Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Δ΄)

Προηγούμενα:

• Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Α΄)
• Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Β΄)
• Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Γ΄)

Ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει καθαριστεῖ ἀπό τά πάθη του εἶναι ψυχοπαθής κατά τούς ἁγίους Πατέρας

Ἀληθινά ψυχο-παθής ἄνθρωπος εἶναι κάθε ἄνθρωπος πού εἶναι δέσμιος τῶν παθῶν του. Φυσικά καί ὁ καταθλιπτικός μέ τήν πατερική ἔννοια εἶναι ψυχοπαθής. Ἡ ψυχο-πάθεια ἔγκειται στό ὅτι ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι καθαρή, ἀλλά εἶναι μολυσμένη ἀπό λογισμούς καί δέσμια τῶν παθῶν. Ἀντί νά «βλέπει» πρός τόν Θεό, βλέπει πρός τά κτίσματα. Λογισμοί ἀπό τήν διάνοια κατεβαίνουν στήν καρδία καί τήν μολύνουν. Ὁ ἄνθρωπος γεμίζει μέ λογισμούς καί ἐπιθυμίες. Ἡ νοερά ἐνέργεια, ὁ νοῦς ἀντί νά προσεύχεται νοερῶς καί ἀδιάλειπτα ἐντός τῆς καρδίας εἶναι ξεδιπλωμένος καί κολλημένος στόν ἐγκέφαλο-διάνοια. Εἶναι ὑποδουλωμένος στή λογική καί τίς αἰσθήσεις. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος χρήζει θεραπείας. Ἡ θεραπεία εἶναι ἡ κάθαρση καί ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ του διά τῆς ἀσκητικῆς καί μυστηριακῆς ζωῆς του ἐντός τῆς Ἐκκλησίας. Τότε ὁ ἄνθρωπος παύει νά εἶναι ψυχοπαθής. Τότε ἐλευθερώνεται καί ἀπό τήν Κατάθλιψη.

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης μᾶς διδάσκει τά ἑξῆς: «Ὁ κάθε ἄν­θρω­πος εἶναι ψυχοπαθής κατά τήν Πατερική ἔννοια. Δέν εἶναι ἀνάγκη νά εἶναι κάποιος σχιζοφρενής γιά νά εἶναι ψυχοπαθής. Ὁ ὁρισμός τῆς ψυχοπάθειας ἀπό Πατερικῆς ἀπόψεως εἶναι ὅτι ψυχοπάθεια ὑπάρ­χει στόν ἄνθρωπο ἐκεῖνον πού δέν λειτουργεῖ σωστά ἡ νοερά ἐνέρ­γεια μέσα του. Ὅταν δηλαδή ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γεμάτος ἀπό λογισμούς, ὄχι μόνο κακούς λογισμούς, ἀλλά καί καλούς λογισμούς.

Ὅποιος ἔχει λογισμούς, καλούς ἤ κακούς μέσα στήν καρδιά του, αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἀπό Πατερικῆς ἀπόψεως εἶναι ψυχοπαθής. Ἄς εἶναι οἱ λογισμοί αὐτοί ἠθικοί, ἀκόμη καί ἠθικώτατοι, ἀνήθικοι ἤ ὁ,τιδήποτε ἄλλο. Δηλαδή κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅποιος δέν ἔχει περάσει ἀπό κάθαρσι τῆς ψυχῆς ἀπό τά πάθη καί δέν ἔχει φθάσει σέ κατάστασι φωτισμοῦ μέ τήν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ψυχοπαθής. Ὄχι ὅμως μέ τήν ἔννοια τῆς Ψυχιατρικῆς. Ὁ ψυχοπαθής γιά τόν ψυχίατρο εἶναι κάτι ἄλλο. Εἶναι ἐκεῖνος πού πάσχει ἀπό ψύχωσι, εἶναι ὁ σχιζοφρενής»^[1].

Ὁ προπτωτικός ἄνθρωπος δέν ἦταν ψυχο-παθής. Ἡ νοερά του ἐνέρ­γεια λειτουργοῦσε κανονικά. Ὁ Σεβασμιώτατος Ἱερόθεος μᾶς δι­δά­σκει: «Στον προπτωτικό ἄνθρωπο, ὁ νοῦς ἐλάμβανε τήν θεία Χά­ρη καί αὐτή διαπορθμευόταν στό σῶμα του καί ἀπό ἐκεῖ ἀκτι­νο­­­βο­λοῦ­σε σέ ὅλη τήν κτίση. Ὅμως μέ τήν πτώση του ἄλλαξαν τά πράγματα. Ἡ ψυχή ἀπομυζᾶ τό σῶμα καί δημιουργοῦνται ἡ φι­­­­λαυτία καί τά ψυχικά πάθη. Τό σῶμα ἀπομυζᾶ τήν κτίση καί δη­­­μιουρ­­γοῦνται τά σωματικά πάθη καί ἀκολουθεῖ τό οἰκολογικό πρό­­­βλημα». Ἡ ἔκφραση αὐτή τῶν παθῶν δημιουργεῖ καί τά κοινωνι­κά προβλήματα.

Ἑπομένως, χρειάζεται νά γίνη θεραπεία. Νά ἀλλάξουν τά δεδομένα, νά ἀλλάξη ἡ σειρά, ἤτοι τό σῶμα νά ὑποταχθῆ στήν ψυχή καί ἡ ψυχή νά ἐμπνέεται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ»^[2].

Μία ἁπλῆ ἑρμηνεία τῆς Κατάθλιψης

μέ βάση τούς Ἁγίους Πατέρες

Σύμφωνα μέ αὐτά πού ἀναφέραμε στήν προηγούμενη ἑνότητα, ὁ ἄνθρωπος πού πάσχει ἀπό ὑπερηφάνεια-ἐγωισμό δέν δέχεται καθόλου στήν ψυχή του τή Θεία Χάρη. Ἡ ὑπερηφάνεια ἀπομονώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό^[3]. Ὁ νοῦς τοῦ καταθλιπτικοῦ δέν κοινωνεῖ μέ τόν Θεό, δέν προσεύχεται. Ἀσχολεῖται νοσηρά μέ τόν ἑαυτό του καί μάλιστα μέ τό σῶμα του, ἔχοντας αὐτήν τήν ἄρρωστη ἀγάπη πρός αὐτό, πού λέγεται φιλαυτία. Ἡ «μαραμένη», στερημένη ἀπό τή Θεία Χάρη ψυχή προσπαθεῖ νά «ζήσει» «ἀπομυζώντας» τό σῶμα. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι ὁ ὅλος ἄνθρωπος νά «μαραζώνει», νά καταπίπτει.

Ἡ τροφή τῆς ψυχῆς δέν μπορεῖ νά ἀντληθεῖ ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα. Ὡς πνευματική πού εἶναι ἡ ψυχή-νοῦς ἀπαιτεῖ πνευματική τροφή. Τρέφεται μέ τήν Θεία Ἐνέργεια, μέ τήν Θεία Χάρη. Ὅταν ὅμως ὁ ἄνθρωπος δέν κινεῖται ἀγαπητικά πρός τόν Θεόν, ὅταν δέν ἔχει ταπείνωση, τότε δέν εἶναι δεκτικός τῆς Θείας Χάρης, ἡ Ὁποία ἐκχέεται μέν πλούσια πρός πάντας, ἀλλά λαμβάνεται μόνον ἀπό τους ταπεινούς, τους πράους καί τούς ἡσύχιους. Λέγει ὁ Κύριος: Πρός ποῖον θά ρίψω τό εὐμενές βλέμμα μου παρά στόν ταπεινό καί ἡσύχιο καί αὐτόν πού σέβεται καί τηρεῖ τά λόγια μου[4]. Ἡ ἐλάχιστη ἀνθρώπινη φυσική ἐνέργεια πού διοχετεύεται πρός τήν ψυχή καί προσπαθεῖ νά τήν ζωογονήσει κάποτε ἐξαντλεῖται. Τό σῶμα ἀπρακτεῖ καί ἡ ψυχή καταθλίβεται χωρίς ἐνέργεια καί ζωή. Ὁ ἄνθρωπος ἀργοπεθαίνει, διότι δέν θέλει νά κοινωνήσει μέ τήν ρίζα τῆς ὕπαρξής του, πού εἶναι ὁ Θεός. Τά μονωτικά τῶν παθῶν, τῆς φιλαυτίας, τῆς ὑπερηφάνειας, τοῦ ἐγωισμοῦ ἐμποδίζουν τήν Θεία Χάρη νά φθάσει στήν καταθλιμμένη ψυχή καί στό «μαραμένο» σῶμα. Μόνο ἐλευθερούμενος ἀπό τά μονωτικά τῶν παθῶν ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά θεραπευθεῖ. Ἡ ἀπελευθέρωση αὐτή ἐπιτυγχάνεται μέ τό ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό. Τότε μόνο παύει ν’ ἀγαπάει ἄρρωστα τό ἐγώ του καί νά πάσχει ἀπό τήν ἀναγκαστικά ἐπακολουθοῦσα λύπη, θλίψη καί κατάθλιψη.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://Hristospanagia3.blogspot.com

Ἡ παροῦσα ἐργασία ἀποτελεῖ μικρή περίληψη καί τμῆμα τῆς μελέτης: Τά πάθη ὡς κύρια αἰτία τῆς Κατάθλιψης(Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου) ἡ ὁποία σύν Θεῶ θά κυκλοφορήσει προσεχῶς. Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐχή τοῦ Γέροντα παραδίδουμε αὐτή τήν μικρή ἐργασία σάν ἕνα ἔναυσμα καί μία ἀφορμή γιά προβληματισμό πάνω στήν νόσο τῆς κατάθλιψης. Εἴθε νά συμβάλλει στήν ἀναζήτηση τῆς ἀληθινῆς πρόληψης καί ριζικῆς θεραπείας τῆς νόσου πού εἶναι ἡ καταπολέμηση τοῦ ἐγωισμοῦ καί ὅλων τῶν παθῶν διά τῆς ἀληθινῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς (ἀσκητική καί μυστηριακή ζωή). Ἡ Θεία Χάρη πού πλούσια ὑπάρχει μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι τό ἀντιφάρμακο στήν δαιμονική λύπη καί κατάθλιψη πού ταλαιπωρεῖ πολλούς σύγχρονους ἀνθρώπους. 

Ἄς γίνει αὐτό τό ταπεινό πόνημα διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί πάντων τῶν Ἁγίων, μία μικρή θεραπευτική συμβουλή καί συμβολή γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμικῶν ἐνεργειῶν  πού δέχονται οἱ ψυχές μας, ὥστε νά δοξάζεται ἀπό ὅλους τό Πανάγιο Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ Μας νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν! 

π. Σ.

http://Hristospanagia3.blogspot.com

---

^[1]     Π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Πατερική Θεολογία, ἐκδ. Παρακαταθήκη.               

^[2]     Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεου, Ἡ Ὀρθό­δο­ξη νηπτική θεολογία τῆς Ἐκκλησίας ὡς μέθοδος θεραπείας.

^[3]     Πρβλ. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη καί ἀρετές.

[4] Πρ. Ἡσαΐου, TLG, Is 66.2.2  to     Is 66.2.4 λέγει Κύριος· καὶ ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω ἀλλ΄ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγους μου;