Ὅσιος Νικηφόρος ὁ Ἡσυχαστής

Αγιορείτης Άγιος

Μνήμη 4 Μαΐου

Ιταλικής καταγωγής, ο όσιος Νικηφόρος μεταστράφηκε στην ορθόδοξη Πίστη και εγκαταλείποντας την πατρίδα και την οικογένειά του για την αγάπη της αλήθειας μετέβη στο Βυζάντιο. Μετά την συμβιβαστική ένωση με την λατινική Εκκλησία που υπογράφηκε στην Σύνοδο της Λυών (1274) από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο, καταδικάστηκε σε εξορία. Ίσως κατά την εποχή αυτή συνέγραψε μία πραγματεία Περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος.

Επιθυμώντας να ομολογήσει την αληθινή πίστη, όχι μόνο με τον λόγο και την γραφίδα, αλλά και με σύμπασα την βιοτή του, εκάρη μοναχός στο Άγιον Όρος, την εστία της αρετής και το μεθόριον κόσμου και υπερκοσμίων. Επί σειρά ετών επέδειξε ταπεινόφρονα υποταγή στους γέροντές του και εισήχθη με αυτόν τον τρόπο στις αρχές της ησυχίας, την «επιστήμη των επιστημών». Ίδρυσε κατόπιν μικρή αδελφότητα στις ερημικότερες πλαγιές του Άθω, της οποίας η πολιτεία ήταν αφιερωμένη στην φυλακή των λογισμών και στην νοερά προσευχή.

Για να προγυμνάσει τους μαθητές του στον αγώνα κατά των δυνάμεων του σκότους, ο όσιος Νικηφόρος συνέταξε, αντλώντας από τους Βίους και τα έργα των αγίων Πατέρων, ανθολόγιο με τίτλο Περί νήψεως και φυλακής καρδίας. Διαπιστώνοντας, ωστόσο, ότι πολλοί νεόφυτοι δεν κατόρθωναν να κυριαρχήσουν πάνω στην αστάθεια του νου για να προσευχηθούν δίχως περισπασμούς, τους πρότεινε μιά απλή και στοιχειώδη μέθοδο που τους επέτρεπε να βρουν τον τόπο της καρδίας και εκεί με προσοχή να επικαλούνται το ευλογημένο Όνομα του Ιησού Χριστού.

«Όσοι της μεγαλοπρεπούς του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού θεϊκής φωτοφανείας τυχείν ερωτικώς έχετε- όσοι το υπερουράνιον πυρ καρδιακώς εν αισθήσει υποδέξασθαι βούλεσθε• …όσοι εν γνώσει και πείρα την των ουρανών βασιλείαν ένδοθεν υμών ούσαν γνώναι και λαβείν θέλετε, δεύτε και διηγήσομαι υμίν… επιστήμην… ακόπως εις τον της αληθείας λιμένα και ανιδρωτί τον ταύτης εργάτην εισάγουσαν… Ου γάρ έστι την προς Θεόν καταλλαγήν και οικείωσιν άλλως ημάς εντυχείν, ει μη πρότερον προς εαυτούς, όσον το εφ’ ημίν, επανέλθωμεν η μάλλον εισέλθωμεν το γάρ παράδοξον, από της του κόσμου περιφοράς, και της ματαίας μερίμνης εαυτούς αποσχίζοντες, προς δε την εντός ημών ούσαν βασιλείαν των ουρανών, ασυγχωρήτως κατέχοντες».

Πριν εκθέσει την «μέθοδό» του, ο όσιος Νικηφόρος συμβουλεύει τους μαθητές του να διάγουν βίο ήσυχο, αμέριμνο και να βρίσκονται εν ειρήνη με όλους. “Επειτα, εισερχόμενοι στο κελλί τους και καθήμενοι σε μιά γωνιά, τους προτρέπει να συνάγουν τον νου τους και να τον εισάγουν με τήν πνοή τους μέχρι τα σημεία της καρδιάς. Αν αυτή η άσκηση φανεί δύσκολη και στενόχωρη στην αρχή, εξαιτίας της αστάθειας του νου που εξεγείρεται εναντίον της στενώσεως αυτής, με την συνήθεια θα βρεθεί σιγά σιγά μία άρρητος ηδονή που επιστρέφει ακατάπαυστα στον ρυθμό της αναπνοής, σ’ αυτή την έδρα της ψυχής, «ώσπερ ανήρ τις του εαυτού οίκου απόδημος, επανεπιστρέψη ούκ εχει ότι και γένηται από της χαράς, ότι κατηξιώθη τοις τέκνοις και τη γυναικί εντυχείν». Είτε φθάσει κανείς στον τόπο της καρδίας, είτε αρκεστεί να επιστήσει την προσοχή του στην αναπνοή, ο νους δεν πρέπει να μένει αργός, αλλά να απομακρύνει κάθε λογισμό για να ανακράζει ένδον και ακαταπαύστως το: Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με.Η πρακτική αυτή, διαβεβαιώνει ο Νικηφόρος εξ ιδίας πείρας, θα του ανοίξει αναμφισβήτητα την είσοδο της καρδιάς και: «Ελεύσεται σε σοι, συν τη πολυποθήτω και τερπνώ προσοχή, και πας ο των αρετών χορός, αγάπη, χαρά, ειρήνη, και τα εξής• δι’ ων πάντα σου τα αιτήματα κομιεί εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών…».

Αυτή είναι η ονομαστή «Μέθοδος προσευχής» των Ησυχαστών που γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία μεταξύ των εραστών της προσευχής και προκάλεσε βίαιες αντιδράσεις εκ μέρους των ορθολογιστικών πνευμάτων και οπαδών ενός καθ’ όλα εξωτερικού χριστιανικού βίου. Μεταξύ των μαθητών του οσίου Νικηφόρου ήταν επίσης και ο άγιος Θεόληπτος Φιλαδέλφειας (1250-1322), που είχε αποσυρθεί στον Άθω επειδή ομολόγησε την Όρθοδοξία. Μυήθηκε από εκείνον στήν μέθοδο αυτή προσευχής και την μετέδωσε στον άγιο Γρηγόριο Παλαμά [14 Νοεμ.], ο οποίος κατέδειξε τα θεολογικά θεμέλιά της και την κεντρική σημασία της στην ορθόδοξη πνευματικότητα.

Φθάνοντας σε μεγάλη ηλικία, ο όσιος Νικηφόρος συνέταξε για τους μαθητές του μια Διαθήκη, στην οποία τους συμβουλεύει να φυλάξουν ακέραια την πίστη τους στήν Αγία Τριάδα και κατόπιν εκοιμήθη εν ειρήνη.

Πηγή: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας

http://vatopaidi.wordpress.com

http://agioritikesmnimes.blogspot.com/2012/05/1207.html