Νίκη κατά τῶν παθῶν διά τῆς συνεχοῦς μετάνοιας καί τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς

Τά πάθη εἶναι ἡ ἀπουσία τῶν ἀρετῶν

Ὅταν δέν ὑπάρχουν οἱ ἀρετές, ὅταν δέν ἀσκοῦμε τίς ἀρετές τότε πέφτουμε στήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν. Ὅταν φεύγουμε ἀπό τό φῶς ζοῦμε στό σκοτάδι.Ὅταν ὁ Θεός δέν ἐνεργεῖ μέσα μας τότε ἐνεργεῖ ὁ παλαιός ἄνθρωπος ἤ ὁ διάβολος. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Ὅταν ὁ Θεός δέν ἐνεργεῖ μέσα μας τότε κάθε τι πού κάνουμε εἶναι ἁμαρτία»[1]. Ὅταν δέν εἶναι ἑνωμένος ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό, ὥστε νά ἐνεργεῖ ὁ Θεός δι’ αὐτοῦ, τότε ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτάνει.

 Ἡ διαρκής κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ συντηρεῖται διά τῆς μυστηριακῆς καί ἀσκητικῆς ζωῆς.

Ἰδιαίτερο καί πρωταρχικό ρόλο παίζει ἡ ἀδιάλειπτη, ἐν συντριβῇ, προσευχή. Αὐτή ἡ προσευχή δέν ἐκφράζει τίποτε ἄλλο παρά τήν ἀδιάλειπτη μετάνοια τοῦ ἁμαρτωλοῦ μέν, ἀλλά πιστοῦ ἀνθρώπου.

Χωρίς αὐτήν τήν κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος σκοτίζεται. Χάνει τήν μετοχή στήν Θεία Χάρη στό Ἄκτιστο Θεῖο Φῶς καί ἑπομένως ζεῖ στήν ἀπουσία Του δηλ. στό σκότος τοῦ διαβόλου.Ὁ Κύριος μᾶς μίλησε γιαυτήν τήν ἀδιάλειπτη μετάνοια πού βασικό της στοιχεῖο εἶναι ἀδιάλειπτη προσευχή: «Μετανοεῖτε[2].Ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Ἀδιάλειπτη μετάνοια σημαίνει ἀδιάλειπτη ἐκζήτηση τοῦ Θείου Ἐλέους, τῆς Θείας Συγχώρησης γιά τίς ἁμαρτίες μας. Ταυτόχρονα σημαίνει ἀδιάλειπτη προσπάθεια γιά διόρθωση.

Ἀδιάλειπτη μετάνοια συμπερασματικά σημαίνει ἀδιάλειπτη προσευχή καί ἀδιάλειπτη προσοχή ὥστε: α)νά ἀποφεύγουμε τήν ἁμαρτία καί τά πάθη καί β) νά τηροῦμε τίς Θεῖες Ἐντολές.

Τά πάθη δημιουργοῦνται ὅταν δέν μετανοοῦμε συνεχῶς

Ὅταν δέν μετανοοῦμε, ὅταν ἀπουσιάζει τό καλό, ὅταν δέν κάνουμε καλή χρήση τῶν ψυχικῶν καί σωματικῶν μας δυνάμεων, ὅταν ἀπουσιάζει ἡ ἀρετή, τότε «ὑπάρχει» τό κακό, ἡ ἁμαρτία, τά πάθη, ὡς ἀπουσία-ἔλλειψη τοῦ καλοῦ, τῆς ἀρετῆς.

Μία ἁμαρτία πού ἐπαναλαμβάνεται πολλές φορές, καί ὁ ἄνθρωπος δέν μετανοεῖ γιαυτήν, αὐτή τότε ἡ ἐπανάλειψη δημιουργεῖ μία κακή συνήθεια. Ἡ κακή συνήθεια ὡθεῖ τόν ἄνθρωπο ὥστε νά διαπράττει ὅλο καί εὐκολώτερα, ὅλο καί περισσότερο, ὅλο καί σέ ἐντονότερο βαθμό τήν συγκεκριμένη ἁμαρτία. Ἡ κακή αὐτή συνήθεια (ἕξη) λέγεται πάθος.

 Γιά παράδειγμα ἕνας ἄνθρωπος πού θύμωσε μία φορά χωρίς σωστό λόγο[3] αὐτός ὑπέπεσε στήν ἁμαρτία τοῦ ἄλογου θυμοῦ. Ἐάν ὑποπέσει πολλές φορές στήν ἴδια ἁμαρτία, δημιουργεῖ μέσα στό σῶμα τῆς ὕπαρξής του μία κακή ἕξη (συνήθεια) ἡ ὁποία λέγεται πάθος τοῦ θυμοῦ. Ἔτσι κάθε φορά πού ἀδικεῖται, ταράζεται.

Πολύ εὔκολα, μέ τό παραμικρό, θυμώνει καί παρεκτρέπεται, διότι ἐνεργεῖ μέσα του αὐτό τό πάθος τοῦ θυμοῦ. Ὅσο περισσότερο τό ἐνεργεῖ αὐτό τό πάθος τόσο εὐκολώτερα πέφτει σ’ αὐτό, τόσο πιό πολύ ὑποδουλώνεται. Χρειάζεται μία δραστική ἐπέμβαση τῆς θείας Χάρης, ἀλλά καί τῆς ἀνθρώπινης βούλησης, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά ὁδηγηθεῖ σέ μετάνοια καί νά πάψει νά θυμώνει.

 Ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἔκανε κακή χρήση τῆς δυνάμεως-δώρου τοῦ Θεοῦ πού λέγεται θυμός διότι τό ἔστρεψε σέ λάθος  κατεύθυνση. Ἀντί νά πολεμήσει μέ αὐτό τίς κακές ἐπιθυμίες, τούς κακούς λογισμούς πού σπέρνει ὁ πονηρός μέσα μας, τό κατεύθυνε ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν του προσπαθώντας νά τούς βλάψει. Στράφηκε ἐναντίον αὐτῶν πού ὥφειλε νά ἀγαπᾶ, ὄχι μόνο ἐξ ἴσου μέ τόν ἑαυτό του ( ὅπως λέγει ἡ ἐντολή τῆς Π. Διαθήκης[4]) ἀλλά καί πολύ περισσότερο(Κ. Διαθήκη)[5].

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

---

[1]PG 151, 416D-417A: «Τοῦ Θεοῦ μή ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν ἁμαρτία πᾶν τό παρ' ἡμῶν γινόμενον»

[2] Δέν εἶπε:«Μετανοῆστε μία φορά» ἀλλά «Μετανοεῖτε» συνεχῶς. Δηλ. συνεχῶς διορθώνετε τήν πορεία σας ὥστε νά μήν χάσετε τόν δρόμο, πού ὁδηγεῖ στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

[3] Σωστός λόγος θυμοῦ εἶναι ὅταν θυμώνουμε διότι ὑβρίζεται ὁ Θεός ἤ ἀδικεῖται ὁ πλησίον. Λανθασμένος λόγος θυμοῦ εἶναι ὅταν θυμώνουμε διότι ἀδικούμαστε ἐμεῖς καί προσπαθοῦμε ὀργιζόμενοι νά ὑπερασπιστοῦμε τόν ἑαυτό μας.

[4] Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν

[5] Στήν Κ. Διαθήκη διδαχθήκαμε ἀπό τόν Κύριο νά ἀγαποῦμε τούς ἀδελφούς μας μέ τήν ἴδια ἀγάπη πού Ἐκεῖνος μᾶς ἀγάπησε: «ἐντολὴν καινὴν δίδωμι ὑμῖν͵ ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους· καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς ἵνα καὶ ὑμεῖς ἀγαπᾶτε ἀλλήλους.(Ἰωαν. 13,34)». Ὁ Κύριος μᾶς ἀγάπησε μέχρι τέλους: « ἀγαπήσας τοὺς ἰδίους τοὺς ἐν τῷ κόσμῳ͵ εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς»(Ἰωαν. 13,1). Μᾶς ἀγάπησε μέχρι θανάτου«γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου͵ θανάτου δὲ σταυροῦ»(Φιλιπ. 2, 8).Μέ τήν ἴδια ἀγάπη δηλ. «μέχρι θανάτου» πρέπει νά ἀγαπᾶμε καί ἐμεῖς, ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Δηλ. πρέπει νά ἀγαπᾶμε τόν ἄλλο ξεπερνώντας τήν ἀγάπη στόν ἑαυτό μας καθώς καί τόν φόβο τοῦ θανάτου.