π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία πού ἔγινε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τοῦ ὁμωνύμου προαστίου Ἀθηνῶν, τὴν Δευτέρα 19 Ὀκτωβρίου 2009.
Σεβαστοὶ πατέρες, χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς κάθ’ ἠμᾶς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας,
Εἶναι σύνηθες ὅταν χρειαζόμαστε πνευματικὴ τροφοδοσία, καὶ καλὰ κάνουμε, νὰ διαβάζουμε κάποια κείμενα, κάποια βιβλία καὶ νὰ τρεφόμαστε ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ μας καὶ τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Πολὺ ὡραῖο εἶναι αὐτὸ τὸ πράγμα. Ἀλλὰ ἔχω παρατηρήσει ὅτι δὲν εἶναι σύνηθες, μέσα σ’ αὐτὴν τὴν...πνευματική μας ἀναζήτηση γιὰ πνευματικὴ τροφοδοσία, ν’ ἀνοίξουμε καμιὰ φορά καὶ νὰ διαβάζουμε τὰ πρακτικὰ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
Τί διατυπώνεται ἐκεῖ; Ὅπως ξέρετε πολὺ καλά, διατυπώνονται δύο πράγματα. Διατυπώνονται τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μάλιστα ἀλαθήτως διὰ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ ταυτόχρονα διατυπώνονται πῶς θὰ γίνουν οἱ δρόμοι καὶ οἱ τρόποι γιὰ νὰ μπορέσουν αὐτὰ τὰ δόγματα νὰ γίνουν πράξη στὴ ζωή μας καί, ἂν στὴ ζωὴ μας κάτι δὲν πάει καλά, πώς μέσα ἀπὸ αὐτὰ τὰ δόγματα θὰ διορθώσουμε τὰ μὴ σωστά.
Ἔχουμε λοιπὸν στὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, τοὺς Ὅρους, πού εἶναι τὰ δόγματα, καὶ ἔχουμε καὶ τοὺς Κανόνες, τὸ πῶς [δηλαδὴ] θὰ θεραπεύσουμε αὐτὸ πού δὲν πάει σωστά.
Θὰ μοῦ πεῖτε, μὰ ἄλλο πράγμα νὰ διαβάζεις ἕνα κείμενο ζωντανό, ὅπου παίρνεις πνευματικὴ τροφὴ καὶ ἄλλο νὰ διαβάζεις τὰ πρακτικὰ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Γί’ αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ λόγο, γιὰ νὰ φύγει αὐτὴ ἡ πόλωση ἀπὸ τὸ νοῦ μας, αὐτὴ τὴ βραδιὰ πολὺ σύντομα θὰ προτείνω κι αὐτὴ τὴν πάρα πολὺ οὐσιαστικὴ μέθοδο πνευματικῆς τροφοδοσίας μέσα ἀπὸ τοὺς Ὅρους καὶ τοὺς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ δὴ θὰ μείνω στὸ θέμα τὸ πῶς οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας θεραπεύουν.
Νὰ τὸ τονίσω ἀφετηριακὰ χρησιμοποιώντας λόγια τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης λέει ὁμιλώντας γιὰ τοὺς Κανόνες -προσέξτε οἱ Ὄροι εἶναι τὰ δόγματα καὶ οἱ Κανόνες εἶναι τὸ πῶς θὰ θεραπεύσουμε αὐτὸ πού δὲν ζοῦμε σωστὰ- λέει: «ὅπως ἂν θεραπευθείη πᾶν ἀρρώστημα ψυχικὸν»[1]. Γί’ αὐτὸ ὑπάρχουν οἱ Κανόνες, γιὰ νὰ γιατρέψουμε κάθε ἀρρώστημα ψυχικό, καὶ παραλληλίζει τὴ μελέτη τῶν Κανόνων καὶ τὴν ἐφαρμογή τους ὡς ἰατρικὴ μεθοδολογία.
Προσέξτε, γιὰ νὰ σᾶς βοηθήσω νὰ σᾶς πῶ κάτι πολὺ οὐσιαστικό· λέω, Ὄροι καὶ Κανόνες. Ὄροι εἶναι τὰ δόγματα. Τὰ δόγματα εἶναι ἀλήθειες· ἀλλὰ τὰ δόγματα εἶναι ἀλήθειες οἱ ὁποῖες ἀποκαλύπτονται ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ βιωθοῦν, δὲν ἀποκαλύπτονται ἁπλῶς γιὰ νὰ γίνουν γνωστικὰ ἀντικείμενα μελέτης. Παράδειγμα: μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Θεὸς τὴν ἀγάπη Του μέσα ἀπὸ τὸ δόγμα τῆς ἁγίας Τριάδας. Ἀσύλληπτο, μυστήριο, κι ὅμως τὸ ἀποκαλύπτει Ἐκεῖνος. Δὲν τὸ ἀποκαλύπτει γιὰ νὰ ποῦμε ὅτι, ξέρετε, ἐμεῖς ξέρουμε πολλὰ πράγματα, ξέρουμε τὰ δόγματα. Τὸ ἀποκαλύπτει γιὰ νὰ τὸ ζήσουμε. Πῶς θὰ τὸ ζήσουμε; Τὸ προσεγγίζουμε βέβαια τὸ μυστήριο, ἕνας ὁ Θεὸς καὶ ταυτόχρονα εἶναι τρεῖς, Πατήρ, Υἱὸς καὶ Ἅγιο Πνεῦμα· βλέπετε, ὑπάρχει ἑνότητα, ὑπάρχει ἀγάπη καὶ ταυτόχρονα ὑπάρχει ἡ ἐλευθερία καὶ ἡ διάκριση τῶν προσώπων. Νὰ λοιπόν, τί μαθαίνουμε ἀπὸ τὸ δόγμα τῆς ἁγίας Τριάδος: ἑνότητα καὶ ἀγάπη, ἀλλὰ ταυτόχρονα πρόσωπο. Αὐτὸ στὴ ζωή μας πῶς ἐφαρμόζεται; Πάρτε μιὰ οἰκογένεια, ἕνα μοναστήρι. Ἀπαραίτητο εἶναι νὰ λειτουργήσουν ὡς κοινόβιο, νὰ ὑπάρχει ἑνότητα καὶ ἀγάπη, ἀλλὰ ταυτόχρονα ὅλοι ποῦ μετέχουν σ’ αὐτὸ τὸ κοινόβιο θὰ ἔχουν τὴν προσωπική τους ἐλευθερία πού δὲν θὰ καταπατηθεῖ καὶ δὲν θὰ ἐξοντωθεῖ. Ἄνθρωποι χωρὶς πρόσωπο δὲν εἶναι ἄνθρωποι. Ἔρχεται λοιπὸν ἐδῶ ὁ Κανόνας, ὅταν αὐτὸ δὲν βιώνεται σωστά, νὰ τὸ διορθώσει μὲ κάποια θεραπευτικὴ μέθοδο. [Ὅταν] δὲν ἐφαρμόζουμε τὸ δόγμα, αὐτὸ μᾶς βλάπτει γιατί δὲν ζοῦμε σωστά. Ἔρχεται λοιπὸν ὁ Κανόνας νὰ πεῖ ποιὰ εἶναι ἡ θεραπευτικὴ μεθοδολογία· ἄρα μιλᾶμε γιὰ κάτι πολὺ σπουδαῖο.
Ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους καὶ σοφοὺς ἑρμηνευτὲς τῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ σοφὸς ἱερομόναχος Ματθαῖος Βλάσταρης, σὲ ἕνα κείμενό του πού τὸ λέει Προθεωρία τοῦ Συντάγματος, τῶν Κανόνων δηλαδή, λέει τὸ ἑξῆς «οὐκ ἂν τὶς ἁμάρτοι κοινὸν προσειπῶν ἰατρεῖον, ἐκάστοις τῶν νοσούντων κατάλληλα κεραννύντας[2]»[3]. Λέει ὅτι ἂν ὑπάρχει ἁμαρτία, ὑπάρχει καὶ ἰατρεῖο καὶ μποροῦμε μὲ κατάλληλα φάρμακα πού θὰ δώσουμε στὸν ἄρρωστο νὰ θεραπευτεῖ.
Καὶ μάλιστα μέσα στὸ χῶρο τῆς ἀνατολικῆς Αὐτοκρατορίας, τόσο πολὺ κατάλαβαν τὸ κάλλος τὸ θεραπευτικὸ τῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων πού πῆραν πολὺ μεγάλοι αὐτοκράτορες καὶ ἔκαναν τοὺς Κανόνες νόμους. Παραδείγματος χάριν, ἕνας Κανόνας μιᾶς Νεαρᾶς [σήμ. ἑνὸς νέου νόμου] τοῦ Ἰουστινιανοῦ, τὸ 545, ὁρίζει τὰ ἑξῆς: «Θεσπίζομεν τοίνυν», ὁρίζουμε λοιπόν, «τάξιν νόμων ἐπέχειν τοὺς ἁγίους ἐκκλησιαστικοὺς κανόνας», νὰ εἶναι ὡς νόμοι, «τοὺς ὑπὸ τῶν ἁγίων Συνόδων ἐκτεθέντας ἢ βεβαιωθέντας τουτέστι… καὶ τὰ δόγματα καθάπερ τὰς θείας Γραφᾶς δεχόμεθα καὶ τοὺς κανόνας ὡς νόμους φυλάττομεν»[4]. Ἔρχεται λοιπὸν καὶ βλέπει ὅτι ὑπάρχει ἐδῶ ἕνα φάρμακο καὶ λέει τὸ κράτος μου, ὁ πολίτης μου αὐτὸ τὸ φάρμακο τὸ χρειάζεται, καὶ τὸ κάνει νόμο του.
Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει πώς πρέπει νὰ θεωροῦμε ὅτι οἱ Κανόνες εἶναι κρατικοὶ νόμοι. Κι ὑπῆρξε μιὰ μικρὴ σύγχυση τότε καὶ ἔρχεται ἕνας μεγάλος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σχολαστικός, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος γιὰ νὰ ξεχωρίσει αὐτὴ τὴ σύγχυση πού μὲ καλὴ διάθεση ἔβαλαν οἱ αὐτοκράτορες, ἀλλὰ θεωρήθηκαν ὅτι οἱ Κανόνες εἶναι νόμοι τοῦ κράτους, πού ἐπιβάλλονται μὲ μέτρα βίας, ἀστυνομίας καὶ ὁποιασδήποτε ἐκφράσεως πού ἐφαρμόζει τὸ κράτος. Γιὰ νὰ ξεκαθαρίσει τὰ πράγματα σὲ ἕνα βιβλίο πού λέγεται “Συναγωγὴ” λέει ὅτι οἱ Κανόνες ἀποτελοῦν νόμους θείους, ὄχι πολιτικοὺς «νόμους τινὰς καὶ κανόνας, οὐ πολιτικοὺς ἀλλὰ θείους» καὶ οἱ θεσπίσαντες τοὺς κανόνες ἀπέβλεπον δί’ αὐτῶν διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν πλημμελούντων καὶ ὄχι τὴν τιμωρίαν διὰ βασάνων ὅπως ἐπιβάλλουν οἱ πολιτικοὶ νόμοι. «Οὐκ ὤοντο δεῖν ὥσπερ οἱ πολιτικοὶ νόμοι τοὺς πλημμελούντας αἰκίζεσθαι»[5] , δὲν πρέπει νὰ τιμωροῦνται ὅπως [ὁρίζουν] οἱ πολιτικοὶ νόμοι.
Ἡ διαφορὰ μεταξὺ τῶν ἱερῶν Κανόνων καὶ τῶν κρατικῶν νόμων εἶναι λοιπὸν σαφὴς καὶ ἡ μικρὴ σύγχυση πού ἐπῆλθε ξεκαθαρίζεται ξεκινώντας ἀπὸ τὸν Ἰωάννη τὸν Σχολαστικὸ καὶ ἀπὸ ἄλλους Πατέρες κι ἔτσι ἡ διδασκαλία τοῦ Ἰωάννη τοῦ Σχολαστικοῦ εἶναι καθοριστικὴ γιὰ νὰ καταλάβουμε τοὺς Κανόνες.
Εἶναι λοιπὸν οἱ Κανόνες ἐφαρμογὴ τῶν Δογμάτων κι ἂν δὲν ἐφαρμόζονται τὰ Δόγματα πρέπει νὰ θεραπεύσουμε. Θὰ σᾶς διαβάσω δύο κομμάτια ἀπὸ τὸ Γεροντικό τῆς Ἐκκλησίας μας γιατί ὑπάρχουν δύο πράγματα σὲ μιὰ θεραπευτική. Ὑπάρχει μιὰ πληγὴ πού γιατρεύεται – ἂν ἔχουμε ἕναν καρκίνο ἔρχεται ὁ χειρουργὸς [καὶ] κόβει τὸν καρκίνο, μᾶς θεραπεύει. Ὁ καρκίνος ἔφυγε ἀλλὰ ἡ πληγὴ παραμένει ἀνοικτὴ καὶ θέλει κάποιους μῆνες ἢ χρόνια γιὰ νὰ κλείσει. Ἄλλο λοιπὸν τὸ ὅτι ὁ Θεὸς συγχώρεσε τώρα, ἂν ἔχω μετάνοια κι ὁ καρκίνος ἔφυγε, κι ἄλλο πώς ἐπειδὴ ἀκριβῶς ὑπάρχουν πληγὲς ἀνοικτὲς πρέπει νὰ ἐφαρμοστοῦν καὶ θεραπευτικὲς μέθοδοι μακροχρόνιες πολλὲς φορὲς ἢ βραχυχρόνιες, πού εἶναι τὰ ἐπιτίμια τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἀκοῦστε μιὰ ἱστορία ἀπὸ τὸν ἀββᾶ Ποιμένα: Ἀδελφὸς ἠρώτησε τὸν ἀββᾶ Ποιμένα λέγων, «ἐποίησα ἁμαρτίαν μεγάλην καὶ θέλω μετανοῆσαι τρία ἔτη» – ἔκανα ἁμαρτία καὶ θέλω τρία χρόνια νὰ μετανοήσω. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἀββὰς «πολὺ εἶναι» καὶ εἶπε ὁ ἀδελφὸς «ἄντε ὡς ἕνα χρόνο νὰ μετανιώσω» καὶ εἶπε ὁ γέρων «πολὺ εἶναι». Οἱ δὲ παρόντες πού ἦταν γύρω ἔλεγαν «ἄντε ἕως τεσσαράκοντα ἡμερῶν» καὶ πάλι εἶπε ὁ γέροντας «πολὺ εἶναι». Εἶπε δὲ ὁ Γέρων «ἐγὼ λέγω ὅτι ἐὰν μετανοήσει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ ὅλη τὴν καρδίαν του κι ἀπὸ ὅλη τὴ διάνοιά του γί’ αὐτὸ πού ἔκανε, τότε ὁ Θεός, καὶ πολὺ εἶναι σὲ τρεῖς μέρες, τὸν δέχεται», καὶ «πολὺ εἶναι» λέει. Ὁ ἀββὰς Ποιμὴν τὸ εἶπε αὐτὸ καὶ σὲ κάποιο ἄλλο σημεῖο πάλι τοῦ Γεροντικοῦ, ὁ ἀββὰς Σισώης λέει κάτι ἀντίστοιχο: Ρώτησαν τὸν ἀββᾶ Σισώη, λέγοντες· «ἐὰν πέση ἀδελφός, οὐ χρείαν ἔχει μετανοῆσαι ἐνιαυτόν;». – Μήπως χρειάζεται ἕνα χρόνο γιὰ νὰ μετανιώσει; Ὁ δὲ [ὁ ἀββὰς Σισώης] εἶπε· «εἶναι σκληρὸς αὐτὸς ὁ λόγος». Ἀφοῦ δὲ ἀπεκρίθη ὁμοίως στὶς ἐρωτήσεις ἔξι μῆνες, σαράντα μέρες, πόσο; Κατέληξε καὶ εἶπε ὁ ἀββὰς Σισώης· «πιστεύω γὰρ τῷ Θεῷ ὅτι ὁλοψύχως ἐὰν μετανοήση ὁ τοιοῦτος καὶ εἰς τρεῖς ἡμέρας δέχεται αὐτὸν ὁ Θεὸς καὶ πολὺ εἶναι πάλι λέγω».
Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ Θεὸς συγχωρεῖ τοὺς μετανοοῦντας, τὸ ξέρετε ὅλοι, ἀλλὰ ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγή, κατὰ τὰ μέτρα τῆς ἀρρώστιας, θέλει κάποιο χρόνο.
Ἔτσι λοιπὸν οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας διαπιστώνουν τί συμβαίνει, τί ἀρρώστια ὑπάρχει μέσα στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὰ ἀνθρώπινα μεγέθη, πῶς θὰ θεραπευτεῖ τὸ ὄργανο τὸ ὁποῖο βλάπτεται. Εἶναι ἄρρωστο τὸ στομάχι μου, ἔχει μιὰ ἀρρώστια, ἡ ἰατρικὴ θεραπεύει πρῶτα τὸ στομάχι, ἀλλὰ θεραπεύει χωριστὰ καὶ τὸ κάθε κύτταρο. Ὅλο λοιπὸν τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἐκεῖ πού ἀρρώστησε νὰ θεραπευτεῖ καὶ τὸ κάθε κύτταρο πού εἴμαστε ἐμεῖς νὰ θεραπευτοῦμε.
Νὰ λοιπὸν ἡ πρώτη βασικὴ καὶ ἀφετηριακὴ προοπτικὴ τῶν Κανόνων: ἡ θεραπευτική, καμιὰ σχέση μὲ τιμωρία ἀλλὰ μὲ ἱστορίες κάλλους, [καὶ] μελετώντας τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τοὺς ὅρους μαθαίνουμε τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ μας, μαθαίνουμε πῶς θὰ τὰ ἐφαρμόσουμε κι ἂν κάνουμε λάθος καὶ δὲν τὰ ἐφαρμόσουμε τότε νὰ ἐφαρμόσουμε τὴ θεραπευτική.
Θὰ κάνουμε τώρα τὸ ἑξῆς: θὰ σᾶς δώσω ἕνα μικρὸ ἐργαστηριακὸ ὑπόδειγμα. Ἔχω μπροστά μου τὶς γνωστὲς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, δὲν μπορῶ φυσικὰ στὰ λίγα λεπτὰ πού ἔχω μπροστά μου νὰ τὶς μελετήσω ὅλες. Θὰ πάρω ἐπιλεκτικὰ μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς καὶ θὰ πάρω μερικοὺς Κανόνες καὶ θὰ σᾶς δείξω ἐργαστηριακὰ πῶς, ἂς ποῦμε ἡ ‘Α Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἀσχολήθηκε μὲ αὐτὰ τὰ θέματα καὶ πώς οἱ Κανόνες πού ἔβγαλε εἶχαν σχέση μὲ τὸ πῶς αὐτὸ τὸ δόγμα θὰ βιωθεῖ στὴ ζωή μας.
Νὰ ἀρχίσω νὰ λέω παραδείγματα. Παίρνω τὴν Ά Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἐκεῖ, ἀπ’ ὅ,τι ξέρουμε ὅλοι, μελετήθηκαν ἀπὸ τοὺς Πατέρες τὰ μεγάλα τριαδολογικὰ θέματα γιὰ τὴν ἁγία Τριάδα, ὑπῆρχαν αἱρέσεις, ὑπῆρχε ὁ ἀρειανισμὸς καὶ τὰ μελέτησαν. Τὸ εἶπα πρὶν ἀπὸ λίγο, ἡ ἑνότητα καὶ ἡ διάκριση κι αὐτὸ τὸ ἐφάρμοσα πρὶν ἀπὸ λίγο στὴ ζωή μας.
Τί σχέση ἔχει τώρα μὲ αὐτὸ ὁ τρίτος Κανόνας; Καὶ δὲν ἔκαναν καὶ πολλούς, εἴκοσι Κανόνες περίπου ἔκανε ἡ Ά Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, μέσα σὲ αὐτοὺς τοὺς εἴκοσι ποῦ εἶπα ὑπάρχουν δεκάδες θέματα. Ὁ τρίτος Κανόνας ὁμιλεῖ γιὰ ἕνα λάθος τρόπο ζωῆς. Τότε ὑπῆρχαν οἱ λεγόμενοι συνείσακτοι, κάποιες γυναῖκες πού πήγαιναν καὶ ζοῦσαν σὲ ξεχωριστοὺς χώρους, δὲν λέω ὅτι ἦταν ἁμαρτωλὴ ἡ πράξη ποῦ ἔκαναν, ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν μετεῖχαν σὲ μία κοινότητα, σὲ μιὰ οἰκογένεια ἂς ποῦμε ἢ σὲ ἕνα μοναστήρι, διέσπασαν τὴν ἑνότητα. Βλέπετε, ἡ οἰκογένεια εἶναι κοινόβιο, τὸ μοναστήρι εἶναι κοινόβιο, ποιὸς ὁ σκοπός τους; Νὰ πᾶμε στὸν Χριστό. Πῶς θὰ πᾶμε; Διὰ τῆς ἀγάπης, διὰ τῆς ταπεινώσεως, ὅ,τι κάνει ἡ Ἁγία Τριάδα. Ἂν διασπαστεῖ αὐτὴ ἡ ἑνότητα, χρειάζεται θεραπεία.
Παίρνει λοιπὸν ἡ Ά Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τὸ θέμα τῶν συνεισάκτων καὶ τὸ διατυπώνει τριαδολογικά, δὲν λέει ἠθικολογία, ὅτι εἶναι κακὸ νὰ εἶναι αὐτὲς οἱ γυναῖκες ἐκεῖ πέρα μέσα, καὶ μπορεῖ νὰ μὴν ἔκαναν καὶ τίποτε κακό, ἀλλὰ σπάζει τὴν ἑνότητα ποῦ ὑπάρχει σὲ ἕνα χῶρο. Καὶ τότε τὸ ἀπαγορεύει γιὰ λόγους θεραπευτικοὺς ἐφαρμόζοντας τὴν τριαδολογία.
Ἕνας ἄλλος Κανόνας, ὁ τέταρτος Κανόνας, λέει ὅτι γιὰ νὰ χειροτονηθεῖ κάποιος ἐπίσκοπος πρέπει νὰ ὑπάρχουν τρεῖς ἐπίσκοποι γιὰ νὰ τὸν χειροτονήσουν. Ἀπόλυτη τριαδολογία. Θὰ λέγατε, δὲν ἔχει τὴ χάρη ἕνας ἐπίσκοπος γιὰ νὰ τὴ μεταδώσει γιὰ νὰ γίνει κάποιος ἐπίσκοπος; Λέει ὄχι, τρεῖς ἐπίσκοποι, ἀκριβῶς ἡ ἐφαρμογὴ τῆς τριαδολογίας στὴν Ά Οἰκουμενικὴ Σύνοδο.
Καὶ φυσικὰ ἕνας ἄλλος Κανόνας πολὺ γνωστὸς βέβαια, ὁ Κανὼν δεκαπέντε, πού λέει [ὅτι] ἕνας κληρικὸς δὲν μπορεῖ νὰ μεταβαίνει ἀπὸ μιὰ ἐκκλησία σὲ μιὰ ἄλλη ἐκκλησία. Εἶσαι σὲ μιὰ ἐνορία κάνεις αὐτὰ πού κάνεις, αὐτὰ εἶναι τὰ ὅριά σου, δὲν μπορεῖς νὰ κάνεις ὅ,τι θέλεις στὴ διπλανὴ ἐνορία. Ἐδῶ ἐφαρμόζεται τὸ δόγμα τῆς ἁγίας Τριάδας.
Στὰ πρόσωπα τῆς ἁγίας Τριάδας δὲν ὑπάρχει σύγχυση. Ὁ Πατὴρ εἶναι πατήρ, ὁ Υἱὸς εἶναι υἱὸς καὶ τὸ ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἅγιο πνεῦμα. Πῶς ὑπάρχει ὁ Πατήρ; Ὑπάρχει ἀγεννήτως, ὁ Υἱὸς ὑπάρχει γεννητῶς καὶ τὸ ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει ἐκπορευτῶς. Ὑπάρχει λοιπὸν μιὰ διάκριση, αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ συγχυστεῖ. Ἡ εὐθύνη τους εἶναι ἐδῶ σὲ αὐτὰ τὰ ὅρια. Δὲν μπορεῖς νὰ πᾶς παρακάτω, νὰ κάνεις ἕνα γάμο, ἕνα μυστήριο χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ ἐπισκόπου ἢ τοῦ ἐφημερίου τοῦ οἰκείου, γιατί θεωρεῖς πώς εἶσαι καλύτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Στὴν ἁγία Τριάδα δὲν ὑπάρχει καλύτερος ἢ χειρότερος, δὲν ὑπάρχει κανένας πού κάνει καλύτερο, ὑπάρχει ἀλληλοπεριχώρηση, ὑπάρχει ἡ ταπείνωση, ὑπάρχει ἀγάπη.
Κι ἔτσι βλέπετε τόσο πρώιμα, τὸ 325, γιὰ νὰ μὴν καταστρατηγηθεῖ μέσα στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, στὴν ἐκκλησιολογία μας, τὸ τριαδολογικὸ δόγμα δὲν ἐπιτρέπει στὸν ἱερέα, κι ἂς εἶναι ἅγιος, ἂς εἶναι προορατικός, νὰ πάει νὰ κάνει ἕνα μυστήριο παρακάτω χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ οἰκείου ἐπισκόπου, γιὰ νὰ μὴ νομίσει πώς εἶναι σπουδαῖος καὶ ὅτι εἶναι καλύτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει καὶ μὲ τὸν τελευταῖο Κανόνα τῆς Ά Οἰκουμενικῆς Συνόδου τὸν εἰκοστό, πού λέει κάτι πρακτικό. Λέει ὅτι δὲν πρέπει τὶς Κυριακὲς καὶ τὴν περίοδο τῆς Πεντηκοστῆς νὰ γονατίζουμε. Αὐτὸ [φαίνεται] πολὺ πρακτικό. Δὲν εἶναι καθόλου πρακτικό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι σῶμα καὶ κανένας δὲν κάνει ὅ,τι θέλει. Κι ὅταν λέει ἡ Ἐκκλησία νὰ νηστεύουμε κάθε Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ λειτουργοῦμε ὡς σῶμα. Δὲν θὰ πεῖς ἐγὼ θὰ νηστεύω Τρίτη καὶ Πέμπτη. Λειτουργεῖται τὸ σῶμα, ἡ ἑνότητα ἡ τριαδολογικὴ τοῦ δόγματος τῆς ἁγίας Τριάδας. Θὰ πεῖς ἐγὼ ἔχω εὐσέβεια, τώρα γίνεται ἡ Λειτουργία, τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν, θέλω νὰ γονατίσω καὶ νὰ κλάψω· ὁ Κανόνας λέει ὄχι – ξέρω πῶς εἶσαι εὐσεβὴς – «μὴ κλίνειν γόνυ» τὴν Κυριακὴ καὶ τὴν Πεντηκοστή. Ὡς τώρα ἂν τὸ ἀκούσατε αὐτὸ ποτὲ θὰ θεωρήσατε πώς εἶναι μιὰ ἰδιοτροπία, μιὰ ἠθικιστικὴ ἀντίληψη. Καθόλου· εἶναι πρακτικὴ ἐφαρμογὴ τοῦ δόγματος, γιατί σὲ αὐτὸ τὸ χῶρο πού λέγεται Ἐκκλησία δὲν κάνεις ὅ,τι θέλεις.
Νὰ πᾶμε πάλι δειγματοληπτικὰ στὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ὅπου συνεχίστηκαν τὰ θέματα τὰ τριαδολογικά, ἀλλὰ μπῆκαν καὶ τὰ πιὸ ἔντονα ἐκκλησιολογικά. Νὰ σκεφτεῖτε ὅτι οἱ τελευταῖες γραμμὲς τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεῶς μας «εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν» προσετέθησαν τότε στὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο γιατί ἀνεφύησαν πολλὰ προβλήματα ἐκκλησιαστικά. Νὰ ἕνα: ὁ τρίτος Κανόνας τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού λέει γιὰ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, πού ἔχει τὰ πρεσβεία τιμῆς στὰ ἄλλα πατριαρχεῖα μετὰ τὸν τῆς Ρώμης ἐπίσκοπον. Τὰ πρεσβεία τιμῆς εἶναι μιὰ τριαδολογία. Εἶναι ἐπίσκοποι, κανεὶς δὲν εἶναι καλύτερος ἀπὸ τὸν ἄλλο, δὲν ὑπάρχει πρεσβεῖο ὑπεροχῆς ἢ ἐγωισμοῦ, ὑπάρχει πρεσβεῖο τιμῆς, ἀλλὰ κανεὶς δὲν εἶναι καλύτερος ἀπὸ τὸν ἄλλο· διατηρεῖται ἡ τριαδολογία.
Ἢ λέει στὸν Κανόνα ἔξι πόσο κακὸ πράγμα εἶναι κάποιος νὰ κατηγορεῖ τὸν ἐπίσκοπο τῆς περιοχῆς του. Ἂν εἶναι λέει κάτι τὸ ὁποῖο ὑπάρχει, θὰ ἐφαρμόσεις τὸ λόγο τοῦ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ μᾶς «εἰπὲ τὴ Ἐκκλησία». Ἀλλὰ δὲν μπορεῖς ἐσὺ νὰ σηκώνεις κεφάλι, νὰ κάνεις τὸν ἔξυπνο καὶ νὰ διασπᾶς τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί τὴν ὥρα πού κατηγορεῖς εὐκαίρως ἀκαίρως τὸν ἐπίσκοπο, κι ἂν ἔχεις κάτι νὰ τὸ πεῖς «τῇ Ἐκκλησίᾳ» στὸ ἁρμόδιο ὄργανο τῆς Ἐκκλησίας ὅπου πρέπει νὰ τὸ πεῖς, διασπᾶς τὴν ἑνότητα, γιατί ὁ ἐπίσκοπος ἐκφράζει τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας μας ὡς ὁρατὸ σημεῖο τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ μας. Βλέπετε, ἐφαρμογὴ δογμάτων εἶναι αὐτό.
Ἢ πάλι νὰ πᾶμε στὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ὅπου ἐκεῖ ἔχουμε τὰ πολὺ μεγάλα θέματα τὰ χριστολογικά, πῶς ἑνώθηκε ἡ θεία μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἀσυγχύτως, ἀδιαιρέτως· ὑπάρχουν ὅρια ἐκεῖ, ἔρχεται τὸ θεῖο μὲ τὸ ἀνθρώπινο καὶ τὸ ἀνθρώπινο δὲν ἐξαφανίζεται, δὲν λιώνει ἐμπρὸς στὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ· ἀσυγχύτως καὶ ἀδιαιρέτως.
Λέει ὁ τρίτος Κανόνας, μιλάει γιὰ τοὺς κληρικοὺς ἢ τοὺς μοναχοὺς οἱ ὁποῖοι δὲν πρέπει νὰ ἀναλαμβάνουν ποτὲ κοσμικὲς φροντίδες, νὰ συσχηματιστοῦν μὲ πράγματα τοῦ κόσμου, νὰ κάνουν ἐμπόριο, νὰ κάνουν ἀγοραπωλησίες, νὰ διαχειρίζονται κτήματα, γιατί τὸ ἔργο τοὺς εἶναι διακονικό. Προσέξτε, ἀκόμα καὶ οἱ Λευίτες στὴν Παλαιὰ Διαθήκη δὲν εἶχαν κλῆρο, δὲν εἶχαν δική τους γῆ, ἁπλῶς ἦταν γιὰ νὰ λειτουργοῦν τὸν Θεό. Μιὰ ἐξαίρεση δίνει ὁ Κανόνας, ἂν ὑπάρχουν ὀρφανὰ πρέπει ἐκεῖ ὁ ἐπίσκοπος, ὁ ἐφημέριος ἢ μοναχὸς στὴν περιοχὴ πού βρίσκεται τὸ ὀρφανὸ νὰ κοιτάξει μὴν τοῦ κλέψουν τὴν περιουσία γιὰ νὰ μὴν ἀδικηθεῖ. Ἀπαραίτητο εἶναι τότε νὰ ἀναλάβει αὐτὴ τὴν κοσμικὴ εὐθύνη ἀπὸ φιλανθρωπία· βλέπετε, ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ χριστολογικοῦ δόγματος.
Τὸ ἴδιο πράγμα λέει ὁ ἕβδομος Κανόνας -μπορεῖ νὰ σᾶς φανεῖ παράδοξο- κληρικὸς ἢ μοναχὸς μὴ στρατευέσθω, τὸ ξέρουμε αὐτό, νὰ μὴν πηγαίνει στὸ στρατό. Ὄχι γιατί κρίνει ἢ δὲν κρίνει τὸ στρατό. Ἄλλο εἶναι τὸ διακόνημά του, γιατί ὅταν θὰ πᾶς στὸ στρατὸ θὰ ἔχεις ἐχθρούς, εἶσαι μὲ μιὰ μερίδα καὶ ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι μὲ καμιὰ μερίδα, ἡ Ἐκκλησία εἶναι μὲ ὅλους καὶ ἀγαπάει τοὺς πάντες κι ὁ Χριστὸς πεθαίνει γί΄ αὐτοὺς πού τὸν σταυρώνουν. Σοφὸς ὁ Κανόνας καὶ δὲν γίνεται σύγχυση πολὺ μεγάλων πραγμάτων, σύγχυση τοῦ ἤθους τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ τὸ κράτος πού ἀγαποῦμε, δὲν γίνεται σύγχυση μὲ τίποτε καὶ δὲν ὑπάρχει ποτὲ ἐχθρὸς σὲ αὐτὴν τὴν ἱστορία.
Κατὰ τὴν ἴδια ἔννοια ὑπάρχει κάτι πού δὲν τὸ φανταζόμαστε. Ὁ Κανόνας ἕνδεκα λέει ὅτι πρέπει νὰ δίνονται εἰρηνικὲς ἐπιστολές. Τί εἶναι αὐτὲς οἱ ἐπιστολές; Εἶναι πολὺ ἁπλό· ὑπάρχει ἐδῶ στὴν ἐνορία ἕνας φτωχὸς καὶ ζητάει φαγητό, κάνετε ὅ,τι μπορεῖτε ἀλλὰ δὲν καλύπτεστε καὶ λέτε : νὰ μὴ βοηθήσει καὶ ἡ πλαϊνὴ ἐνορία; Γιὰ νὰ μὴ γίνει αὐτὸς [ὁ φτωχὸς] περιπλανώμενος ζήτουλας καὶ σπάσει τὴν ἑνότητα τῆς ἐνορίας, προσέξτε τώρα, μπορεῖ νὰ πάει πλάι νὰ ζητήσει ἀφοῦ ἐδῶ τοῦ δώσουν χαρτὶ πού λέγεται εἰρηνικὴ ἐπιστολή· κι ἀσχολεῖται μὲ αὐτὸ τὸ θέμα ἡ Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος πού λύνει τὸ θέμα τὸ χριστολογικό. Ἀντιμετωπίζει μιὰ τρομερὴ αἵρεση καὶ γιὰ νὰ παραμείνει τὸ κάλλος τοῦ προσώπου τοῦ φτωχοῦ, γιὰ νὰ μὴ γίνει περιπλανώμενος ζήτουλας καὶ νὰ ἔχει καὶ ὁ ἄλλος σεβασμὸ στὸ πρόσωπό του, νὰ πεῖ «ἔχω ἀνάγκη», νὰ τοῦ πεῖ ὁ παππούλης «τόσο μπορῶ, πάρε αὐτὴ τὴν ἐπιστολὴ πού λέγεται εἰρηνικὴ ἐπιστολή, νὰ ἔχεις ἀξιοπρέπεια», νὰ μὴν συγχυστεῖ τὸ πρόσωπο τοῦ φτωχοῦ μὲ τὴ φτώχια του.
Ὅποιος μελετήσει αὐτοὺς τοὺς Κανόνες βρίσκει αὐτὰ τὰ καταπληκτικὰ πράγματα καὶ φυσικὰ λέει στὸν Κανόνα δέκα ὀκτώ, περὶ συνωμοσίας κληρικῶν κατὰ τῶν οἰκείων ἐπισκόπων. Δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ κατάκριση τοῦ ἐπισκόπου. Περὶ συνωμοσίας κληρικῶν, κι ἔχουν δίκιο, κάνουν μιὰ ὁμάδα λοιπὸν καὶ κάπου διαμαρτύρονται. Ποιοὶ εἶναι αὐτοί; Συγχωρέστε μὲ γί΄ αὐτὸ πού θὰ πῶ, ἀλλὰ εἶναι πολὺ οὐσιαστικό, ἐδῶ ὁ Κανόνας εἶναι οὐσιαστικός. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ κάνει δική του ὁμάδα στὴν Ἐκκλησία. Αὐτὸ λέγεται ἑταιρεία. Ποιὸς τοῦ δίνει τὸ δικαίωμα; Ἔχουμε Ἐκκλησία, ἔχουμε ἱερὰ Σύνοδο, ἔχουμε μιὰ Ἱεραρχία, ὅποιος ἔχει παράπονο θὰ πάει στὴν Ἐκκλησία. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ συμπτύξει δική του ὁμάδα γιὰ πολὺ καλοὺς σκοποὺς καὶ νὰ κάνει αὐτὴ τὴ διαμαρτυρία ὡς ὁμάδα. Ποιὸς ἡγεῖται τῆς ὁμάδας; Δὲν ὑπάρχει ἐπίσκοπος, ἀρχιεπίσκοπος, Ἱερὰ Σύνοδος, Ἱεραρχία; Ποιὸς ἡγεῖται αὐτῶν τῶν ὁμάδων;
Πρόσφατα κυκλοφόρησε ἕνα κείμενο τὸ ὁποῖο μιλοῦσε γιὰ ὁμολογία πίστεως. Δὲν κρίνω τὸ κείμενο, κρίνω τὸ ἦθος του. Πῶς αὐτὴ ἡ ὁμάδα συνετάγη; Γιατί δὲν ἔλαβε γνώση τῆς ἐμπειρίας τῆς γνώμης τῆς Ἱερᾶς Συνόδου; Τῶν οἰκείων ἱεραρχῶν; Ὑπάρχουν ὁμάδες ἔτσι ποῦ ἐπαναστατοῦν καὶ ξεσηκώνονται; Τότε ὑπάρχει σύγχυση στὴν Ἐκκλησία κι αὐτὸ διαταράσσει τὸ δόγμα τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Τελειώνοντας, πηγαίνοντας στὴν Στ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ὅπου σὲ αὐτὴ τὴν Στ΄ Σύνοδο ἔγινε κουβέντα γιὰ τὰ θέματα τοῦ μονοθελητισμοῦ, μεγάλη αἵρεση ἦταν τότε, ἔλεγαν ὅτι ὁ Χριστὸς εἶχε καὶ θεῖο καὶ ἀνθρώπινο θέλημα, ἢ ὄχι; Καὶ εἶπαν μερικοὶ αἱρετικοὶ ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει καὶ ἀνθρώπινο θέλημα ἀφοῦ τὸ θεῖο θέλημα ἐπικρατεῖ. Καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας κτύπησαν τὸ μονοθελητισμό, εἶχε κι ἀνθρώπινο θέλημα ἦταν τέλειος ἄνθρωπος. Εἶναι τὸ θέμα τοῦ θελήματος, τῆς προσωπικότητας, πώς στὴν Ἐκκλησία μέσα ἔχεις τὸ δικαίωμα νὰ πεῖς στὸν Θεὸ «δὲν θέλω». Μπορεῖ νὰ εἶναι κακὸ αὐτό, ἀλλὰ εἶσαι ἐλεύθερος.
Λέει ὁ Κανόνας ἂς ποῦμε, νὰ μὴν ἔρχονται σὲ γάμου κοινωνία οἱ ἱερεῖς μετὰ τὴν ἱεροσύνη τους, γιατί; Νὰ ἀποκτήσουνε βούληση, ἀπὸ πρὶν νὰ ξέρουν, νὰ ἔχουν θέλημα σωστό, καλλιεργημένο γιὰ νὰ γίνουν κληρικοί. Δὲν μποροῦν μετὰ νὰ ἀλλάζουν γνώμη ὅποτε ἐκεῖνοι θέλουν.
Καὶ τὸ ἴδιο πράγμα συμβαίνει στὸν ἑπόμενο Κανόνα, τὸν ἔνατό της Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού λέει ἕνα πρακτικό, ὅτι δὲν πρέπει νὰ πηγαίνουν στὰ καπηλειὰ ἢ νὰ ἔχουν καπηλειὰ οἱ κληρικοί. Στὸ καπηλειὸ τί γίνεται; Μεθύσι γίνεται -γλέντι- τί γίνεται; Θολώνεται ὁ νοῦς, κι ἀντὶ νὰ θεραπεύσω τὸν ἀμαυρωμένο νοῦ, τὸ θέλημα δηλαδὴ νὰ τὸ στρέψω στὸν Θεό, τὸ ἀμαυρώνω. Κι ἔρχεται ὁ Κανόνας νὰ πεῖ ἕνα τόσο ἠθικὸ πράγμα καὶ κρύβει μέσα του τὸ δόγμα. Τὸ δόγμα νὰ μὴν πέσουμε στὸ μονοθελητισμό, ἕνα λάθος θέλημα. Νὰ μὴν ἔχεις κι ἀνθρώπινο θέλημα; Ἀλλὰ νὰ εἶναι καθαρὸ τὸ θέλημα.
Τὸ ἴδιο λέει ὁ δέκατος Κανόνας περὶ τῆς τοκογλυφίας. Καὶ ἀκόμη ἡ ἡλικία τῶν πρεσβυτέρων καὶ τῶν διακόνων, πότε νὰ χειροτονηθοῦν, εἴκοσι πέντε ὁ διάκονος ὄχι κάτω ἀπὸ τὰ τριάντα ὁ πρεσβύτερος. Νὰ ἀποκτήσουν ὥριμο θέλημα, νὰ μὴν ἀλλάζουν κάθε μέρα θέλημα, εἶναι ἡ αἵρεση τοῦ μονοθελητισμοῦ.
Καὶ φυσικὰ ἐδῶ πέρα, σ΄ αὐτὸ τὸ χῶρο τῆς Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, εἶναι κάτι πάρα πολὺ ὡραῖο. Ὁμιλεῖ γιὰ τὰ μοναστήρια, πώς πάει ἕνας σὲ μοναστήρι, πάει λοιπὸν γίνεται δόκιμος, εἶναι ὁ Κανόνας σαράντα ἕνα της Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, λέει κάθεται ἐκεῖ περίπου τρία χρόνια καὶ πρέπει νὰ ἐκφράσει τὸ θέλημά του, ἐλεύθερος νὰ γίνει μοναχός. Τρία χρόνια δὲν εἶναι ἀρκετὰ γιὰ νὰ δοῦμε ἂν πέτυχε; Ἀκοῦστε τί λέει ὁ Κανόνας, τὸ ΄χῶ πεῖ κι ἄλλες φορὲς καὶ μάλιστα μερικοὶ ἀδελφοὶ μοναχοί μου λένε, ποῦ τὸ βρῆκες; Δὲν τὸ βρῆκα ἐγώ, μᾶλλον τὸ βρῆκα, ἀλλὰ εἶναι πασίγνωστο, εἶναι ὁ σαράντα ἕνα Κανόνας τῆς Στ΄ [Οἰκουμενικῆς] Συνόδου πού λέει νὰ μείνει τρία χρόνια, καὶ μετά, λέει, μετὰ τὰ τρία χρόνια -ἀκοῦστε- «ἔφ΄ ἕτερον ἐνιαυτόν», γιὰ ἕνα χρόνο, «ἔξωθεν προσκατερεῖν τῆς ἐγκλείστρας». Νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ μοναστήρι, κάπου ἔξω νὰ βγεῖ, νὰ δοῦμε τὸ θέλημά του θὰ λειτουργήσει, ἢ μέσα στὸ μοναστήρι τοῦ ἔκαναν πλύση ἐγκεφάλου; Εἶναι τρομερό, τρία χρόνια δὲν εἶναι ἀρκετὰ καὶ τὸν πετάει ἔξω ἀπὸ τὸ μοναστήρι, ἔξω της ἐγκλείστρας, γιὰ νὰ ἐλέγξει τὸ θέλημα ἂν ἔχει καλλιεργηθεῖ σωστά.
Ἂν αὐτὰ δὲν εἶναι θεραπευτικὰ καὶ δὲν εἶναι πνευματικά, τί εἶναι τὰ πνευματικά; Ἂν αὐτὰ δὲν εἶναι ἐφαρμογὴ τοῦ δόγματος, πῶς θὰ ζήσουμε τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας μας;
Τὰ δόγματα εἶναι ἀλήθεια κι ἡ ἀλήθεια εἶναι προορισμένη νὰ βιωθεῖ. Τὸ δόγμα εἶναι βίωση τῆς ἀλήθειας. Κι ὅπου δὲν βιώνεται, ἔρχεται ἡ Ἐκκλησία μὲ τοὺς Κανόνες της, ὄχι μὲ διατάξεις νομοθετικὲς κι ἀστυνομικὲς ἢ ὑπουργικὲς ἀποφάσεις, νὰ θεραπεύσει τὴ μὴ ἐφαρμογὴ τοῦ δόγματος πού εἶναι ἡ ἀπώλειά μας. Γί΄ αὐτὸ τόλμησα σ΄ αὐτὸ τὸ χῶρο αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, ὅπου ἐδῶ σὲ αὐτὸ τὸ χῶρο λειτουργεῖται ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μας, οἱ ὁλονυκτίες, οἱ Λειτουργίες, πανέμορφες ὁμιλίες πνευματικές, νὰ κάνω μιὰ παρεμβολὴ τέτοιου εἴδους, ἑνὸς θέματος ποῦ θὰ τὸ νομίζατε νομοκανονικό, νόμοι, διαταγές, ἀποφάσεις, σκληρὰ πράγματα.
Προτείνω λοιπὸν τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ ἀγαπηθοῦν ἀπὸ τὸ λαό μας καὶ νὰ βιωθοῦν ὡς μέτρα θεραπευτικά.
__________________
Παραπομπές:
[1]. Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, Κανὼν Ἅ?, Πηδάλιον, ἔκδ. “ΑΣΤΗΡ”, Ἀθήνα 1976, σέλ. 651.
[2]. Τὰ φάρμακα
[3]. Ματθαίου Βλαστάρεως, Σύνταγμα κατὰ στοιχεῖον, Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων ὑπὸ Ράλλη-Ποτλή, τόμ. Στ?, Ἀθήνα 1859, σέλ. 4.
[4]. Ἰουστινιανού, Νεαρὰ ρλά?, Περὶ ἐκκλησιαστικῶν κανόνων καὶ προνομίων, Corpus Juris Civilis, τόμ. 3, Βερολίνο 1959, ἔκδ. Weidmannsche Verlagsbuchhandlung, σέλ. 654ε.
[5]. Ἁγίου Ἰωάννου Σχολαστικοῦ, Συναγωγὴ κανόνων ἐκκλησιαστικῶν εἰς Ν? τίτλους, G. Voel – H. Justel, “Bibliotheca juris canonici veteris”, Παρίσι 1661, σέλ. 499-500.
http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2022/10/blog-post_39.html#more
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου