κύριος θα καλύψει και τις δικές μας αδυναμίες. Αλλά πρέπει να ασκεί κανείς διακριτικότητα σε όλα. Αν καλύψεις μια αδελφή με την ελπίδα της βελτίωσής της και δεις ότι έχει αυτογνωσία και μετανοεί για τις αμαρτίες της, τότε αυτό είναι καλό. Αλλά αν πέσει σε μεγαλύτερο κακό, τότε πρέπει να το εξηγήσεις στον ανώτερο· θα την διορθώσει με την εξουσία της, ώστε η ψυχή της να μην χαθεί· γιατί αυτός είναι ο σκοπός για τον οποίο η εξουσία θεσπίστηκε από τον Θεό. Δεν θα λογοδοτείτε για τους άλλους ενώπιον του Θεού· ο καθένας θα λογοδοτεί για τον εαυτό του ενώπιον του Θεού. Και αν βοηθάμε τους αδύναμους να σηκωθούν ή να γίνουν πιο δυνατοί, τότε αυτή η αρετή δεν είναι μικρή· λέγεται: Βαστάτε ο ένας τα βάρη του άλλου, και με αυτόν τον τρόπο θα εκπληρώσετε τον νόμο του Χριστού ( Γαλ. 6:2 )».

Ερώτηση ενός μαθητή: Γιατί συχνά εκνευρίζομαι με κάποιους ανθρώπους που έρχονται σε μένα για συμβουλές ή πνευματικό όφελος; Μερικές φορές δεν ξέρω τι να κάνω.

Απάντηση: Αυτό προκύπτει από την αμέλεια και την παραμέλησή μας προς τον εαυτό μας, από την αποτυχία μας να διατηρήσουμε τη συνεχή μνήμη του Κυρίου που είναι απαραίτητη για εμάς. Κάθε αδελφός που έρχεται σε εμάς είναι μέλος του Χριστού και πρέπει να τον δεχόμαστε ως έναν που μας έχει στείλει ο Κύριος, με τη μέγιστη προσοχή και στοργή. Αν ερχόταν σε εσάς ένας αγγελιοφόρος από έναν επίγειο βασιλιά, σίγουρα θα τον δεχόσασταν με μεγάλο σεβασμό και χαρά. Γιατί να μην δεχθείτε επίσης κάθε αδελφό ως έναν που σας έχει στείλει ο Βασιλιάς των βασιλιάδων για το αμοιβαίο πνευματικό σας όφελος; Αν δεν δεχθείτε αυτούς που έρχονται και δεν τους φερθείτε ευγενικά, ο Κύριος θα σας πάρει τη χάρη Του και θα «τη δώσει σε αυτόν που παράγει τους καρπούς Του» (βλ. Ματθαίος 21:43 ).

Ερώτηση ενός μαθητή. Μερικές φορές σκέφτομαι να εγκαταλείψω την υπακοή που μου επιβάλλει η εξουσία. Υποστηρίζω την ιδέα ότι στη σιωπή βρίσκω ευκολότερο να συγκεντρωθώ και να δώσω προσοχή στον εαυτό μου. Στην τωρινή μου υπακοή, ωστόσο, δεν βρίσκω χρόνο να συνέλθω σωστά. Νιώθω την επείγουσα ανάγκη να προετοιμαστώ για τη μελλοντική ζωή, αλλά οι συνθήκες της παρούσας κατάστασής μου το εμποδίζουν αυτό: η μνήμη του Θεού φεύγει από μένα, κάτι που με θλίβει πολύ.

Απάντηση: Η εγκατάλειψη της υπακοής δεν είναι πάντα ωφέλιμη. Γνωρίζετε πραγματικά ότι στη σιωπή θα συγκεντρωθείτε πιο εύκολα και θα θυμάστε περισσότερο τον Θεό; Δεν είναι αυτό μια απάτη του εχθρού; Δεν είναι δυνατόν να θυμάστε συνεχώς τον Θεό και να περπατάτε ενώπιόν Του ακόμη και με αληθινή υπακοή; Όχι. Είναι απολύτως δυνατό. Ο Άγιος Κάλλιστος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ήταν μάγειρας. Στεκόταν δίπλα στη σόμπα και θυμόταν τον Κύριο, λάμποντας από προσευχή και προσοχή. Ο Πατριάρχης Φώτιος ήταν γερουσιαστής, αλλά παρά τις πολύπλοκες ασχολίες του, δεν επέτρεπε στο μυαλό του να περιπλανιέται σε ξένα ζητήματα. Οι σκέψεις του δεν απομακρύνονταν ποτέ από τον Θεό και με το θέλημα του Θεού εξελέγη στον Πατριαρχικό θρόνο . Σας συμβουλεύω επίσης να αφήσετε στην άκρη κάθε σκέψη αλλαγής της θέσης σας προς το παρόν. Θα έρθει η ώρα - ο ίδιος ο Κύριος θα τακτοποιήσει την κατάστασή σας, αν Αυτόν ευαρεστεί.

Ερώτηση: Αν παραμείνουμε σιωπηλοί και δεν πούμε σε κανέναν για την κατάστασή μας, τότε ποιος θα μας καταλάβει, ποιος θα γνωρίζει τις ανάγκες και τις φιλοδοξίες μας;

Απάντηση: Και πάλι, θα πω ότι αν ευαρεστεί τον Θεό, τότε ακόμη και χωρίς σκόπιμες δηλώσεις, προσπάθειες ή τεχνάσματα εκ μέρους ενός ατόμου, εκείνοι που υποτίθεται ότι είναι υπεύθυνοι θα παρατηρήσουν τις κλίσεις και τις ικανότητές του και θα του αναθέσουν κατάλληλη υπηρεσία ή υπακοή. Και αυτό θα διευθετηθεί και θα κατευθυνθεί από τη θέληση και τη δράση του ίδιου του Προμηθευτή. Μια θέση που θα παραχωρηθεί από το πανάγαθο, πανσοφό και παντοδύναμο θέλημά Του θα είναι, φυσικά, σταθερή, αλάθητη και απολύτως σκόπιμη και αξιόπιστη.

Μια ερώτηση από έναν αδελφό. Απασχολημένος με κάποια υπακοή, μερικές φορές τρώω φαγητό σε λάθος στιγμή — δηλαδή, όχι με τους αδελφούς στην τραπεζαρία, αλλά μόνος στο κελί μου — και δεν ξέρω τι να κάνω με τα περισσεύματα. Διστάζω να τα σερβίρω, οπότε αναρωτιέμαι αν πρέπει να τα δώσω σε ξένους.

Απάντηση: Όταν δεχόμουν προσκυνητές, δεν είχα ποτέ ησυχία, διαταράσσοντας την ειρηνική μοναστική μου ζωή. Διότι οι προσκυνητές λένε πολλά νέα, επαινώντας αυτό ή εκείνο το μοναστήρι και τα έθιμά του, και έτσι ενοχλώντας όσους ζουν στον ίδιο τόπο. Αλλά είναι καλύτερα εκεί που δεν είμαστε εμείς: όπου κι αν πάμε, κουβαλάμε μαζί μας την ηθική μας και τα πάθη που μας κατακλύζουν. Δεν σας συμβουλεύω να τους δώσετε τίποτα. Αντίθετα, πάρτε το υπόλοιπο φαγητό στην κουζίνα. Στο μοναστήρι, δεν έχουμε τίποτα δικό μας, και όλα όσα μας ανήκουν είναι δώρο Θεού σε εμάς. Διαφορετικά, θα έχετε ένα δεκάρα κέρδος (δίνοντας στους προσκυνητές τα ασήμαντα αποφάγια ως ελεημοσύνη) και ένα δεκάρα ζημία (στερώντας τον εαυτό σας, με την αργόσχολη φλυαρία τους, την ικανοποίηση που χρειάζεται κάθε μοναχός από το μοναστήρι του και τα έθιμά του, και προκαλώντας στον εαυτό σας πνευματική δυσφορία).

Περί μη εξύψωσης και αποχής

Μια μέρα, ένας λαϊκός, που στάλθηκε για εξομολόγηση από τον ιερομόναχο της Όπτινα Αμβρόσιο, ήρθε στον γέροντα και άρχισε να μιλάει για τους κόπους του για τις εκκλησίες του Θεού και, μεταξύ άλλων, για το πώς είχε τοποθετήσει όμορφα κρυστάλλινα τέμπλα σε μια εκκλησία.

Γέροντας: Εφαρμόζετε την Προσευχή του Ιησού;

Λαϊκός: Ω, φυσικά, εξασκούμαι συνεχώς.

Γέροντας: Κι όμως το επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά, κι όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι εργαζόμαστε συνεχώς προς αυτή την κατεύθυνση. Οι κόποι και οι προσπάθειές σας για τη συντήρηση των εκκλησιών του Θεού είναι αξιέπαινες και έχετε κάνει καλά που εργάζεστε σε αυτόν τον τομέα. Αλλά χτίζετε έναν πνευματικό, εσωτερικό ναό, έναν ναό που υπερβαίνει το εξωτερικό; Έχουμε απεγνωσμένα ανάγκη να ανανεώσουμε τον εσωτερικό μας εαυτό και αυτό απαιτεί πολλή και προσεκτική προσπάθεια.

Μαθητής: Πάτερ, συγχώρεσέ με για χάρη του Κυρίου, παραδίδομαι συνεχώς στην ακράτεια και στην αργοπορία.

Γέροντα. «Ζέστανε το φίδι στο λαιμό σου». Είσαι σαν έναν άκρατο ταξιτζή που, όταν οδηγεί στον δρόμο, σταματάει σε κάθε σταυροδρόμι για ένα ποτό, για ένα φαγητό, μέχρι να γυρίσει σπίτι μόνο με ένα μαστίγιο, και μάλιστα να πιει και τα άλογα με όλη τους την καρίνα. Έτσι και ένας άκρατος άνθρωπος θα γυρίσει σπίτι, δηλαδή στη μέλλουσα ζωή, με γυμνή ψυχή, χωρίς καλές πράξεις.

Μερικές φορές ο γέροντας πατήρ Αλέξανδρος έλεγε: «Προσπάθησε να φας λίγο βούτυρο, αλλιώς δεν θα ξεπεράσεις ούτε ένα πάθος!»

Μια μέρα, η μοναχή Καλλισθένια είπε στον γέροντα: «Πάτερ, μου φαίνεται ότι πίνεις τσάι μόνο μπροστά σε άλλους, και μάλιστα χωρίς ευχαρίστηση;

Γέροντας: Και εσύ κάνεις το ίδιο.

Ερώτηση: Πατέρα, πώς θα ήθελα να μιμηθώ τη ζωή σου.

Απάντηση: Λοιπόν, ετοιμαστείτε· καλό θα ήταν να μην πιείτε τσάι, ή τουλάχιστον μόνο μία φορά την Τετάρτη και την Παρασκευή, καλό θα ήταν να μην δειπνήσετε ούτε, και αν αρχίσουν να τρέμουν τα πόδια σας, μπορείτε να φάτε ένα κομμάτι ψωμί με νερό.

https://apantaortodoxias.blogspot.com/2025/11/25.html