Ταπείνωση: Τό μεγάλο θεραπευτικό φάρμακο

 

 ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ

7^β) Ταπείνωση: Τό μεγάλο θεραπευτικό φάρμακο

Ἡ ταπείνωση εἶναι τό μεγάλο μυστικό φάρμακο γιά τήν θεραπεία τῶν διαφόρων λεγομένων «ψυχολογικῶν», ὅπως καί τῆς κατάθλιψης. Εἶναι ἡ ταπείνωση, τό ἀντίθετο τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφανείας, γι’ αυτό καί καταπολεμεῖ τήν κατάθλιψη, ἡ ὁποία, ὅπως ἐλέχθη, πηγάζει ἀπ’ αὐτά.

Διδάσκει ὁ π. Κλεόπας Ἠλίε –βασιζόμενος στό βιβλίο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Ἀόρατος Πόλεμος– περί ταπεινοφροσύνης ὅτι πρέπει: 1) Νά μήν ἔχουμε ποτέ ἐμπιστοσύνη καί ἐλπίδα στόν ἑαυτό μας καί στήν δύναμή μας καί 2) Νά ἔχουμε μία τέλεια ἐμπιστοσύνη καί ἐλπίδα στόν Θεό.

Λέγει: «1) Ποτὲ νὰ μὴν ἔχομε ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό μας. Ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς λέγει:«Ἐπικατάρατος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, ποὺ ἔχει τάς ἐλπίδας του εἰς ἄλλον ἄνθρωπον καὶ στηρίζει τὴν ἀδυναμίαν του εἰς αὐτόν, ἡ δὲ καρδία του ἔχει ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὸν Κύριον». (Ἱερεμ. 17,5)¹.

Ὁ Προφήτης Ἠσαΐας λέγει: «Ἀλλοίμονο σ’ αὐτούς πού θεωροῦν τόν ἑαυτό τους συνετό καί θεωροῦνται ἀπό μόνοι τους ἐπιστήμονες» (5,21)² καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς διδάσκει τὰ ἴδια: «Μή θεωρεῖτε τόν ἑαυτό σας σοφό (Ρωμ. 12,16)³, ἐνῶ ὁ Σολομῶν λέγει: «Μή θεωρεῖς τόν ἑαυτό σου σοφό ἀπό μόνος σου· νά φοβᾶσαι τόν Θεό καί νά φεύγεις μακρυά ἀπό κάθε κακό» (Παροιμ. 3,7)⁴.

Ἑπομένως, τὸ πρῶτο ἔργο στὸν πνευματικό μας ἀγώνα εἶναι νὰ γνωρίσουμε τὴν ἀδυναμία μας καὶ τὴν μηδαμινότητά μας. Αὐτὸς ποὺ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ὡς τὸ οὐδέν, λέγει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος, γνωρίζει τὸν ἑαυτὸ του καλλίτερα ἀπὸ κάθε τί ἄλλο, ἐνῶ ὁ ἅγιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνὸς λέγει ὅτι «τίποτε δὲν εἶναι ἀνώτερο ἀπὸ τὸ νὰ γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος τὴν ἀδυναμία καὶ τὴν ἀγνωσία του».

2) Νὰ ἔχουμε ἐλπίδα καὶ ἐμπιστοσύνη μόνο στὸν Θεό. Σέ συνδυασμό μὲ τὴν τελεία ἀπιστία καὶ ἀπελπισία τοῦ ἑαυτοῦ μας νὰ ἔχουμε τελεία ἐμπιστοσύνη μόνο στὸν Θεὸ, πρὸς τὸν ὁποῖον νὰ κράζουμε: «Μὴ ἐγκαταλείπεις με, Κύριε ὁ Θεός μου, μὴ ἀποστῆς ἀπ’ ἐμοῦ, πρόσχες εἰς τὴν βοήθειάν μου, Κύριε τῆς σωτηρίας μου» (Ψάλμ. 37,22). Αὐτὴ ἡ τελεία ἐμπιστοσύνη μας στὸν Θεὸ βασίζεται σὲ τέσσερεις λόγους καὶ συγκεκριμένα:

α) Ἐμπιστευόμαστε στὸν Θεό, διότι εἶναι Παντοκράτωρ, μᾶς προσφέρει ὅ,τι εἶναι ὠφέλιμο γιὰ τὴν σωτηρία μας καὶ μᾶς βοηθᾶ ὁπουδήποτε καὶ ὁποτεδήποτε.

β) Ἐμπιστευόμαστε στὸν Θεὸ, διότι εἶναι Παντογνώστης καὶ γνωρίζει τὰ ὅσα συμβαίνουν καὶ ὅσα θὰ συμβοῦν στὴν ζωή μας.

γ) Ἐμπιστευόμαστε στὸν Θεὸ τὸν ἑαυτό μας, διότι εἶναι Πανάγαθος καὶ μᾶς ἀγαπᾶ μὲ μία δυσπερίγραπτη ἀγάπη, ἕτοιμος πάντα νὰ μᾶς βοηθήσει.

δ) Ὅποιος ἐλπίζει στὸν Θεὸ δὲν καταισχύνεται (Ρώμ. 5,5), διότι «λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αὐτοῦ καὶ οὐ μὴ πλημμελήσουσι πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπ’ αὐτὸν», δηλαδή «Ὁ Κύριος θὰ σώσει τὶς ζωὲς τῶν δούλων του καὶ δὲν θὰ ἀποτύχουν (στὴν ζωή τους) ὅλοι ὅσοι ἐλπίσουν σ’ αὐτόν» (Ψάλμ. 33,23)⁵.

Ὅταν ὑπάρχουν αὐτά τά δύο, ἡ τέλεια ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό μας καί ἡ τέλεια ἐλπίδα στόν Θεό, συνδυασμένα μέ τά ἐπόμενα τρία:

1) Τήν συνεχή ἄσκηση καί προσπάθεια ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά πολεμεῖ καί νά ἀντιστρατεύεται στά πάθη του,

2) Τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί

3) Τήν τακτική ἐξομολόγηση (τουλάχιστον μία φορά τόν μήνα) καί τήν συχνή Θεία Κοινωνία, τότε ὁ ἄνθρωπος νικᾶ τά διάφορα λεγόμενα «ψυχολογικά», καθώς καί τήν κατάθλιψη.

Ὅλα τά ἀνθρώπινα μέσα καί τεχνικές δέν ὠφελοῦν καθόλου ἄν δέν συνυπάρξει ἡ ταπείνωση.

«Λοιπόν, αὐτήν εἶναι ἡ μεγάλη τέχνη», λέγει ὁ π. Πορφύριος, «πῶς... θά δοθεῖς στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Περισσότερο ἀπ’ ὅλα. Βέβαια μπορεῖς νά κάνεις πολλά πράγματα, ἀλλά ἀνθρώπινα. Ἄ! Τό πιό μεγάλο εἶναι νά δοθεῖς εἰς τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ... στήν λατρεία τοῦ Θεοῦ, στήν προσευχή... ἀλλά ὅ,τι καί ἄν κάνεις, ἐάν δέν κατορθώσεις ν’ ἀποκτήσεις ταπείνωση τίποτα δέν κάνεις.

Μόνο μέ τά ναρκωτικά θά προσπαθεῖς καί νά κοιμηθεῖς καί νά ἡρεμήσεις καί ὅλα... Τίποτε δέν γίνεται· μήν βάνετε στό μυαλό σας ὅτι θά κάνετε κάτι μέ καλούς γιατρούς ἤ μέ καλά φάρμακα. Μπορεῖ, πρός στιγμήν, ἄν σοῦ ποῦνε, «εἶναι καλό», νά ἐντυπωσιαστεῖς... νά σοῦ δώσει ἕνα φάρμακο, κάτι νά γίνει. Ἀλλά σέ βουτάει πάλι ὁ πειρασμός. Τό μεγάλο μυστικό εἶναι ἡ ταπείνωση»⁶.

Τρία πράγματα ὁδηγοῦν στήν ταπείνωση σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες:

Α) Τό νά βάζουμε τόν ἑαυτό μας κάτω ἀπό ὅλους,

Β) Τό νά ἀγαπήσουμε τόν σωματικό κόπο καί

Γ) Τό νά προσευχόμαστε πάντοτε.

Αὐτά, ὅταν γίνονται μέ ὑπακοή σέ Πνευματικό ὁδηγό, βοηθοῦν ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά ἀποβάλλει τό μάταιο φρόνημα: τήν ἰδέα ὅτι εἶναι κάτι (οἴηση).

7^γ) Ἀποβολή τῆς οἴησης

Ἡ ταπείνωση κατορθώνεται διά τῆς ἐκκοπῆς τῆς οἴησης, δηλ. τῆς ἰδέας πού ὑπάρχει βαθειά στήν ψυχή τοῦ ἐμπαθοῦς καί ἐγωιστή ἀνθρώπου ὅτι «εἶναι κάτι» (εἶναι κάποιον τι). Ἡ οἴηση εἶναι, κατά τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ἡ πικρή ρίζα, ἡ ὁποία πρέπει νά ξερριζωθεῖ γιά νά ἐλευθερωθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί τήν φιλαυτία, πού εἶναι ἡ ρίζα ὅλων τῶν παθῶν.

«Τὸ νὰ νομίζουμε ὅτι εἴμαστε κάποιοι», γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος στόν Ἀόρατο πόλεμο, «αὐτὸ ὀνομάζεται ὑπερηφάνεια (οἴησις), ἡ ὁποία εἶναι ἕνα πάθος ποὺ γεννιέται μὲν ἀπὸ τὴν φιλαυτία, γεννᾶ δὲ αὐτό πάλι καὶ γίνεται ρίζα καὶ ἀρχὴ καὶ αἰτία ὅλων τῶν ἄλλων παθῶν· τόσο δὲ λεπτὸ καὶ κρυφὸ πάθος εἶναι ἡ οἴησις αὐτή, σὲ τρόπο πού, γιὰ τὴν πολλὴ λεπτότητά του, οὔτε τὸ αἰσθάνονται καθόλου ἐκεῖνοι ποὺ τὸ ἔχουν· ὅσο ὅμως εἶναι λεπτὸ καὶ κρυφό, τόσο εἶναι καὶ μεγάλο κακό. Γιατί τὴν πρώτη ἐκείνη πόρτα τοῦ νοῦ, ἀπὸ τὴν ὁποία πρόκειται νὰ μπῆ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ κατοικήση στὸν ἄνθρωπον, αὐτὸ τὸ καταραμένο πάθος στέκεται καὶ τὴν κλείνει, καὶ δὲν ἀφήνει τὴν χάρι νὰ μπῆ, ἡ ὁποία δίκαια ἀναχωρεὶ· γιατί πῶς μπορεῖ νὰ ἔρθει ἡ χάρις νὰ φωτίση ἢ νὰ βοηθήση τὸν ἄνθρωπο ἐκεῖνον πού νομίζει πώς εἶναι κάτι μεγάλο; πώς εἶναι σοφός; καὶ πώς δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ ἄλλη βοήθεια; Ὁ Κύριος νὰ μᾶς λυτρώση ἀπὸ τέτοιο ἑωσφορικὸ πάθος καὶ ἀρρώστια»⁷. 

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) – Νέο βιβλίο  

Σχῆμα 14Χ20.5 ,Σελίδες: 282, Τιμή: 9€, Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6944577885 ἤ στό e- mail: hristospanagia@yahoo.gr

1«Ἐπικατάρατος ὁ ἄνθρωπος, ὃς τὴν ἐλπίδα ἔχει ἐπ’ ἄνθρωπον καὶ στηρίζει σάρκα βραχίονος αὐτοῦ ἐπ’ αὐτὸν καὶ ἀπὸ Κυρίου ἀποστῆ ἡ καρδία αὐτοῦ» (Ἱερεμ. 17,5). Ἡ μετάφραση εἶναι τοῦ Ἰω. Κολιτσάρα.

2«Οὐαὶ οἱ συνετοὶ ἐν ἑαυτοῖς καὶ ἐνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες».

3«Μὴ γίνεσθε φρόνιμοι παρ’ ἑαυτοῖς».

4«Μὴ ἴσθι φρόνιμος παρὰ σεαυτῶ, φοβοῦ δὲ τὸν Θεὸν καὶ ἔκλινε ἀπὸ παντὸς κακοῦ»

5 Ἱερομονάχου Κλεόπα Ἤλιε, Πνευματικοί λόγοι, Ἐκδόσεις Ὀρθόδοξος Κυψέλη,

anavaseis.blogspot.com/2010/11/blog-post_7320.html, pigizois.net, Μετάφραση ἀπό «ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ» τοῦ Ἀθανασίου Ἰ. Δεληκωστόπουλου.

6Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη, σελ. 16-17.

7Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Ἀόρατος Πόλεμος, Ἀπόδοση στή νεοελληνική Βενεδίκτου ἱερομονάχου, Ἰανουάριος 2010, 8^η ἔκδοση, σελ. 29.