Ἡ συμπεριφορά τοῦ μοναχοῦ πρός τούς ἀνωτέρους του, πρός τό κοινόβιο τούς συγγενεῖς, φίλους, γνωστούς καί προσκυνητᾶς. Ἡ ζωή τοῦ Ὁσίου Γέροντος Ἀρσενίου Μπόκα

Ἡ συμπεριφορά τοῦ μοναχοῦ πρός τούς ἀνωτέρους του, πρός τό κοινόβιο, πρός τά διακονήματα καί τά ἀγαθά τοῦ μοναστηριοῦ
Οἱ βαθμίδες τῆς μοναχικῆς πολιτείας
Ἱερομονάχου Γέροντα Ἀρσενίου Μπόκα (+1910-1989)

Στήν πορεία τῆς μοναχικῆς σου ζωῆς δέν προοδεύεις παρά μόνο, ὅταν ἔχης σάν θεμέλιο ὅλη τήν ἐμπιστοσύνη σου στούς διδασκάλους καί καθοδηγητές σου: στόν ἡγούμενο ἤ στήν ἡγουμένη καί στόν Πνευματικό σου. Ὑπακοή καί ἀγάπη νά ἔχης πρός ὅλους τούς ἀδελφούς τοῦ κοινοβίου, ἀλλά προπαντός στούς πνευματικούς ὁδηγούς σου, διότι αὐτοί θ᾿ ἀπολογηθοῦν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ κάποια ἡμέρα γιά τήν ψυχή σου.
Λοιπόν, γιατί γράφω αὐτή τήν συμβουλή στενάζοντας;  Ἡ συμπεριφορά τοῦ μοναχοῦ ἀποκαλύπτει τό ἀληθινό βίωμά του, ἐάν ἔχη μία βαθειά πίστι ἤ μία ἐπιφανειακή. Στήν πρώτη περίπτωσι θά εἶναι πάντοτε κόσμιος καί ταπεινός, ἐνῶ στήν δεύτερη περίπτωσι τολμηρός καί αὐθάδης.
Ἡ εὐγένεια ἤ ἡ θρασύτης του εἶναι ἐκδηλώσεις συμπεριφορᾶς πού δείχνουν τί πνεῦμα κατοικεῖ μέσα στήν καρδιά του, στήν κάθε περίπτωσι.
 Οἱ πνευματικές καταστάσεις μολύνονται μέ ξαφνικό τρόπο. Γι᾿ αὐτό εἶναι καλό ὡς σύμβουλοι τῶν ἄλλων νά κράζουμε πάντοτε μέ τήν συνείδησί μας νά ὑπηρετήση στό ἔργο αὐτό ὁ Χριστός καί τότε θά γίνουν πρᾶοι διά τῆς  ἐπιπλήξεως καί ταπεινοί διά τοῦ ὀνειδισμοῦ, διότι ἡ ὕβρις νικᾶ, ἀλλά δέν πείθει. Ποτέ δέν πρέπει νά ξεχνοῦμε ὅτι μέ τήν καλωσύνη καί τήν υἱϊκή συμπεριφορά πρός τούς γονεῖς μας λαμβάνουμε τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν ξεχνοῦμε τό ἔργο αὐτό, καταλαμβανόμεθα ἀπό τό πνεῦμα τῆς λύπης.
Ἄλλοι ἐξέχασαν τή  προτροπή πού τούς καλεῖ σάν παιδιά του: «Υἱέ, μή ὀλιγώρει παιδείας Κυρίου, μηδέ ἐκλύου ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος· ὅν γάρ ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται» (Παροιμ.3,11-12).
Αὐτή εἶναι ἡ ἐξέτασις τῆς συμπεριφορᾶς. Ἀναγνωρίζεις τίς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ στήν ζωή σου καί δοξολογεῖς τόν Θεόν ἐν ταπεινώσει; Ἤ βλέπεις περιφρονητικά τήν φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιά σένα; Ἀπό ἐδῶ φαίνεται ἡ ψυχική σου ὠφέλεια ἤ ἀρχίζει ἡ ἀπώλεια τοῦ χρόνου σου γιά τό ἔργο τῆς σωτηρίας σου.
Ἡ συμπεριφορά ἀπέναντι στήν ἀδελφότητα ἀποδεικνύεται  καλλίτερα, ὅταν εἴμεθα σέ ἀληθινή ψυχική κατάστασι. Ἐνώπιον τῶν διδασκάλων μας, ἐπειδή εἶναι καί μεγαλύτεροί μας, ἔχουμε μιά  ἄλλη συμπεριφορά, ἀλλά ἀναμεταξύ μας ἔχουμε διαφορετική. Αὐτό ἀποδεικνύει ὅτι ζοῦμε μέ πολλά προσωπεῖα.
Ἐάν ἔχουμε τόν Χριστό στήν καρδιά, ἔχουμε πρός ὅλους τό ἴδιο πρόσωπο, κάνοντας τά πάντα γιά τόν Χριστό, ἔστω κι ἄν μέσα στήν ἀδελφότητα φαίνονται καί οἱ ἀδυναμίες τῆς φύσεώς μας. Ἔτσι λοιπόν, ἀπό τήν κατάστασι τῆς καρδίας ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι πηγάζει ὅλη ἡ συμπεριφορά τοῦ μοναχοῦ πρός τά ἔξω, ἐνῶ ἀπό τά ἔξω, κατά τόν τρόπο πού γίνεται, αὐξάνεται κατά χάριν τό πνεῦμα τοῦ ἔσω ἀνθρώπου.

Ἡ συμπεριφορά τοῦ μοναχοῦ πρός τούς συγγενεῖς, φίλους, γνωστούς καί προσκυνητᾶς

Ἡ ἀκολούθησις ὀπίσω τοῦ Χριστοῦ δημιουργεῖ μία ἄλλη συγγένεια μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, παρά τήν σωματική συγγένεια. Μεταξύ αὐτῶν πού ἀγαποῦν τόν Θεό περισσότερο ἀπό ὅ,τιδήποτε ἄλλο στόν κόσμο, ἀναπτύσσεται μία πνευματική συγγένεια. Αὐτά συμβαίνουν ὅλα μαζί στήν κοινοβιακή ἀδελφότητα καί ἐκπληρώνεται ἕνας ἀπό τούς λόγους τοῦ Ἰησοῦ: Αὐτός πού ἀρνήθηκε τήν περιουσία του καί χάριν Ἐμοῦ ἐγκατέλειψε τήν μητέρα, τόν πατέρα, τήν γυναῖκα καί τά παιδιά-ἐννοεῖται πρίν νά τά ἀποκτήση-θά λάβη ἀκόμη ἀπ᾿ αὐτή τήν ζωή ἑκατον-ταπλάσια, δηλαδή περιουσίες, μητέρα, πατέρα καί παιδιά, συνεπῶς μέ πολλές δοκιμασίες καί τήν αἰώνια ζωή.
 Ἰδού ἡ συγγένεια, ἰδού οἱ περιουσίες τοῦ κοινοβίου τῆς μονῆς, ἀλλά μόνο μέ δοκιμασίες προσφέρεται ἡ ἐλπίδα τῆς αἰωνίου ζωῆς. «Μητέρα καί συγγενεῖς Μου εἶναι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ἐφαρμόζουν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, λέγει ὁ Χριστός. Ὁπότε ἡ σωματική συγγένεια παραμένει σέ δεύτερη θέσι ἀπό πλευρᾶς σπουδαιότητός της.
Ἡ μοναχική ζωή ἀπαλλάσσει τούς μοναχούς ἀπό τίς ὑποχρεωτικές φροντίδες τους γιά τίς κατά σάρκα οἰκογένειές τους, πού ζοῦν στόν κόσμο. Παρ᾿ ὅλα αὐτά, ὁ δεσμός δέν διακόπτεται τελείως, ἀλλά παραμένει σέ μία διακριτική ἰσορροπία τῶν καταστάσεων καί τῶν καλλιτέρων ἐπιλύσεων.
Ἐάν ἀφήνης στόν ἡγούμενο τήν κάθε φροντίδα τῆς ζωῆς σου, ἀφήνεις καί αὐτή καί πῶς ἐκεῖνος δέν θά τήν ρυθμίση, ἔτσι ὅπως πρέπει;  Πολλές συναντήσεις μέ συγγενικά πρόσωπα δέν εἶναι καλή, διότι οἱ συγγενεῖς εἶναι μέσα στίς κοσμικές φροντίδες καί τό παράπονό τους ὅτι ἐγκαταλείφθηκαν εἶναι σκέψις κοσμική. Ἀληθινά συγγενής εἶναι ὅποιος χαίρεται μέ τήν καρδιά του γιά τήν μοναχική μας ζωή.
Μία ἐνάρετη ζωή, ὅπως ἡ δική μας, εἶναι γι᾿ αὐτούς μοναδική παρηγορία καί χαρά, γιά τήν ὁποία πρέπει νά τραγουδοῦν χαρμόσυνα ἄσματα στόν Θεό, παρά νά σκυθρωπάζουν καί νά θλίβωνται. Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη ψυχική ὠφέλεια, πού περιμένουν νά ἔχουν ἀπό ἐμᾶς. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ προσευχή μας γιά τήν σωτηρία τους.
Φίλοι, γνωστοί, ἐπισκέπτες καί προσκυνητές δέν προσφέρουν κάποια ὠφέλεια γι᾿ αὐτόν πού θέλει ν᾿ ἀγωνισθῆ πραγματικά καί νά κρατήση τόν νοῦ καί τήν καρδιά του καθαρά ἀπό κακούς λογισμούς. Γιά τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης ἠμπορεῖτε νά τούς ὑποδεχθῆτε, ὅπως ἁρμόζει σέ ξένους ἐπισκέπτας.
 Ἠμποροῦμε νά συνομιλοῦμε μ᾿ αὐτούς, ἀλλά σ᾿ ἕνα ἐπίπεδο σοβαρότητος. Πάντοτε καί σ᾿ ὅλα τά μοναστήρια, ὅπου ἔγιναν δεκτοί οἱ λαϊκοί, χωρίς τήν πρέπουσα προσοχή, αὐτοί κατέστρεψαν τήν τάξι καί προκάλεσαν τήν διάλυσι τῆς μονῆς καί τήν πνευματική τους ἀξία. Μαζί μέ τούς ἐπισκέπτες, κυρίως μέ τούς προσκυνητές, μπαίνει στό μοναστήρι καί ἡ κενοδοξία, ἡ ὁποία ταλαιπωρεῖ ἰδιαιτέρως τούς μοναχούς.
Σ᾿ ἕνα τέτοιο μοναστήρι δέν ἠμποροῦν οἱ μοναχοί νά κάνουν μία ἐσωτερική ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ζωή, ἀλλά ἐν πνεύματι κοσμικῷ. Γι᾿ αὐτό στά αὐστηρά μοναστήρια δέν ἐπιτρέπεται μέ εὐκολία οὔτε ἡ εἴσοδος τῶν γονέων καί τῶν κατά σάρκα ἀδελφῶν τῶν μοναχῶν.
Μέχρι νά ξεπεράσης μέ ἀγάπη ὅλα αὐτά τά πράγματα, πρέπει νά ἀγωνισθῆς μέ ἐγκράτεια γιά ὅλη τήν πνευματική σου προκοπή.

Μετάφρασις ἐπιμέλεια

ὑπό ἀδελφῶν Ἱερᾶς Μονῆς

Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους 

2003

 Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις