Ἡ ἐνδυμασία τοῦ Λειτουργοῦ. Τί συμβολίζουν τά ἄμφια τῶν ἱερέων καί διακόνων.(mp3+ κείμενο).

Ἡ ἀντίστοιχη ὁμιλία ὑπάρχει ἐδῶ:Προετοιμασία γιά τή Θεία Λειτουργία: Ἡ ἐνδυμασία τοῦ λειτουργοῦ (α΄ καί β΄μέρος)( mp3).

H ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ

Τήν ἡμέρα τοῦ ἁγίου Βαπτίσματός του ὁ πιστός, ἐνδύεται τόν χιτώνα τῆς Θείας Χάριτος. Ἐνδύεται τό Ἅγιο Πνεῦμα (τήν κοινή ἄκτιστη θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος) τό Ὁποῖο εἶχε χάσει ὁ Πρωτόπλαστος Ἀδάμ μέ τήν  παρακοή του, μέ τήν πτώση του στόν Παράδεισο. Ὁ Χριστός, εἶναι τό νέο «ἄμφιο πού ἦλθε ἀπό τόν οὐρανό,... ὁ χιτώνας τῆς ἀφθαρσίας»[1]. Ἔτσι, μέ νέο χιτῶνα πλέον, τόν Χριστό, ξεκινᾶ ὁ κάθε χριστιανός τόν δρόμο τῆς κατά χάριν ἕνωσής του μέ τόν Δημιουργό Του. «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε»[2]. Τόν Χριστόν ἑπομένως εἴμαστε ὅλοι ἐνδεδυμένοι. Γι’ αὐτό ἄς  μήν ξεχνοῦμε πώς παρακούοντας τίς ἐντολές Του σχίζουμε αὐτόν τόν χιτῶνα, πού μᾶς ἔχει δώσει ὁ Χριστός, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἑαυτός Του.

Τήν ἡμέρα τῆς χειροτονίας του ὁ ἱερεύς ἐνδύεται τήν Θεία Χάρη τῆς ἱερωσύνης, «τόν μακρύ ἅγιο χιτώνα... και τήν ἱερατική στολή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»[3]. Ἀπό τήν ἡμέρα ἐκείνη, καί κάθε φορά πού θά ἑτοιμάζεται νά λειτουργήσει, θά παίρνει ἕνα-ἕνα τά ἱερά ἄμφια, θά τά εὐλογεῖ σταυροειδῶς, θά τά ἀσπάζεται καί ἔτσι θά τά φορεῖ. Μέ τίς πράξεις αὐτές δείχνει ὅτι τά ἱερά ἄμφια «εἶναι ἁγιασμένα καί ἡ ἔνδυσή τους μεταδίδει τόν ἁγιασμό».

Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΕΩΣ. Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΜΦΙΩΝ ΤΟΥ.

 Ἀναλυτικότερα τά ἱερά ἄμφια ἀποτελοῦνται ἀπό :

·           Τό Στιχάριο: Εἶναι τό βασικό, τό ἐσωτερικό ἔνδυμα πού ὑπάρχει καί στούς τρεῖς βαθμούς τῆς ἱερωσύνης (Διάκονος, ἱερέας, Ἐπίσκοπος). Συμβολίζει τόν χιτῶνα τοῦ Βαπτίσματος, τήν Χάρη  τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τήν κοινή θεοποιό ἐνέργεια τῶν Τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Ὁ ἱερεύς εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὅπως καί κάθε πιστός. Οἱ δωρεές τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προσφέρονται ἐξ ἴσου στούς πιστούς: «Ὅλα σέ μᾶς τούς ἱερεῖς καί σέ σᾶς τούς λαϊκούς δόθηκαν ἐξ ἴσου, καί αὐτά ἀκόμη τά μέγιστα ἀγαθά», ὅπως εἶναι ἡ συμμετοχή στήν εὐχαριστιακή Τράπεζα[4]. Αὐτή ἡ ἰσότητα τοῦ Λειτουργοῦ μέ τούς πιστούς ὑπογραμίζεται μέ τό Στιχάριο.

Τό στιχάριο εἶναι ἐπίσης σύμβολο τῆς ἁγνότητος, «Μέ τήν ἐξωτερική ἀγγελόμορφη λευκότητα, ὁ Λειτουργός φανερώνει τήν ἐσωτερική ὡραιότητα τῆς ψυχῆς»[5].

Ὅπως ἐκεῖνος ὁ ἄγγελος πού δίπλα στόν τάφο τοῦ Χριστοῦ ἐνημέρωσε τίς μυροφόρες  γιά τήν Ἀνάστασή Του ἔτσι καί ὁ ἱερέας δίπλα στήν Ἁγία Τράπεζα πού εἶναι ὁ τάφος τοῦ Χριστοῦ, ὡς Ἄγγελος «ἐν ἐσθῆτι ἀστραπτούσῃ»[6] (ντυμένος μέ ροῦχα ἀστραφτερά, φωτόμορφα), περιμένει ἐμᾶς ὅλους  καί μᾶς προσκαλεῖ στό δεῖπνο τῆς Ἀναστάσεως, στό δεῖπνο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γιά νά πάρουμε τόν Χριστό μέσα μας.

·           Τό Ἐπιτραχήλιον "συμβολίζει τήν τελεστική χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»[7]. Φορώντας τό Πετραχήλι ὁ ἱερέας μᾶς λέει ὅτι «δέν εἶμαι ἐγώ πού κάνω τό μυστήριο ἀλλά ὁ Χριστός». Ὁ ἱερεύς εἶναι σύνδεσμος ἀνάμεσα στόν Θεό καί τούς πιστούς. Εἶναι ὁ ἀγωγός διά τοῦ ὁποίου ἡ θεία Χάρις φθάνει τούς πιστούς. Αὐτήν τήν πραγματικότητα μᾶς θυμίζει τό Ἐπιτραχήλιο: Ὁ αὐχένας του συμβολίζει τόν Χριστό καί τά κρόσσια πού βρίσκονται χαμηλά συμβολίζουν τίς ψυχές, πού ὁ Θεός ἐμπιστεύθηκε στόν ἱερέα. Διά τοῦ ἱερέως οἱ πιστοί δέχονται τήν Χάρη τοῦ Χριστοῦ.

Τό Ἐπιτραχήλιο φανερώνει ἐπίσης ὅτι ὁ ἱερεύς βρίσκεται κάτω ἀπό τήν Κεφαλή, τόν Χριστό, καί ὅτι ὀφείλει νά ἐπιτελῆ τίς τελετές ἔχοντας Αὐτόν ὡς Τελετάρχη.

·           Τή Ζώνη πού φανερώνει: α) τήν δύναμη (πού δέχεται ὁ ἱερεύς) ἀπό τόν Θεό στήν θεία Μυσταγωγία, καί β) τήν σωφροσύνη καί τήν ἁγνεία,  καθώς τοποθετεῖται στούς νεφρούς»[8], πού θεωροῦνται κέντρο τῶν ἐπιθυμιῶν, καί ὑπενθυμίζει τήν νέκρωσή τους.

Ὅπως ὁ ἱερεύς ἔτσι καί ὅλοι οἱ πιστοί πρέπει νά συμμετέχουμε «ζωσμένοι»  στήν Τράπεζα τοῦ Κυρίου, ἀπαλλαγμένοι  ἀπό τίς σαρκικές ἐπιθυμίες καί ἕτοιμοι μέ νήψη, ἐγρήγορση καί ἑτοιμότητα γιά τήν κλήση τοῦ Θεοῦ. Πρέπει νά εἴμαστε πάντα ἕτοιμοι ἀφοῦ ἀνά πᾶσα στιγμή ὁ Θεός μπορεῖ νά μᾶς καλέσει κοντά Του.

Ἄγρυπνοι, μέ ἀναμμένα τά λυχνάρια τῆς ψυχῆς, περιμένουμε στήν ἱερή Σύναξη τόν Κύριο, σύμφωνα μέ τήν ἐντολή Του: «Ἔστωσαν  ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι καί οἱ λύχνοι καιόμενοι».

·           Τά ἐπιμανίκια τά ὁποῖα φανερώνουν «πώς ὁ Χριστός μέ τά ἴδια Του τά χέρια ἐπιτελεῖ τήν ἱερουργία τοῦ δικοῦ Του ἁγίου Σώματος καί Αἵματος»[9].

Φορώντας τό Ἐπιμανίκιο στό ἀριστερό του χέρι, ὁ Λειτουργός λέγει: Αἱ χεῖρές σου ἐποίησάν με καί ἔπλασάν με.  «Διότι διά τῶν χειρῶν τοῦ Πατρός, δηλαδή διά μέσου τοῦ Υἱοῦ καί ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, γίνεται ὁ ἄνθρωπος κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν Θεοῦ»[10]. «Ἡ Δεξιά τοῦ Θεοῦ πού δημιούργησε τά πάντα -ἡ ὁποία εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός-, μέ τή ἐνανθρώπησή Της ἀνέβασε τόν ἄνθρωπο, στό δικό Της θεϊκό ὕψος. Ὅ,τι εἶναι ἡ ἴδια ἀπό τήν φύση Της, ἔκαμε καί τόν ἄνθρωπο (κατά χάριν), δηλαδή κύριον καί βασιλέα»[11].

Μᾶς πῆρε ὁ Χριστός καί μᾶς ἀνέβασε στόν θρόνο Του καί μᾶς ἔκανε ὅ,τι εἶναι καί ὁ Ἴδιος.

Τά ἴδια τά χέρια πού δημιούργησαν καί ἀνέπλασαν τόν ἄνθρωπο, -ὁ Χριστός δηλαδή και τό Ἅγιο Πνεῦμα- αὐτά ἱερουργοῦν καί τό εὐχαριστιακό Μυστήριο.

Φορῶντας τά ἐπιμανίκια ὁ ἱερέας μᾶς λέγει ὅτι «κοιτάξτε δέν εἶναι δικά μου τά χέρια εἶναι τά χέρια τοῦ Χριστοῦ». Τά χέρια τοῦ Χριστοῦ εἶναι πού θά τελέσουν τή Θεία Λειτουργία. Ὁ ἱερεύς ἐνεργεῖ ὡς χείρ Χριστοῦ.

·           Τό Ἐπιγονάτιο τό ὁποῖο εἶναι ρομβοειδές σκληρό ὕφασμα ἐξαρτώμενο ἀπό τήν ζώνη μέ τήν παράσταση τοῦ Σταυροῦ ἤ τῆς Ἀναστάσεως καί φανερώνει τήν νίκη κατά του θανάτου καί τήν ἀφθαρσία τῆς φύσεώς μας, καθώς καί τό μέγεθος τῆς δύναμης τοῦ Θεοῦ κατά τῆς τυραννίας τοῦ Διαβόλου. Γι’ αὐτό καί ἔχει σχῆμα ρομφαίας (ξίφους).

Ἀρχικά ἦταν ἄμφιο ἀρχιερατικό ἀλλά ἀργότερα δόθηκε καί στούς ὀφφικιούχους ἱερεῖς.

Τό Ἐπιγονάτιο ὑπενθυμίζει τήν νίκη τοῦ Ἀρχιερέως Χριστοῦ. Φορώντας το  ὁ ἱερεύς ζητᾶ ἀπό τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό νά ἔλθει καί νά νικήσει τόν Διάβολο ἀντί γιά μᾶς.

·           Τό Φαιλόνιον πού εἶναι τό σύμβολο τῆς θείας δικαιοσύνης, δηλαδή τό σύμβολο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ δικαιοσύνη στήν Ἁγία Γραφή ἀντιστοιχεῖ στό σύνολο τῶν ἀρετῶν  Εἶναι ἡ σύνολη ἀρετή καί αὐτή δέν ταυτίζεται παρά μέ τόν Χριστό, διότι μόνον Ἐκεῖνος ἔχει ὅλες τίς ἀρετές στόν ἀπόλυτο βαθμό.

Ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία ἔσωσε τόν ἄνθρωπο διά τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ. Ἐνῶ ἐμεῖς ἔπρεπε νά πληρώσουμε, ἐμεῖς ἔπρεπε νά ἐκτελεσθοῦμε, ἐμεῖς ἔπρεπε νά σταυρωθοῦμε ἀφοῦ ἐμεῖς ἁμαρτήσαμε, ἀντίθετα θανατώνεται ὁ Ἀναμάρτητος. Ἔρχεται ὁ Χριστός, «ἡ δικαιοσύνη ἡμῶν[12]», ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί λέει: «τά παίρνω Ἐγώ ὅλα ἐπάνω μου καί πληρώνω Ἐγώ γιά σᾶς, πεθαίνω Ἐγώ ἀντί γιά σᾶς». Αὐτή εἶναι ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ γι’ αὐτό  καί ταυτίζεται μέ τήν ἀγάπη.

Γιά τό λόγο αὐτό τό Φαιλόνιο, πού συμβολίζει τήν θεία δικαιοσύνη, συμβολίζει καί τό πάθος τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὁ ἱερεύς ἐνδυόμενος τό Φαιλόνιο φανερώνει τό πάθος του Χριστοῦ. Ὅπως ὁ Χριστός ἐργάσθηκε τήν ἀληθινή δικαιοσύνη διά τῶν παθῶν Του καί τοῦ σταυρικοῦ Του θανάτου... ἔτσι καί ὁ ἱερέας θά πρέπει νά πεθαίνει καθημερινά γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ.

H ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ

Ὁ ἱερατικός βαθμός τοῦ Διακόνου πρωτοσυναντᾶται στήν ἀποστολική ἐποχή. Τό ἔργο τοῦ Διακόνου εἶναι ὑπηρετικό κατά τήν τέλεση τῶν ἱερῶν Μυστηρίων.

Ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος ὀνομάζει τούς Διακόνους «ὑπηρέτας τῆς Ἐκκλησίας» καί «διακόνους Μυστηρίων Ἰησοῦ Χριστοῦ».

Ἡ ἐνδυμασία τοῦ διακόνου ἀπότελεῖται ἀπό τό Στιχάριο, τά Ἐπιμανίκια καί τό Ὀράριο.

Τό Ὀράριο εἶναι τό ἰδιαίτερο ἄμφιο τοῦ Διακόνου. Ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξης «ὀράριο» προέρχεται ἀπό τήν λατινική  “os”, “oris”,  πού σημαίνει στόμα. Ὀράριον, λοιπόν, σημαίνει ὕφασμα ἤ μανδήλιο γιά τό σφόγγισμα τοῦ στόματος· διότι καθώς ὁ Διάκονος μετέδιδε τό Τίμιον Αἷμα ἀπό τό ἅγιο Ποτήριο στούς χριστιανούς,... «ὅσοι προσέρχονταν καί ἔπιναν ἀπό τό ἅγιο Ποτήριο, ἀμέσως σκούπιζαν τό στόμα τους μέ τό Ὀράριο»[13].

Τό Ὀράριο ἐπίσης «φανερώνει τό νοερό τῶν Ἀγγέλων». Διότι ἡ διακονία τοῦ Διακόνου εἶναι μίμηση τῆς λειτουργικῆς διακονίας τῶν Ἀγγέλων οἱ ὁποῖοι εἶναι  λειτουργικά πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα[14].

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://Hristospanagia.blogspot.com

---

[1] Ψαλμός 44,3 - Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Εἰς Ἡσαῒαν 5, 5 PG 70, 1365D

[2] Λουκᾶς 8, 27 – Γαλάτας 3, 27.

[3] Εὐσέβιος Καισαρείας, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία 10, 4, PG 20, 849A.

[4] Ἱερός Χρυσόστομος, Εἰς Β΄ Θεσσαλονικεῖς 4, 4, PG 62,  492.

[5] Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, Ἑρμ. Ν. 33, PG 155, 712A.

[6] Λουκᾶς 24,4

[7] Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ἔνθ’ ἀνωτ. 39, PG 155, 712D- 713A.

[8] Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, Περί τῆς ἱερᾶς Λειτουργίας 81, PG 155, 260A.

[9] Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, Ἑρμ. Ν. 42 PG 155, 713CD.

[10] Ἅγιος Εἰρηναῖος, Κατά αἱρέσεως 5, 6,1, SC 153, 73 -  Γένεσις 1, 26.

[11] Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, Κατά Εὐνομίου 5, PG 45, 697B.

[12]Α΄Κορ. 1, 30: ἐξ αὐτοῦ δὲ ὑμεῖς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐγενήθη σοφία ἡμῖν ἀπὸ Θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις,  

[13] Ὅσιος Νικόδημος Ἁγιορείτης, Σχόλιο εἰς τόν κβ΄κανόνα τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Συνόδου, Πηδάλιον, Ἀθήνα 1957, σελ. 429-430. Ὁ Ἅγιος γράφει ἀκόμη ὅτι κάποιοι τό ἐτυμολογοῦν ἀπό τήν λατινική λέξη orare,  πού σημαίνει εὔχεσθαι, διότι ὁ Διόκονος λέγει τίς αἰτήσεις κρατώντας τό ὀράριον.

[14] Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, Περί τῶν ἱερῶν χειροτονιῶν 173,  PG155, 381C  -   Ἅγ. Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων, Λόγος περιέχων τήν ἐκκλησιαστικήν ἅπασαν ἱστορίαν 7, PG87γ, 398ΑΒ  - Ἑβραίους 1, 14. 

 Πολλά στοιχεῖα ἐλήφθησαν ἀπό τό βιβλίο: Ἡ Θεία Λειτουργία, Ἱερομονάχου Γρηγορίου, Ἅγιο Ὄρος.
Πηγή εἰκόνων: Ἱ. Ἡσ. Ἀναστασις Χριστοῦ Ἐμμαούς, Ἅγιος Βασίλειος-Λαγκαδᾶ
Πηγή φωτογραφίας ἀμφίων:http://1.1.1.2/bmi/www.clericals.gr/products_img/CIMG1794.jpg
http://hristospanagia3.blogspot.com/2011/03/mp3_03.html