Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ:Κριτικὴ στάση τοῦ συγγραφέως ἔναντι της Παγκοσμιοποιήσεως.-Η σύγχρονη μάστιγα τῆς διγλωσσίας καὶ οἱ «ὑπέροχες δυνατότητές» της [26]

Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ

Ή ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ

Κριτικὲς τοποθετήσεις στό βιβλίο

«Παγκοσμιότητα καί Ορθοδοξία»

Ἀρχιεπ. Αλβανίας κ. Αναστασίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

6. Εἰδικώτερα γιὰ τὴν Παγκοσμιοποίηση.

α) Κριτικὴ στάση τοῦ συγγραφέως ἔναντι της Παγκοσμιοποιήσεως.

Ἐπανειλημμένα σὲ προηγούμενα κεφάλαια μιλήσαμε γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς τὴν καθ' αὐτό, ἀληθινή, οἰκουμενικὴ Κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ὡς τὴ μοναδικὴ Ζωὴ καὶ ἐλπίδα τῆς ἀνθρωπότητος στὴν ὁποία καλοῦνται ἀπὸ τὸν Χριστὸ οἱ πάντες. Πρὶν ἐξετάσουμε πὼς ἐννοεῖ ὁ συγγραφεὺς τοῦ «Π.Ο.» τὴ στάση τῆς Ἐκκλησίας ἔναντί της παγκοσμιοποιήσεως, τὴ σχέση τῆς μ’ αὐτὴν καὶ τὸ ρόλο τῆς σ' αὐτὴ τὴ διαδικασία πρέπει νὰ δοῦμε πὼς βλέπει αὐτὴ τὴν ἴδια τὴν παγκοσμιοποίηση.

Κατ' ἀρχὰς ἀσκεῖ μία κριτικὴ σ' αὐτὴ τὴ «διαδικασία», ὅπως τὴν ἀποκαλεῖ. Βλέπει τὶς θετικὲς καὶ ἀρνητικὲς πλευρὲς τῆς παγκοσμιοποιήσεως ἢ ἀλλοιῶς τῆς κινήσεως «πρὸς παγκόσμια κοινότητα».

Ὡς θετικὲς πλευρὲς βλέπει τὴν ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας, τὴ γρήγορη διακίνηση τῶν ἀγαθῶν, τὴ διευκόλυνση τῆς ἐπικοινωνίας (τηλεφωνία, διαδίκτυο, δορυφορικὴ τηλεόραση, συγκοινωνίες), τὴν ἀναγνώριση τῆς θέσεως τῆς γυναίκας καὶ τῶν νέων, τὴ θεωρητικὴ κατοχύρωση τῆς ἐλευθερίας καὶ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, τὴν προώθηση τῶν δημοκρατικῶν ἄρχων καὶ δομῶν καὶ τὴν ἀλληλεγγύη τῶν λαῶν. Καταλήγει δὲ παρουσιάζοντας τὶς θετικὲς πλευρές: «Γενικὰ ἡ παγκοσμιοποίηση συνετέλεσε σὲ μία ἐκπληκτικὴ ἀνάπτυξη τῆς ἀνθρωπότητος, ἐνῶ προσφέρει ὅλο καὶ μεγαλύτερες δυνατότητες στὰ ἄτομα καὶ τοὺς λαοὺς νὰ γνωρίσουν καὶ νὰ ἀξιοποιήσουν εὐκαιρίες ἀπρόσιτες καὶ ἀδιανόητες σὲ προηγούμενες γενεὲς» (σ. 246). Ὡς ἀρνητικὲς πλευρὲς βλέπει τὴν αὐξανόμενη φτώχεια, τὴν ἀδυναμία «τῶν τοπικῶν κοινωνιῶν νὰ στηριχθοῦν στὶς δικές τους μορφὲς πνευματικότητος καὶ κοινωνικότητος», τὴ μεγάλη μετακίνηση προσφύγων σὲ εὔπορες χῶρες, τὴν ἀνάπτυξη ξενοφοβίας καὶ ρατσισμοῦ, τὸν καταναλωτισμὸ καὶ τὴν καταστροφὴ τοῦ περιβάλλοντος, τὴν σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο αὔξηση τῆς ἐγκληματικότητος, τὴν ὑπονόμευση τῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν (σ. 247-248).

Παρεμβαίνοντας σ' αὐτὲς τὶς ἐκτιμήσεις θέλουμε νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὰ τὰ στοιχεῖα ποὺ ὁ Ἀρχιεπ. Ἀλβανίας παρουσιάζει ὡς θετικὰ δὲν ἀφοροῦν κατ' ἀκρίβειαν τὴ διαδικασία τῆς παγκοσμιοποιήσεως. Γιατί ἡ τεχνολογία μὲ τὴν ὁποία συνδέονται καὶ μετακινοῦνται ἄνθρωποι καὶ ἀγαθά, οἱ κάποιες διακηρύξεις προστασίας δικαιωμάτων ἢ τοῦ περιβάλλοντος, μποροῦν νὰ τεθοῦν στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀνθρώπων χωρὶς ἀναγκαστικὰ νὰ γίνονται ὄργανα ἐλέγχου τῆς προσωπικότητος, τῆς προσωπικῆς καὶ οἰκονομικῆς ἐλευθερίας, μέσα ἐγκαθιδρύσεως μίας παγκόσμιας δικτατορίας σὲ οἰκονομικό, πολιτικὸ-ἰδεολογικό, ἠθικὸ ἐπίπεδο, μία πολτοποίηση τῆς ἀνθρωπότητος, ὅπως χαρακτηρίζει —θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια— ὁ συγγραφεὺς τὴν παγκοσμιοποίηση.

Ὡς παράγοντες ποὺ διαμορφώνουν τὴ διαδικασία τῆς παγκοσμιοποιήσεως θεωρεῖ τὶς μεγάλες πολυεθνικὲς ἑταιρεῖες ποὺ ἐλέγχουν τὴν παγκόσμια παραγωγή, τὴ διακίνηση τῶν ἀγαθῶν καὶ τὴν πληροφόρηση. Ἐπίσης παγκόσμιους οἰκονομικοὺς θεσμούς, ὅπως τὸ Διεθνὲς Νομισματικὸ Ταμεῖο καὶ τὴν Παγκόσμια Τράπεζα (σ. 245).

Χαρακτηρίζει τὴν παγκοσμιοποίηση «ὄχι μόνο οἰκονομικὴ διαδικασία», ἀλλὰ «ἄμεση ἢ ἔμμεση ἐπιβολὴ ἑνὸς συστήματος σκέψεως ποὺ ἀγνοεῖ ἢ καὶ καταστρέφει τὶς ἰδιαιτερότητες τῶν ἐπὶ μέρους λαῶν καὶ ἀνθρώπων καὶ παραμερίζει ἢ καὶ διαλύει ἀξίες ὅπως τὴ φιλία, τὴν ἐντιμότητα τὴν ἐγκράτεια, προβάλλοντας ἕνα καταναλωτικὸ πρότυπο…». (249-250).

Ὡς κυριώτερο κίνδυνο ἐπισημαίνει τὴν πιθανότητα νὰ ὁδηγηθεῖ ἡ ἀνθρωπότητα ἀντὶ σὲ «παγκόσμια κοινότητα... σὲ παγκόσμιο πολτὸ» (σ. 29), ἢ ἀλλοιῶς σὲ «πολτὸ χρήσιμο γιὰ τοὺς οἰκονομικοὺς σκοποὺς μίας ἀνώνυμης ὀλιγαρχίας» (σ. 268).

Αὐτὰ λέγει ὁ συγγραφεὺς καὶ πολὺ σωστὰ τὰ λέγει. Διερωτᾶται ὅμως κανεὶς πὼς δικαιολογεῖται ἡ τελικὴ στάση τοῦ ἀπέναντι σ' αὐτὴ τὴν πορεία τῆς παγκοσμιοποιήσεως.

Κι ἄλλη παρένθεση: ἡ σύγχρονη μάστιγα τῆς διγλωσσίας καὶ οἱ «ὑπέροχες δυνατότητές» της.

Ἐδῶ ἀποφασίσαμε νὰ θίξουμε ἕνα σοβαρὸ πρόβλημα τοῦ ὑπὸ κρίσιν βιβλίου. Εἶναι μία ἐπαμφοτερίζουσα στάση καὶ τοποθέτηση τοῦ συγγραφέως ἀπέναντι στὰ θιγόμενα ζητήματα. Νὰ τὸ ποῦμε πιὸ ἀνοιχτά: μία διγλωσσία. Εἶναι ἡ προσφιλὴς πλέον μέθοδος ποὺ χρησιμοποιοῦν στὸ γραπτὸ καὶ προφορικό τους λόγο σήμερα διάφορα δημόσια πρόσωπα, (πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητές, κληρικοί). Αὐτὸ θὰ πεῖ: στὴ μία παράγραφο νὰ λὲς τὴν τάδε γνώμη ἢ νὰ κάνεις τὴν τάδε ἐκτίμηση καὶ στὴν ἑπόμενη νὰ λέγεις τὰ ἀντίθετα. Στὸ ἕνα κεφάλαιο νὰ λέγεις "α" καὶ στὸ ἄλλο "β" ἢ "-α". Εἶναι μία μέθοδος γιὰ νὰ ἐξασφαλίζεις τὰ νῶτα σου, γιὰ νὰ περνᾶς μὲ τὶς δυνατὸν λιγότερες ἀντιδράσεις τὶς καινοφανεῖς ἀπόψεις σου καὶ γιὰ νὰ ἔχεις ἀντεπιχειρήματα ὅταν σου γίνεται κριτική. Ὁ ἀναγνώστης βέβαια, μπερδεύεται. Ἐπειδὴ δίνει, καλόπιστα, πλήρη ἐμπιστοσύνη στὸ συγγραφέα βρίσκει τὰ θετικά, τὰ ξεκάθαρα σημεῖα τοῦ βιβλίου, τοῦ ἄρθρου, τῆς συνεντεύξεως καὶ «ταμπουρώνεται» σ' αὐτὰ γιὰ νὰ δικαιολογήσει τὶς ἄλλες διάσπαρτες ἀπόψεις, οἱ ὁποῖες καθ' ἐαυτὲς μελετώμενες εἶναι ἀπαράδεκτες. Τὸ τελικὸ ὅμως ἀποτέλεσμα τῆς διγλωσσίας γιὰ τοὺς ἀναγνῶστες τέτοιων κειμένων, μετὰ ἀπὸ ἀρκετὸ χρόνο, εἶναι ἡ μείωση τῆς κριτικῆς ἱκανότητας, ἡ διαστρέβλωση τῶν κριτηρίων, ἡ προϊούσα ἀστάθεια τοῦ ἀναγνώστη στὶς ἀπόψεις του καὶ ἡ σταδιακὴ μεταβολὴ τῶν ἀπόψεων αὐτῶν, ὥστε νὰ ἐναρμονισθοῦν μὲ τὶς ἀπόψεις τοῦ συγγραφέως, τὸν ὁποῖο ἔχει ὡς ἄνθρωπο θαυμάσει, ἀγαπήσει καὶ ἐμπιστευθεῖ.

Γι' αὐτὸ εἶναι ἰδιαζόντως ἐπικίνδυνη στὴ περίπτωση τῶν χριστιανῶν, ἡ συναισθηματικὴ προσκόλλησή τους σὲ πρόσωπα, ὀφειλομένη σὲ ἔλλειψη ὀρθοδόξων κριτηρίων, ἡ τυφλὴ ἐμπιστοσύνη σ' ὅ,τι λέγουν καὶ πράττουν αὐτὰ τὰ πρόσωπα. Ὅπως εἴπαμε καὶ ἀρχικά, μόνο τὸ λόγο τοῦ Κυρίου μας, τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων πρέπει νὰ ἐμπιστευόμεθα πλήρως. Ὅλα τὰ ἄλλα πρέπει νὰ τὰ ἐξετάζουμε, νὰ τὰ δοκιμάζουμε μὲ αὐτὴ τὴ λυδία λίθο τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας. Αὐτὸ κάνει καὶ ὁ Ἁπ. Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἀποσείοντας κάθε προσωπολατρία ἀναθεματίζει τὸν ἑαυτό του στὴν περίπτωση ποὺ θὰ κήρυττε «ἕτερον εὐαγγέλιον», δηλ. ἀντορθόδοξες διδασκαλίες: «ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἠμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμὶν παρ' ὁ εὐηγγελισάμεθα ὑμὶν ἀνάθεμα ἔστω» (Γάλ. 1,8).

Ἐρχόμενοι στὸ προκείμενο, ἐξετάζουμε σὰν παράδειγμα διπλῆς γλώσσας κάποιες κρίσεις τοῦ συγγραφέως γιὰ τὴν παγκοσμιοποίηση:

«Ἡ παγκοσμιοποίηση», γράφει στὴ σύνοψη τῶν συμπερασμάτων τῆς μελέτης τοῦ "Παγκοσμιοποίηση καὶ θρησκευτικὸ βίωμα" «εἶναι πλέον μία διαδικασία σὲ ἐξέλιξη καὶ καμμιὰ δύναμη δὲν φαίνεται ὅτι μπορεῖ νὰ τὴν ἀναστείλει. Ἀνοίγει γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα ὑπέροχες δυνατότητες καὶ ἀπροσδόκητες προοπτικές. Ἀλλὰ καὶ συνεπιφέρει ἁλυσιδωτὲς ἀναταραχὲς καὶ ἀνακατατάξεις. Ἀνεξάρτητα ὅμως ἀπὸ τὶς θετικὲς ἢ ἀρνητικὲς ἐπιπτώσεις, αὐτὴ συντελεῖται χωρὶς νὰ τὴν ἐμποδίζουν τυχὸν ἀναστεναγμοὶ ἢ ἐξορκισμοὶ τῶν μὴ οἰκονομολόγων» (σ. 267).

Στὴν παράγραφο αὐτὴ ἔχουμε ἤδη μία διγλωσσία. Ἂν ἡ παγκοσμιοποίηση ἀνοίγει ὑπέροχες δυνατότητες καὶ προοπτικὲς δὲν μπορεῖ νὰ φέρνει ταυτόχρονα ἀναταραχὲς καὶ ἀνακατατάξεις, τουλάχιστον τόσο σοβαρὲς ποὺ νὰ δικαιολογεῖται ἀνησυχία. Ἀλλιῶς αὐτὲς ἀνατρέπουν τὶς «ὑπέροχες δυνατότητες» γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα! Πάντως στὴ βάση της ἡ ἀξιολόγηση τῆς παγκοσμιοποιήσεως στὴν παράγραφο αὐτή, εἶναι θετική.

Προχωρώντας στὴν ἑπομένη παράγραφο διαβάζουμε γιὰ τὶς διαμαρτυρίες διαφόρων πλευρῶν ὅτι «ἡ νέα παγκοσμία τάξη, ποὺ διευθύνεται ἀπὸ τὶς πολυεθνικές, εἶναι ἐργαλεῖο πιέσεων γιὰ νέες μορφὲς ἀποικιοκρατίας». Δέχεται ὁ συγγραφεὺς αὐτὴ τὴν ἀρνητικὴ ἐκτίμηση τῆς παγκοσμιοποιήσεως, ποὺ ἀμέσως τὴ μετατρέπει σὲ θετική: «Ὁ πιστὸς δὲν αἰφνιδιάζεται ἀπὸ αὐτὸ τὸ φαινόμενο. Ἡ παγκοσμιότητα καὶ οἰκουμενικότητα ἀποτελοῦν βασικὸ στοιχεῖο τῆς πίστεως καὶ τῆς προσδοκίας του» (σ. 267).

Ἄλλο ἕνα παράδειγμα διπλῆς γλώσσας στὸ ζήτημα τῆς παγκοσμιοποιήσεως: Στὶς θετικὲς ἐπιπτώσεις τῆς παγκοσμιοποιήσεως ὁ συγγραφεὺς συμπεριλαμβάνει τὴν «προώθηση καὶ ἐνίσχυση τῶν δημοκρατικῶν ἀρχῶν καὶ δομῶν» (σ. 246), ἐνῶ ἀναφερόμενος στὶς ἀρνητικὲς συνέπειες γράφει ὅτι «ὑπονομεύονται πολλοὶ ἀπὸ τοὺς δημοκρατικοὺς θεσμοὺς καὶ ἐξασθενεῖ ἡ ἰσχύς, τὸ κύρος, ἡ ἀποτελεσματικότητά τους» (σ. 248). Τώρα, πὼς γίνεται ἀπὸ τὴ μία ἡ παγκοσμιοποίηση νὰ προωθεῖ τὶς δημοκρατικὲς δομὲς κι ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ τὶς ὑπονομεύει δὲν μποροῦμε νὰ τὸ καταλάβουμε. Ἕνα μόνο εἶναι κατανοητό: ἡ διπλὴ γλώσσα! Μ' αὐτὴν προλαβαίνει κανεὶς κάθε ἀντίλογο καὶ ἀπονευρώνει κάθε ἀντίδραση αὐτῶν ποὺ δὲν ἔχουν καταλάβει τὴ μέθοδο τῆς διγλωσσίας.

Ἀλλὰ καὶ σὲ προηγούμενα κεφάλαια παρατηρεῖται μία διπλὴ γλώσσα. Ἔτσι στὴ σελίδα 186 διαβάζουμε ὅτι «οἱ παλαιὲς ἀόριστες γνώσεις γιὰ τὰ διάφορα θρησκεύματα δημιούργησαν κάποτε μία ἀρνητικὴ ψευδαίσθηση: ὅτι εἶναι ἀνάξια λόγου ἢ δαιμονικὰ» ἐνῶ στὴ σελίδα 196 διαβάζουμε ὅτι «τὸ δαιμονικὸ στοιχεῖο ἔχει παρεισφρύσει πολὺ πιὸ ἐπικίνδυνα [ἔνν. ἀπ' ὅσο ἔχει εἰσχωρήσει στὸ Ἰσραὴλ] στὰ ἄλλα θρησκεύματα»!

Ἴσως χρειάζεται νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὴ ἡ μέθοδος τῆς διγλωσσίας εἶναι ἀντίθετη πρὸς τὴν εὐαγγελικὴ μέθοδο. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει στοὺς Κορινθίους βεβαιώνοντάς τους γιὰ τὴν ἀξιοπιστία καὶ σταθερότητα τοῦ κηρύγματός του: «Πιστὸς δὲ ὁ Θεὸς ὅτι ὁ λόγος ἠμῶν ὁ πρὸς ὑμᾶς οὐκ ἐγένετο ναὶ καὶ οὔ. ὁ γὰρ τοῦ Θεοῦ υἱὸς Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ ἐν ὑμὶν δὶ' ἠμῶν κηρυχθεῖς, δὶ' ἐμοῦ καὶ Σιλουανοὺ καὶ Τιμοθέου, οὐκ ἐγένετο ναὶ καὶ οὔ, ἀλλὰ ναὶ ἐν αὐτῶ γέγονεν» (Β' Κορ. 1,18-19). Μετάφραση: «Ἀξιόπιστος εἶναι ὁ Θεός, ὅτι ὁ λόγος μας, τὸ κήρυγμά μας πρὸς ἐσᾶς δὲν ἔγινε ναὶ καὶ ὄχι. Κι αὐτὸ γιατί ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος ἐκηρύχθη σὲ σᾶς ἀπὸ μένα, τὸ Σιλουανὸ καὶ τὸν Τιμόθεο δὲν ἦταν ναὶ καὶ ὄχι ἀλλὰ σ' αὐτὸν ὑπῆρχε μόνο Ναί». Ἐπικαλεῖται ὁ Ἀπόστολος τὴν ἀξιοπιστία τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀμετακίνητη Ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ γιὰ νὰ βεβαιώσει τὴν ἀποστολικὴ πιστότητα αὐτοῦ καὶ τῶν μαθητῶν του, τὴ σταθερότητα καὶ τὴν ἀνδρεία τοῦ κατὰ τὴ μετάδοση στοὺς Κορινθίους καὶ λοιποὺς πιστοὺς τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστεως.

Σχολιάζοντας ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Ἀποστόλου λέγει ὅτι μ' αὐτὰ εἶναι σὰν νὰ λέγει ὁ Παῦλος στοὺς Κορινθίους: «Ἐν... τῷ κηρύγματι μένει βέβαια καὶ ἀκίνητα ἄπερ εἰρήκαμεν... τό... κήρυγμα οὐκ ἐμὸν οὐδὲ ἀνθρώπινον ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ... οὐ νῦν μὲν τοῦτο νῦν δὲ ἐκεῖνο διελέχθην ὑμίν. τοῦτο γὰρ οὐκέτι πίστεως ἀλλὰ πεπλανημένης διανοίας ἐστὶν»¹¹¹. Ἂς τὰ μεταφράσουμε: «ὅσα εἴπαμε στὸ κήρυγμά μας μένουν βέβαια καὶ ἀκίνητα... Τὸ κήρυγμα δὲν εἶναι δικό μου, δὲν εἶναι ἀνθρώπινο ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ... Σὲ σᾶς δὲν εἴπαμε τώρα τοῦτο κι ὕστερα ἐκεῖνο. Γιατί αὐτὸ δὲν εἶναι δεῖγμα πίστεως, ἀλλὰ δεῖγμα πλανεμένης διανοίας». Προσθέτουμε ταπεινὰ ὅτι ὁ Ἀπόστολος στὸν προηγούμενο στίχο (στίχ. 17) χαρακτηρίζει ὡς «ἐλαφρία», δηλ. ἐπιπολαιότητα, αὐτὴ τὴν ἐναλλαγὴ τοῦ «ναὶ» καὶ τοῦ «οὔ».

Τελειώνοντας τὶς σκέψεις μας στὸ ζήτημα τῆς διγλωσσίας ἐπισημαίνουμε ὅτι ὅσοι τὴ χρησιμοποιοῦν, ἔχουν συγκεκριμένες θέσεις καὶ ἀπόψεις ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ προωθήσουν. Ἡ διπλὴ γλώσσα δὲν σημαίνει δύο-τρεῖς πραγματικὲς διαφορετικὲς γνῶμες τοῦ οἱουδήποτε συγγράφοντος ἢ ὁμιλοῦντος, οἱ ὁποῖες ἀλληλοαναιροῦνται. Σημαίνει μὲ ἁπλὰ λόγια: Λέω μία τὸ ἕνα, μία τὸ ἄλλο, μία τὸ τρίτο, ἀλλὰ «στὸ πίσω μέρος τοῦ μυαλοῦ μου» ἔχω τὴν ξεκάθαρη γνώμη μου καὶ προσπαθῶ, συγχέοντας τὰ κριτήρια τῶν ἀποδεκτῶν μου μέσω τῆς διπλῆς γλώσσας, νὰ τὴν ἐμφυτεύσω στὴν καρδιά τους.

β) Οἱ τελικὲς κρίσεις τοῦ συγγραφέως γιὰ τὴν παγκοσμιοποίηση.

Νομίζουμε ὅτι τὸ ἀπόσπασμα τὸ ὁποῖο παραθέσαμε ἀνωτέρω, ἐκφράζει τὴν ἀληθινὴ στάση τοῦ συγγραφέως ἔναντί της παγκοσμιοποιήσεως μία καὶ ἀποτελεῖ μέρος τῆς «συνόψεως» τῶν συμπερασμάτων τῆς μελέτης του, "Παγκοσμιοποίηση καὶ θρησκευτικὸ βίωμα", μὲ τὴν ὁποία κλείνει τὸ βιβλίο «Π.Ο.» (σ. 241 -268).

Τὸ παραθέτουμε καὶ πάλι γιὰ ἀξιολόγηση: «Ἡ παγκοσμιοποίηση εἶναι πλέον μία διαδικασία σὲ ἐξέλιξη καὶ καμιὰ δύναμη δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀναστείλει. Ἀνοίγει γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα ὑπέροχες δυνατότητες καὶ ἀπροσδόκητες προοπτικές. Ἀλλὰ καὶ συνεπιφέρει ἁλυσιδωτὲς ἀναταραχὲς καὶ ἀνακατατάξεις. Ἀνεξάρτητα ὅμως ἀπὸ τὶς θετικὲς ἢ ἀρνητικὲς ἐπιπτώσεις, αὐτὴ συντελεῖται χωρὶς νὰ τὴν ἐμποδίζουν τυχὸν ἀναστεναγμοὶ ἢ ἐξορκισμοὶ τῶν μὴ οἰκονομολόγων» (σ. 267).

Ἐδῶ συμπυκνωμένες βλέπουμε τὶς ἑξῆς τοποθετήσεις τοῦ συγγραφέως:

α) ὅτι ἡ παγκοσμιοποίηση εἶναι ἀναπότρεπτη διαδικασία, μοιραία, εἶναι, ὅπως γράφει ἀλλοῦ, «πρόδηλο ἱστορικὸ "γίγνεσθαι" τὸ ὁποῖο συντελεῖται ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες ἢ ἀντιρρήσεις μᾶς» (σ. 23). «Καμμιὰ δύναμη δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀναστείλει» ἴσως οὔτε ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ, θὰ προσθέταμε ἐμεῖς!

β) Γι' αὐτὸ πρέπει νὰ τῆς ὑποταχθοῦμε. Ὁποιεσδήποτε ἀντιρρήσεις ἢ ἀντιδράσεις «τῶν μὴ οἰκονομολόγων» πρὸς τὸ τέρας τῆς παγκοσμιοποιήσεως χαρακτηρίζονται «ἀναστεναγμοὶ ἢ ἐξορκισμοὶ» ἢ ἀκόμα «θρηνωδία ἢ στείρα ἀνάσχεση τῆς διαδικασίας προσεγγίσεως» (σ. 31). Εἶναι φανερὴ ἡ εἰρωνεία πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ἁπανταχοῦ της γὴς οἱ ὁποῖοι ὡς «μὴ» εἰδικοὶ «οἰκονομολόγοι», δήλ. ὡς μὴ ἐντεταγμένοι στὴν ἐξυπηρέτηση τῶν σιωνιστικῶν συμφερόντων, ἀγωνίζονται ἐναντίον τοῦ ὁδοστρωτῆρος τῆς Νέας Σιδηρᾶς Παγκόσμιας Τάξεως, ἡ ὁποία μὲ τὰ σύγχρονα ὑπὲρ-ὄπλα, μὲ τὰ ἐλεγχόμενα Μ.Μ.Ε., μὲ τὸ Διεθνὲς Νομισματικὸ Ταμεῖο, μὲ τὶς Τράπεζες, τὶς πολυεθνικὲς ἑταιρεῖες, μὲ τὶς ἐξωνημένες κυβερνήσεις ἰσοπεδώνουν τὰ κράτη, ἰσοπεδώνουν τοὺς λαούς, τὴν παιδεία τους, τὴν κουλτούρα τους, συνθλίβουν τοὺς μισθοὺς καὶ τὸν ἐλεύθερο χρόνο τῶν ἐργαζομένων, ἀφήνοντας ἄλλους ἄνεργους καὶ ἀπεργάζονται τὴν τυραννία τῆς ἀνθρωπότητος. Γνωρίζει καλὰ ὁ συγγραφεὺς ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ ἀναστεναγμοὺς καὶ θρήνους κατὰ τὴν ἀντιπαράθεση πρὸς τὴν παγκοσμιοποίηση ἢ ταυτὸν εἰπεῖν μὲ τὴ Νέα Τάξη, ἔχει χυθεῖ καὶ ἄφθονο αἷμα!

Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ἀποτελεσματικότητα τῶν ἀντιδράσεων πρὸς τὴν Παγκόσμια Τάξη δικαιούμεθα ὡς κληρικοὶ νὰ εἰρωνευόμεθα τοὺς πτωχούς, ἀδυνάτους καὶ καταφρονημένους ἢ καὶ τοὺς εὔπορους ἀκόμα ποὺ διαμαρτύρονται ἔξω ἀπὸ τὰ διεθνῆ κέντρα τοῦ σιωνιστικοῦ κεφαλαίου, ποὺ ὑπομένουν ξυλοδαρμούς, φυλακίσεις ἢ χάνουν καὶ τὴ ζωὴ τοὺς ἀκόμα, ἐπειδὴ βλέπουν νὰ χαλκεύονται ἀπὸ τὴν παγκοσμιοποίηση ἡ φτώχεια, ἡ τυραννία καὶ ἡ στέρηση τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας ὅλων τῶν ἀνθρώπων; Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἤσαν πάντοτε μὲ τὸ μέρος τῶν ἀδυνάτων;

Κι ἔπειτα εἶναι ἕνα ἀκόμα δεῖγμα διγλωσσίας ἀπὸ τὴ μία νὰ διαπιστώνουμε τὴν ὕπαρξη 50 ἑκατομμυρίων πτωχῶν στὴν Εὐρώπη (σ. 247, ὑποσ. 4) κι ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ εἰρωνευόμεθα τοὺς διαμαρτυρόμενους ὡς «ἐξορκιστὲς» τοῦ κακοῦ, νὰ κλείνουμε τ' αὐτιά μας στὸ μήνυμά τους ποὺ ἀφορᾶ ὅλους μας. Τὸ κεντρικὸ μήνυμα τοῦ βιβλίου μοιάζει νὰ εἶναι: ὑποταχθεῖτε στὸ ἀναπότρεπτο καὶ φροντίστε νὰ μεταποιήσετε τὴν τυραννία τῆς παγκοσμιοποιήσεως σὲ «παγκόσμια κοινωνία ἀγάπης».

γ) ὅτι ἡ παγκοσμιοποίηση «ἀνοίγει γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα ὑπέροχες δυνατότητες καὶ ἀπροσδόκητες προοπτικές». Ποιὲς δυνατότητες καὶ ποιὲς προοπτικὲς ἀνοίγει ἡ παγκοσμιοποίηση, δὲν μᾶς τὸ λέγει ὁ συγγραφεύς. Μᾶς τὸ φυλάει ὡς ἔκπληξη; Γνωρίζει περισσότερα; Διαβάζοντας πάντως προσεκτικὰ ὅλο τὸ βιβλίο βρίσκει κανεὶς κάτι περίεργες ἰδέες, ἀδιευκρίνιστες καὶ προβληματικὲς γιὰ κάποιες προσδοκίες καὶ προοπτικές. Π.χ. διαβάζουμε: «Ἀπὸ τὶς ἀντιθέσεις αὐτὲς (ἔνν. τὶς ἰδεολογικὲς) μέσα στὸ χῶρο τῶν ἰδεῶν καὶ τὸ "διάλογο ζωῆς", δημιουργεῖται ἡ ἐλπίδα ὅτι κάτι νέο ἀναδύεται τόσο γιὰ τὶς παλιὲς μορφὲς πολιτισμοῦ ὅσο καὶ γιὰ τὴν οὐσιαστικότερη βίωση τοῦ Εὐαγγελίου. Μέσα ἀπὸ τὶς παρεκκλίσεις καὶ τὶς περιπέτειες τῆς ἀνθρωπότητος ἐξελίσσεται σταθερὰ τὸ σχέδιο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς κτίσεως» (σ. 136).

Εἶμαι προσωπικὰ πολὺ περίεργος νὰ μάθω πῶς, μὲ βάση ποιὰ πραγματικὰ δεδομένα, δημιουργεῖται ἡ ἐλπίδα «ὅτι κάτι νέο ἀναδύεται»! Ποιὸ εἶναι τέλος πάντων αὐτὸ τὸ νέο ποῦ ἀναδύεται; Τὸ ἐρώτημά μας εἶναι ἀμείλικτο. Ποιὰ εἶναι αὐτὴ ἡ ἀπροσδόκητη νέα προοπτική, ἡ ὑπέροχη δυνατότητα ποῦ παρέχεται στὶς παλιὲς μορφὲς πολιτισμοῦ; Τί εἶναι αὐτὸ ποῦ θὰ κάνει οὐσιαστικώτερη τὴ βίωση τοῦ Εὐαγγελίου; Ἡ μέχρι τώρα βίωση τοῦ διὰ τῶν Ἁγίων δὲν εἶναι οὐσιαστικώτατη; Καὶ τέλος, δὲν γνωρίζαμε ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει ἕνα σχέδιο, «ἕνα πλάνο» ἐν ἐξελίξει περίπου κατὰ τὰ ἀνθρώπινα πρότυπα, γιὰ νὰ μεταμορφώσει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν κτίση. Πιστεύαμε καὶ πιστεύουμε ὅτι τὸ μόνο σχέδιο ἐν ἐξελίξει εἶναι ἡ Θεία Οἰκονομία, ἡ πορεία μας πρὸς τὰ ἔσχατα, πρὸς τὸ τέλος τῆς Ἱστορίας καὶ τὴν Κρίση. Τὸ μόνο καὶ ἀεὶ καινὸ ὑπὸ τὸν ἥλιο εἶναι ἡ Ἐκκλησία. «Ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα» (Β' Κόρ. 5, 17). Ἐν Αὐτὴ ὁ Χριστὸς ἀνακαίνισε τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν κτίση. Οἱ ἅγιοι διὰ τῆς καθαρᾶς τους πολιτείας καὶ τῶν θαυμάτων τους, διὰ τῆς ὑποταγῆς τῆς ἀλόγου κτίσεως σ' αὐτούς, διὰ τῆς ἀποκαλυπτόμενης πολλὲς φορὲς λαμπρότητάς τους στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων, ἀποδεικνύουν τὴν ἀλήθεια τῆς ἀνακεφαλαιώσεως πάντων ἐν τῷ Χριστῷ. Αὐτὴ ἡ ἐν τὴ Ὀρθοδόξω Ἐκκλησία μεταμόρφωση ἀνθρώπου καὶ κτίσεως θὰ ἀποκαλυφθεῖ στὴν πληρότητά της στὰ ἔσχατα.

Ἑπομένως ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ νέο ποὺ ἀναδύεται καὶ θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὶς παλιὲς μορφὲς πολιτισμοῦ; Μήπως πρόκειται γιὰ ἀνακάτεμα φιλοσοφιῶν, ἰδεῶν καὶ θρησκειῶν; Μήπως θὰ προστεθοῦν σ' αὐτὰ καὶ ἡ τέχνη, ἡ λογοτεχνία, ἡ μουσικὴ τῶν ποικίλων πολιτισμῶν καὶ θὰ ἀποτελέσουν ἕνα συνονθύλευμα προσφερόμενο στὴν ἀνθρωπότητα; Ἢ μήπως θὰ παρέχεται ἡ «ὑπέροχη δυνατότητα» ἐπιλογῆς ὁποιουδήποτε θρησκεύματος ἢ ἰδεολογήματος στὸν κάθε ἄνθρωπο χωρὶς τὴν παρέμβαση ἢ τὴ θέση ἐρωτημάτων ἀπὸ «φουνταμενταλιστικοὺς κύκλους»; Καὶ ποιὸ θὰ εἶναι τὸ εἰδοποιὸ στοιχεῖο, τὸ ὁποῖο προστιθέμενο θὰ κάνει οὐσιαστικώτερη τὴ βίωση τοῦ Εὐαγγελίου; Τέλος, πῶς ἐννοεῖται ἡ μεταμόρφωση τῆς κτίσεως;

Τὰ ἐρωτήματά μας φαίνονται ἀκραῖα, ἀλλὰ προκύπτουν ἀπὸ μία ἐπιμελῶς διατυπωθεῖσα ἀσάφεια ποὺ βρίσκουμε σὲ πολλὰ σημεῖα τοῦ βιβλίου. Μ' αὐτὴ τὴν ἀσάφεια περνοῦν διάφορα μηνύματα στὴ συνείδηση τῶν ἀναγνωστῶν οἱ ὁποῖοι κατόπιν καταλλήλου χειρισμοῦ (βομβαρδισμὸς ἰδεῶν π.χ. «παγκόσμιας ἀγάπης», εἰρήνης τῶν λαῶν, ἑνότητος μὲ πρότυπο τὴν Ἁγία Τριάδα κ.λ.π.) τὰ δέχονται χωρὶς πολλὴ ἐξέταση. Τ' ἀφήνουμε πάντως ἀνοιχτὰ τὰ ἐρωτήματά μας, περιμένοντας ἀπάντηση.

Συμπερασματικὰ θὰ λέγαμε ὅτι ὁ συγγραφεὺς τοποθετεῖται θετικὰ ἔναντί της παγκοσμιοποιήσεως. Ἂν καὶ ἀναφέρονται οἱ ἀρνητικὲς συνέπειές της, παραμένει ζωντανὴ στὴ συνείδηση τοῦ ἀναγνώστου ἡ θετική της πλευρά, ἡ ὁποία στὴ «σύνοψη» τῶν συμπερασμάτων, ὅπως δείξαμε, συνδυάζεται μὲ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ἐκκλησίας.

---

111. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία Γ’ στὴν Β' Πρὸς Κορινθίους

Ἀντιαιρετικὸν Ἐγκόλπιον    www.egolpion.com

9   ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ  2012