14. Ρασοφορία, Μεγαλοσχημία,Ἀγρυπνίες, Βίος καί λόγοι Ἁγ. Πορφυρίου, Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης
(Ματθ. 5,1: 12)
«Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα καθ᾿ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ»[1].
Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, πού γιορτάζουμε σήμερα καί πανηγυρίζουμε, ἐδιώχθη γιά τήν ἀρετή του, γιατί ἐπείνασε καί δίψασε τήν δικαιοσύνην, δηλαδή τήν σύνολη ἀρετή, καί ἐπέδειξε μέγα ζῆλο ἀπό τήν στιγμή ἀκόμα πού μπῆκε μέσα εἰς τάς τάξεις τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Ἐκάρει μοναχός καί ἔγινε πρότυπο μοναχοῦ καί στή συνέχεια πρεσβύτερος καί ἐπίσκοπος. Ἐκίνησε τόν φθόνο τῶν ἐχθρῶν τῆς δικαιοσύνης, τῶν ἐχθρῶν τῆς ἀρετῆς, καί γι' αὐτό καί ἐδιώχθη. Καί πάντοτε οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀρετῆς διώκονται ἀπό τούς ἀνθρώπους τούς ὑποταγμένους εἰς τά πάθη τους. Φθονοῦνται καί διώκονται, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη καί μέ τόν Κύριο.
Ό Ἅγιος Πορφύριος, ἐπίσης ὅπως καί ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ἀπό πολύ μικρός, ἐπέδειξε μέγα ζῆλο εἰς τήν πνευματική ζωή. Ἔλεγε: «οἱ Γέροντές μου δέν μέ διέταξαν ποτέ τί νά κάνω. Μοῦ ἔδωσαν ἕνα κομποσκοίνι καί μοῦ εἶπαν: - Νά λέεις τήν εὐχή. Τίποτε ἄλλο. Μέ ἔβλεπαν φανατικό», λέει ὁ Ἅγιος, θέλει νά πεῖ ζηλωτή, «καί δέν μοῦ ἔλεγαν πολλά, οὔτε τί νά διαβάζω. Δέ μέ ἄφηναν νά διαβάζω τίποτα ἀπό τούς μεγάλους Πατέρες, πού ἔχουν αὐστηρότητες. Δηλαδή δέν μέ ἄφηναν νά διαβάσω τόν Ἅγιο Ἐφραίμ, τόν Ἅγιο Ἰσαάκ, τόν Ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, τόν Ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, τόν Εὐεργεντινό κ.ἄ. Μοῦ τό εἶχαν ἀπαγορεύσει. Ἔτσι, κάνοντας ὑπακοή, διάβαζα μόνο βίους Ἁγίων, τό Ψαλτήρι, τήν Παρακλητική, τά Μηναῖα. Κι ἀπό κεῖ ἔμαθα νά διαβάζω, γιατί δέν ἤξερα. Ἀλλά εἶχα πολύ ζῆλο γιά τά πνευματικά. Κάθε τόσο πήγαινα στόν Ἅγιο Γεώργιο, πού βοήθησα κι ἐγώ νά κτισθεῖ, κι ἔψαλλα πολλά ψαλτικά. Πιό πολύ μοῦ ἄρεσαν οἱ Τριαδικοί Κανόνες. Κάποιες φορές ὅμως, ξέφευγα», λέγει. «Χωρίς νά ρωτήσω τούς Γέροντές μου ἔπαιρνα κάτι πρωτοβουλίες. Γιά τήν καθαρότητα τοῦ νοῦ ἄρχισα νά μαθαίνω ἀπ' ἔξω τήν Ἁγία Γραφή. Μιά μέρα δόθηκε μιά ἀφορμή καί τούς εἶπα ἀπ' ἔξω τό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Ἰωάννου. Ὅταν τό ἄκουσαν, μέ μάλωσαν πού τό ἔκανα χωρίς εὐλογία. Ζοῦσα μέ τήν Χάρη τοῦ Κυρίου, ὄχι μέ τήν δική μου δύναμη. Ὅλα ἦταν ἀπ' τήν Χάρη τοῦ Κυρίου. Δέν ἦταν οὔτε ἀπό τήν ἐξυπνάδα μου, οὔτε ἀπό τήν ἐπιστήμη μου πού δέν εἶχα, ἦταν ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν ἤμουνα δεκατεσσάρων χρονῶ, ὁ Γέροντάς μου μέ κάλεσε καί μοῦ εἶπε: - Τί θά κάνεις, τί πρόγραμμα ἔχεις; Θά μείνεις ἐδῶ; - Θά μείνω! εἶπα γεμάτος εὐχαρίστηση καί χαρά. - Βάλε μετάνοια. Ἔβαλα μετάνοια. Τότε μοῦ ἔφερε ἕνα ράσο δικό του, πού ἦταν παλιό γιά τίς δουλειές. Ἦταν μπαλωμένο τόσο, πού δέν φαινόταν τό ἀρχικό του ὕφασμα καί στό λαιμό ἀπ' τόν ἱδρώτα πολύ λιγδιασμένο. Εἶχα δεῖ τά καλογεράκια πού ἦταν στό Κυριακό καί πού ἦταν ὡραῖα ντυμένα κι εἶχα φανταστεῖ ἕνα τέτοιο ράσο. Περίμενα μέ λαχτάρα αὐτή τήν ὥρα. Καί σάν παιδί πού ἤμουν, σκεφτόμουνα καί τά ράσα πού θά μοῦ φοροῦσαν πόσο ὡραῖα, πόσο καινούργια θά ἦταν! Ἀλλά ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα, τί νά δῶ! Κουρελιασμένα, μπαλωμένα. Στενοχωρήθηκα λίγο, γιά πέντε λεπτά. Δέν μίλησα ὅμως, δέν παραπονέθηκα. - Νά εἶναι εὐλογημένο, εἶπα καί τό πῆρα. Δέν ξανασκέφθηκα τίποτα. Σκέφθηκα τούς ἀσκητές πού φοροῦσαν τρίχινα ζωστικά καί ποτέ δέν τά ἔβγαζαν, οὔτε τά ἔπλεναν. Ὁ Θεός μοῦ ἔδωσε γι' αὐτό μεγάλη παρηγοριά. Πῆγα στό Ψαλτήρι. Μοῦ ἔπεσε ἡ ἐπιστολή τοῦ Ἰωάννου. Καί τήν ἴδια μέρα, Θεέ μου, μοῦ μίλησες! Δύο-τρία χρόνια ἀργότερα ἔγινα μεγαλόσχημος»[2]. Βλέπουμε, πῶς ἀπό πολύ μικρή ἡλικία ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἀξιώθηκε νά γίνει μοναχός.
«Τήν προηγούμενη ἡμέρα εἶχα καί μιά ξεχωριστή εὐλογία», λέει ὁ Ἅγιος. «Ἔπρεπε νά πᾶμε στή Μεγίστη Λαύρα, γιά νά πάρουμε ἄδεια γιά τήν κουρά. Ὁ ἡγούμενος πού ἔδωσε τήν ἄδεια ἦταν πολύ ἅγιος. Ἐκεῖ πού πηγαίναμε ἀπ' τό ἀσκητήριο τοῦ Ἁγίου Νείλου τοῦ Μυροβλήτου στή Λαύρα, κατά τήν διαδρομή, γιά πρώτη φορά ἄκουσα τό ἄρωμα τό οὐράνιο. Μέ πλημμύρισε ἡ μυρωδιά καί τό εἶπα στόν Γέροντά μου. Ἐκεῖνος μέ ἁπλότητα τό ἄκουσε καί δέν εἶπε τίποτε καί ἐπροχώρησε. Ἔτσι πρέπει νά τά βλέπουμε, ἁπλά. Γιά δεύτερη φορά ἄκουσα τό ἄρωμα στά ὀστᾶ τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους»[3]. Αἰσθανόταν δηλαδή ὁ Ἅγιος τήν εὐωδία τῶν ἁγίων λειψάνων καί τῆς Θείας Χάρης πού ὑπάρχει σέ αὐτά καί τά κάνει νά εὐωδιάζουν.
«Τό βράδυ τῆς κουρᾶς μου ὅλοι οἱ Πατέρες συγκεντρώθηκαν στήν ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδος στό Κυριακό, ἔκαναν ἀγρυπνία, εἶπαν ὡραῖα κατανυκτικά ψάλματα κι ἐγώ ἤμουν μέ λευκές κάλτσες, ἀνυπόδητος, καί γεμάτος κατάνυξη. Ἔβαλα σέ ὅλους μετάνοια, προσκύνησα τίς εἰκόνες καί ὁ προεστώς μοῦ ἀπηύθυνε τίς εἰδικές ἐρωτήσεις τοῦ μεγαλοσχήμου. Τά μάτια μου ἦταν γεμάτα δάκρυα ἀπ΄ τή συγκίνηση. Ἀφοῦ τέλειωσε ἡ ἀγρυπνία, ἐπήγαμε στό κελλί. Ἤμουν πολύ χαρούμενος ἀλλά καί σιωπηλός. Ἤθελα νά εἶμαι μόνος μόνῳ Θεῷ. Ὅταν εἶσαι σέ αὐτή τήν κατάσταση, δέν θέλεις οὔτε νά ψάλλεις οὔτε νά μιλᾶς. Ζητᾶς τή σιγή, γιά ν' ἀκούεις καθαρά τή φωνή τοῦ Χριστοῦ»[4]. Βλέπουμε πόσο αἰσθανόταν ὁ Ἅγιος τή Θεία Χάρη καί γι' αὐτό προτιμοῦσε τήν σιωπή, γιά νά μπορεῖ νά τήν βιώνει ὅσο γίνεται ἐντονότερα.
«Στόν Ἅγιον Ὄρος -λέγει- μοῦ ἄρεσαν πολύ οἱ ἀγρυπνίες. Ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι ζωή ἀγρυπνίας. Στήν ἀγρυπνία, ὅταν γίνεται σωστά, ὅταν δηλαδή αὐτοί πού συμμετέχουν, εἶναι ἑνωμένοι στήν κοινή Λατρεία, δημιουργεῖται μιά ἀτμόσφαιρα πνευματική, πού ὅλοι μπαίνουν εὔκολα μέσα σ’ αὐτή καί ἐπέρχεται μεγάλη πνευματική ὠφέλεια. Λεπτύνεται ἡ ψυχή καί δημιουργοῦνται οἱ πιό κατάλληλες προϋποθέσεις γιά πνευματική ἀνάταση καί βαθιά ἐπικοινωνία μέ τόν Κύριο.
Στό Ἅγιον Ὄρος, δύο ἡ ὥρα γίνεται ξεσηκωμός. Αἰσθανόμουνα δέος τήν ὥρα ἐκείνη. Ἡ προσευχή ἔσειε τόν τόπο, τόν πνευματικό κόσμο. Νά, ποιά εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ! Πολύ μοῦ ἄρεσαν οἱ ἀγρυπνίες. Γινόμουνα ἄλλος ἄνθρωπος. Ἤμουνα πάντα πολύ προσηλωμένος. Διέθετα μεγάλη ἀγάπη νά ἀκούσω τά λόγια. Τό μυαλό μου οὔτε μία στιγμή δέν ἤθελα νά τό κλέψει ὁ ὕπνος. Δέν νύσταζα∙ παρακολουθοῦσα μέ ἔρωτα. Ὅταν καμιά φορά καθόμουν στό στασίδι, δέν ἀκουμποῦσα τή ράχη μου πίσω στό στασίδι γιά νά μήν ἀποκοιμηθῶ». Βλέπουμε πώς ὁ Ἄγιος βίαζε τόν ἑαυτό του καί ἀντιπολεμοῦσε τόν ὕπνο. «Μετά τήν Θεία Λειτουργία πάλι δέν ἤθελα νά κοιμηθῶ. Κυριαρχοῦσε ἡ ἀγάπη, γι' αὐτό ἔμενα ξάγρυπνος»[5]. Βλέπουμε πόσο ὄμορφη εἶναι καί γεμάτη Χάρη Θεοῦ ἡ μοναχική ζωή καί πῶς ξεκίνησε τήν μοναχική του ζωή ὁ Ἅγιος Πορφύριος.
«Ὁ μοναχισμός», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, «εἶναι ὁ δρόμος, τῆς τελειότητος. Ὁ μοναχός ἀντλεῖ δύναμη ἀπό τόν Θεό. Φεύγει μακριά ἀπό τόν κόσμο, ὄχι γιατί μισεῖ τόν κόσμο, ἀλλά γιατί ἀγαπάει τόν κόσμο καί κατ’ αὐτόν τόν τρόπο θά τόν βοηθήσει περισσότερο διά τῆς προσευχῆς του σέ πράγματα πού δέν γίνονται ἀνθρωπίνως, παρά μόνο μέ θεϊκή ἐπέμβαση. Ἔτσι σώζει ὁ Θεός τόν κόσμο. Τήν παράλογη ἀπαίτηση πού ἔχουν ὁρισμένοι κληρικοί, -καί ὄχι μόνο- νά κατεβοῦν οἱ μοναχοί στόν κόσμο, τήν ἔχουν καί μερικοί ἀνόητοι στρατιῶτες ὅταν ἡ μονάδα τους κινδυνεύει, νά ἀφήσει δηλαδή καί ὁ ἀσυρματιστής τόν ἀσύρματο καί νά πάρει καί αὐτός τό λιανοντούφεκό του»[6]. Ό Ἅγιος Παΐσιος παρομοίαζε τόν μοναχό μέ ἀσυρματιστή ὁ ὁποῖος δέχεται τά μηνύματα τοῦ οὐρανοῦ καί τά δίδει εἰς τό στρατηγεῖο, δηλαδή εἰς τήν ἐκκλησία καί εἰς τούς ὑπευθύνους τῆς ἐκκλησίας, καί ἔτσι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῶν πονηρῶν πνευμάτων καί τοῦ κακοῦ γίνεται ἀποτελεσματικότερα καί γίνεται νικηφόρα.
Ὁ σκοπός, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, εἶναι νά γίνει κανείς ἀπό μέσα καλόγερος, ὄχι δηλαδή νά ἀλλάξει μόνο ἐξωτερικά τά ράσα. Ὅπως εἴδαμε, ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ὅπως καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι, ἤτανε πραγματικοί μοναχοί. Ἤτανε ἀσκητές καί ζοῦσαν ἀσκητικά τόσο στήν ἔρημο, ὅσο καί ἀργότερα ὅταν ἔδρασαν μέσα στόν κόσμο.
«Οἱ μοναχοί», λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «δέν εἶναι οὔτε τεμπέληδες, οὔτε ἀτομιστές, οὔτε ἀποτυχημένοι. Θεληματικά ἀποτυγχάνουν κοσμικά, δηλαδή ἀνθρωπίνως, καί ἐπιτυγχάνουν πνευματικά»[7]. «Τό οἰνόπνευμα, ἄν τό ἀφήσουμε ἀνοικτό τό μπουκάλι, χάνει ὅλη τήν σπιρτάδα. Οὔτε τά μικρόβια σκοτώνει οὔτε φλόγα μπορεῖ νά βγάλει ἄν τό ἀνάψεις. Καί ἄν τό βάλεις στό καμινέτο, θά χαλάσει καί τό φυτίλι. Ἔτσι καί ὁ μοναχός, ἄν δέν προσέξει, διώχνει τήν Θεία Χάρη, καί μετά ἔχει μόνο τό Σχῆμα». Μπορεῖ νά εἶναι καί μεγαλόσχημος ἀλλά ἄν δέν ἔχει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι μόνο ἐξωτερικά μοναχός. «Εἶναι σάν τό οἰνόπνευμα πού ἔχασε τήν σπιρτάδα του καί δέν μπορεῖ νά καυτηριάσει τόν διάβολο»[8].
«Ἄν βάζουμε τήν εὐκολία πάνω ἀπό τήν καλογερική, δέν θά κάνουμε προκοπή. Ἡ ἄνεση δέν εἶναι γιά τόν μοναχό, εἶναι ἀτιμία στήν ἔρημο. Οἱ Χριστιανοί παλαιά εἶχαν πιό πολύ εὐλάβεια στό ἀντίδωρο, ἀπό ὅ,τι πολλοί μοναχοί σήμερα στή Θεία Κοινωνία»[9], λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, διεκτραγωδώντας τήν ἐκκοσμίκευση πού ὑπάρχει καί μέσα στόν μοναχικό βίο καί κόσμο.
«Στά ἐρχόμενα χρόνια πολλοί ἄνθρωποι θά γίνονται μοναχοί», λέει ὁ Ἅγιος, «ἐπειδή θά βαριοῦνται τά μπουζούκια καί θά ὑποφέρουν ἀπό κενό στήν ψυχή τους. Θά ἔρχονται στό μοναστήρι καί θά κάνουν ἄσκηση, νηστεῖες, ἀλλά δέν θά βρίσκουν τίποτε, διότι θά τούς λείπουν οἱ ἀπαραίτητες προϋποθέσεις.
Δέν θά χρειάζεται οὔτε νά μιλοῦν οὔτε νά κάνουν τίποτε ἄλλο, γιατί θά μιλοῦν μέ τήν ζωή τους. Ἀπό αὐτό ἔχει ἀνάγκη σήμερα ὁ κόσμος»[10]. Δηλαδή λέγει ὁ Ἅγιος: ζητεῖται μία γνήσια πνευματικότητα καί ἀληθινά ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ἁγιασμένοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι πρότυπα ζωῆς γιά τούς κοσμικούς ἀνθρώπους.
«Ὅταν -οἱ ἄνθρωποι- πηγαίνουν σέ ἕνα μοναστήρι πού ζεῖ σωστά, βοηθιοῦνται, γιατί νιώθουν ἀσφάλεια καί αὐτό τούς δίνει κουράγιο γιά νά συνεχίσουν τόν ἀγῶνα τους. Ὅταν πηγαίνουν κοσμικοί σέ ἕνα μοναστήρι καί βλέπουν σωστούς μοναχούς, τότε καί ἄπιστοι νά εἶναι, ἄν ἔχουν καλή διάθεση, γίνονται πιστοί. Πολλοί ἄθεοι ἐπιστήμονες, πού ἦρθαν μόνο γιά μιά ἐπίσκεψη στό Ἅγιον Ὄρος, ἄλλαξαν ζωή. Προβληματίζονται μέ τήν καλή ἔννοια, καί βοηθιοῦνται. Βλέπουν νέους ἀνθρώπους, χαρούμενους, πού εἶχαν ὅλες τίς προϋποθέσεις νά ἀναδειχτοῦν στόν κόσμο, νά ἀφήνουν πλούτη, θέσεις κ.λπ. καί νά ζοῦν ἀσκητικά, μέ προσευχή καί ἀγρυπνία, καί λένε, τί γίνεται; Ἄν ὄντως ὑπάρχει Θεός; Ἄν ὑπάρχει ἄλλη ζωή; Ἄν ὑπάρχει κόλαση, ἐγώ τί κάνω; Καί ἔτσι φρενάρουν τήν ἁμαρτωλή ζωή τους ἤ καί τήν διορθώνουν. Ξέρω μιά περίπτωση, μιά κοπέλα εἴκοσι χρονῶν, ἔκανε ἀπόπειρα αὐτοκτονίας∙ ἔκοψε τίς φλέβες της ἀλλά τήν πρόλαβαν. Βρέθηκε μετά ἕνας μοναχός, τήν πῆρε καί τήν πῆγε σέ ἕνα γυναικεῖο μοναστήρι. Ἦταν ἡ καημένη ἀγριεμένη. Ὅταν ὅμως εἶδε ἐκεῖ τίς μοναχές, συνῆλθε. Βλέπω ἄλλο κόσμο ἐδῶ, εἶπε. Μπορῶ νά μείνω;»[11].
Βλέπουμε πόσο μεγάλη εἶναι ἡ προσφορά τοῦ σωστοῦ μοναχισμοῦ. Αὐτός ὁ μοναχισμός μᾶς ἔδωσε περισσότερους Ἁγίους μέσα στήν ἐκκλησία, ὅπως τόν Ἅγιο Νεκτάριο πού γιορτάζουμε σήμερα, τόν Ἅγιο Πορφύριο, τόν Ἅγιο Παΐσιο, καί πολλούς ἄλλους ἀνέδειξε καί θά ἀναδείξει μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων. Ἄς εὐχόμαστε ὁ Πανάγιος Τριαδικός Θεός νά στηρίζει τούς μοναχούς καί οἱ Ἅγιοι καί ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἐπίσης μέ τίς πρεσβεῖες τους νά ἐνισχύουν τούς μοναχούς καί τίς μοναχές στόν πνευματικό τους ἀγῶνα καί ὅλοι νά ζοῦμε θεάρεστα μιμούμενοι τούς Ἁγίους μας καί τόν Ἅγιο Νεκτάριο πού γιορτάζουμε σήμερα καί ἔτσι νά ἀξιωθοῦμε καί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ματθ. 5, 11.
[2] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[3] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[4] Ὅ.π.
[5] Ὅ.π.
[6] Ἐπιστολές, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου, Ἱερό Ἡσυχαστήριο Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος.
[7] Ὅ.π.
[8] Βίος Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἱερομονάχου Ἰσαάκ, ἔκδ. Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, Μεταμόρφωσις Χαλκιδικῆς.
[9] Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἁγίου Παϊσίου Ἀγιορείτου, Λόγοι Α΄, Ἱ.Ἡ. "Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος", Σουρωτή Θεσ/νίκης 1998.
[10] Ὅ.π.
[11] Πνευματική Ἀφύπνιση, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Β΄, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, Σουρωτή Θεσ/κης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου