Ἀρχιμανδρίτου Σάββα Ἁγιορείτου
Κήρυγμα 10/3/22
«Ὅπως ἀκριβῶς ἕνα ἀμάθητο μοσχάρι ποὺ τρέχει ἐπάνω στὰ βοσκοτόπια, φθάνει τελικὰ σὲ ἀπόκρημνο τόπο, σὲ παρόμοια κατάσταση βρίσκεται ἡ ψυχὴ ὅταν κατ’ ὀλίγον ἐξαπατηθεῖ ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς» λέει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος στὸ σύγγραμμά του Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι (Γιὰ αὐτοὺς ποὺ νομίζουν ὅτι δικαιώνονται ἀπὸ τὰ ἔργα τους). Παρομοιάζει τὸν νοῦ ὁ ὁποῖος ἐξαπατᾶται ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς -καὶ βέβαια πίσω ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς κρύβονται συνήθως οἱ δαίμονες- τὸν παρομοιάζει μὲ μόσχο ὁ ὁποῖος εἶναι ἄπειρος, καὶ σιγὰ-σιγὰ φτάνει στὸν γκρεμὸ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβει. Ἔτσι καὶ ὁ νοῦς, σιγὰ-σιγὰ ἐξαπατᾶται ἀπὸ τοὺς δαίμονες, καὶ χάνει τὸν σκοπό του, καὶ χάνει τὴ σωστή του λειτουργία, καὶ φθάνει νὰ γκρεμιστεῖ καὶ νὰ συγκατατεθεῖ μὲ τὴν ἁμαρτία. Μᾶς μιλάει ἑπομένως γιὰ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὴν πάλη ποὺ ἔχει ὁ ἄνθρωπος μαζί τους, καὶ τὴν νήψη, καὶ τὴν ἐγρήγορση ποὺ πρέπει νὰ ἔχει ὥστε νὰ μὴν ἐξαπατᾶται ἀπὸ τοὺς πονηρούς, καὶ αἰσχρούς καὶ βλάφημους λογισμούς. Χρειάζεται συνεχὴς ἀγώνας.
«Ὅταν ὁ νοῦς» λέει καὶ στὸ ἑπόμενο ἀπόφθεγμά του (τὸ οε’), «ποὺ ἀπέκτησε ἀνδρεία μὲ τὴ Χάρη τοῦ Κυρίου, ἀποσπᾶ τὴν ψυχὴ ἀπὸ πολυχρόνια πρόληψη» ἀπὸ πάθη δηλαδὴ καὶ ἀγῶνες οἱ ὁποῖοι ἔχουν σχέση μὲ τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς, καὶ καταφέρει νὰ ἐλευθερώσει τὴν ψυχὴ ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς λογισμοὺς ὁ ἀνδρεῖος νοῦς, τότε, λέγει, ἡ καρδιὰ βασανίζεται σὰν ἀπὸ δημίους ποὺ τὴν τραβοῦν ἐδῶ καὶ ἐκεῖ· ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος ὁ νοῦς ὁ ὁποῖος τραβᾶ τὴν καρδία πρὸς τὸ ὀρθό, πρὸς τὸν Χριστό, πρὸς τὸν Θεό, καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος τὸ πάθος ποὺ θέλει νὰ τραβήξει τὴν καρδία πρὸς τὸν Ἅδη, πρὸς τὴν κόλαση. Ἑπομένως, χρειάζεται συνεχὴς νῆψις καὶ πάλι ἐναντίον τῶν κακῶν λογισμῶν.
Νὰ τὸ ποῦμε καὶ στὸ πρωτότυπο: «ὅταν ὁ νοῦς ἀνδρισάμενος ἐν Κυρίῳ, ἀποσπᾷ τὴν ψυχὴν ἀπὸ χρονίας προλήψεως (ὅταν ὁ νοῦς δηλαδὴ ἀποκτήσει ἀνδρεία, κατὰ Θεὸν ἀνδρεία καὶ τραβήξει τὴν ψυχή, προσπαθεῖ νὰ ἐλευθερώσει τὴν ψυχὴ ἀπὸ μιὰ χρόνια αἰχμαλωσία, τὰ πάθη) τότε ἡ καρδία ὡς ὑπὸ δημίων κολάζεται (ἡ καρδιὰ βασανίζεται σὰν ἀπὸ δημίους) τεινόντων αὐτὴν ἔνθα, καὶ ἔνθα, τοῦ νοός, καὶ τοῦ πάθους»· τραβιέται ἀντίστοιχα ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ἀπὸ τὸν νοῦ ὁ ὁποῖος μὲ ἀνδρεία προσπαθεῖ νὰ τὴν ἐλευθερώσει, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἀπὸ τὸ πάθος ποὺ προσπαθεῖ νὰ τὴν κρατήσει σκλαβωμένη.
Μᾶς λένε λοιπόν, οἱ Ἅγιοι Πατέρες, πάρα πολλὰ πάνω σ’ αὐτὸ τὸ θέμα· στὸ πῶς ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ἔχει ἐγρήγορση ἀπέναντι στοὺς λογισμούς, νὰ μὴν ἐξαπατᾶται ὅπως ὁ ἄπειρος μόσχος, ποὺ μᾶς εἶπε τὸ παράδειγμα ὁ Ἅγιος Μάρκος. Καὶ ὅταν πέφτει σ’ αὐτὴν τὴν παγίδα, θὰ πρέπει μὲ ἀνδρεία νὰ ἀγωνίζεται νὰ ἐλευθερωθεῖ, ὅσο καὶ ἄν αὐτὸ εἶναι ὀδυνηρό, ὅσο καὶ ἄν αὐτὸ εἶναι ἐπώδυνο.
«Ὑπάρχει» λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «ὁ πρόδρομος τῶν πονηρῶν πνευμάτων ὁ ὁποῖος μᾶς ὑποδέχεται μόλις ξυπνήσουμε καὶ μολύνει τὴν πρωτόνοιά μας, τὴν πρώτη μας σκέψη». Ἔρχεται δηλαδὴ ὁ διάβολος πρωΐ-πρωΐ καὶ προσπαθεῖ νὰ μᾶς μολύνει τὸν λογισμό, νὰ μᾶς μολύνει μὲ αἰσχρούς, καὶ βρωμερούς, καὶ πονηρούς καὶ βλάσφημους λογισμούς. Νὰ εἶναι ἡ πρώτη μας σκέψη αὐτή· καὶ πρέπει γι’ αὐτὸ νὰ ἔχουμε ἐγρήγορση, καὶ ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, «νὰ προσφέρεις τὶς ἀπαρχὲς τῆς ἡμέρας σου (τὴν πρώτη σου σκέψη δηλαδή, τὴν πρωτόνοια, ὅπως τὴν ὀνομάζουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες) νὰ τὴν προσφέρεις στὸν Κύριο». Δηλαδή, νὰ προσευχηθεῖς μὲ τὸ ποὺ θὰ ἀνοίξεις τὰ μάτια σου, νὰ δοξάσεις τὸν Θεὸ καὶ νὰ τὸν παρακαλέσεις μὲ τὴν Κυριακὴ προσευχή, μὲ τὸ ‘Πάτερ ἡμῶν’ καὶ νὰ ζητήσεις τὸ ἔλεός Του. Γιατὶ «ἡ ἡμέρα» λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, «θὰ ἀνήκει σὲ ἐκεῖνον ποὺ πρόλαβε τὴν ἀρχή της· ἄν δηλαδὴ τὴν προλάβεις ἐσὺ μὲ τὸν καλὸ λογισμό, μὲ τὴν προσευχή, τὴ δίνεις στὸν Χριστό. Καὶ ἄν τὴν προλάβει ὁ πονηρός, τότε ὅλη ἡ ἡμέρα θὰ περάσει δύσκολα ἐὰν πάλι δὲν προσέξεις, καὶ θὰ εἶναι μιὰ ἡμέρα ποὺ θὰ πέσεις στὰ δίχτυα τοῦ πονηροῦ. «Ἡ ἡμέρα» λοιπόν, λέει ὁ Ἅγιος, «θὰ ἀνήκει σὲ ἐκεῖνον ποὺ πρόλαβε τὴν ἀρχή της». Κάποιος Γέροντας ἔλεγε, «ἀπὸ τὸ πρωῒ καταλαβαίνω πῶς θὰ περάσω τὴν ἡμέρα μου».
«Ὅταν ὁ διάβολος» λέει καὶ ὁ Ἅγιος Νικόδημος, «κρατάει κάποιον μὲ τὴ δουλεία τῆς ἁμαρτίας, δὲν φροντίζει γιὰ τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ τὸν τυφλώνει περισσότερο καὶ νὰ τὸν βγάζει ἀπὸ κάθε καλὸ λογισμό». Δηλαδή, ὅσο ὁ ἄνθρωπος δὲν προσέχει, δὲν νήφει, σιγὰ-σιγὰ ὅλο καὶ περισότερο ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεό, ὅπως ὁ ἄπειρος μόσχος γιὰ τὸν ὁποῖο μᾶς μίλησε ὁ Ἀββᾶς Μάρκος, καὶ φτάνει στὸ τέλος νὰ γκρεμίζεται καὶ νὰ συντρίβεται πνευματικά.
«Οἱ βλάσφημοι λογισμοὶ» θὰ μᾶς πεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «σπέρνονται ἀπὸ τοὺς δαίμονες, καὶ ὀφείλονται εἴτε στὴν ὑπερηφάνειά μας εἴτε στὸν φθόνο τῶν δαιμόνων». Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς δίνουν πάρα πολλὲς συμβουλὲς καὶ εἰδικὲς συμβουλὲς γιὰ κάθε εἶδος λογισμῶν· πῶς πρέπει νὰ τοὺς ἀντιμετωπίζουμε. Οἱ βλάσφημοι λογισμοὶ πηγάζουν ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. «Ἄς πάψουμε» λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «νὰ κρίνουμε καὶ νὰ κατακρίνουμε τὸν πλησίον μας, καὶ τότε δὲν πρόκειται νὰ φοβηθοῦμε τοὺς λογισμοὺς τῆς βλασφημίας, διότι ἀφορμὴ καὶ ρίζα τοῦ δευτέρου εἶναι τὸ πρῶτο»· ἡ κατάκριση δηλαδὴ ἡ ὁποία βέβαια, ἔχει ὡς ρίζα της τὴν ὑπερηφάνεια. Ἄν λοιπόν, δὲν κατακρίνεις, γλιτώνεις καὶ ἀπὸ τοὺς φοβεροὺς αὐτοὺς λογισμοὺς τῆς βλασφημίας. «Μὴ θαυμάσεις» λέει πάλι ὁ σοφὸς Ἅγιος Ἰωάννης, καὶ διαβάζουμε στὴν Πατερικὴ Συλλογὴ Φῶς στὰ φῶτα : «Μὴ θαυμάσεις γιὰ τὸ ὅ,τι πολλὲς φορὲς οἱ δαίμονες μᾶς φέρνουν καὶ ἀγαθοὺς λογισμούς. Μᾶς τοὺς φέρνουν μέν, ἀλλὰ ἐν συνεχείᾳ ἐναντιώνονται νοερῶς σ’ αὐτούς, καὶ τοῦτο γιὰ νὰ μᾶς πείσουν ὅτι ἀκόμα καὶ τὶς πιὸ μυστικὲς σκέψεις τῶν καρδιῶν μας τὶς γνωρίζουν. Εἶναι παμπόνηροι οἱ δαίμονες. Ἐνῷ στὴν πραγματικότητα δὲν γνωρίζουν τίποτε ἀπὸ τοὺς λογισμούς μας, ὅμως μᾶς κάνουν τέτοια τεχνάσματα (χρησιμοποιοῦν τέτοια τεχνάσματα), γιὰ νὰ μᾶς πείσουν ὅτι γνωρίζουν τὶ σκεφτόμαστε».
Χρειάζεται λοιπὸν πολλὴ νήψη, καὶ ἐγρήγορση πνευματική, καὶ γενναιότητα στὴν πάλη μὲ τοὺς λογισμούς. Ὑπάρχουν τρόποι πολὺ ἀποτελεσματικοὶ γιὰ νὰ τοὺς ἀντιμετωπίζουμε. Ἕνας βασικὸς τρόπος εἶναι ἡ νοερὰ προσευχή. Λέει ὁ Ἅγιος Βαρσανούφιος: «Ὅταν σᾶς ἔρχονται λογισμοί, μὴν προσπαθεῖτε νὰ τοὺς διώξετε ἀνοίγοντας ἕνα λογικὸ διάλογο μαζί τους.Τοὺς λογισμοὺς τοὺς διώχνεις μόνο μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, μὲ τὸ ‘Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με’. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος νήφει καὶ προσεύχεται, τότε βλέπει τοὺς λογισμοὺς ποὺ ἔρχονται ἀπὸ μακριὰ καὶ τοὺς ἐξολοθρεύει».
Λέει καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Κολοβός, «μοιάζω μὲ ἕνα ἄνθρωπο ποὺ κάθεται κάτω ἀπὸ ἕνα μεγάλο δένδρο. Καὶ ξαφνικά, βλέπει πολλὰ θηρία καὶ ἑρπετὰ νὰ ἔρχονται καταπάνω του. Καὶ ἐπειδὴ δὲν μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ εὔκολα, τρέχει γρήγορα πάνω στὸ δένδρο καὶ σώζεται. Ἔτσι κάνω καὶ ἐγώ· κάθομαι στὸ κελλί μου καὶ βλέπω τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς νὰ ἔρχονται ἐναντίον μου. Τότε, ἀνεβαίνω στὸ δένδρο τῆς ζωῆς, στὸν Θεό μου μὲ τὴν προσευχὴ καὶ σώζομαι ἀπὸ τὸν ἐχθρὸ διάβολο».
Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν προσευχή, μᾶς βοηθάει ἐπίσης καὶ ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ νηστεία.
Λέει ἡ Ἁγία Συγκλητική: «ὅπως ἀκριβῶς τὶς δαγκωματιὲς δηλητηριωδῶν ἑρπετῶν μποροῦμε νὰ τὶς κάνουμε ἀκίνδυνες, καὶ νὰ τὶς ἐξαλείψουμε μὲ πολὺ δυνατὰ φάρμακα, ἔτσι καὶ τοὺς πονηροὺς λογισμούς, μόνο ἡ ἔντονη προσευχὴ μὲ τὴ θεάρεστη νηστεία μπορεῖ νὰ τοὺς ἀποδιώχνει».
«Οἱ ἄθλιοι δαίμονες» λέει ὁ Ἅγιος Νήφων, «δίνουν προσταγὲς στοὺς ἀνθρώπους». Οἱ ἄνθρωποι πάλι, νομίζοντας πὼς ὅλες οἱ σκέψεις τους γεννιοῦνται ἀπὸ τὸ δικό τους μυαλὸ - εἶναι καὶ αὐτὴ μία ἀπὸ τὶς μεγάλες ἀπάτες τοῦ διαβόλου, νὰ μᾶς κάνει νὰ πιστεύουμε ὅτι ὅλοι οἱ λογισμοὶ εἶναι ἀπὸ ἐμᾶς ἐνῷ οἱ πλεῖστοι εἶναι ἀπὸ αὐτὸν- οἱ ἄνθρωποι λοιπόν, νομίζοντας ὅτι ὅλες οἱ σκέψεις τους εἶναι ἀπὸ τὸ μυαλό τους, τὶς πραγματοποιοῦν ἀδιάκριτα στὸ ἄψε-σβῆσε. «Νά γιατὶ ποτὲ δὲν πρέπει νὰ κάνουμε κάτι» λέει ὁ Ἅγιος Νήφων, «πρὶν καλοεξετάσουμε τοὺς λογισμούς μας, γιὰ νὰ δοῦμε - ἄν μποροῦμε βέβαια νὰ διακρίνουμε ἐμεῖς- ἀπὸ ποῦ προέρχονται. Ἄν δὲν μποροῦμε, θὰ πρέπει νὰ τοὺς καταθέτουμε εἰς τὸν διακριτικὸ πνευματικό μας, καὶ ἐκεῖνος θὰ μᾶς πεῖ ἄν εἶναι ἀπὸ τὸν Θεὸ ἤ εἶναι ἀπὸ τοὺς δαίμονες ἤ εἶναι ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας.»
«Ἐκεῖνοι ποὺ ἀποκρούουν τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν» θὰ μᾶς πεῖ καὶ ὁ Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος, «δὲν τοὺς ἐπιτρέπουν νὰ μπαίνουν μέσα στὸ λογικὸ ἀμπέλι ὡς θηρία καὶ νὰ τὸ καταστρέφουν. Ὅποιοι ἔχουν ἐγρήγορση, νήψη, πνευματικὴ προσοχή, σταματοῦν τοὺς δαίμονες κατὰ τὴν προσβολὴ (σταματοῦν τοὺς πονηρούς, τοὺς αἰσχρούς, τοὺς βλάσφημους λογισμοὺς κατὰ τὴν προσβολή). Ἐκεῖνοι ποὺ προχωροῦν στὸν συνδυασμὸ μὲ τοὺς λογισμούς, ἀλλὰ δὲν τοὺς δέχονται μὲ εὐχαρίστηση, ἁπλῶς τοὺς ἐπιτρέπουν νὰ μποῦν στὸ ἀμπέλι, ἀλλὰ ὄχι καὶ νὰ ἀγγίξουν τίποτε ἀπὸ αὐτό. Ἐκεῖνοι ποὺ συνομιλοῦν μὲ εὐχαρίστηση μὲ τὰ πάθη μέσῳ τῶν λογισμῶν, ἀλλὰ δὲν φτάνουν στὴν συγκατάθεση, εἶναι ὅμοιοι μὲ ἐκείνους ποὺ ἄφησαν τὸν ἀγριόχοιρο νὰ περάσει μέσα στὸ ἀμπέλι καὶ τὸν φράχτη, ἀλλὰ δὲν τοῦ ἐπέτρεψαν νὰ χορτάσει ἀπὸ τὰ σταφύλια. Ἔπειτα ὅμως, τὸν βρίσκουν ἰσχυρότερο ἀπὸ τὴ δύναμή τους ὅταν πληθύνουν τὶς συγκαταθέσεις τους στὰ πάθη. Γι’ αὐτὸ τὸ ἄριστο εἶναι νὰ μὴν ἐπιτρέπει κανεὶς καθόλου στὸν ἀγριόχοιρο (δηλαδὴ στοὺς λογισμούς), νὰ μποῦν μέσα του καὶ νὰ ἁλώσουν σιγὰ-σιγὰ τὴν ψυχή του».
«Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει φίδι μέσα στὸν κόρφο του» μᾶς λέει καὶ ὁ Ἅγιος Θεόδωρος Ἐδέσσης, «καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει λογισμὸ πονηρὸ μέσα στὴν καρδιά του, θὰ πεθάνουν· ὁ πρῶτος ἀπὸ τὸ φαρμακερὸ δάγκωμα τοῦ φιδιοῦ, καὶ ὁ δεύτερος ἀπὸ τὸ θανατηφόρο φαρμάκι ποὺ ἔβαλε στὴν ψυχή του. Γι’ αὐτὸ νὰ σκοτώνουμε γρήγορα τὰ γεννήματα τῶν ἐχιδνῶν, καὶ νὰ μὴν κυοφοροῦμε πονηροὺς λογισμοὺς μέσα στὴν καρδιά μας, γιὰ νὰ μὴν πονέσουμε πικρά».
«Ἄν θέλεις νὰ νικήσεις τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς» μᾶς συμβουλεύει καὶ ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, «πρόσεχε τὰ πάθη καὶ εὔκολα τοὺς διώχνεις ἀπὸ τὸν νοῦ σου. Στὴν περίπτωση τῆς πορνείας (γιὰ παράδειγμα) νὰ νηστεύεις, νὰ ἀγρυπνεῖς, νὰ κοπιάζεις, νὰ μένεις μὲ τὸν ἑαυτό σου· νὰ ἀποφεύγεις δηλαδὴ τὶς πολλὲς συναναστροφές. Ἔτσι, θὰ χαλιναγωγήσεις τοὺς λογισμοὺς τῆς πορνείας. Στὴν περίπτωση τῆς ὀργῆς καὶ τῆς λύπης, νὰ καταφρονεῖς τὴν ἐκτίμηση καὶ τὴν καταφρόνηση τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰ ὑλικὰ πράγματα. Νὰ μὴ σὲ νοιάζει ἄν οἱ ἄνθρωποι σὲ ἐκτιμοῦν ἤ σὲ καταφρονοῦν. Νὰ ἐξετάζεις μόνο ἄν εὐαρεστεῖς στὸν Θεό. Ἐπίσης, νὰ καταφρονεῖς καὶ τὰ ὑλικὰ πράγματα τὰ ὁποῖα πολλὲς φορὲς τὰ χάνουμε, μᾶς ἀφαιροῦνται· καὶ ἄν ἔχουμε προσκόλληση σ’ αὐτά, ἔχουμε ὀργὴ καὶ λύπη. Ἐὰν ὅμως δὲν ἔχουμε προσκόλληση εἴτε τὰ ἔχουμε εἴτε δὲν τὰ ἔχουμε εἶναι τὸ ἴδιο. Στὴν περίπτωση τῆς μνησικακίας, νὰ προσεύχεσαι γιὰ ἐκεῖνον ποὺ σὲ λύπησε καὶ ἔτσι λυτρώνεσαι». Ἀνάλογα λοιπὸν μὲ τὰ πάθη, θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε τὴν σωστὴ ἀντιμετώπιση, ὁπότε, ἀντιμετωπίζουμε σωστὰ καὶ τοὺς ἀντίστοιχους λογισμοὺς ποὺ τὰ γεννοῦν.
«Μήπως μπορεῖ ἕνα νησὶ ποὺ βρίσκεται στὴ μέση τῆς θάλασσας νὰ ἐμποδίσει τὰ κύματα;» λέει ὁ Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος, «ὥστε νὰ μὴ χτυποῦν ἐπάνω του; Δὲν μπορεῖ! Πλὴν ὅμως, μπορεῖ νὰ ἀποκρούει τὰ κύματα τὸ νησὶ ποὺ εἶναι στὴ μέση τῆς θάλασσας». Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ ἐμᾶς· νὰ ἐμποδίσουμε τοὺς λογισμοὺς ὥστε νὰ μὴν πέφτουν πάνω μας δὲν μποροῦμε, καθὼς μάλιστα εἴμαστε ἐμπαθεῖς. Νὰ τοὺς ἀποκρούσουμε ὅμως καὶ νὰ μὴν τοὺς ἀφήνουμε νὰ μπαίνουν μέσα μας, αὐτὸ τὸ μποροῦμε, καὶ εἴπαμε τοὺς τρόπους: μὲ τὴν προσευχὴ κατ’ ἐξοχήν, μὲ τὸ ‘Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με’, μὲ τὴν νηστεία, μὲ τὴν ἀκατακρισία καὶ γενικὰ μὲ τὸν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν. Διαφορετικά, λέγει ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ, «ἄν τοὺς ἀφήσουμε τοὺς λογισμοὺς νὰ μποῦν, θὰ ἀρχίσουν πιὰ νὰ τρέφονται μέσα στὴν ψυχή μας καὶ σιγὰ-σιγὰ τὴν καταστρέφουν» ὅπως μᾶς εἶπε προηγουμένως ὁ Ἀββᾶς Μάρκος· ὅπως τὸ ξεχασμένο καὶ ἄπειρο μοσχαράκι, σιγὰ-σιγὰ φτάνει στὸν γκρεμὸ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβει. Χρειάζεται λοιπὸν ἀνδρεία, χρειάζεται νήψη, καὶ μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ θὰ χαλιναγωγήσουμε τοὺς λογισμοὺς καὶ δὲν θὰ γίνουμε θύματά τους, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε καὶ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Τῷ δὲ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου