«Τήν Τετάρτῃ τοῦ Παραλύτου τήν τῆς Μεσοπεντηκοστῆς ἑορτάζομεν ἑορτήν». Διαβάζουμε εἰς τό Συναξάρι τοῦ Mηναίου: «Ἐστώς διδάσκει τῆς ἑορτῆς ἐν μέσῳ. Χριστός Μεσσίας τῶν διδασκάλων μέσον». Δηλαδή στέκεται ὁ Κύριος στό μέσον τῆς ἑορτῆς. Καί πρόκειται, ὅπως λέει τό Συναξάρι, γιά τήν μεγάλη ἑορτή τῶν Ἰουδαίων τῆς Σκηνοπηγίας, καί στό μέσον τῆς ἑορτῆς ὁ Κύριος ἐδίδασκε καί ἀπεδείκνυε τόν ἑαυτό Του, ὅτι εἶναι πραγματικά ὁ Μεσσίας. Ἀνάμεσα εἰς στούς διδασκάλους τῶν Ἰουδαίων ἐδίδασκε. «Χριστός Μεσσίας τῶν διδασκάλων μέσῳ». Αὐτή τήν ἑορτή ἑορτάζουμε γιά τήν τιμή τῶν δύο μεγάλων ἑορτῶν, τοῦ Πάσχα καί τῆς Πεντηκοστῆς. Ἐπειδή αὐτή ἡ ἑορτή ἑνώνει καί συνδέει καί τῆς δύο. Εἶναι ἑπομένως μεγάλη δεσποτική ἑορτή ἡ σημερινή καί δυστυχῶς οἱ πολλοί ἄνθρωποι δέν τό γνωρίζουν καί δέν ἔρχονται στήν ἐκκλησία καί δέν συμμετέχουν στήν Θεία λειτουργία.
Αὐτή ἡ ἑορτή ἑορταζόταν μέ πολύ μεγάλη λαμπρότητα στούς χρόνους τοῦ λεγομένου Βυζαντίου καί ὑπάρχει τυπικό πού ἀποδεικνύει πόσο μεγάλη γιορτή ἦταν καί ἄλλωστε αὐτό φαίνεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας τήν ἑορτάζει ὀκτώ ἡμέρες. Κι αὐτή ἡ ἑορτή ἔχει μέσα της τό ἕξης περιεχόμενο∙ μετά πού ὁ Χριστός μας ἔκανε τό μέγα θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ Παραλύτου, οἱ Ἰουδαῖοι δῆθεν σκανδαλιζόμενοι γιατί τό ἔκανε τό Σάββατο, ζητοῦσαν νά Τόν φονεύσουν τόν Κύριο. Φεύγει λοιπόν ὁ Κύριος καταδιωκόμενος, ἤ μᾶλλον ἀποφεύγοντας τούς φονεῖς του, φεύγει στήν Γαλιλαία καί ἔμενε στά βουνά ἐκεῖ. Καί ἐκεῖ ἔκανε τήν θαυμαστή διατροφή τῶν πεντακισχιλίων, μέ τούς πέντε ἄρτους καί τούς δύο ἰχθεῖς. Ἔθρεψε μέ αὐτά τά πενιχρά τρόφιμα, πέντε χιλιάδες ἄντρες χωρίς τίς γυναῖκες καί τά παιδιά. Καί στή συνέχεια ἤτανε ἡ ἑορτή τῆς Σκηνοπηγίας, ἡ ὁποία ἤτανε πάρα πολύ μεγάλη γιορτή γιά τούς Ἰουδαίους. Καί ἀνέβηκε ὁ Κύριος εἰς τά Ἱεροσόλυμα ἀλλά κρυφά. Στό μέσο τῆς ἑορτῆς ἀνέβηκε εἰς τό ἱερόν, δηλαδή στόν Ναό τοῦ Σολομῶντος, καί ἐδίδασκε καί ὅλοι ἐξεπλήττοντο μέ τήν διδαχή Του! Καί φθονοῦντας αὐτόν ἔλεγαν: «πῶς Αὐτός γνωρίζει γράμματα, ἀφοῦ δέν ἔμαθε». «Νέος γάρ ὤν Ἀδάμ οἶδε, καθά καί ὁ πρῶτος ἐκεῖνος πάσης ἦν σοφίας ἀνάμεστος καί ὡς Θεός πάλιν», λέει τό Συναξάρι. Δηλαδή ὁ Χριστός μας, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ νέος Ἀδάμ, ἦταν γεμάτος ἀπό κάθε σοφία, ὅπως κι ἐκεῖνος ὁ πρῶτος, ὁ παλαιός Ἀδάμ, χωρίς νά εἶχε φοιτήσει σέ κάποιο σχολεῖο ἤτανε γεμάτος μέ κάθε σοφία. Ἀλλά ἐπιπλέον ὁ Κύριος καί ὡς Θεός ἦταν πάνσοφος.
Ἐγόγγυζαν λοιπόν ὅλοι καί ὁρμοῦσαν ἐναντίον Του μέ φονικές διαθέσεις. Καί ὁ Χριστός μας μέ ἔλεγχο μιλοῦσε σέ αὐτούς, οἱ ὁποῖοι τάχατες ἐμάχοντο γιά τό Σάββατο καί τούς ἔλεγε: «τί με ζητεῖτε ἀποκτεῖναι;»[1]. Γιατί θέλετε νά Μέ φονεύσετε; «Ὁ δέ πάλιν πρός τά πρότερα ἀποτείνεται». Καί πάλι τούς λέγει: «εἰ ὑπερ τοῦ Νόμου μάχεσθε, λέγων, τί πρός με θυμοῦσθε, ὅτι ὅλον ἄνθρωπον ἐποίησα ὑγιῇ ἐν Σαββάτῳ, τοῦ Μωσέως καί ταῦτα νομοθετοῦντος, καταλύειν αὐτό, ἡνίκα χάριν τῆς περιτομῆς διαλέγεται». Γιατί τά βάζετε μαζί μου, ὅτι τάχατες καταλύω τόν Νόμο τοῦ Σαββάτου, τήν στιγμή πού καί ὁ ἴδιος ὁ Μωυσῆς, πού παρέδωκε τόν νόμον αὐτόν, τόν ὁποῖο πῆρε βεβαίως ἀπό τόν Θεό γιά τήν ἀργία τοῦ Σαββάτου, προστάζει αὐτόν τόν νόμο νά τόν καταλύουμε ὅταν πρόκειται νά γίνει περιτομή κάποιου ἀνθρώπου. Καί πάρα πολλά ἀφοῦ εἶπε γιά αὐτό τό ζήτημα ὁ Κύριος πρός τούς Ἰουδαίους, καί μάλιστα πρός τούς Γραμματεῖς καί τούς Φαρισαίους, καί ἀφοῦ τούς ἀπέδειξε ὅτι ὁ Ἴδιος εἶναι ὁ δοτήρας, αὐτός πού ἔδωσε τόν Νόμο, καί ἴσος μέ τόν Πατέρα, καί μάλιστα κατά τήν ἔσχατη ἡμέρα, τήν μεγάλη τῆς ἑορτῆς, λιθοβολεῖται ἀπό αὐτούς. Ἀλλά κανένας λίθος δέν τόν ἄγγιξε. «Ὅτε καί παράγων ἐκεῖθεν τόν ἐκ γενετῆς εὑρίσκει τυφλόν καί ὀμματοῖ αὐτόν», λέγει τό Συναξάρι. Δηλαδή, ἀφοῦ συνέβηκε αὐτό, ὁ λιθοβολισμός Του, στή συνέχεια ἔφυγε ἀπό ἐκεῖ καί βρῆκε τόν ἐκ γενετῆς τυφλό καί τοῦ χάρισε τούς ὀφθαλμούς. Θαυματουργικά τόν ἐθεράπευσε.
Πρέπει νά γνωρίζεις λέγει ὁ Συναξαριστής, ὅτι τρεῖς ἦταν οἱ μεγάλες γιορτές στούς Ἰουδαίους. Πρώτη ἤτανε ἡ ἑορτή τοῦ Πάσχα, ἡ ὁποία ἐτελεῖτο κατά τόν πρῶτο μήνα τοῦ ἔτους καί σέ αὐτήν οἱ Ἰουδαῖοι ἐνεθυμοῦντο τήν θαυμαστή διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης διά τοῦ Μωυσέως. Ἡ δεύτερη μεγάλη τους ἑορτή ἦταν ἡ Πεντηκοστή, κατά τήν ὁποία ἐόρταζον τήν διατριβή τους στήν ἔρημο, τήν παραμονή τους δηλαδή γιά σαράντα χρόνια στήν ἔρημο τοῦ Σινά, μετά τήν διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Πεντήκοντα ἡμέρες πέρασαν στήν ἔρημο, μέχρις ὅτου πῆραν τόν νόμο τοῦ Μωυσέως. Πάσχα μέχρι Πεντηκοστή ἦταν πενῆντα ἡμέρες, ὅπως καί σέ μᾶς σήμερα. Καί ἐπίσης, γιά τήν τιμή τοῦ ἀριθμοῦ ἑπτά, ὁ ὁποῖος ἤτανε σεβάσμιος γιά αὐτούς. Καί τρίτη ἑορτή ἦταν ἡ ἑορτή τῆς Σκηνοπηγίας, τήν ὁποία ἑόρταζαν εἰς ὑπόμνηση τῆς σκηνῆς, τήν ὁποία κατασκεύασε ὁ Μωυσῆς, διά τοῦ ἀρχιτέκτονος Βεσελεήλ κατ' ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί τήν ἔστησε εἰς τήν ἔρημο ὡς ἕναν πρόχειρο ναό καί ἐκεῖ ἐτελεῖτο ἡ Λατρεία. Καί αὐτή ἡ ἑορτή κρατοῦσε ἑπτά ἡμέρες καί θύμιζε καί στούς Ἑβραίους, ἐπίσης, καί τήν συγκομιδή τῶν καρπῶν, ἀλλά κι τήν κατάπαυση τήν ἐρημική.
«Τότε δή, τελουμένης ταύτης τῆς ἑορτῆς, στάς ὁ Ἰησοῦς, μεγάλῃ φωνῇ ἔκραξε: Εἴτις διψᾶ, ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω». Ἐνῶ διαρκοῦσε λοιπόν αὐτή ἡ ἑορτή, ἡ ὁποία κρατοῦσε ἑπτά ἡμέρες, στό μέσῳ τῆς ἑορτῆς ἐστάθηκε ὁ Ἰησοῦς καί μέ μεγάλη φωνή ἔκραξε, «ὅποιος διψᾶ ἄς ἔλθει πρός ἐμένα καί ἄς πιεῖ». Ἐπειδή λοιπόν, μέ αὐτή τήν διδασκαλία ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἀπέδειξε τόν ἑαυτό Του Μεσσία καί ἔγινε μεσίτης καί διαλλακτής, δηλαδή μᾶς συμφιλίωσε τούς ἀνθρώπους μέ τόν Θεό, μέ τόν αἰώνιο Πατέρα Του, γιά αὐτή τήν αἰτία ἑορτάζοντες τήν παροῦσα ἑορτή καί ὀνομάζοντες αὐτή Μεσοπεντηκοστή ἀνυμνοῦμε τόν Μεσσία Χριστόν καί φανερώνουμε καί τό τίμιον τῶν δύο μεγάλων ἑορτῶν, τοῦ Πάσχα καί τῆς Πεντηκοστῆς, τίς ὁποῖες συνδέει ἡ ἑορτή ἡ σημερινή τῆς Μεσοπεντηκοστῆς. Καί γι' αὐτό τόν λόγο νομίζω, λέει ὁ Συναξαριστής, ὅτι μετά ἀπό αὐτήν τήν ἑορτή γιορτάζουμε τήν τῆς Σαμαρείτιδος ἑορτή. Γιατί κι ἐκείνη πάρα πολλά συνεζήτησε μέ τόν Μεσσία Χριστό. Καθώς ἔχει σχέση καί μέ τό ὕδωρ καί μέ τήν δίψα, τήν δίψα τήν πνευματική, πού πρέπει ὅλοι νά ἔχουμε γιά τήν Θεία Χάρη.
Ἑορτάζουμε λοιπόν, στήν ἡμέρα τήν σημερινή τήν ἀπόδειξη ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὄντως ὁ Μεσσίας. Εἶναι ὁ πάνσοφος διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ὁ δημιουργός καί ὁ δοτήρας κάθε χαρίσματος, κάθε δωρεᾶς πνευματικῆς. Καί βλέπουμε καί στούς Ἁγίους μας, τήν ποικιλία τῶν χαρισμάτων πού χορηγεῖ ὁ δοτήρας παντός ἀγαθοῦ ὁ Πάνσοφος Κύριος.
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πού εἶχε πληρωθεῖ ἀπό τά ἁγιοπνευματικά χαρίσματα. «Τίς νύκτες ἐπικοινωνῶ τηλεφωνικῶς μέ ἕναν ἁγιορείτη ἀσκητή. Αὐτός μελετάει πολύ τούς Πατέρες καί μοῦ ἐξηγεῖ πολλά πράγματα. Συζητοῦμε πνευματικά ζητήματα. Αὐτό ἔγινε καί σήμερα πρωί-πρωί, δηλαδή νύχτα στίς τρεῖς. Οἱ καμπάνες χτυποῦσαν ἐκείνη τήν ὥρα πού συνομιλούσαμε. Ἐπί μισή ὥρα κουβεντιάζαμε πάρα πολύ ὡραῖα πράγματα. Εἰλικρινά, μεγάλη χαρά αἰσθάνθηκα, μεγαλύτερη ἀπ' ὅ,τι μπορῶ νά σᾶς ἐκφράσω. Δόξα Σοι ὁ Θεός! Ἐνῶ λέγαμε αὐτά τά πνευματικά, μοῦ λέει: - Χτυπάει ἡ καμπάνα γιά τήν ἐκκλησία καί τρέχω νά προλάβω. Τοῦ λέω: - Γέροντα, μή μ' ἀφήνεις! - Μετά χαρᾶς, μοῦ λέει. Ἔλα νά πᾶμε στήν ἐκκλησία, νά εἴμαστε μαζί, νά βλέπουμε τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, τήν Θεία Λειτουργία, τήν Χάρη τοῦ Χριστοῦ. Ἔλα, δέν ὑπάρχει ἀπόσταση ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Καμία ἀπόσταση! Καί "πῆγα" μαζί του στήν ἐκκλησία»[2], λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Δηλαδή ἔγινε μιά θαυμαστή μετάθεση - μετάβαση «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι»!
«Ὅλες τίς ὧρες», λέει ὁ Ἅγιος, «μαζί του προσευχόμουνα. Ἔβλεπα ὅλες τίς ἱερές καί ἅγιες εἰκόνες, τίς λαμπάδες, τά κεράκια, τά καντηλάκια νά τσιτσιρίζουν. Ἔβλεπα τούς ἱερεῖς νά λειτουργοῦν μεταρσιωμένοι. Ἦταν γεμάτη ἡ ἐκκλησία ἀπό ἀσκητές κι ὅλοι εἶχαν μεγάλη χαρά μέσα τους καί ψάλλανε: "Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστος... ἡ Γέννησίς σου... ἡ Παρθένος σήμερον... Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε..." Στό "Μετά φόβου Θεοῦ" πῆγε νά μεταλάβει. Δίπλα του κι ἐγώ, μέ τήν Χάρη τοῦ Κυρίου μας, συγκινημένος. Συγχωρᾶτε με, πού τά λέγω. Ἔβλεπα ὅλους τούς ἀδελφούς νά δέονται. Αἰσθάνθηκα μεγάλη ἀγαλλίαση. Ὅ,τι ἔβλεπαν ἐκεῖνοι, ἔβλεπα κι ἐγώ»[3]. Δηλαδή ὁ Ἅγιος, μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἶχε ταυτιστεῖ μέ τούς Ἁγίους Ἀσκητάς καί ὅ,τι ἔβλεπαν ἐκεῖνοι, ἔβλεπε κι αὐτός!
«Ἤτανε πνευματική πανδαισία αὐτή ἡ Λειτουργία μέ τούς ἁγίους ἀσκητές», λέει, «τίς χαρούμενες ψυχοῦλες πού τά αἰσθανόντουσαν ὅλα, πού ἐζούσανε τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων! Τήν ἐζούσανε! Πῶς θά ἤθελα νά ἤσασταν κι ἐσεῖς, νά ἀκούγατε τά λόγια πού λέγανε!
Ἡ χαρά μου γίνεται πολύ μεγάλη, ὅταν ὁ ἄλλος μοῦ βεβαιώνει ὅτι αὐτό πού "βλέπω" εἶναι πράγματι ἔτσι, γιατί καταλαβαίνω πώς αὐτή ἡ γνώση δέν προέρχεται παρά μόνον ἐκ Θεοῦ. Νά σᾶς πῶ τί ἐννοῶ. Σᾶς ζητάω πολλές φορές νά μοῦ διαβάσετε μία παράγραφο, π.χ. ἀπό κάποιον Πατέρα, καί σᾶς λέγω: "Κοιτᾶξτε στή σελίδα δέκα, στήν παράγραφο δύο, στό μέσον τῆς σελίδας καί θά τό βρεῖτε αὐτό πού σᾶς εἶπα". Ἀνοίγετε πράγματι στή συγκεκριμένη σελίδα, τό βρίσκετε, μοῦ τό διαβάζετε. Εἶναι γραμμένο ἀκριβῶς ὅπως σᾶς τό ἔχω πεῖ. Παραξενεύεστε ἐσεῖς, γιατί μοῦ ἔρχεται μεγάλη χαρά καί λέω, "ἅ, δέν τό ἤξερα, πρώτη φορά τ' ἀκούω!", ἐνῶ σᾶς τό ἔχω πεῖ πιό πρίν ἀπ' ἔξω. Κι ὅμως, ἀλήθεια σᾶς λέγω, δέν λέγω ψέματα. Ὄντως δέν τό ἤξερα, διότι ποτέ δέν τό εἶχα διαβάσει πιό πρίν. Τή στιγμή πού σᾶς εἶπα τήν παράγραφο, ἐκείνη τή στιγμή μοῦ τό φανέρωσε μέσα μου ἡ Θεία Χάρις, τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ἐγώ, ὅμως, τ' ἄκουσα γιά πρώτη φορά τήν ὥρα πού τό διαβάσατε, γιατί ποτέ δέν τό εἶχα διαβάσει. Καί μοῦ ἔκανε ἐντύπωση καί χάρηκα, πού μοῦ ἐπιβεβαιώσατε αὐτό πού μοῦ ἐφανέρωσε ἡ Θεία Χάρις». Βλέπουμε πῶς τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐνεργοῦν καί σήμερα στούς Ἁγίους μας.
«Νά σᾶς πῶ κι ἕνα ἄλλο παράδειγμα», λέει ὁ Ἅγιος. «Κάποια μέρα, ὁ ἡγούμενος τῆς Μεγίστης Λαύρας ὁμίλησε στήν Ἀρχαιολογική Ἑταιρεία στίς ἑφτά τό ἀπόγευμα. "Πῆγα" μέ τήν προσευχή καί τόν "εἶδα"». Βλέπουμε δηλαδή, πῶς ὁ Ἅγιος μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μετακινεῖτο, ἐνῶ τό σῶμα του ἦταν ἐκεῖ πού ἦταν. «Παρακολούθησα σχεδόν μισή ὥρα. Ἡ αἴθουσα ἦταν γεμάτη κόσμο πού ἦταν πολύ ἀφοσιωμένος καί συγκινημένος. Καί τί βλέπω! Τον ἡγούμενο, πού ὁ ἱδρώτας εἶχε βγεῖ ἔξω ἀπ' τά ράσα του. Ποτάμι τόν ἱδρώτα ἔχυνε αὐτός ὁ ἄνθρωπος τή στιγμή αὐτή πού ὁμιλοῦσε! Πράγματι, ὅταν σᾶς πῆρα στό τηλέφωνο νά μοῦ πεῖτε πῶς πῆγε ἡ ὁμιλία, μοῦ εἴπατε: - Πολύ ὡραῖα πράγματα, συγκινήθηκε ὅλος ὁ κόσμος. Τί νά σᾶς ποῦμε, ὅμως, ποτάμι πήγαινε ὁ ἱδρώτας!"». Καί ὁ Ἅγιος τό εἶχε δεῖ αὐτό ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀπό μακριά. «Μυστήριο!», λέει ὁ Ὅσιος. «Ὁ πανταχοῦ παρών, καί τά πάντα πληρῶν...
Μιά ἄλλη φορά πηγαίναμε ἐκδρομή πρός τή βόρειο Εὔβοια τέσσερις-πέντε ἄνθρωποι. Τό αὐτοκίνητο κυλοῦσε μές στήν πανέμορφη φύση. Φυτά, δέντρα, ἄνθη ἀπό ἀριστερά∙ δεξιά ἡ ἀπέραντη θάλασσα. Ὅλα ὡραῖα, καθαρά, ὁλοφώτεινα. Κανείς δέν μιλοῦσε. Ξαφνικά ρώτησα τούς συνοδούς μου: - Τί βλέπετε ἔξω; Ὅ,τι βλέπετε, τό "βλέπω" κι ἐγώ ὁ τυφλός αὐτή τή στιγμή μέσῳ τῶν δικῶν σας ματιῶν»[4]. Δηλαδή ὁ Ὅσιος ἦταν τυφλός σωματικά, ἀλλά ὅμως ἔβλεπε μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
«Ἄρχισα νά τραγουδάω:
'Τά μάτια σου εἶναι μάτια μου,
τά φρύδια σου δικά μου,
τά δυό σου χέρια εἶν' κλειδιά,
π' ἀνοίγουν τήν καρδιά μου'.".
Αὐτό τό τραγούδι εἶναι κοσμικό ἀλλά τό παίρνουμε μεταφορικά. Καταλάβατε; Ὑπάρχουν κι ἄλλα μάτια, τά μάτια τῆς ψυχῆς. Μέ τά μάτια τά σαρκικά μπορεῖ νά βλέπεις περιορισμένα, ἐνῶ μέ ἐκεῖνα, τῆς ψυχῆς, μπορεῖ νά βλέπεις καί πίσω ἀπό τό φεγγάρι. Ἐσεῖς βλέπετε μέ τά μάτια τοῦ σώματος. Τά ἴδια πράγματα βλέπω κι ἐγώ μέ τήν Χάρη, ἀκόμη πιό καλά, πιό καθαρά. Μέ τά μάτια τά σαρκικά βλέπεις τά πράγματα ἐξωτερικά. Μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς βλέπεις πιό βαθιά, βλέπεις ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἐσεῖς βλέπετε ἐξωτερικά, ἐγώ βλέπω καί πῶς εἶναι ἐσωτερικά. Βλέπω καί διαβάζω τήν ψυχή τοῦ ἄλλου»[5]. Βλέπουμε πῶς δοτήρ παντός ἀγαθοῦ, ὁ Πάνσοφος Κύριος, ὁ Μεσσίας καί Λυτρωτής, πού σήμερα ἑορτάζουμε τήν μεγάλη Του ἑορτή τῆς Μεσοπεντηκοστῆς, χορηγεῖ τήν Χάρη Του στούς Ἁγίους καί ἐνεργοῦν θαυμάσια καί φανερώνει τήν μεγάλη Του σοφία καί δύναμη ὁ Θεός, διαμέσου τῶν Ἁγίων Του.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ἰωάν. 7, 19.
[2] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, ἐκδ. Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, Χανιά, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[3] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[4] Ὅ.π.
[5] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου