Ἀκολουθία τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου

Στὸ Εὐχολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ὑπάρχει μία ἀκολουθία τοῦ Ἱεροῦ Εὐχελαίου πολὺ διαδεδομένη. Αὐτὴ φέρει τὸν τίτλο: «Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Ἐλαίου ἤτοι τοῦ Εὐχελαίου, ψαλλομένη ὑπὸ ἑπτὰ Ἱερέων, ἐν Ἐκκλησίᾳ ἤ ἐν Οἴκῳ» (βλ. Μικρὸν Εὐχολόγιον, ἐκδ. ιδ’ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1999, σ. 172). Τὸ Εὐχέλαιον εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τὸ Εὐχέλαιον τελεῖται συνήθως γιὰ κάποιον ἀσθενῆ ἤ γιὰ κάποιο σοβαρὸ ψυχολογικὸ καὶ σωματικὸ πρόβλημα. Ἐπέκεινα τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου τελεῖται ἐκ Παραδόσεως ὄχι μόνον στοὺς ἱεροὺς ναούς, ἀλλὰ καὶ στὶς οἰκίες τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου, ὡς ἐπίσης καὶ τὰ ἄλλα μυστήρια καὶ ἱερὲς ἀκολουθίες δὲν τελοῦνται σὲ σπίτια αἱρετικῶν ἤ σχισματικῶν.

Βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ τελεσθεῖ τὸ ἱερὸν μυστήριον τοῦ Εὐχελαίου καθὼς καὶ ὅλων τῶν ὑπολοίπων μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας, γιὰ νὰ ἔχουν ἰσχὺ καὶ ἐγγυρότητα εἶναι νὰ τελοῦνται ἀπὸ τὸν Ὀρθόδοξο κανονικὰ χειροτονημένο κληρικό. Ὑπάρχουν καὶ περιπτώσεις περιπλανόμενων κληρικῶν ποὺ τελοῦν μόνον Εὐχέλαια καὶ Ἐξορκισμοὺς στὰ σπίτια τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, κληρικῶν ποὺ δὲν ἔχουν κανονικὴ ἱερωσύνη καὶ φυσικὰ τὰ τελούμενα μυστήριά τους πάσχουν ἀπὸ ἐγΚυρότητα. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ καλὸν θὰ εἶναι οἱ ὀρθόδοξοι πιστοί μας νὰ ἐμπιστεύονται γιὰ τὶς ἁγιαστικές τους πράξεις μόνον τοὺς ἐφημερίους τῆς ἐνορίας τους. Ὡς ἀκολουθία τῆς Ἐκκλησίας μας τὸ Ἱερὸν Εὐχέλαιον ἀνήκει στὶς μυστηριακὲς τελετές. Δηλ. μὲ τὴν ἐπενέργεια τῆς ἐπικλήσεως τοῦ Παναγίου Πνεύματος διὰ τῶν ἱερῶν καθαγιαστικῶν εὐχῶν καθίσταται τὸ ἔλαιο, πηγὴ χάριτος καὶ ἐλέους πηγή.

Τὸ Ἱερὸν μυστήριον τοῦ Εὐχελαίου τελεῖται ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ καὶ σὲ κάθε περίπτωση καὶ περίσταση ποὺ προαναφέραμε. Ὁ Ὀρθόδοξος κληρικὸς ποὺ εἶναι ὁ οἰκονόμος τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, δηλ. ὁ καλὸς διαχειριστής, ὀφείλει νὰ ἐρευνᾶ πάντοτε τὰ κίνητρα τῶν αἰτούντων τὴν ἐπιτέλεση τῶν ἁγίων μυστηρίων τῆς πίστεώς μας. Γιὰ παράδειγμα ζητάει κάποιος πιστὸς τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου στὸ σπίτι του ἐνῶ ὁ κληρικὸς ποτὲ δὲν τὸν εἶδε νὰ ἐκκλησιάζεται, νὰ ἐξομολογεῖται καὶ νὰ κοινωνεῖ τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Ὁ κληρικὸς ὀφείλει νὰ ἐξιχνιάζει τὰ κίνητρα τοῦ πιστοῦ ἐκείνου πού, ἐνῶ δὲν ὀρθοπραττεῖ στὰ ὑπόλοιπα μυστήρια καὶ ἀκολουθίες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ζητεῖ ἐπιμόνως τὴν τέλεση αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου. Συνήθως οἱ πιστοί μας, ἐπειδὴ δὲν εἶναι οἱ περισσότεροι ἐξ αὐτῶν σωστὰ κατηχημένοι στὰ τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας μας, ζητοῦν τὴν ἐπιτέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου ἐνῶ κατ’ οὐσίαν ἐννοοῦν τὸν μικρὸ Ἁγιασμό, ἤ εὐχὲς λεχῶνας ἤ Τρισάγιον γιὰ τὸν κεκοιμημένο τους ἤ ἄλλα. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ ἱερέας κατά τὴν ἐπαφή του μὲ τὸν πιστὸ πρέπει ἀπαραιτήτως νὰ ἐξιχνιάσει τί πρέπει νὰ κάνει, νὰ ἀποδεχθεῖ τὴν πρόσκληση ἤ νὰ τὴν ἀπορρίψει, κάτω φυσικὰ ἀπὸ τὶς προϋποθέσεις τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος. Συνηθίζουν γιὰ παράδειγμα πολλοὶ μάγοι ἤ χαρτορίχτρες ἤ μέντιουμ νὰ συνιστοῦν στοὺς πελάτες τους, ποὺ δυστυχῶς εἶναι αὐτοὶ κατὰ τὴν πλειονότητά τους στὴν Ὀρθόδοξη πατρίδα μας Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι, νὰ τελοῦν πολλὰ εὐχέλαια, τρία ἤ ἑπτά συνεχόμενα, ἐνῶ ποτέ τους δὲν λένε στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἐξομολογοῦνται καὶ νὰ ἐκκλησιάζονται. Αὐτὸ εἶναι μιὰ παραπλάνηση ἐκ μέρους ὅλων αὐτῶν τῶν «τσαρλατάνων» γιὰ νὰ καλύπτουν τὶς δαιμονικὲς πλάνες τους μὲ ἁγιοτικὰ σημεῖα. Ἡ πλάνη αὐτῶν ἔγκειται στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ πιστὸς εὔκολα πέφτει θύμα σὲ κάτι ποὺ φαινομενικὰ φαίνεται ἐκκλησιαστικό, ἐνῶ τὴν ἴδια στιγμὴ εἶναι μιὰ ἐπιλεκτικὴ ἀποδοχὴ κάποιου μυστηρίου ἤ ἀκολουθίας τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι ὅμως στὴν ὁλότητά της, ἀλλὰ στὴν ἀποσπασματικὴ ἐπιλογή της. Ἔτσι ὅμως ἀπομονωμένο τὸ ἱερὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου δὲν μπορεῖ ἀφ’ ἑαυτοῦ του νὰ ἁγιάσει τὸν προβληματισμένο ἄνθρωπο, γιατὶ προκειμένου νὰ ἐνεργήσει κάποιο μυστήριο θὰ πρέπει νὰ θεωρεῖται ἐκ προοιμίου ἀπαραίτητη καὶ ἡ ἐν γένει ἀποδοχὴ ὅλων τῶν ὑπολοίπων μυστηρίων καὶ ἱερῶν τελετῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ὁπότε καταλήγουμε νὰ σημειώσουμε ὅτι, ἰδιαιτέρως γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου, ἀπαιτεῖται μιὰ ἰδιαίτερη προσοχὴ ἐκ μέρους τοῦ καλοῦ λειτουργοῦ-ἱερέως γιὰ τὸ ποιὸς τὸ ζητᾶ καὶ ποῦ πρέπει νὰ τὸ τελέσει. Ἡ ἔρευνα γιὰ τὸ ἄν πρέπει νὰ τελεσθεῖ σὲ κάποιον πιστὸ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου τιμᾶ τὸν κληρικό, ἐνῶ σὲ ἀντίθετη περίπτωση ὅταν ὁ κληρικὸς ἀδιακρίτως νὰ ἐπιτελεῖ τὰ ἱερὰ μυστήρια τὸν κάνει ἐπιλήσμονα τῶν ἱερῶν ὑποσχέσεων ποὺ ἔδωσε κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς χειροτονίας του ὅτι δὲν θὰ βάλει τὸν μαργαρίτη, (ἐνν. τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μας, καὶ ἐπέκεινα ὁλόκληρη τὴν ἱερὰ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας) ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, δηλ. σὲ κάποιους ποὺ δὲν μποροῦν νὰ λάβουν αὐτὰ καὶ λόγῳ ἀναξιότητος καὶ γιὰ διάφορους ἄλλους λόγους ποὺ προαναφέραμε. Τὸ ἱερὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου εἶναι τὸ κατεξοχὴν μυστήριο τῶν πιστῶν τέκνων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ πιστὸς δὲν τελεῖ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου γιὰ τὸ καλό, γιὰ τὸ ριζικό του, γιὰ τὴν τύχη του ὅπως συνηθίζουν κάποιοι πλανεμένα νὰ λένε, ἀλλὰ τὸ τελεῖ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας-ἐξομολογήσεως καὶ πάντοτε σὲ στενὴ καὶ ἀδιάλειπτη σχέση μὲ τὸν τακτικὸ ἐκκλησιασμό του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου μπορεῖ καὶ τελεῖται τακτικὰ σὲ σπίτια εὐλαβῶν πιστῶν κατὰ τὶς περιόδους τῶν μεγάλων νηστειῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως κατὰ τὴν περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὡς ἐφόδιο καὶ στήριγμα γιὰ τὸν ἀγῶνα τους στὴν καλύτερη προσέγγιση τῶν μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν γεγονότων τῆς Ὀρθοδόξου πίστεώς μας καὶ ὡς βακτηρία στὸν ἀγῶνα τῆς νηστείας. Ἀλλὰ καὶ στὶς ἄλλες ἐκκλησιαστικὲς περιόδους τῆς Ἐκκλησίας μας μπορεῖ νὰ τελεῖται τὸ ἱερὸν εὐχέλαιον καὶ στὸ ναὸ καὶ στὶς οἰκίες τῶν πιστῶν μας.

Ἔτσι τὸ Ἱερὸν Εὐχέλαιον, κατὰ τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, τελεῖται συνήθως στοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς κάθε Μεγάλη Τετάρτη, μιὰ ἡμέρα πρὸ τῆς Μεγάλης Πέμπτης ποὺ εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς ἀναμνήσεως τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου τῆς Ἐκκλησίας μας, δηλ. τῆς παραδόσεως ὑπὸ τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου στοὺς μαθητές Του καὶ ἐπέκεινα στὴν ἴδια τῆς Ἐκκλησία τοῦ Φρικτοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἡ προσέγγιση τοῦ ἱεροῦ τούτου καὶ φρικωδεστάτου μυστηρίου περνᾶ κατὰ τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας διὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου καὶ φυσικὰ τῆς προηγηθείσης μετανοίας διὰ τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι, καὶ κατὰ τὴν διάταξη τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν στὸ Εὐχολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, τὸ μυστήριον τοῦ Εὐχελαίου ἕπεται τῆς τελέσεως τοῦ μυστηρίου τῆς μετανοίας-ἐξομολογήσεως (βλ. Μικρὸν Εὐχολόγιον, ἐκδ. ιδ’ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1999, σ. 172-218).

Γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Εὐχελαίου ἀπαιτοῦνται ἐκ μέρους τῶν πιστῶν τὰ κάτωθι: Πρῶτα προετοιμάζεται ὁ χῶρος ὅπου θὰ τελεσθεῖ τὸ Ἱερὸν Εὐχέλαιον. Συνηθίζεται νὰ εἶναι ὁ καλύτερος χῶρος τοῦ σπιτιοῦ μας (π.χ. τὸ σαλόνι) ἤ ἐὰν ὑπάρχει κάποιο εἰκονοστάσιο στὸ σπίτι νὰ τελεῖται σ’ ἐκεῖνον τὸν χῶρο, ποὺ εἶναι ὁ τόπος προσευχῆς τῆς κατ’ οἶκον Ἐκκλησίας. Τοποθετεῖται στὸν χῶρο ποὺ ἐπιλέξαμε ἕνα ψηλὸ τραπέζι στὸ ὕψος τῆς τραπεζαρίας ποὺ τρῶμε. Πάνω στὸ τραπέζι ἁπλώνεται ἕνα καθαρὸ λευκὸ (κατὰ προτίμηση) τραπεζομάνδηλο κι ἔπειτα τοποθετοῦνται:

1. ἕνα μπόλ ἤ λεκάνη μὲ ἀλεύρι ἤ ἕνα ζυμωμένο πρόσφορο (γιὰ μὲν τὴ χρήση τοῦ ἀλεύρου προκειμένου κατόπιν τῆς τελέσεως τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου νὰ ζυμωθεῖ σὲ πρόσφορο γιὰ νὰ προσκομισθεῖ ἀπὸ τὸν ἱερέα κατὰ τὴν προσεχὴ τέλεση τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἐνῶ ἐὰν εἶναι ἕτοιμο ζυμωμένο γιὰ τὸν ἴδιο λόγο),
2. ἑπτὰ μικρὰ καθαρὰ κεράκια (Κατὰ προτίμηση μελισσοκερένια. Συνηθίζουμε οἱ πιστοὶ νὰ χρησιμοποιοῦμε γιὰ τὴν λατρεία ὅ,τι πιὸ καθαρὸ καὶ γνήσιο, ὄχι μόνον γιὰ τὸ κερί μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ λάδι μας, γιὰ τὸ κρασί μας, γιὰ τὸ θυμίαμά μας καὶ για ὁ,τιδήποτε ἄλλο. Αὐτὸ δείχνει τὸν σεβασμό μας πρὸς τὸν ἴδιο τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό),
3. μία εἰκόνα (κατὰ προτίμηση) τοῦ Χριστοῦ ἤ τῆς Παναγίας μὲ τὸ Χριστό, καὶ φυσικὰ καὶ ἄλλες ὑπάρχουσες εἰκόνες ἁγίων τοῦ σπιτιοῦ,
4. τὸ λιβανιστήρι (θυμιατό ἤ κατζίον) μὲ καρβουνάκι καὶ θυμίαμα (τὸ καρβουνάκι καλὸν θὰ εἶναι νὰ ἀνάπτεται ἐκτὸς οἰκίας διότι προκαλεῖ πολλὲς φορὲς ἐκρήξεις καὶ ζημιές. Στὰ σπίτια εἴθισται νὰ χρησιμοποιεῖται καρβουνόσκονη, ἡ ὁποία ἔχει τὴν ἰδιότητα ὅταν ἀνάπτεται νὰ εἶναι βραδυφλεγὴς καὶ νὰ μὴν προκαλεῖ νέφος ἀποπνικτικῶν ἀερίων. Ἐπίσης ποτὲ δὲν τοποθετοῦμε πάνω στὸ ἀναμμένο καρβουνάκι πολλὰ σπυριὰ θυμιάματος, παρὰ μόνον ἕνα, δύο ἤ τρία κι ἐφόσον φυσικὰ τὸ καρβουνάκι ἔχει ἀποκτήσει λευκὸ χρῶμα, δηλ. τὴν γκρίζα στάκτη),
5. τὸ κανδηλάκι (ἐνν. ἕνα κατάλληλο ποτηράκι μὲ ἔλαιο καθαρὸ καὶ κανδηλήθρα ἀναμμένη (ποτέ στὸ κανδηλάκι μας δὲν καῖμε διάφορα αἰθέρια ἔλαια ἤ διάφορα ἔλαια ἄλλων καρπῶν, παρὰ μόνον λάδι ἐλιᾶς. Ἐπίσης ἡ ἀφὴ τῆς κανδήλας θὰ πρέπει νὰ εἶναι χαμηλόφωτη καὶ ὄχι νὰ κάνουμε μεγάλο φυτίλι γιὰ νὰ φωτίζεται ὅλο τὸ σπίτι ὅπως συνηθίζουν πολλοὶ πιστοί. Ἡ ἀφὴ τῆς κανδήλας εἶναι σύμβολο. Συμβολίζει τὴν παντοτινὴ ἄσβεστη πίστη τῶν ἀνθρώπων. Κάποιοι πιστοὶ συνηθίζουν στὸ κανδήλι τους νὰ βάζουν κατὰ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου καὶ κρασί. Αὐτὸ τὸ στηρίζουν στὸ εὐαγγέλιο, στὴν περικοπὴ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτη ποὺ διαβάζεται κατὰ τὸ Εὐχέλαιον, ὅπου ὁ καλὸς Σαμαρείτης ὅταν βρῆκε τὸν πληγωμένο ἀσθενὴ στὸ δρόμο ἔρριξε ἐπάνω στὶς πληγές του ἔλαιο καὶ οἶνο. Δηλαδὴ μιὰ περιποίηση κατὰ τὴν ὁποία ταυτόχρονα μὲ τὸν καυτηριασμὸ τῆς πληγῆς ἔγινε καὶ καθάρισμα μὲ τὸ μαλάκωμα τῆς ἐπαλείψεως τοῦ ἐλαίου. Τὸ κύριο ὅμως ὑλικὸ στοιχεῖο ποὺ εὐλογεῖται κατὰ τὸ Εὐχέλαιο εἶναι τὸ λάδι καὶ ὄχι τὸ κρασί). Ἡ κανδήλα μὲ τὸ λάδι, σύμφωνα μὲ κάποιες διατάξεις καὶ τοπικὲς παραδόσεις τοποθετεῖται στὸ κέντρο τοῦ ἄλευρου. Πάντως καὶ ἐκτὸς τοῦ ἄλευρου νὰ εἶναι τὸ κανδήλι δὲν ἐπηρεάζει τὸν ἁγιασμό του,
6. μία χριαλίδα (συνήθως χρησιμοποιοῦμε βατονέτες αὐτιῶν. Ὁ ἱερέας ὀφείλει νὰ ἐνημερώσει τοὺς πιστοὺς ὅτι ἡ χριαλίδα δὲν πρέπει νὰ πεταχθεῖ στὰ σκουπίδια, ἀλλὰ μὲ συστολὴ ὅπως συμβαίνει καὶ μὲ τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἱερῶν σκευῶν, ὅπως καμμένα φυτίλια κανδηλιῶν, χαρτιὰ ποὺ ἔρχονται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ἔλαιο ἤ βαμβάκια, θάπτονται ὅλα σ’ ἕνα ἀπάτητο μέρος ἤ ρίπτονται στὴ θάλασσα. Αὐτὸ δὲν εἶναι τυπολατρία, ἀλλὰ σεβασμὸς πρὸς τὰ ἱερὰ τῆς πίστεώς μας),
7. τὰ ὀνόματα ὑπὲρ ὑγείας (ποτὲ δὲν γράφουμε στὸ Εὐχέλαιο ὀνόματα ὑπὲρ ἀναπαύσεως κεκοιμημένων καὶ φυσικὰ ποτὲ δὲν γράφουμε λίστες ὁλόκληρες ὀνομάτων. Καλὸν θὰ εἶναι νὰ γράφονται τὰ ὀνόματα μόνον τῆς οἰκογενείας γιὰ τὴν ὁποία τελεῖται τὸ Εὐχέλαιον).

Τὸ Εὐχέλαιον δὲν πίνεται, ἀλλὰ μόνον χρίεται στὰ μέλη τοῦ σώματος τῶν πιστῶν. Συνήθως κατὰ τὴν χρίση ὁ ἱερέας ἐπαλείφει τὰ ἑξῆς σημεῖα τοῦ σώματος: α) τὴν κεφαλή (μέτωπο, πιγούνι καὶ παρειές) καὶ τὰ χέρια (ἐξωτερικὰ καὶ ἐσωτερικὰ τῆς παλάμης) σχηματίζοντας μὲ τὸ ἔλαιο τὸ σχῆμα τοῦ Σταυροῦ. Ὑπάρχει μιὰ εὐλαβικὴ συνήθεια οἱ πιστοὶ νὰ ἐπαλείφονται μὲ τὸ ἔλαιον τοῦ Εὐχελαίου καὶ στὰ μέρη ἐκείνα τοῦ σώματός τους ποὺ ἀσθενοῦν ἀπὸ μόνοι τους. Τὸ Εὐχέλαιον, δηλ. τὸ εὐλογημένο ἔλαιο, ἐπίσης φυλάσσεται στὸ εἰκονοστάσι τοῦ σπιτιοῦ μας. Ἐπίσης ποτὲ δὲν χαλάει τὸ Εὐχέλαιον. Αὐτὸ τὸ γράφουμε γιατὶ πολλοὶ μπορεῖ νὰ νομίζουν ὅτι ἐὰν περάσουν δέκα ἤ καὶ παραπάνω χρόνια τὸ Εὐχέλαιον χαλάει καὶ πρέπει νὰ τὸν πετάξουν. Τὸ Εὐχέλαιον ὅπως καὶ ἄλλα μυστήρια καὶ ἱερὲς ἀκολουθίες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας εἶναι ἕνα διαρκὲς θαῦμα στὴ ζωὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τὸ μυστικὸ γιὰ τὸ Εὐχέλαιο εἶναι ὅτι μόνο τότε ποτὲ δὲν χαλάει, ὅταν τελεῖται ἀπὸ κανονικὸ Ὀρθόδοξο κληρικό, δηλ. ἀπὸ ἱερέα ποὺ ἔχει κανονικὴ ἱερωσύνη. Ἀκόμη πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι ποτὲ δὲν πρέπει νὰ λαμβάνουμε «εὐχέλαια καὶ ἁγιάσματα» ἀπὸ κανέναν ὅταν δὲν γνωρίζουμε τὴν ποιότητα τῆς πίστεως ἐκείνου ποὺ μᾶς τὰ προσφέρει. Τὸ κύτταρο τῆς μυστηριακῆς καὶ ἁγιαστικῆς ζωῆς τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν εἶναι μόνον ἡ ἐνορία τους καὶ τὰ ἱερὰ σεβάσματά μας, δηλ. τὰ μοναστήρια καὶ τὰ Ἁγιάσματα. Εἶναι οἱ τόποι ποὺ πρέπει νὰ ἐμπιστευόμαστε ὅλοι μας ἀνεπιφύλακτα.

Ὁ ἱερέας ποὺ προσέρχεται στὴν οἰκία ἐνορίτη του νὰ τελέσει τὸ Εὐχέλαιο ἀπαραιτήτως θὰ πρέπει νὰ φέρει:

α) τὸ ἱερὸν ἐπιτραχήλιον ποὺ εἶναι τὸ ἰδιαίτερο ἐκείνο πολύχρωμο ὕφασμα ποὺ τὸ φορὰ ὁ ἱερέας ἐπὶ τοῦ τραχήλου του, δηλ. τοῦ λαιμοῦ του, ἐφόσον πρῶτα τὸ σταυρώσει διὰ τῆς δεξιᾶς του χείρας καὶ πεῖ κάποια συγκεκριμένη εὐχή,

β) Τὸν Τίμιο Σταυρὸ τὸ σύμβολο τῆς πίστεώς μας (συνήθως ὁ Σταυρὸς αὐτὸς λέγεται ἐπιτραπέζιος διότι ἔχει βάση καὶ στέκεται ὄρθιος),

γ) τὸ Ἱερὸν Εὐαγγέλιον (ὑπάρχει σὲ μικρὸ σχῆμα εἴτε ἀσημόδετο εἴτε δερματόδετο), καί

δ) τὸ «Εὐχολόγιον» ποὺ εἶναι λειτουργικὸ ἱερατικὸ βιβλίο ποὺ περιέχει ὅλες τὶς ἁγιαστικές, μυστηριακὲς καὶ περιστατικές, ἱερὲς ἀκολουθίες καὶ εὐχὲς τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ὁ ἱερέας μετὰ πάσης εὐλαβείας τελεῖ τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἔχοντας πρῶτα μελετήσει πολὺ καλὰ τὰ ἱερὰ κείμενα. Τὸ θυμίαμα προσφέρεται κατὰ τὴν ἐμμελὴ ἀνάγνωση τῶν Ἀποστόλων. Πάντοτε τὸ θυμίαμα εὐλογεῖται ὑπὸ τοῦ ἱερέως καὶ σταυρώνεται. Πρῶτα θυμιάζεται τὸ εἰκόνισμα ἤ οἱ ἱερὲς εἰκόνες γενικά κι ἔπειτα ὅλος ὁ κόσμος τῆς οἰκίας. Κατὰ τὸ τέλος ξαναθυμιάζεται τὸ εἰκόνισμα.

Κατὰ τὴν ὥρα ποὺ ἀναγινώσκει ὁ ἱερέας τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια, ἑπτὰ στὸν ἀριθμό, εἴθισται οἱ πιστοὶ νὰ μπαίνουν κάτω ἀπὸ τὸ πετραχήλι, ὅπως ἐπίσης καὶ κατὰ τὴν τελευταία εὐχὴ «Βασιλεῦ ἅγιε, εὔσπλαγχνε, καὶ πολυέλεε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ». Αὐτὴ εἶναι μιὰ εὐλαβικὴ συνήθεια τῶν πιστῶν τῆς Ἐκκλησίας, γίνεται ὅμως κατ’ ἐξαίρεση μόνον στὶς οἰκίες τῶν πιστῶν, ὄχι ὅμως καὶ κατὰ τὴν ὥρα τῆς δημοσίου λατρείας, δηλ. κατὰ τὴν ὥρα τῆς λατρείας μέσα στὸ ναό. Αὐτὴ ἡ συνήθεια ρητὰ ἀναφέρεται στὸ Εὐχολόγιον (βλ. Μικρὸν Εὐχολόγιον ἐκδ. ιδ’ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1999, σ. 215) ὅπου κατὰ τὸν χρόνο πρὸ τῆς ἀναγνώσεως τῆς εὐχῆς «Βασιλεῦ ἅγιε, εὔσπλαγχνε…» ὁ ἱερέας λαμβάνοντας τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο «τίθησιν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ» (δηλ. τοῦ τελοῦντος τὸ Εὐχέλαιον).

Ὁ ἱερεὺς κατὰ τὴν ὥρα ποὺ χρίει μὲ τὸ εὐχέλαιο τοὺς πιστούς, ψάλλει τὸ τροπάριον «Πηγὴν ἰαμάτων ἔχοντες» κι ἄν ὁ κόσμος εἶναι πολὺς ψάλλει καὶ ἕτερα τροπάρια ὅπως τό: «Νεῦσον παρακλήσεσι, σῶν ἱκετῶν, Πανάμωμε».

Ἐὰν κατὰ τὸ Εὐχέλαιο παρίσταται καὶ διάκονος φέρει μόνον τὸ ὁράριόν του. Ἐὰν ὑφίστανται ψάλτες τότε ἐκείνοι ἀπαντοῦν στὰ ψαλτικὰ μέρη, ἐὰν ὅμως ὄχι τότε ὁ διάκονος, ὁ ὁποῖος καὶ θὰ ψάλει καὶ τοὺς Ἀπόστολους. Ἐὰν ἀπουσιάζουν ἅπαντες τότε ἐξυπακούεται ὅτι ὅλα θὰ τὰ ψάλλει ὁ ἱερέας.

Ἀκόμη νὰ σημειώσουμε ὅτι τὶς εὐχὲς τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ εἶναι ἀποτυπωμένες στὸ «Εὐχολόγιον» τὶς διαβάζει μόνον ὁ ἱερέας καὶ ποτὲ λαϊκός. Ὁ ἱερέας ἔχει τὴν εἰδικὴ ἱερωσύνη, δηλ. ἔχει λάβει μὲ εἰδικὴ μυστηριακὴ ἀκολουθία τὴν ἱερωσύνη του στὸν ὀρθόδοξο ναὸ ἐν ὥρᾳ Θείας Λειτουργίας καὶ μπορεῖ ἀκωλύτως νὰ τελεῖ ὅλα τὰ μυστήρια καὶ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας καὶ φυσικὰ νὰ διαβάζει τὶς εὐχὲς στὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ὁ λαϊκὸς ποὺ ἔχει τὴν γενικὴ ἱερωσύνη, ὄχι τὴν εἰδική, μόνον μετέχει ἁγιαζόμενος ἀπὸ τὸν ἱερέα καὶ ποτὲ δὲν ἁγιάζει τοὺς ἄλλους (ὑπάρχουν περιπτώσεις πλάνης ὅταν κάποιοι ἄνθρωποι ἀντικαθιστοῦν τοὺς ἱερεῖς καὶ πλανοῦν πολλοὺς ἀνθρώπους μὲ τὸ νὰ τοὺς σταυρώνουν καὶ νὰ τοὺς συμβουλεύουν, πράξεις ποὺ μποροῦν νὰ κάνουν μόνον οἱ ἔχοντες τὴν εἰδικὴν ἱερωσύνην).

Τὸ Εὐχέλαιον εἶναι μυστήριον ποὺ τελεῖται μόνο σὲ ζῶντες πιστούς καὶ ποτὲ σὲ κεκοιμημένους. Καὶ φυσικὰ ἡ χρίση διὰ τοῦ ἁγίου ἐλαίου τοῦ Εὐχελαίου γίνεται μόνον σὲ ἀνθρώπους καὶ ποτὲ σὲ ἄλογα ζῶα, ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸν Μικρὸ Ἁγιασμὸ ποὺ τελεῖται καὶ γιὰ τὰ ζῶα.

Ἡ τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ ἀκολουθία ποὺ διαρκεῖ λίγα λεπτὰ τῆς ὥρας. Ὁ ἱερέας πρέπει νὰ ἐνημερώνει τοὺς πιστούς του ὅτι τὸ Εὐχέλαιο ἀπαιτεῖ ἀρκετὴ ὥρα ὀρθοστασίας καὶ προσευχῆς (ἐκτὸς φυσικὰ τῶν ἀνημπόρων γερόντων καὶ τῶν ἀσθενούντων ποὺ βρίσκονται στὸ κρεββάτι) καὶ πὼς ἀκόμη ἀπαιτεῖται σεβασμὸς πρὸς τὸ μυστήριο καὶ προσευχὴ κατὰ τὴ διάρκεια ποὺ ἐπιτελεῖται. Ἐξυπακούεται ὅτι οἱ πιστοὶ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Εὐχελαίου παραμένουν στὸν χῶρο τῆς τελέσεως αὐτοῦ καὶ πὼς θεωρεῖται μεγάλη ἀσέβεια νὰ ἀπαντοῦν σὲ τηλέφωνα ἤ νὰ στέλνουν μηνύματα στὰ κινητὰ τηλέφωνά τους ἤ νὰ ἀσχολοῦνται μὲ ἄλλα πράγματα.

Ἐπίσης ἡ τέλεση τοῦ Εὐχελαίου δὲν ἀποτελεῖ κοινωνικὴ ἐκδήλωση τῶν πιστῶν, ἀλλὰ προσευχή. Ἔτσι δὲν δικαιολογεῖται στὰ σπίτια τῶν τελούντων τὸ Εὐχέλαιο νὰ προσκαλεῖται πολὺς κόσμος, παρὰ μόνον ἐκείνοι οἱ πιστοὶ ποὺ θὰ προσέλθουν προσευχητικά. Ὁ ἱερέας ὀφείλει νὰ καταρτίζει τὸ ποίμνιόν του καὶ στὰ θέματα αὐτά, γιὰ νὰ μὴν παρεξηγεῖται ἡ οὐσία τοῦ μυστηρίου καὶ γίνεται ἡ προσέγγισή του τυπολατρικὰ καὶ ἐπιφανειακά.

Τὸ Εὐχέλαιον μπορεῖ νὰ τελεῖται ἀπὸ ἕναν ἱερέα, κατὰ τὴν Παράδοση ὅμως τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ ὁποία στηρίζεται στὸ τῆς Καθολικῆς Ἐπιστολῆς Ἰακώβου τὸ ἀνάγνωσμα (5, 10-16) «ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ’ αὐτόν, ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῶ ὀνόματι τοῦ Κυρίου. Καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα…» εἴθισται νὰ παρευρίσκονται καὶ περισσότεροι τοῦ ἑνὸς πρεσβύτεροι-ἱερεῖς ὅπου αὐτὸ καθίσταται δυνατὸ καὶ ἐπιτρεπτό.

Ἡ χρίση τῶν πιστῶν μὲ τὸ ἔλαιο τοῦ Εὐχελαίου γίνεται κατὰ τὸ τέλος τῆς ἀκολουθίας καὶ ὄχι στὴν ἀρχή, ἐφόσον ἕνας ἱερέας εἶναι ὁ τελῶν τὸ Εὐχέλαιον. Σὲ ἀντίθετη περίπτωση ἐὰν εἶναι πολλοὶ οἱ ἱερεῖς -ἑπτὰ εἰς τὸν ἀριθμόν- τότε ἡ χρίση γίνεται τόσες φορὲς ὅσοι εἶναι καὶ οἱ ἱερεῖς (δηλ. ἀπὸ μία φορὰ ὁ κάθε ἱερέας μετὰ ἀπὸ κάθε Ἀποστολοευαγγέλιο).

Στὸ τέλος τῆς ἀκολουθίας ὁ ἱερέας δίδει συμβουλὲς στοὺς τελέσαντας πιστοὺς γιὰ τὴν φύλαξη τοῦ Εὐχελαίου καὶ φυσικὰ δὲν παραλείπει νὰ τοὺς ὁμιλήσει γιὰ τὸ Θεὸ καὶ τὴ χρησιμότητα τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καὶ τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν ἤ ἀκόμη, δεχόμενος τὸ κέρασμά τους καὶ κατὰ τὴν διάρκεια αὐτοῦ, νὰ γνωρισθεῖ μαζί τους καὶ ν’ ἀναπτύξει κάποιο πνευματικὸ θέμα.

 http://www.orthmad.gr/node/262#22