«Ἤθελα νά τά μαθαίνω ὅλα μέχρι τό βάθος καί τό πλάτος», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Πολλά ἔζησα ἐκεῖνα τά χρόνια -διηγεῖται- πού ἤμουνα στήν Πολυκλινική. Ἦταν ἡ περίοδος τοῦ πολέμου καί τότε ἡ Ἑλλάδα, καί κυρίως ἡ Ἀθήνα, ὑπέφερε ἀπό τίς ταλαιπωρίες τοῦ πολέμου, τῆς κατοχῆς, τῆς πείνας καί τοῦ θανάτου πού θέριζε καθημερινά τούς ἀνθρώπους. Μοιραζόμουνα μαζί τους τά πρόσφορα κι ὅ,τι ἄλλο μοῦ φέρνανε. Ἀλλά κι ὁ ψυχικός πόνος μέ ἔκανε νά συμπάσχω βλέποντας τά βάθη τῶν ψυχῶν τους μέ τό χάρισμα τῆς διοράσεως. Ὅποιος ἐρχόταν καί μοῦ ἔλεγε γιά ἕνα σωματικό πόνο, τό ἔκανα θέμα προσευχῆς. Αὐτό πάλι τό γεγονός μέ παρακινοῦσε σέ μελέτη. «Βλέποντας» ἕνα ἄρρωστο μέλος τοῦ σώματος, ἤθελα νά γνωρίσω τήν ἐπιστημονική του ὀνομασία ἀλλά καί τή θέση πού ἔχουν ὅλα τά ὄργανα τοῦ σώματος: ἡ χολή, τό πάγκρεας κ.λπ. Γι' αὐτό ἀγόρασα βιβλία ἰατρικῆς, ἀνατομίας, φυσιολογίας κ.ἅ. ὥστε νά μελετήσω καί νά κατατοπισθῶ. Γιά ἕνα μάλιστα διάστημα παρακολούθησα καί παραδόσεις στήν Ἰατρική Σχολή γιά μεγαλύτερη κατάρτιση». Ὁ Ἅγιος μέ τό διορατικό χάρισμα ἔβλεπε τά ἐσωτερικά ὄργανα καί θέλησε, γιά νά βοηθάει τούς ἀνθρώπους, νά μάθει τίς ἐπιστημονικές τους ὀνομασίες. Τή φιλομάθεια αὐτή τήν εἶχε, ὁ Ἅγιος, συνεχῶς. «Ἤθελα», λέει, «νά μαθαίνω ὅλα μέχρι τό βάθος καί τό πλάτος. Πήγαινα σ' ἕνα ἐργοστάσιο; Ἤθελα, νά μάθω πῶς λειτουργεῖ. Ἐπισκεπτόμουνα ἕνα μουσεῖο; Ἐπί ὧρες περιεργαζόμουν τά γλυπτά»[1].
Καί κάποια φορά -ἀναφέρει ἕνα περιστατικό- πού εἶχε πάει στό μουσεῖο τό ἀρχαιολογικό καί ἐκεῖ ἡ ξεναγός τοῦ εἶπε νά μιλήσει καί αὐτός μίλησε πάρα πολύ ἐπιτυχημένα, σχολιάζοντας τό ἄγαλμα τοῦ Διός τό ὁποῖο, ἐνῶ ρίχνει κεραυνό, τό πρόσωπο εἶναι γαλήνιο. Καί ὁ Ἅγιος τό ἀνήγαγε στήν ὀρθόδοξη πίστη καί εἶπε ὅτι, ὅταν ὁ Θεός τιμωρεῖ, ἀκόμα καί τότε εἶναι ἀπαθής. Δέν ἔχει ἐμπάθεια καί δέν τιμωρεῖ τόν ἄνθρωπο ἀπό ἐκδίκηση, ἀλλά τόν παιδαγωγεῖ μέ ἀγάπη. Κάποτε ἄλλοτε εἶχε πάει σέ μιά αἴθουσα τοῦ Πανεπιστημίου ὅπου δίδασκαν μελισσοκομία καί ἐκεῖ ὁ καθηγητής τόν ἐπαίνεσε καί τόν παρακίνησε νά γίνει μελισσοκόμος, γιατί ὅπως τοῦ εἶπε θά γινόταν πολύ ἐπιτυχημένος! Καί ό Ἅγιος εἶπε, ἄν ἀσχοληθῶ μέ αὐτά, θά χάσω καί τό καλυμμαύχι!
Ἤθελε ὁ Ἅγιος νά ἀσκητεύει ἀκόμη καί τότε πού ζοῦσε μέσα στήν Ἀθήνα. Ἀπό τότε πού βγῆκε ὁ Ἅγιος ἀπό τό μοναστήρι του καί χειροτονήθηκε ἱερέας καί πνευματικός τό κύριο ἔργο του, ὅπως ὁ ἴδιος λέει, ἦταν ἡ ἐξομολόγηση. «Ὧρες ἀτέλειωτες, ἡμέρες καί νύκτες, εἰκοσιτετράωρα ἐξομολογοῦσα, εἴτε βρισκόμουν στόν Ἅγιο Χαράλαμπο στήν Εὔβοια, εἴτε στόν Ἅγιο Γεράσιμο, εἴτε στόν Ἅγιο Νικόλαο στά Καλλίσσια, εἴτε εἰς τό μοναστήρι», πού ἔκανε μετά εἰς τό Μήλεσι. «Ἀκόμη -λέγει- καί ὅταν εἶχα τίς ἀρρώστιες μου, καί ἦταν πάρα πολλές καί πολυχρόνιες, δεχόμουν μέ ἀγάπη Χριστοῦ τίς ψυχές πού μοῦ ἔστελνε ὁ Θεός.
Ἤθελα -λέγει- νά ἀσκητεύω, ἔστω καί μές στήν Ἀθήνα, γι' αὐτό κρύφθηκα στά Τουρκοβούνια. Ζούσαμε ἐκεῖ μέ τούς γονεῖς μου, μέ τήν ἀδελφή μου καί την ἀνεψιά μου σέ μιά καλυβούλα μέ τσιμεντόλιθους. Τίς νύχτες δουλεύαμε ἐν σιωπῇ καί προσευχῇ. Εἴχαμε μηχανές καί πλέκαμε φανέλες καί πουλόβερ καί τά πουλούσαμε. Μ' αὐτές τίς οἰκονομίες εἴχαμε σκοπό νά χτίσουμε μοναστήρι. Ἐπίσης, φτιάχναμε καί λιβάνι, δικῆς μου κατασκευῆς», λέει ὁ Ἅγιος, «μέ δικές μου συνταγές καί δικές μου συνθέσεις. Μέ πενήντα οὐσίες ἀρωματικές». Ὁ Ἅγιος ἦταν πολύ ἐπιτήδειος στά τεχνικά θέματα καί σέ βάθος μάθαινε τά πάντα. «Ἤμουνα -λέγει- πολύ ἁπλός καί χωρίς γνώση τῶν ἐγκοσμίων καί τῆς κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Δέν γνώριζα ἀπό τρόπους συμπεριφορᾶς, γιατί εἶχα μεγαλώσει στό βουνό»[2].
Δέν εἶχε μάθει τούς τρόπους τούς κοσμικούς, τό πῶς νά φέρεται. «Δέν ἤξερα -λέει- τό πῶς βαστοῦν στό τραπέζι τό πιρούνι, τό κουτάλι κ.λπ.». Ἔτσι διηγεῖται ἕνα περιστατικό, ὅπου ἕνα μικρό παιδάκι τόν σχολίαζε, γιατί δέν ἤξερε πῶς πρέπει νά κρατάει τό πιρούνι. Αὐτή ὅμως ἡ ἁπλότητα πού εἶχε ὁ Ἅγιος, καί γενικότερα ἡ πνευματική του ζωή, καί ἡ πνευματική του κατάρτιση, εἶναι μιά πολύ μεγάλη ἀρετή. Καί ὁ ἄνθρωπος ὅταν εἶναι ἁπλός, εἶναι πραγματικά ταπεινός. Καί οἱ κοσμικοί τρόποι πολλές φορές καί οἱ γνώσεις τοῦ κόσμου καί τῶν τρόπων του καί οἱ διάφορες ἐπιστῆμες καί οἱ σπουδές ἀφαιροῦν ἀπό τόν ἄνθρωπο τήν ἁπλότητα καί τόν κάνουν ὑπερήφανο καί ἐγωιστή. Ἐνῶ οἱ Παροιμίες μᾶς λέγουν ὅτι «ψυχή εὐλογουμένη πᾶσα ἁπλῆ»[3]. Ὁ ἄνθρωπος δηλαδή πού ἔχει ἁπλότητα ψυχῆς πάντα εὐλογεῖται ἀπό τόν Κύριο.
Καί ὁ Ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ καί λέει: «Τί ἄλλο εἶναι ἡ ἁπλότητα, παρά ἡ σύνεση. Ὅταν τίποτα δέν σκέφτεσαι πονηρό, οὔτε καί νά μηχανευτεῖς πονηρά μπορεῖς. Ὅταν δέν ἐπιτελεῖς κακά, οὔτε νά μνησικακεῖς μπορεῖς. Σέ ἔβρισε κάποιος; Δέν πόνεσες. Σέ κατηγόρησε; Τίποτα δέν ἔπαθες. Σέ φθόνησε; Οὔτε ἔτσι ἔπαθες κάτι. Ἡ ἁπλότητα εἶναι ἕνας δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν εὐσέβεια καί φιλοσοφημένη ζωή. Κανένας δέν εἶναι τόσο καλός καί ὡραῖος στήν ψυχή ὅσο ὁ ἁπλός ἄνθρωπος. Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει ἀγαλλίαση, ἄν δέν ὑπάρχει ἁπλότητα», παρατηρεῖ ὁ Ἱερός Χρυσόστομος.
«Ἁπλότητα», διδάσκει καί ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, «σημαίνει καθαρότητα καρδιᾶς, ἀκεραιότητα, εἰλικρίνεια, ἀπονήρευτη γνώμη, καθαρότητα διάνοιας καί ἔλλειψη πονηρίας. Ἡ ἁπλότητα δέν ἔχει τίποτα τό καλυμμένο καί ὕπουλο∙ δέν ἔχει ὑποκρισία. Ὅσοι ἔχουν τήν χριστιανική ἁπλότητα, ἐμφανίζονται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μέ εὐθύτητα καρδιᾶς καί δέν ἔχουν καθόλου δόλο. Τό μάτι τους εἶναι ἁπλό, καθαρό καί διαυγές, τό πρόσωπό τους εἶναι ἀνθισμένο, ἡ καρδιά τους γεμάτη εὐφροσύνη, ὁ νοῦς τους εἶναι καθαρός σάν τόν αἴθριο οὐρανό, οἱ σκέψεις τους ἁγνές σάν τό καθαρό χρυσάφι, τά λόγια τους ἀληθινά καί ἡ ψυχή τους καθαρή ἀπό κάθε ρύπο. Τόν ἁπλό ἄνθρωπο χαρακτηρίζουν καί ἡ τιμιότητα καί ἡ εἰλικρίνεια. Ἀντίθετα στήν ἀρετή τῆς ἁπλότητας εἶναι ἡ κακία τοῦ πολύπλοκου καί τοῦ γελοίου»[4].
«Ἡ ἁπλότητα», δίδασκε καί ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «εἶναι ἁγία ταπείνωση, δηλαδή ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στόν Χριστό. Νά δίνουμε -ἔλεγε- στόν Χριστό ὅλη μας τήν ζωή. Ὅταν λείπει ἡ ἁπλότητα καί λέτε «θά κάνω αὐτό καί ὁ Θεός θά μοῦ δώσει αὐτό πού ζητῶ», δέν γίνεται. Ἁπλά, ἁπαλά θά κάνετε τό καθετί. Δέν θά κάνετε τίποτε μέ σκοπιμότητα. Νά μήν λέτε «θά κάνω ἔτσι, γιά νά ἔλθει αὐτό τό ἀποτέλεσμα», ἀλλά θά τό κάνετε ἔτσι ἁπαλά, χωρίς νά τό ξέρετε. Δηλαδή προσεύχεστε ἁπλά καί δέν σκέφτεστε τί θά χαρίσει ὁ Θεός μές στήν ψυχή σας. Δέν κάνετε ὑπολογισμούς. Νά μήν συζητᾶτε αὐτό μέ τόν ἑαυτό σας. Ὅταν λέτε τήν εὐχή νά τήν λέτε ἁπλά, ἁπαλά καί νά μήν σκέφτεστε τίποτε ἄλλο, παρά μόνο τήν εὐχή. Ἡ καρδιά σας νά εἶναι ἁπλή, ὄχι διπλή καί ἀνειλικρινής∙ ἀγαθή καί ὄχι πονηρή καί ἰδιοτελής. Τήν ἁπλή καί ἀγαθή ψυχή ὅλοι τήν ἐπιζητοῦν. Ἀναπαύονται σέ κείνη, τήν πλησιάζουν χωρίς φόβο, χωρίς ὑποψία καί ἡ ἴδια ζεῖ μέ ἐσωτερική εἰρήνη. Ἔχει ἀγαθή σχέση μέ ὅλους τούς ἀνθρώπους καί μέ ὅλη τήν κτίση. Ὁ ἀγαθός ἄνθρωπος δέν ἔχει πονηρούς λογισμούς, ἑλκύει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Κυρίως ἡ ἀγαθότητα καί ἡ ἁπλότητα ἑλκύουν την χάρη τοῦ Θεοῦ»[5].
«Ὁ Θεός δέν ἐμφανίζεται στούς κόπους», λέει καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «ἀλλά στήν ἁπλότητα καί στήν ταπείνωση. Ἡ ἁπλότητα εἶναι μιά συνήθεια καί συμπεριφορά τῆς ψυχῆς ἀποίκιλη, πού δέν κινεῖται σέ κανένα κακό λογισμό». Δέν ὑπάρχει δηλαδή ποικιλία, δέν ὑπάρχει ὑποκρισία στήν ἁπλή ψυχή. «Καλή βέβαια καί ἀξιομακάριστη εἶναι ἡ ἁπλότητα πού ἔχουν μερικοί ἐκ φύσεως, ὄχι ὅμως τόσο ὅσο ἡ ἁπλότητα πού ἀποκτήθηκε μέ κόπους καί ἱδρῶτες καί μέ μετεγκεντρισμό τῆς πονηρᾶς φύσεως. Γιατί ἡ μέν πρώτη εἶναι σκεπασμένη καί προφυλαγμένη ἀπό πολυποίκιλες μεταβολές καί πάθη, ἐνῶ ἡ δεύτερη γίνεται πρόξενος τῆς τέλειας ταπεινοφροσύνης καί πραότητας. Καί ἡ μιά δέν ἔχει πολύ μισθό», αὐτή δηλαδή ἡ ἐκ φύσεως ἁπλότητα, «ἐνῶ ἡ ἄλλη ἡ ὁποία ἀποκτήθηκε μέ κόπους καί ἱδρῶτες ἔχει ἄπειρο καί ἀπροσμέτρητο μισθό»[6].
«Νά πορεύεσαι στή ζωή σου», σημειώνει καί ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, «μέ ἁπλότητα καί νά μήν κάνεις τόν σοφό μπροστά στόν Θεό. Ἡ πίστη πηγαίνει ὅπου ὑπάρχει ἁπλότητα, ἐνῶ ἡ ὑψηλοφροσύνη ἀκολουθεῖ τόν ἄνθρωπο πού κάνει λεπτούς καί ἔξυπνους συλλογισμούς καί παρουσιάζει τά πράγματα διαφορετικά ἀπό ὅ,τι εἶναι στήν πραγματικότητα. Αὐτό ὅμως τόν ἀπομακρύνει ἀπό τόν Θεό»[7].
«Τήν ἁπλότητα τήν ἀποκτάει κανείς», λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «ὅταν δικαιολογεῖ τούς ἄλλους καί δέν τούς κρίνει. Ἡ φυσική ἁπλότητα εἶναι ἡ ἁπλότητα πού ἔχει ἕνα μικρό παιδί. Τό παιδί ὅταν κάνει μιά ἀταξία, τό μαλώνεις καί κλαίει. Ἄν μετά τοῦ δώσεις ἕνα αὐτοκινητάκι, πάει, τά ξεχνάει ὅλα! Δέν ἐξετάζει γιατί προηγουμένως τό μάλωσες καί ὕστερα τοῦ ἔδωσες τό αὐτοκινητάκι, ἐπειδή ὁ μικρός δουλεύει μέ τήν καρδιά, ἐνῶ ὁ μεγάλος δουλεύει μέ τήν λογική. Ἡ φυσική ἁπλότητα, ὅπως καί ὅλες οἱ φυσικές ἀρετές, χρειάζεται λαμπικάρισμα. Ὁ φύσει ἁπλός ἄνθρωπος ἔχει ἀκακία, καλοσύνη κ.ἄ. Ἔχει ὅμως καί τίς παιδικές πονηριές. Μπορεῖ λόγου χάρη νά μήν σκεφτεῖ κακό γιά τόν διπλανό του, ἀλλά ἄν πρέπει νά διαλέξει ἀνάμεσα σέ δύο πράγματα, θά πάρει τό καλύτερο γιά τόν ἑαυτό του καί θά ἀφήσει τό χειρότερο στόν ἄλλον. Εἶναι σάν ἕνα κομμάτι χρυσός πού ἔχει σέ μικρό ποσοστό καί ἄλλα μείγματα καί χρειάζεται νά περάσει ἀπό τό χωνευτήρι γιά νά μείνει χρυσός καθαρός. Πρέπει δηλαδή νά καθαριστεῖ ἡ καρδιά του ἀπό κάθε πονηρία, ἰδιοτέλεια καί ἄλλα, γιά νά φτάσει στήν κατάσταση τῆς τέλειας ἁπλότητας.
Ὅσο κανείς κινεῖται μέ ἁπλότητα καί δέν σκέφτεται τό τί θά ποῦν οἱ ἄλλοι γιά αὐτόν, τόσο συγγενεύει μέ τόν Θεό καί τούς Ἁγίους καί τόσο στρογγυλεύει, γιατί φεύγουν τά ἐξογκώματα τῶν παθῶν. Ἀλλιῶς κοιτάζει πῶς νά φτιάξει ἕναν ψεύτικο ἄνθρωπο. Γι' αὐτό νά πετάξουμε τόν κοσμικό καρνάβαλο γιά νά ἀγγελοποιηθοῦμε»[8], σημειώνει ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Δηλαδή δέν πρέπει νά ζητᾶμε τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων καί ἔτσι νά ὑποκρινόμαστε, ἀλλά νά σκεφτόμαστε μόνο τί ἀρέσει στόν Θεό.
«Ὁ Θεός χαρίζεται σέ ὅσους ἔχουν ἐξαγνισμένη ἁπλότητα. Ὅταν προηγηθεῖ ἡ ἁπλότητα καί ἡ καθαρότητα, μέ τήν θερμή πίστη καί τήν εὐλάβεια, φτάνει μετά ὁ ἄνθρωπος νά ἔχει θεῖα γεγονότα καί νά γνωρίζει τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ χωρίς νά ἔχει γνώσεις. Γιατί τότε φιλοξενεῖται μέσα του ἡ Ἁγία Τριάδα καί μέ τόν Θεῖο φωτισμό πού ἔχει, βρίσκει εὔκολα τά κλειδιά τῶν θείων νοημάτων καί ἑρμηνεύει τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πολύ ἁπλά καί φυσικά χωρίς διανοητικό πονοκέφαλο»[9].
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[3] Παρ. 11, 25.
[4] Τό γνῶθι σαὐτόν, Κείμενα Αὐτογνωσίας, Ἅγιος Νεκτάριος Πενατπόλεως, ἐκδόσεις Ἄθως, 2011.
[5] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[6] Κλίμαξ, Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, ἔκδ. Ἱ.Μ. Παρακλήτου.
[7] Ἀνθολόγιο ἀπό τήν ἀσκητική ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Ἅγιος Ἰσαάκ Σύρος, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, 2014.
[8] Πάθη καί Ἀρετές, Ἁγίου Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Ἱ. Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», 2010.
[9] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου